Nieuwe Leidsche Courant | 1933 | 12 augustus 1933 | pagina 9

ZATERDAG 12 AUGUSTUS 1933

DERDE BLAD PAG. 10

BINNENLAND

WIJZIGING
DER LAGER ONDERWIJSWET

DE NIEUWE LEERLINGEN-
SCHAAL
WORDT SNELLER INGEVOERD!

Bij de Tweede Kamer is een wetsontwerp
Ingediend tot wijziging der wet van 30 Dec.
1932 tot wijziging der Lager Onderwijswet
1920.

In de Memorie van Toelichting zegt de
Minister van Onderwijs, dat artikel XIV eer
ste lid der wet van 30 December 1932 aan
de scholen voor gewoon en uitgebreid lager
onderwijs, die over het jaar 1932 in aan
merking komen voor Rijksvergoeding een
overgangstermijn van twee jaren geeft zich
aan te passen aan de nieuwe leerlingen-
schaal van art. 28 der L. Onderwijswet 1920,
welke krachtens art. XIII van eerstgenoem
de wet tot en met 31 December 1937 geldt.

Aanvankelijk was de Minister van oor
deel, dat hij uit deferentie voor de Staten-
Generaal geen stappen behoorde te doen
om in dezey kort voor de Kabinetswijziging
tot stand gekomen regeling verandering te
brengen. De voortgaande achteruitgang van
den geldelijken toestand van het Rijk en de
gemeenten noopt hem echter dit standpunt
prijs te geven.

Het

verkorten van den overgangstermijn

is een eenvoudig middel om een aanmerke
lijke kostenbesparing te krijgen. Teneinde
den gemeente- en schoolbesturen gelegen
heid te geven nog tijdig de noodige maat
regelen te kunnen treffen inzake het ontslag
van onderwijers en tevens om de organisa
tie van de school tijdens het schooljaar niet
in de war te sturen, wordt voorgesteld de
gewijzigde leerlingenschaal in to voeren
zoodra het op 31 December 1933 loopend
schooljaar of de op dien datum loopende
schoolcursus is geëindigd. De besparing,
welke de invoering van de gewijzigde leer
lingenschaal met zich brengt, zal aldus in
1934, zij 't ook gedeeltelijk, worden bereikt.

Een becijfering aan de hand van de laat
ste bekende gegevens heeft uitgewezen, dat
door inkorting van meerbedoelden termijn
over het volle jaar 1934 2396 onderwijzers
aan het gewoon lager onderwijs en 129 on
derwijzers aan het uitgebreid lager onder-
tvijs minder voor rekening van het Rijk
zullen kunnen worden gebracht, wat, naar
den maatstaf van een gemiddeld salaris
van onderscheidenlijk 2000 en f 3000 een
besparing oplevert van 5.179.000.

Door het invoeren van de nieuwe leerlin
genschaal in den loop van 1934, n.l. bij het
begin van het in dat jaar aanvangend
schooljaar, zal dit bedrag ongeveer de helft
lager zijn. Hierop komt dan tevens in min
dering een bedrag van aan de betrokken
onderwijzers toe te kennen wachtgelden,
hetwelk tengevolge van verschillende on
zekere factoren, welke hierbij een rol spe
len, niet met juistheid kan worden bepaald.

Drieërlei wijzigingen

Het komt 'den Minister wenschelijk voor
van deze gelegenheid gebruik te maken om
de Lager Onderwijswet 1920 in drieërlei op
zicht te wijzigen of aan te vullen. De eerste
aanvulling betreft de wachtgeldregeling van
de onderwijzers. De Minister acht het van
belang onder zekere voorwaarden de oudere
onderwijzers, die van 60 jaar en ouder, te
vrijwaren voor de padeelige gevolgen van
het niet-aanvaarden eener nieuwe betrek
king. Die voorwaarde moet naar de meening
van den Minister hierin bestaan, dat de be
palingen betreffende het vervallen of ver
minderen van het wachtgeld slechts buiten
werking worden gesteld voor hen, wier
wachtgeld 65 pet. van de laatstelijk geno
ten jaarwedde bedraagt, omdat er dan voor
het Rijk vrijVel geen financieel nadeel aan
verbonden zal zijn.

In de tweede plaats acht de Minister een
aanvulling van art. 79 der wet gewenscht.
De Minister is van oordeel, dat deze bezui
nigingsmaatregel van de Regeering, waar
mede de besturen van bijzondere lagere
scholen uit den aard der zaak niet hebben
kunnen rekening houden, redelijkerwijze
voor de besturen niet mag leiden tot geheel
of gedeeltelijk verlies van de waarborgsom.

Voorts heeft artikel IV ten doel de her
plaatsing van de wachtgelders bij het bij
zonder onderwijs eenigermate te bespoedi
gen. De wet behandelt de openbare scholen
als een eenheid, maar ten aanzien van de
bijzondere scholen worden alle instellingen
of vereenigingen, die een of meer scholen
besturen, geïndividualiseerd, zonder eenig
verband van gelijke richting in aanmerking
te nemen.

Het komt den Minister voor, dat dit ver
band van gelijke richting zonder bezwaar
kan worden gezocht in de aansluiting van
de school bij eenzelfde commissie van be
roep, als bedoeld in art. 92 der Lager On
derwijswet 1920.

Een zoodanig voorstel werkt in het belang
van het Rijk als van de wachtgelders zelf
en stelt de schoolbesturen in het algemeen
niet voor verplichtingen, welke zij in rede
lijkheid niet zouden kunnen aanvaarden.

VRAGEN VAN KAMERLEDEN

Door den heer Drop is aan den minister
van Waterstaat gevraagd, of het waar is,
a. dat een reorganisatie van den baken- en
politiedienst op de groote rivieren in over
weging en voorbereiding is en dat met het
oog daarop de aanbesteding van den bouw
van motorbooten heeft plaats gehad, die in
dienst zijnde stoomvaartuigen moeten ver
vangen; b. dat indertijd overleg over deze
reorganisatie aan de bijzondere commissie
van overleg bij den waterstaatsdienst is toe
gezegd en waarom dit overleg tot nu toe
niet heeft plaats gehad? Bij een bevestigend
antwoord hierop, verzocht hij, of de Minis
ter dan het bedoelde overleg alsnog wil be
vorderen en een beslissing over de reorga
nisatie van dezen dienst wil uitstellen tot
dat dit overleg is geëindigd. Tenslotte
vraagt hij of deze reorganisatie een bezuini
ging brengt en of de Minister bereid is om
trent dit laatste een volledig overzicht te
verschaffen.

AANLEG VERBINDINGSWEG TE
DE WERKEN EN SLEEUWIJK

Bij de Tweede Kamer is een wetsontwerp
ingediend tot verklaring van het algemeen
nut der onteigening, met toepassing van de
wet van 27 Maart 1915, laatstelijk gewijzigd
bij de wet van 8 Juli 1932, van perccclen,
erfdienstbaarheden en andere zakelijke rech
ten, noodig voor het aanleggen van een ver
bindingsweg tusschen den rijksweg en den
Sleeuwijkschen dijk te De Werken en Sleeu-
wijk.

MR. D. FOCK

Naar de Tel. verneemt heeft de minister
van staat, mr D. Fock, het voornemen te
kennen gegeven tegen 15 October a~s. het
voorzitterschap van de Liberale Staatspartij
„De Vrijheidsbond" neer te leggen.

De partijnaad van de Lib. Staatspartij is
in verhand hiermede samengeroepen op 23
September e.k. in het Carlton Hotel te Am
sterdam, terwijl op 14 October in een bui
tengewone algemeene vergadering in de
vacature zal worden vooreien. Als opvolger
van mr Fock komt, volgens het blaxi, ern
stig in aanmerking een der beide vice-'
zitters der liberale partij, mr W. C. Wen-
delaar, burgemeester van Alkmaar.

HET BOOMKWEEKERSCREDIET

DE WAARBORGEN

In verband met het door het Rijk te ver
leenen boomkweekerscrediet is op initiatief
van B. en W. van Boskoop een bijeenkomst
gehouden van gemeentebesturen uit de
Rijnstreek, waarin besloten is den betrok
ken gemeenteraden voor te stellen, dat de
voor dit crediet benoodigde waarborg zal
worden gegeven door de gemeente waar de
credietaanvrager is gevestigd, ongeacht de
vraag, in welke gemeente het bedrijf wordt
uitgeoefend.

FLAKKEE

POLDERBESTUURDER
NIET TOEGELATEN

Gedep. Staten van Zuid-Holland hebben
met vernietiging van een besluit van het
bestuur van de polders, loozende door het
Oudeland van Oude Tonge, B. v. Vugt niet
toegelaten als lid van genoemd bestuur.

LEGER EN VLOOT

VRIJWILLIGE LANDSTORM

Op 23 Augustus as. vertrekt een gedeelte
an de afd. Zeeland van het Vrijw. Land
storm Korps Motordienst naar de Harskamp
voor het houden van schietoefeningen.

DE ONTWERP-GEMEENTEBEGROOTING
SLUITEND
ZONDER BELASTINGVERHOOGING

Naar „Het Volk" meldt, is het college van
B. en W. er dezer dagen in geslaagd een
ontwerp voor een sluitende begrooting ge
reed te krijgen.

De tegenstelling tussdhen de meerderheid
en de minderheid van het college is niet
overbrugd. Deze minderheid (bestaande uit
de sociaal-democratische wethouders De
Miranda en Boekman, de heer Polak is
wegens ongesteldheid afwezig) zal in de
toelichting tot de begrooting haar stand
punt nader toelichten.

Volgens de „Standaard" zouden B. en W
erin zijn geslaagd de ontwerp-begrooting-
1932 sluitend te maken zonder verhooging
der belastingen.

Kerknieuws.

NED. HERV. KERK

Aangenomen, Naar Nieuwerkerk (|Z.)
carid. M. G. Westerhof te Harendermolen (Gr.)

AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.

Men schrijft ons:

Ds. E. Prinsen hoopt, wegens ingang
van zyn emeritaat, Donderdagavond 7 Sept.
a.s., van de Geref. ^.erk te Enschedë, afscheid
te nemen.

Ds. J. W. BRASS.

Ds. J. W. Brass, predikant der Evang.-
Lutherseho Gemeente te Rotterdam, heeft,
naar wy vernemen, om gezondheidsredenen
vervroegd emeritaat aangevraagd. Bronchitis
een hartaandoening noodzaakten hem
ziekteverlof aan te vragen. Gedurende een
15-tal maanden vertoefde hy te Hilversum.
In Juni j.L stond zijn medicus hem toe weer
e preeken. Hij heeft toen de eerste maal
bad de Gemeente het kerkgebouw versierd
drie keeren te Rotterdam het Woord bediend,
nu ar was toch weer genoodzaakt verder rust
te nemen Thans is emeritaat3ver zoek noodig
geworden.

Ds. Brass is 69 jaar oud Hij heeft 37
ienstjaren In 1896 werd hjj proponent bij de
Hersteld Evang.-Luthersche Kerk. Op 30
Augustus van hetzelfde jaar deed hij intrede
als predikant bij de Ev.-Luth. Kerk te De
Rijp, in 1901 te Pekela, in 1905 te Leiden cn
8 Juli 1917 te Rotterdam.

ALG. SYNODE NED. HERV. KERK

nentwingste zitting. Aan de
Alg. Synode is mededeeling gedaan, dat de
Synodus contracta het besluit van hpt Prov.
Kerkbestuur van Gelderland tot ontzetting uit
het ambt van den heer E. Reeser heeft beves
tigd.

Besloten wordt aan den Raad van Beheer
mede te deelen, dat het Huish .Reglement
goedgekeurd is, uitgenomen de bepaling over
de rechtspersoonlijkheid. Besloten wordt
voorts, bij de nieuwe uitgave van de Regle
menten, daarin ook het Huishoudelijk Regle
ment van den Raad van Beheer op te nemen.

De vice-president brengt verslag uit over

s registers van den secretaris. Tijdens de
zittingen van de Synode zijn ingekomen 76

i uitgegaan 627 stukken.

In behandeling komt het antwoord van het
Prov. Kerkbestuur van Utrecht op door de
Synodale Commissie gevraagd advies betref
fende het toezicht op Diaconie-goederen te
Renswoude.

Besloten wordt het stuk aan de Alg. Syn.
Comm. te retourneeren, met verzoek, daarnaar
te willen handelen, daar de Synode zich ver-
eenigt met het advies van het Prov. Kerk
bestuur.

Het verzoek om voorlichting, ingezonden
door middel van het Prov. Kerkbestuur van
Utrecht, inzake het volgens Art. 66 Regl.
Vac. af te geven getuigschrift, zal beant
woord worden met een verwijzing naar de m
de Synode voorloopig aangenomen toevoeging
dit artikel dat een bewijs eischt, dat de
premiën voor Pensioenfonds en Kas tot aan
vulling Rijksemeritaatspensioen zijn voldaan.

Eenige stukken worden voor kennisgeving
aangenomen.

Aan de Vereeniging tot bevordering der
Bouwkunst te Groningen, zal medegedeeld
worden, dat de Synode met groote belangstel
ling zal kennis nemen van den uitslag der door
die Vereeniging uit te schrijven prijsvragen.
Kennisname geschiedt van venschillende door
de Alg. Syn. Comm. verrichte handelingen.

Aan den Protestantschen Wereldbond (Int.
Verb, tct verdediging van het Protestantisme)

zal wederom een toelage van M. 50 worden
geschonken.

Het beheer over de verschillende fondsen,
wordt wederom aan de Synodale Commissie
opgedragen.

Bij de bespreking van het Reglement
den Schippersraad, stelt de heer Tammens
voor, in Art. 12 by te voegen, dat benoeming
van (hulp)-prediker(s) (en) godsdienstonder
wijzer (s) geschiedt: in overleg met de Syn.
Commissie. Met deze toevoeging wordt het
Huishoudelijk Reglement goedgekeurd.

Het verslag van het Waalsch Comité v<
de Waldenzer Kerken in Italië, wordt met
dankbaarheid aanvaard.

Het gewaagt van de in September 1932 op
bijzondere plechtige wijze gehouden Synode
der „Eglises Vaudoises" te Chaufora.

Meer dan duizend toeschouwers stonden ge
schaard om het monument opgericht ter her
innering aan de Synode van 1532, die door net
ontvangen van de Hervormers Farel, Saunier
en Olivetan, besloot de Evangelische Leerstel
lingen aan te nemen, zooals die door de Her
vormers waren opgesteld; verder in de (Ker
ken) Eglises Vaudoipes de Presbyteriaansche
organisatie in te stellen en op haar kostèn
de eerste Bijbelvertaling in het Fransch uit
te geven. Afgevaardigden uit Engeland,
Frankrijk, Schotland, Zweden, Zwitserland,
Amerika en België, waren daarbij tegenwoor
dig. Het verslag getuigt van een fris sche n
geest onder de jeugd, die openlijk en moedig
de Waldenzer beginselen belijdt van trouw aan
Jezus Christus en aan Zijn Woord, waarover
de ouderen zich verheugen. „Eenheid", dat is
het parool dat ook hier, gelijk overal in Italië,
heerscht.

In de organisatie der Waldenzer Jeugd 5:
de Kerk gelden „recht en plicht". De leus fe:
Christus dienen door de Kerk.

In het volgend verslag hoopt men nader
mededeeling te kunnen doen over het leven
der Waldenzer Kerken in Italië, en wel,
de toename der Protestantsche beweging en
over de financieele moeilijkheden.

Met blijdschap neemt de Synode kennis
deze mededeelingen van het Waalsch Comité-
die getuigen van de schoonheid en liefelijk
heid van het werk onder de Waldenzen.

Na afdoening van enkele aangelegenheden
van huishoudelijken en administratieven aard,
spreekt de President een woord van dank al
lereerst tot de beide kerkelijke hoogleeraren,
die, met hun zeer gewaardeerde adviezen, der
Synode zeer van dienst zijn geweest. De oudq
Grieksche wijsgeer Thales, die het water als
•-element aannam moet eens geantwoord
hebben, dat het moeilijkste dit was: zich zei-
te kennen en het gemakkelijkste: een an
der raad te geven. Als Thales nu nog leefde,
hy' dit laatste zeker niet meer zeggen.
Vervolgens richt hij woorden van dank tot den
Secretaris voor zijn nauwgezetten arbeid,
voor hij meermalen het applaus der Sy
node mocht inoogsten. Verder dankte hij den
vice-president, die met zijn groote werkkracht
zooveel heeft kunnen doen in de Synode, naast
zijn omvangrijken arbeid in de Gemeente, en
daarom wel een omnis homo zou kunnen ge
noemd worden.

Vervolgens richt de president zich tot de
geheele Synode en zegt, dat de Kerk bij haar
etreven om het Evangelie van Christus in toe
passing te brengen, steeds met veel teleur
stellingen zal hebben te worstelen, imaar dat
wij toch altijd hiervan verzekerd mogen blij-
i, dat de Geest des Heeren altijd blijft wer
ken. Daarom moeten wij ons niet laten ont
moedigen door teleurstelling, maar het oog
omhoog richten en vol van goeden moed allés
verwachten van de gunst en genade die ons in
Christus van God verzekerd is.

Met den wensch, dat in ons aller leven de
H. Geest de troost, en aller deel moge zijn!
voor eeuwig, wil hij deze 118de vergadering
der Synode eluiten.

Prof. Brouwer spreekt zijn hartelijken dank
t aan den president voor zijn leiding van |de
vergaderingen, wat hij deed met zooveel ken-
n levenskracht, welke alleen een uiting
kan zijn van een verborgen leven, waarvoor
in eerbied stilstaat. Hij wenscht hem toe,
dat hij nog vaak de vergaderingen der Synode
met zulk een frischheid zal mogen leiden, als
nan, die een open oog heeft voor de nieu
we dingen, die in dezen tijd van overgang ln
wording zijn.

Prof. Korff dankt eveneens den president
>or de vriendelijke woorden en voor de wijze,
waarop hij voor het eerst in de Synode ont
vangen is. Hy heeft alle eerbied gekregen
voor de Synode en vooral voor de buitenge

woon practische werkwijze.

Vervolgens spreekt nog de vice-president
eenige hartelijke woorden, waarna de presi
dent eindigt met gebed en deze 118de verga
dering der Synode voor gesloten verklaart.

TOELAGEN UIT DE FONDSEN VAN DE
ALG. SYNODE DER NED. HERV. KERK

De Algemeene Synode der Ned. Herv.
Kerk heeft uit haar fondsen de volgende
toelagen verstrekt:

Fonds voor noodlijdende kerken
en personen:

Drlel. voor herstel van de pastorie f 1.150;
Sluipwijk. voor herstel consistoriekamer en
kerkgebouw f 1500: Purmerland en den lip,
voor herstel consistoriekamer, kerk en pasto
rie f 600; Watergang, voor herstel pastorie.
f300; Zunderdorp, voor herstel kerkgebouw

->rle f 900: Hv

Sebaldeburen. voor nieuwe pastorie f 2000:Mus-
selkanaal voor nieuwe kerk f 2000: Stc
voor herstel kerkgebouw f 5000; Moerdijk.

Fonds ter voorziening in de
geestelijke behoeften:

Beekbergen f 300; Dieren f 200: Millingen
50; Vreewijk f

f 300. Ter Neuzen f 100, Hoornsterzwaag f 750,
De, Krlm f150, Dedemavaart f 200, Lutten 300.
Wanneperveen f 100, Blokzlill f200, Opende

Batenburg f 475. Leeuwen f355, Winsst
f 671, Druten f289, Maasbommel f175, Ett«
f200, Ravenswaay f 675, Aseh f 300, Buurma
'sen f 275, Zoelmond f 300, Wadenoyen f225. Est

.f575; Etershelm f225. Warder f175. Kb
kerke f 425, Mc-liskerke f 779. Sirjansland
f 625, Ouwerkerk f 225. Dreischor f 225. K;

Hoogland f 200, Odttk f 100. Cothen f 125,

langbroek f 275, Werkho'

r 50. Schalkwijk

-edqk f 525, Terhoi

f 401. Adoiard

f275. Wedde

f 320. Krewerd f 225, Ten Boer f 100, Lellens
i 545, Kolham f 325, Brecol f 561. Helvolrt
f 755. Boxtel f 175, Hecswük en Dinther f 375,

f 225, Lith f 275. Engelei

t 475, Oye:

f 325, Etten f275, Di

diecht f 355. Drunen f 875. Baardwijk f 735.
Uitwijk f210. Valkenswaard f 775. Deurne
f 575, St. Oedenrode f 525. Oirschot f f.i, Veld
hoven f 825. Someren f 775. Bergeyk f 745;
Ueeze en Leende f 705, Hoogeloon f 725. As-
ïen f 825, Helenaveen f 870. Bladel f 625, Bu-
del f 615. Veghel f 585. Weert f 840. Gulpen
f 775, Beek f 635, Urmond f 515. Stevensweert
f 725, Meerssen f 400. Vaals f 675, Gennep
if 667. Grevenbleeht f 650. Grolloo f415. Boven-
f 500, Eesch f 550, Frederiksoord f 107.
?n f 225, en Pesse f 300.

fTdo^of van I va.

Generale kas:

Arnhem f 250, DlnXjusrlo f 150, Doetlnohem
400, 's-Gravenlhage f 600, Rotterdam f 850,
ozenburg f 200. Vreewijk f 500. Charlois f 500.
Waardtngen f 500. Leldlen f 200. Ooltgensplaat
f 400. Amsterdam f 1000. Amsterdam f 500.
Sleten f 600, Haarlem f 200. Schoten 800,
Urk f 300. Etemshaim f 300. Wissekerke f 100.
Hanow&ert f 250. Ter Neuzen f 200. Amerongen
f250.' Ooaterwlefuim\f 50, Hindyloopen f 300,
Zwolle f 300, OvencUnkol fSOO, Gla> rbrug f 750,
Saaxuim f 401. Groningen f 250, Peererd f 655.
Vlagtwedde 700, Brcede f561. Dassen f 100,
VaUkens,waard f200. Veghel f 500. Helenaveen
flOO, Oirsohot f 300. Heerlen f 750, Heerlen
750, Heerflen f 200. Heerlen f 900. Heerlen
f 900. Kaartten f 900. Heerten f 400, Slt-
tamd f 900, Eindhoven f 2000, Eindhoven
f1000. Stevensweert f 100, Weert f 100. Zuid-
lde f 350, Schoonebeek f 250, Nieuw-Dordrecht
f500. Nieuw-Dordrecht f750. Nieuw-Dordrecht
f 250. Nieuw-Amsterdam f 500. Schoonoord f 200.

f 500. Emmer-Compaeouum f 300,
id onder de Hervormde Neder
landers ln Dultschland f 2000, Noord-Frankrijk
f100. Davos f 200, voor den arbeid onder de
blnnenadhippeiTS f 2000. voor hot opvoedimgs-
Valkenlieide f 2400. aan versdhillende
f 14.925, suppletie-toelage aan het
foinds ter voorziening in de geestelijke behoef-
ippletle-toedagen aan het Fonds
.rbatering der 6ohraaLste prodiikantstraik-
ten f 18.448.

ALLE-DAG KERK.

Te Den Helder hoopt men een „Alle-
Dag-Keric" te kunnen instellen. Reeds is
<iz.armee een aanvang gemaakt.

WIJDINGSWOORD IN INDÏE

Op initiatief van Ds. K. Kostelijk, wordt te
Soerabaja eiken Woensdagavond van 7 tot
half 8 vanuit de Studio der Soerabajasche
Radio-Vereeniging een wijdingswoord bij toer
beurt door een der predikanten gesproken.
Sprekers zullen: Ds. D. F. Bartlema (vloot-
predikant), Ds. H. A. C. Hildering (voor ae
Zending onder de Javanen)Ds. K. Kostelijk,
te Soerabaja; Ds. P. Veerihuizen, te Soera
baja en Ds. E. F. Wildervanck te Manado.
Verschillende zangers en zangeressen hebben
hun medewerking toegezegd. De eerste uit
zending had plaats op 2 Augustus.

DOMINEE EN BEGRAFENIS.

In een artikel in de „Winschoter Courant"
wijst Ds. J. van Rossum, Ned. Herv. predi
kant te Bellingwolde, op het feit, dat de be
langstelling in het Kerkelijk godsdienstig
leven in zijn gemeente zeer matig is te noe
men. De meesten gaan in alle onverschillig
heid de Kerk voorbij.

Dit vooropstellende, noemt hij het een in
consequentie, dat door de laatsten toch in
6ommige gevallen, bijv. bij begrafenissei
de hulp van den ambtelijken vertegenwooi
diger der Kerk wordt ingeroepen. „Bij een
nette begrafenis hoort nu eenmaal eei;
minée" en „men kan toch niet als een hond
begraven worden".

Ds. van Rossum verklaart, dat de predi
kant, die nog eenig gevoel heeft voo
waardigheid van zijn ambt, er zich tegen
behoort te verzetten, dat men hem op de
zelfde lijn gaat stellen als den doodbidder,
de nette lijkkoets en de volgwagens, die nu
eenmaal bij een fatsoenlijke begrafenis on
vermijdelijk zijn.

Gemelde predikant verklaart, dat door
hem om die reden, hoe ruim van hart hij
overigens is, voortaan geen begrafenissen
zullen worden geleid in gezinnen, waar van
eenige belangstelling in het Kerkelijk gods
dienstig leven geen spoor te vinden is.

Eenigen tijd geleden hebben we mededeeling
gedaan van het feit, dat, volgens een ministe-
rieele beschikking, de kwitanties wegens be
taalden kerkelijken omslag van bedragen bo
ven f 10 gezegeld moeten zijn.

Van deze beslissing zal ongetwijfeld door
alle Kerkvoogdijen in ons land met belang
stelling kennis genomen worden, te meer daar
het in de bedoeling ligt van den fiscus, de in
den loop der jaren aldus te weinig betaalde
zegelbelasting alsnog te achterhalen.

Daar zeer waarschijnlijk verscheidene Kerke
lijke administraties in dezen natuurlijk
geheel ter goeder trouw reeds jaren ln
verzuim zijn geweest, kan dit voor de Rijks
kas wellicht nog een belangrijke bate ople
veren.

Naar aanleiding hiervan schrijft de „N.
Dokkumer Ct":

.Deze uitspraak zal zeer veel Kerkvoog
dijen en Kerkelijke administraties verontrus
ten. We vroegen den heer S. van Straten,
reeds sedert jaren boekhouder van de Kerke
lijke Administratie der Geref. Kerk van Dok-
kum, om zijn meening over dit besluit, daar
de Geref. Kerk hier ter plaatse haar bewij-
van ontvangst der gelden ook niet heeft
gezegeld en zij dus voor het geval dat zy
onder dit vonnis zou vallen, ten eerste
worden gedupeerd.

De heer Van Straten deelde ons als zijn ge
voelen mede, dat z.i. wel onderscheid ge
maakt moet worden tusschen een kerkelijken
aanslag, gegrond op de belasting naar het in
komen, zooals dat bij vele Herv. Gemeenten
het geval is, en de wijze waarop in onze
Geref. Kerk het benoodigde geld binnenkomt,
waar namelijk zonder eenigen dwang ieder zelf
bepaalt wat hy kan afstaan voor den i
dienst".

Tot zoover de „N. Dokkumer Crt.".

Mr. G. H. A. Grosheide, te Amsterdam.

t wien de „Heraut" zich om advies wendde,
deelde mede, dat ook z.i. de kwitanties
de vrijwillige bijdragen aan de Geref. Kerk
van zegel zyn: ten eerste om de door den
heer Van Straten genoemde reden; en
tweede omdat door de betaling van deze bij-

HET OUDE TRIER

Zondag j.1. heeft in de oude stad Trier een
eigenaardige plechtigheid plaats gehad-
welke door zeer vele vooraanstaande per
soonlijkheden werd bijgewoond, namelijk 't
ten toon leggen van het zoogenaamde „Hei
lige Kleed", dat volgens Roomsch-Katho-
lieke overlevering, hetzelfde zou wezen als
het kleed zonder naad, door Jezus Christus
gedragen.

Wij zullen aan de tentoonstelling van dit
kleed en de daaraan gepaard gaande ver
eering verder geen woorden wijden- doch
liever het een en ander verhalen over deze
reeds tweeduizend jaar oude Moezelstad.

Augustus, de eerste Romeinsche Keizer,
heeft Trier als Romeinsche nederzetting op
gericht, toen hij in het jaar 15 voor Christus
in Germartië vertoefde. In werkelijkheid is
Trier echter veel ouder. Het bestond reeds
het duistere verleden, toen hier aan de
heidensche godinnen Aveta en Icoveillauna
offers werden gebracht en men den vreese-
lijken God Pisinto, die menschenoffers verg
de, aanbad.

Geschiedschrijvers hebben niets over dit
tijdperk bericht De vondsten- welke men
echter voortdurend in de buurt wan Trier,
bij opdelvingen maakt, herinneren aan deze
tijden, aan de vroegste geschiedenis der
menschheid

De Romeinsche nederzetting heeft zich op
indrukwekkende tvijze ontwikkeld. Onge
veer in het midden van de derde eeuw ha
Christus werd de stad Keizerlijke Residen
tie. Ten tijde van Keizer Ivonstantijn, die te
Trier van 306 tot 312 Hof hield, bereikte de
Colonia Augusta Treverorum (Keizerstad
der Trevieren, zoo luidde de naam van
Trier in den Romeinschen tijd) haar hoog-
sten bloei. Dit tijdperk duurde tot het einde
van de vierde eeuw. In deze dagen ontston
den de omlijningen van het tegenwoordige
Trier- ontstonden op zijn grondgebied de
heerlijke gewrochten van Romeinsche bouw
kunst, waarvoor ook de moderne mensch in
eerbied het hoofd buigt Geen tweede Duit
sche stad, ja geen enkele stad ten Noorden
van de Alpen bezit dergelijke gewrochten,
velkc herinneren aan den tijd, waarin de
roem van Trier grooter was dan die van
Keulen, waarin de Moezelstad het centn
an de macht der Romeinsche Keizers in
het Germaansche Noorden- en het Romein

sche hoofdkwartier in den geweldigen strijd
tusschen Romeinen en Germanen was.

Zwaar en indrukwekkend- zwart van het
stof van duizenden jaren, haast angstwek
kend in haar vormen, verheft zich aan de
breede Nordallee, welke van het station
naar de Moezel loopt de Porta Nigra, het
best geconserveerde Romeinsche monument
in Duitschlarwl. De poort is een overblijfsel
van de geweldige stadsmuur, welke door
de Romeinen- als bescherming tegen de Ger
maansche stammen, werd opgericht

De „Porta Nigra" is geen eenvoudige
poort, maar een systeem van poorten. De
bovenverdiepingen waren vroeger sterk ver
schanst Donker en ernstig, als een waar
schuwing, veriieft zich nog heden de weste
lijke toren- in zijn oorspronkelijke hoogte.
Om deze eeuwenoude poort speelt zich het
moderne verkeer af. Reeds vroeg werd eer
Christelijke kerk in het gebouw onderge
bracht en hierdoor werd het beschermd. De
kerk was aan den Heiligen Simon gewijd.
In de sage van het Rijnland leeft zij echter
voort als de „Duivelskerk".

Niet ver van de Zwarte Poort, in de na-
hijheid van het vriendelijke Marktplein,
staan twee verdere proeven van Romein
sche bouwkunst: de Dom en de basiliek. In
hun kern zijn beide gebouwen Romeinsch.
Van de basiliek zijn alleen de Zuid- en de
Oost-wand later ontstaan. Zij bevat nog
overal de typische smalle Romeinsche bak-
steenen. Voor welke doeleinden Dom en
basiliek, welke in do tweede helft van de
IVde eeuw zijn ontstaan, in den Romein
schen tijd hebben gediend- is onbekend.
Wellicht zijn het gedeelten van het Keizer
lijk paleis geweest De uitgestrektheid der
vertrekken zou zulks kunnen bewijzen. Vol
gens één geleerde was de basiliek ten tijde
van de Romeinen een overdekte markt.

Aan den zuid-oostelijken ingang van de
stad staan, indrukwekkend en met klimop
begroeid, de verweerd 3 overblijfselen van
de keizerlijke „thermen" of badinrichtingen.
Dit moet een gebouw van reusachtige af
metingen zijn geweest Nog duidelijk is
de plaats te herkennen, waar de warme
baden werden genomen. De kanalen, waar
langs het warme water werd geleid- zijn
nog aanwezig en men meent ook de plaats
waar zich het enorm groote koudwaterba^
bevond, te hebben vastgesteld. De leegten

van de meter-hooge vensters staren als uit
gedoofde oogen in een nieuwe onbegrepen

Niet zoo indrukwekkend, maar van groote
historische waarde, zijn de Barbara-ther-
men. Zij bevinden zich in het midden van
de woonstad. De Barbana-thermen waren 't
volksbad. Het gedeelte van het gebouw, het
welk zich boven de aarde verhief, is ver
dwenen. Maar de onderaardsche inrichting
is zeer goed behouden gebleven. Aan de
ovens, de verwarmingskanalen en .t water
bekken herkent men het typische Romein
sche volksbad. Vondsten van onschatbare
waarde heeft men bij opdelvingen hier ter
plaatse gemaakt, zoo bij voorbeeld de copie
van de prachtige „Amazone" van Phidias,
welke thans in het ,-Provinzialmuseum" te
Trier kan worden bewonderd.

Buiten de stad, in het gebied van de
blauwe druiven, vinden wij het Amphithea
ter. Van dit eigenaardige monument, het
welk meer gereconstrueerd dan behouden
schijnt te zijn, hebben de practische bewo
ners van Trier in den loop der eeuwen
steenen weggehaald voor het bouwen van
hun huizen. Zoo verdween de steenen tliea-
tetruimte tot op een kleine rest Goed ge
conserveerd is echter de geweldige kelder
van de arena. Het is onbekend- wie hier op
zijn verschijnen in de arena heeft gewacht:
mensch of dier.

Op den terugweg naar de stad komen wij
langs het dal van de Altbach. Nog een paar
jaar geleden bloeiden in dit dal de rozen
van de bloemenliefhebbers der stad. Heden
lijkt het haast op een slagveld met loop
graven. Dr Lösohke zocht hier naar de stee
nen oorkonden uit het verleden. Hij heeft
reeds de grondvesten van ongeveer veertig
tempels bloot gelegd, maar oneindig veel
schatten schijnen in de aarde verborgen te
liggen. Elke god en godin bezat op dit oude
tempelterrein een heiligdom. De Romeinen
hebben goden meegebracht in het land van
Rijn en Moezel- toen zij hier als overwin
naars kwamen.

Wij brengen nog een bezoek aan de
„Römerbrücke", de Romeinsche brug, een
eigenaardig bouwwerk met talrijke pijlers
en bogen, hetwelk Trier verbindt met den
anderen oever van den MoezeL Men is het
er niet over eens» of deze brug geheel of
slechts gedeeltelijk door Romeinsche han
den is gebouwd. In zijn kern is dit bouw
werk echter zeker van Romeinschen oor
sprong. Het plan bestaat helaas deze brug
te verbreeden, waardoor zij zeker iets van
haar tegenwoordig karakter en haar aan
trekkelijkheid zal verliezen. Maar de mo
derne tijd en het geweldige verkeer stellen
hooge ieschen!

dragen geen rechten als stemrecht en derge
lijke worden verkregen.

Wanneer deze twee redenen ook in Ge
meenten van andere Kerken aanwezig zijn,
behoeft van de bijdragen dus ook geen zegel
belasting betaald te worden, aangenomen al
thans, dat de geciteerde opvatting juist is.

CHR. GEREF. ZONDAGSSCHOOLVEREEN.

Woensdag werd te Utrecht in de Chr. Geref.
Kerk aan de Wïttevrouweeingel de Jaarver
gadering gehouden van de Cnr. Geref. Zon-
oagschoolvereeniging „De Zaaier" onder lei
ding van den Voorzitter Ds. W. F. Laman,
van Middelharnis.

ha ae opemng door den Voorzitter, sprak
de Voorzitter van de Utrechtsche Regehngs-
commissie een welkomstwoord, waarin hy oen
wensch uitte, dat de vergadering een goed /er
loop zou mogen hebben.

V ervolgens sprak ue Voorzitter ©en ope
ningswoord over het onderwerp: „Zieien
vangen' -naar aanleiding van het woord
van den Spreukemdicnter: „Wie zielen vangt
is wijs". Hij betoogde, dat zielen vangen
een hoogst moeilija werk is en ook een
hoogst verantwoordelijk werk. De Zondags-
schoolonaerwijizer moet traoliten de zie) van
het kind te ieeren kennen, om bevattelijk
het Evangelie den kinderen te kunnen ver
kondigen. Hij zal dit alleen kunnen, wan
neer hij zelf de kraoht des Heiligon G-ees-
tes heeit ervaren en leelt naar het Woord
van God.

Het jaarverslag van den Secretaris, den
heer W. de Vries, van Groningen, getuigde
van een bevredigenden gang van het vu-
eemgingsleven. Meer activiteit kan en moet
echter nog worden ontwikkelt^

Het verslag van den Penningmeester, den
heer D. Kruit, uit Leiden, werd goedge
keurd, evenals dat van den administrateur
van het orgaan, den heer J. H. van Nielen,
van Den Haag.

ÏJe heer Kruit, altredend als Penning
meester, was niet herkiesbaar. Besloten werd
de functie van Penningmeester op te dra
gen aan den administrateur.

De algemeene plaatsvervanger, de heer K.
van Dongen, van Rotterdam, werd als zoo
danig herkozen.

ln de middagvergadering werden aerst
nog enkele huishoudelijke zaken afgedaan.

Voorts trad als referent op Ds. D. Hen
stra, van Dokkum, die sprak over: „De Zon-
dagsschookinderwijzer'Een goed Zondags-
schoolonderwijzer, aldite Spr., doet het werk
niet uit liefhebberij, maar uit liefde tot den
Christus. Hij wees voorts op eeuige alge
meene eischen, die de Zondagsschoolooder-
wijzer moet bezitteu. Bovenal moet hij een
voudig en smakelijk verteilen kunnen, ter
wijl bij zelf moet beleefd hebben, hetgeen
hij aan de kinderen als pracüschen zin
van de vertelling wil bijbrengen. Op dit
referaat volgde drukke gedachten-wis
seling.

Na de rondvraag werd de bijeenkomst op
de gebruikelijke wijze geaioten.

GODSDIENSTSTATISTIEK
DER WERELD

Volgens Zeitechr. für Missionskunde und
Rel.-wissenschaft, ziet de godsdienststatistiek
der wereld er aidus uit: het Christendom
710.000.000, het Jodendom 14.200.000, de Is
lam 235.000.000, het Hindoeïsme 250.000.000,
de Sikreligie 3.283.000, het Parsisme 101.778,
het Boeddhisme 300.000.000, de Chinee sche
volksreligie 270.000.000, het Shintoisme
16.000.000, lagere godsdienetvormen 75.000.000.
De gezamenlijke bevolking der aarde bedraagt
1.900.000.000. Er zyn dus „maar" 35.000.000
godsdienstloozen. De wereld is dus 98.2 pCt.
godsdienstig. Daarvan behoort nog niet het
derde deel tot het Christendom.

Maar hoevelen van deze 710 millioen Chris
tenen maken met hun geloof ernst? Hoevelen
aanvaarden in de practyk de eereplichten van
den „Christen-naam" en toonen het te weten

it ze naar Christus zyn genoemd?

CHRISTENEN EN ISRAËLIETEN.

Te Amsterdam zal een zestal samen
komsten voor Christenen en Israëlieten gehou
den worden. Het programma luidt:

12 Get.: Dr. K. H. Miskottei Christelijk
..lisverstand aangaande het Jodendom; 9 Nov.
I'rof. Dr Ph. Kohnstamm: De psychologie van
het Antisemitisme; 14 Dec. Di. W. J. de Wilde»
De Joodsche Messiasver wachting in verleden
en heden; 11 Jan. Sir Leon Levison. presi
dent of the International Hebrew-C^iristen
Alliance: Present-day-problemen of the
Hebrew-Christian; 15 Febr. Dr. W. ten Boom;
Het Zionisme in het licht van het Evangelie;
15 Maart Prof. Dr. H. Ph. Ehrenberg (Hei
delberg) Die Znkunft der Juden.

ISLAM-PROPAGANDA

In de Inlandsche bladen treffen wy, aldus
-3 „Deli Courant", in den laatsten tijd voort
durend berichten over het voortschrijden van
den Islam in de Batak-landen, soms ten koste
"in de Christengemeente.

Zoo wordt er op gewezen, dat in de nabij
heid van Porsea, waar het vorig jaar reeds
honderden tot den Islam zyn overgegaan

veelal heidenen, doch soms ook Christenen

deze bekeeringen nog steeds doorgaan.

Een Mohammedaansche Batak, Hadji M. Ja-
n, eigenaar van een batikkery op Java, heeft
zoo juist bij een bezoek aan Tamboenan, den
kampong, waar hy vandaan kwam, vier dui
zend gulden geschonken voor een nieuwe mos
kee. Hy beloofde, dat er nog meer geld zou
wordon gezonden door de Bataksche geloofs-
genooten op Java.

ZENDING

Zendingshospitaal te Poerwo-

e d j o Aan deze stichting is benoemd zus
ter H. Nieboer, thans hoofdverpleegster aan
het Ziekenhuis ,^-Ion Rept>s" te Den Haag.
Zij nam de benoeming aan en hoopt 1 Decem
ber a.s. in functie te treden.

GIFTEN EN LEGATEN.

Te H a r 1 i n g e n is, naar rieseh Dbl."

meedeeit, door wylen mej. B. Holstein gele
gateerd:

Voor de Geref. Kerk van Harlingcn f 10.000;
voor den Evangehsatiearboid van deze Kerk,
met name onder de rypere jeugd f 8000; voor
de Vrije Universiteit te Amsterdum f 10.000;
vc.or de Zending van de Geref. Kerken van
Friesland f 3000; voor de Evangelische Broe
dergemeente te Zeist f 3000; voor do Anti-rev.
Kiesvereeniging te Harlingcn f 3000; voor de
Kon. W'ilhelminaschool te Harlingen t 2000;
voor de Chr. Bewaarschool te Harlingen
f 3000 en voor de Zending onder de Joden
vanwege de Geref. Kerken in Nederland
f8000. Van deze legaten zyn sommige gebeal
of gedeeltelijk met vruchtgebruik beUe*

Kunst en Letteren.

„DE OPSTAND1GFN" IN HET KROATISCH

De roman „De Opstnndigen" door Jo van
\mmers-Kü!ler is in Joego-S'.ivië (in de
Kroatische taal) onder de titel „Upomice"
verschenen, terwijl het boek in de Poolsche
taal ter perse is.

Thans zijn er in elf talen boeken van Jo
an Ammers-Küller verschenen.