TUIMGSRAM
CLICHÉFABRIEK „CHEMEZ" - HAARLEM
KABELVULMASSA
P. T. T. NUMMER JUL! 1933
lange golf ontvangst, een zeer gunstigen invloed
op de relatieve sterkte der storingen. Vandaar
dat voor lange golf ontvangst ook van gerichte
ontvangst gebruik gemaakt wordt.
Lange rol- entvangst.
De opvangmiddelen voor de lange golf stations
eijn van geheel anderen aard dan die voor de
korte golven. Een toestel voor liet lange golf-
verkeer wordt n.l. door middel van een gonio
meter aangesloten op een zgn. aarddradenkruis,
dat is een viertal ingegraven draden in den
vorm van een kruis.
Drie van zulke aardkruizen zijn te Noordwijk-
Padio aanwezig. Tfvee worden gebruikt voor de
ontvangst van Europeesche stations; niet minder
dan 15 Europa-ontva.igers zijn daarop aangeslo
ten; het derde, van grootere afmetingen, doet
dienst voor ontvangst van Amerikaansche- en
Indische lange golf stations.
De kortegolf-ontvangers hebben sedert de over
brenging van Meyendell naar Noordwijlt (in
Sept. 1928) een belangrijke ontwikkelingsfaze
doorgemaakt. Dezelfde redenen, welke we reeds
aanstipten bij de bespreking der Kootwijksche
korte golf zenders, waren hier ook de oorzaak,
dat de eerste eenvoudige ontvangers langzamer
hand plaats moesten maken voor meer ingewik
kelde ontvangers, die wat technisch kunnen aan
gaat. met glans een vergelijking kunnen weer
staan met de producten der buitenlandsche radio-
industrie, zooals herhaaldelijk is gebleken.
Het hinderlijke fadingeffect is door gebruik te
maken van deze toestellen, zoowel voor telegrafie-
a.ls voor telefonie-ontvangst practise!» geheel on
schadelijk gemaakt.
Het groote aantal stations waarmede verbin
ding wordt onderhouden, maakt dit ontvangsta
tion tot een der grootste van Europa. De Euro
peesche stations werken voornamelijk op de
lange golven, alleen in den .zomertijd, wanneer
de luchtstoringen hevig zijn. werken eenige van
de ver verwijderde Europeesche stations ook op
de korte golf. In het transatlantische verkeer
wordt meestal op korte golf gewerkt, behoudens
enkele daggedeelten welke in de verschillende
jaargetijden verschillend zijn. waarin tevens van
de lange golven gebruik wordt gemaakt. Boven
dien gebruiken de meeste stations afwisselend of
gelijktijdig verschillende golflengten.
Een en ander maakt, dat voor de afwikkeling
van het verkeer een groot aantal toestellen be-
noodigd is. Met de noodige reserves zijn in totaal
aanwezig 41 toestellen, welke gelijktijdig en ge
heel onafhankelijk van elkaar moeten kunnen
werken en wel:
Het is gelukt de geheele ontvangst in één zaal
te coneentreei'en, hetgeen voor een economisch
bedrijf een groot voordeel beteekent.
Deze omstandigheid maakt, dat het station
Noordwijk-Radio zich in dit opzicht onderscheidt
van vrijwel alle buitenlandsche ontvangstations.
Ook de stroomvooi-ziening is te Noordwijk-
Radio zoo veel mogelijk geconcentreerd. In de
accuiu.mte bevinden zich accu's van groote af
metingen voor de gloeispanning; plaatspanning
en roosterspanning. Daarnaast, in de machine
kamer, die ter voorkoming van storing geheel met
roodkoper is afgeschennd, tzijn de noodige ma
chines en schakelborden opgesteld, benoodigd voor
het opladen van de batterijen.
Het aantal ambtenaren, dat voortdurend toe
zicht houdt op de in bedrijf zijnde ontvangtoe
stellen. is gezien het aantal ontvangers, verrassend
klein. Twee ambtenaren nl. zijn slechts, dank zij
de ver doorgevoerde toestelconcentratie, noodig
om toe te zien dat de stroom van telegrammen,
die steeds zonder ophouden binnenkomt, op de
juiste wijze naar de bedrijfscentrale te Amster
dam wordt doorgegeven.
DE BEDRIJFSCENTRALE TE AMSTERDAM
de ideale radio-lamp
„Het radiobrein 1
l Nederland"
Uit de korte beschrijvingen van de radiostations
Kootwijk en Noordwijk heeft men van zelfspre
kend nog niet een duidelijk beeld gekregen van
den weg die een telegram aflegt tusschen den
afzender en geadresseerde. De bespreking van de
bedrijfscentrale biedt daar beter de gelegenheid
Wanneer aan een willekeurig telegraafkantoor
een telegram wordt aangeboden, bestemd voor een
land waarmede wij in radio-telegrafische ver
binding staan, dan wordt dit telegram langs de
gewone telegraaflijnen venzonden naar de bedrijfs
centrale te Amsterdam, waar een telegrafist on
middellijk de tclegraafteekens, overeenkomende
met den tekst van het telegram, met behulp van een
machine in een papieren band ponst. Deze band
loopt daarna met groote snelheid (in het Europa-
verkeer 120 150 woorden per minuut) door een
seinapparaat. dat door middel van telegraaflijnen
verbonden is met den betreffenden zender te Koot
wijk. Daar in elk der landen, waaimede een radio
verbinding wordt onderhouden een ontvanger
steeds op den betieffenden Nederlandschen zender
staat afgestemd, is dus een korte waarschuwing
door den telegrafist in Amsterdam, ter aanduiding
dat er een telegram op komst is, voldoende om
in het betrokken land de apparaten op de be-
drij fscentrale aldaar in werking te laten treden.
De seinteckens, die te Noordwijk worden opge
vangen worden daar omgezet in hoorbare sein
teekens, die langs een der vele telefoonlijnen
tusschen Noordwijk-Radio en de bedrijfscentrale
naar deze laatste worden overgebracht, waar het
eigenlijke opnemen der telegrammen plaats vindt.
Dit geschiedt evenals het zenden „op den band";
deze band, waarop dus de seinteekens staan, wordt
langs een schrijfmachine getrokken en de telegra
fist „vertaalt" de seinteekens weer in normale
letters en cijfers, welke hij onmiddellijk op een
telegramformulier typt. Het overbrengen van
HAARLEM,KLOKHUtSPLEIN 5
TELEFOON 15880
ZWART- EN KLEURENDRUK-
CLICHÉ'S - RETOUCHES
ONTWERPEN - TEEKENINGEN
AMSTERDAM, ROKIN8S
TELEFOON 42259
BIND- EN PRAGESTEMPELS
GALVANO'S - STYPEN
MATRIJZEN EN VIGNETTEN
DE EENIGSTE INRICHTING IN NEDERLAND VOOR HET VERCHROOMEN VAN CLICHÊ'S
HOE UW ORDERS ONTVANGEN EN BEHANDELD WORDEN
De man, die Uw orders ontvangt, constateert met vol
doening, dat oude cliënten geregeld terugkomen en
het aantal nieuwe cliënten steeds toeneemt. Waardoor?
Doordat Chemez' cliché's niet duurder zijn dan andere,
wel beter. Behoort U reeds tot hen, die óns orders geven
Aan het fotoarafisch gedeelte wordt de meest mogelijke
zorg besteed. Een oud spreekwoord zegt: „Een goed
begin is het halve werk". Is U gesteld op prima drukwerk,
brengt dan dit spreekwoord in toepassing door bij
Chemez de voor Uw werk benoodigde cliché's te bestellen
De etser verzorgt het artistieke gedeelte von Uw cliché's.
Hieraan worden de hoogste eischen gesteld, soodat
•ene onberispelijke uitvoering gegarandeerd wordt.
Chemez' cliché's zijn tot in de kleinste bijzonderheden
verzorgd. Iedere bestelling heeft onze volle aandacht
Och
RAM
je je veel
spaard
mij nog gek!
van die z.g.
lampen
12
P. T. T. NUMMER JULI 1933
In de eerste tientallen jaren geschiedde de
bestelling uit het hoofd- of uit de bijkantoren te
voet, doch omstreeks 1900 werd daarvoor overal
het rijwiel in gebruik genomen, wat vanzelfspre
kend tot groote bespoediging leidde.
Tegenwoordig geschiedt de aflevering van tele
grammen, voor zoover die niet plaats heeft per
telefoon, per verreschrijver, teletype of op de
Beurs, bijna uitsluitend van één centraal punt
uit, het hoofdkantoor.
Jeugdige telegrambestellers rennen op hun rij
wiel af en aan om de voorraden af te leveren
telegrammen naar hunne juiste bestemming te
brengen.
De bestelling geschiedt in zoogenaamde ritten,
d.w.z. kleine hoeveelheden telegrammen, voor de
zelfde richting bestemd, worden den besteller ter
hand gesteld.
Het oogenblik van Vertrek wordt ten kantore
genoteerd, het tijdstip van terugkomst zorgvuldig
nagegaan.
De in de naaste omgeving van het kanfoor
wonenden ontvangen hun telegrammen ongeveer
15 20 minuten later, dan het werd opgenomen,
de verst wonenden wat later, naar gelang van
dezen afstand.
Adresseer mach ine. Aan die aflevering
van telegrammen zit intusschen heel wat vast.
Vele honderden geadresseerden hebben n.l. ver
zoeken loopende, om hun telegrammen b.v.
's morgens aan huis te bezorgen, na een zeker
tijdstip aan 't kantoor, 's middags aan de Beurs,
na afloop beurs weer aan 't kantoor en 's avonds
opnieuw aan huis. Al zulke verzoeken worden op
een adresseermachine (Adrema) voor eiken ge
adresseerde afzonderlijk machinaal geslagen in
zinken plaatjes, waardoor in die plaatjes reliëf
schrift ontstaat, dat steeds als stempel kan wor
den gebruikt, om op de kleppen der desbetref
fende telegram-formulieren te worden afgedrukt.
Het overgroote deel der handelstclegrammen
komt aan met telegram-adressen, welke had
men geen nadere gegevens niet te bestellen
zouden zijn.
Hoe b.v. een telegram af te leveren met het
simpele adres Hannibal AMSTERDAM?
Het desbetreffende alfabetisch gerangschikte
zinken plaatje van de adresseermachine geeft
dadelijk uitkomst. Dit stempel-plaatje wordt op
de klep van het telegramformulier afgedrukt,
waardor een correcte bestelling mogelijk is.
Door middel van een pneumatisch buizenstel
sel z.g. vaouumbuizen, worden telegrammen voor
de beide beurzen bestemd, daarheen geleid, waar
bestellend personeel aanwezig is, dat voor de
aflevering zorg draagt.
Per werkdag worden te AMSTERDAM ongeveer
1500 telegrammen aan huis besteld en 1000
telegrammen per telefoon naar de geadresseerden
overgesproken, of hun via verreschrijver en
teletype ter hand gesteld.
Bureel Administratie. Een belangrijke
af deeling van een groot telegraafkantoor vormt
het bureel „Administratie".
Hier worden o.a. de rekeningen opgemaakt
voor de afzenders, die hun telegrammen niet in
gereed geld betalen, maar ze óf aan loket, óf
per telefoon en verreschrijver aanbieden.
Het aantal dezer telegrammen bedraagt te
Amsterdam dagelijks 1800 2000. Aan het einde
der maand wordt aan de afzenders een rekening
toegezonden en wordt het maandtotaal automa
tisch op hun postrekening afgeschreven.
Voorts neemt de z.g. buitenlandsche afrekening
een belangrijke plaats in onder de werkzaam
heden van genoemd bureel.
Ingevolge art. 12 der Internationale Telegraaf-
overeenkomst zijn de toegetreden administration
elkander wederkeerig rekening schuldig van de
door ieder geheven kosten.
De kosten, in Nederland geheven voor een
telegram naar het buitenland moeten volgens
vaste regelen met het land van bestemming en
met de tusschcngelegcn landen worden verdeeld.
Om dit te kunnen doen, worden maandelijks af
rekeningen opgemaakt, welke door de verschil
lende Administratiën met hun eigen aanteeke-
ningen worden vergeleken.
Nu is de regel zoo, dat Nederland niet afrekent
met alle mogelijke landen ter wereld, waarheen
telegrammen zijn verzonden, maar uitsluitend
met die landen, waarmede het rechtstreeks is
verbonden en voor elk dozer landen, voor zoover
de telegrammen over die verbindingen zijn geleid.
Gesteld Nederland neemt een telegram aan voor
Hongarije. Rechtstreeks over draadgeleidingen is
het daarmede niet verbonden. Wenscht de afzen
der overbrenging per draad, dan is de weg via
Duitschland Oostenrijk (of Tsjechö-Slowakije).
Die tusschengelegen landen ontvangen een deel
der geïnde seinkosten. De verrekening ziet er als
volgt uit:
Nederland per woord 0.09 goudfranken
Duitschland transit per woord 0.07 goudfranken
Oostenrijk of Tsjecho-Slowakije
transit per woord 0.07 goudfranken
Hongarije eindtaks 0.09 goudfranken
Totaal per woord 0.32 goudfranken
16 cent
Ware het telegram per „Hollandradio" recht
streeks overgebracht naar Hongarije, dan hadden
de seinkosten per woord evenveel bedragen en
zou de verrekening als volgt hebben uitgezien:
Nederland per woord 0.09 goudfranken
plus de helft der nu niet ver
schuldigde transittaks 0.07 goudfranken
Hongarije eindtaks per woord... 0-09 goudfranken
plus de andere helft der nu
niet verschuldigde transittaks 0.07 goudfranken
Totaal per woord 0.32 goudfranken
16 cent
En andere geval: Het tarief per woord naar
Ned. Indië bedraagt per woord 2 gulden onver
schillig of het telegram via de kabel-maatschap-
pijen wordt verzonden of via „Hollandradio" zijn
bestemming bereikt. Wordt het telegram over de
kabels verzonden, dan ontvangen Nederland en
Ned. Indië van die 2 gulden per woord slechts
een zeer klein gedeelte. Gaat het telegram per
radio, dan wordt van de ontvangen seinkosten
niets uitgekeerd aan vreemde administratiën. Het
is daarom van groot belang, dat zooveel moge
lijk van onze directe radioverbindingen gebruik
wordt gemaakt, daar de gelden, die bij draadver
zending in de kassen van diverse staten vloeien
bij radio verzending voor de helft ten goede
komen aan ons eigen land. Dit voordeel springt
nog meer in het oog ten opzichte van de tele
grammen gewisseld tusschen Nederland en zijn
overzeesche gewesten, omdat dan geen vreemde
administratiën in de verrekening deelen. Men zal
wellicht de vraag stellen, waarom worden bij
radiotelegrafische overbrenging de tarieven niet
verlaagd: waarom moeten de gelden in de staats
kas vloeien, die bij draadoverbrenging aan de
diverse landen uitgekeerd moeten worden en
waarom laat men de afzenders niet profiteeren
van deze baten?
Men heeft er evenwel rekening mee te houden:
la. Dat bij radio-overbrenging van een telegram
de kostprijs voor de Nederlandsche admini
stratie hooger is dan bij de overbrenging per
draad.
2a. dat bij niet in dienst zijn door falen der
radioverbinding het telegraafverkeer terstond
per draad moet worden afgewikkeld.
3e. dat deze aangelegenheid eerst internationaal
zou moeten worden geregeld.
Niet onmogelijk is echter, dat we in de toe
komst, bij steeds meerderen groei van onzen
nationalen radiodienst, inderdaad het publick be
halve op het voordeel van snellere overbrenging,
óók op financieel voordeel als gevolg van tariefs
verlaging zullen kunnen wijzen.
De Radiodienst. Besluiten wij onzen rond
gang binnen het Amsterdamsche Telegraafkan
toor met een vluchtig bezoek aan de afdeeling
„Hollandradio". Hier bevinden zich de seingevers
die over telegraaflijnen de machtige zend-
installaties beheerschen welke te Kootwijkradio
zijn opgesteld.
Terloops merken we op, dat de ontvangst
der voor Hollandradio bestemde telegrammen
plaats vindt via N o o r d w ij k r a d i o waar de
afstemming geschiedt van de draadlooze ontvang
toestellen welke de opgevangen teekens over tele
graaf ij nen doorgeven naar Amsterdam.
De Afdeeling „Hollandradio" heeft
radiotelegrafische verbinding met een twaalftal
Europeesche landen n.l. Denemarken, Zweden,
Noorwegen, Finland, Polen, Tsjecho-Slowakije,
Hongarije, Oostenrijk, Zwitserland, Italië, Spanje
en Portugal.
Voorts onderhoudt zij de volgende buiten-
Europeesche verbindingen: A. Nederlandsch-
Indië; B. Suriname; C. Curacao; D. New-York;
E. Buenosaires.
Deze rechtstreeksche verbindingen maken zeer
snelle telegramwisseling met alle deelen der aarde
mogelijk en de dienst heeft zich dermate ontwik
keld, en een zoodanige plaats in het telegraaf-
verkeerswezen veroverd, dat hij bij handel en
nijverheid algemeen bekend is.
De radio-afdeeling is dag en nacht in bedrijf
en ofschoon in het draadtelegraafbedrijf het ver
keer eveneens het geheele etmaal door uitgaat
en binnenkomt is de radiodienst door zijn recht-
streeksch contact met alle wereldeelen bij uitstek
een gebied „waar de zon niet onder gaat".
Brengen we eens een etmaal in dien dienst
door en beginnen we daarmede 's nachts om
12 uur (0 uur heet dat officieel). Een deel van
de afdeeling is in diepe rust. De apparaten staan
onder hoezen; de betrekkelijke afdeeling slaapt;
het zijn de EuropaTverbindingen, die thans bui
ten dienst zijn.
In de afdeeling voor het Buiten-Europeesche
verkeer echter bespeurt men meer levendigheid.
Uit Noord- en Zuid-Amerika, Curacao en Surina
me komen berichten binnen; het is daar 4 tot 5
uren vroeger en dus ongeveer 7 uur in den
avond.
Geleidelijk neemt ook dit verkeer af en zou
men meenen dat nu ook daar de rust intreedt,
doch intusschen begint Oost-Indië te ontwaken.
Het is daar 7 uur in den morgen en de afle
vering der uit Holland ontvangen telegrammen
Een der drie Concentratie-posten in de afdeeling
der morse-toestellen. Naar gelang van de drukte
worden een, twee of drie posten in dienst geno
men. Alle op Amsterdam verbonden en in dienst
zijnde morsedraden komen uit op elk dezer drie
posten, die z.g. „multipel" zijn geschakeld. Roept
een kantoor het kantoor Amsterdam op, dan
gloeit op de concentratie-posten een lampje en kan
dat roepende kantoor ,door middel van een koord
met stop, aan een vrij zijnd morse-toestel worden
verbonden. Aan weerszijden van de concentratie-
post bevinden zich de doorverbindings z.g.
„overdraugini'ichtinqen". Roept b.v. Bussum het
kantoor Énkhuizen', dan merkt Amsterdam dit op
en verbindt het door middel van een koort met
stop de draden naar Bussum cn Enkhuizen door.
neemt een aanvang; geleidelijk komen telegram
men uit Indië aan; hun aantal neemt meer en
meer toe, terwijl intusschen „de West" en
Amerika indommelen.
Om 6 uur in den morgen tikken en
schrijven de toestellen en loopen de Oost-Indische
telegrammen met groote snelheid binnen. Europa
en Amerika zijn nog in rust, doch lang duurt
dit niet. 4
9 uur in den morgen. In Europa begint
het verkeer zich te ontwikkelen. Geleidelijk ko
men alle twaalf landen in actie cn tegen twaalf
uur werken de apparaten met Indië en Europa in
rustelooze bedrijvigheid. In Amerika is het 7 uur
in den morgen. Nederland heeft al geregeld tele
grammen naar Amerika geseind, doch in omge
keerde richting komen nog geen telegrammen
aan. De handelsrelatiën, vrienden en bloedver
wanten kruipen pas uit de veeren. Geleidelijk ont
wikkeld zich te New York het verkeer. E'r komt
leven en beweging in den mierenhoop van Man
hattan, de plaats waar Wallstreet zich bevindt.
3 uur in den middag. Het verkeer uit
Oost-Indië verflauwt. Het is daar nu 10 uur in
den avond en handel en verkeer staan vrijwel stil.
Europa werkt op volle kracht Amerika begint
meer en meer op te leven; 20 minuten over drieën
flitst de eerste openingskoers van New Y'ork naar
Amsterdam. Spoedig regent het telegrammen, die
door rappe telegrafisten worden ontvangen en vlug
doorgegeven. Over en weer jagen de zakenberich-
ten nu door den aether en geleidelijk voegen
Buenosaires en „De West" zich met hun telegram
men hierbij. Oost Indië is thans in volle rust
6 uur in den avond. De handelskantoren in
Nederland sluiten; het resultaat van een arbeids
dag komt in den vorm van tallooze telegrammen
op het kantoor. Naar alle richtingen heerscht
thans groote bedrijvigheid. Europa ontvangt tal
looze telegrammen. Oost-Indië, de West en Zuid-
Amerika krijgen hun deel van den voorraad, met
Noord Amerika jaagt het beursverkeer steeds
voort en voegt zich het overige handelsverkeer in
den stroom van berichten.
T e n 9 uur in den avond is de drukte wat
gelüwd. De Hollandsche voorraden zijn opgeruimd
Noord- cn Zuid Amerika en de West brengen ons
thans nog hun telegrammen; een enkele late Euro
peaan werkt nog wat na cn geleidelijk ontwikkelt
zich nu het beeld, dat wij aantroffen den vorigen
nacht om twaalf uur bij het betreden van de af-
deOp"deze afdeeling wordt het etmaal beleefd, zoo
als het over den geheelen aardbol verloopt.
N.V. v.h. ERICH MEYLER
DEN HAAG DELFT Telef 1234
Leverancier der P.T.T. en andere Staats- en Gemeente-Bedrijven
ISOLATIEBAND JUTEBAND OLIEKOUS
21
