Bell Telephone Manufacturing Company
P.T.T.HUMMER JULI 1933
De werkzaamheden van
den postdienst
door
T. van Houwelingen
Van oudsher is de eigenlijke (aak van de poste
rijen geweest het \cr\oeren en bestellen van brie
ven en andere stukken. In den loop der tijden
echter zijn nog tal van andere werkzaamheden
ter hand genomen.
De diensten, die de posterijen uitvoeren, kun
nen in hoofdzaak als volgt worden ingedeeld:
Brievenpost.
Het brievenvervoer is in Nederland evenals in
de meeste andere landen gemonopoliseerd d.w.z.
de Staat heeft zich behoudens enkele uitdrukke
lijk genoemde uitzonderingen, het uitsluitend
recht voorbehouden tot het vervoer van brieven
tegen genot van vracht.
Door dit monopolie is het Staatsbedrijf tot op
zekere hoogte vrij in het bepalen van het tarief,
dat voor de bewenen diensten zal gelden. Aan den
anderen kant legt het evenwel aan het Bedrijf
den plicht op, om den dienst voor de gebruikers dus
i. c. practisch voor iederen inwoner van ons land
zoo gunstig en zoo goedkoop mogelijk te regelen.
De lezers zullen het met mij een* zijn, dat in
het algemeen genomen, over de duurte van het
tarief niet te klagen valt.
Of het Staatsbedrijf de overkomst en de. bestel
ling der stukken tegenwoordig zoo vlug mogelijk
verzorgt, is een vraag, welke vooral in de laatste
maanden na de invoering van de noodzakelijk ge
worden bezuinigingsmai {regelen, veel stof heeft
opgeworpen en niet door iedereen volmondig be
vestigend .'.al worden beantwoord. Ook de bednjfs
leiding is overtuigd, dat bedoelde maatregelen hier
en daar de belangen van het publiek hebben aan
getast doch daar tegenover wordt dan ook met
alle ten dienste staande middelen getracht deze
nadeelen zooveel mogelijk te neutraliseeren door
het verbeteren en versnellen van de bestaande
vervoersmiddelen, zoodat al moge de frequentie
dier middelen zijn ingekrompen, de opvoering van
de snelheid zeer veel nadeel kan opvangen. Voor
waarde is echter daarbij, dat het publiek zich
voortdurend rekenschap geeft, hoe en op welke
tijdstippen de ter |>ost bezorging van stukken het
meest doelmatig kan geschieden. Immers door de
invoering van de nachtposttreinen 011 van auto
diensten in het bijzonder die, welke in de vroe
ge morgenuren worden uitgevoerd wordt thans
bereikt, dat alle des avonds op liet juiste tijdstip
geposte correspondentie in de eerste bestelling van
den volgemb n dag wordt bezorgd. Van deze vlugge
overkomst profiteert reeds nu ruim 50 van het
totaal aantal poststukken.
Vroeger toen het aantal buslichtingen en bestel
lingen veel grooter was dan thans behoefde het
publiek zich met de vraag: wanneer moet ik mijn
brief posten en koent hij morgen wel in de bestel
ling?, veelal niet bozig te houden. Nu echter door de
versobering, doch ook door de ingevoerde rationa
lisatie, die in het geheele bedrijfsleven in de te
genwoordige tijdsomstandigheden niet kunnen
worden gemist, ook het P.T.T.-bedrijf elke uitgave
nauwkeurig moet afwegen naar hot daarmede te
bereiken resultaat, ligt bet als het ware voor de
hand, dat ook op de medewerking van het publiek
moet kunnen worden gerekend om het bedrijf zoo
efficient mogelijk in te richten.
Dat in de laatste jaren ondanks inkrimping van
vervoersgelegonhedon en van bestellingen belang
rijke bespoediging in 1c overkomst van de stuk
ken is verkregen wordt wel duidelijk door nevens-
staand staatje aangetoond
Nog steeds wordt voortgegnan met den uitbouw
van het nachtposttreinnennet. Binnenkort zal over
het geheele land nog eens in het bijzonder op het
tijdstip van laatste lichting voor deze verzen-
dingsgelegcnheid, voor iedere plaats afzonderlijk,
de aandacht worden gevestigd. Het is ieders be-
•eclatue goede nota te nemen, op-
van het grootste deel van de cor-
ioder geval vóór of op dat tijdstip
van deze
dat het posten
respondentie in
geschiedt.
Pakketpost
De dienst der pakketpost bestaat zoowel in
het binnenlandsch als in het internationaal ver
keer nog maar ruim een halve eeuw en staat
in leeftijd ver ten achter bij de brievenpost en de
geldpost. waarvoor reeds onder het Fransche
Bestuur wettelijke bepalingen waren gesteld. De
pakketpost biedt de gelegenheid tot verzending
van voorwerpen, waarvan het vervoer met de
brievenpost te duur zou zijn of van zendingen, die
op grond van hun aard gewicht of afmetingen
van de verzending met de brievenpost zijn uitge
sloten.
Dit onderdeel van den dienst is niet door een
monopolie-bepaling beschermd en heeft dus naast
de vele andere expeditie-ondernemingen, die eich
met het vervoer van goederen belasten, een plaats
in de publieke samenleving moeten veroveren.
Zelfs thans ondanks het toenemend auto-vracht-
vervoer blijft de pakketpost in een behoefte voor
zien en het verkeer nog op een behoorlijk peil.
Om dit te bereiken is echter noodig, dat de dienst
zich zooveel mogelijk tracht aan te passen aan
de nieuwere inzichten en terdege rekening houdt
met de wenschen van het publiek. Vandaar dan
ook dat sinds eenigen tijd de gelegenheid is open
gesteld pakketten te verzenden waarvan het port
ten laste van den geadresseerde wordt gelaten,
terwijl het maximum toegelaten gewicht van
postpakketten in het binnenlandsch verkeer tegen
woordig op 10 kilogram is gesteld. Vanaf 1
Juli jl. zijn wat het internationaal verkeer
betreft naar een groot aantal landen postpakket-
Thans gel
Tijdstip van lrmt-
dend tijdstip
vón i' 6 Oct. 1JJS0
van laatste
busllchting
V°° steflir
Tin
terpost
voor de eer
plaatsen
de üve-
bezorging
ste bestol-
een"ar-
langrbk-s
llng (gehee
Btand
le land)
80 km
in Neder
land
Alkmaar
22.05
21.30
16.45
Almelo
22.20
19.50
16.05
Amersfoort
0.15
22.35
17.—
Amsterdam
23.—
22.—
18.10
Apeldoorn
23.40
21.45
17.—
Arnhem
21.25
21.-
19.—
21.35
21.50
16.30
22.30
21.—
16.—
Delft
22.15
21.28
17.50
Delfzijl
17.45
20.47
14.30
Deventer
23.—
21.35
18.15
Dordrecht
22.10
22.10
17.25
Eindhoven
22.45
21—
18.40
Goes
19.40
19.45
16.15
Gouda
.24.—
23.-
17.55
's - avenhage
22.30
22.15
17.50
Groningen
21.15
18.30
15.30
Haarlem
22.30
21.30
17.40
Hoeren veen
21.40
19.15
16.05
Heerlen
21.—
18.05
16.—
Helder (den)
21.02
18.51
15.50
's Hertogenbosch
23.10
20.40
17.30
Hilversum
0.10
20.30
16.50
Leiden
22.-
23.—
17.45
Meppel
22.40
20.50
16.55
Neuzen
17.20
17.25
14.55
Nijmegen
22.15
20.—
1S.35
Botterdam
22.—
22.30
18.20
Sneek
10.50
20.11
15.24
Tilburg
23.10
20.55
16.50
Utrecht
22.45
22.10
19.—
Winschoten
19.23
19.10
15.05
Zwolle
23.15
19.10
17.20
Inlerieur van het postrijtulg in den nacht posttrein
RotterdamGroningen tussclicn Amersfoort en
Zwolle.
ten tot 20 kilogram toegelaten. Ten behoeve van
z.g. grootgebruikers kunnen speciale vervoersover-
eenkomsten worden gesloten, terwijl de bedrijfs
leiding voor lederen verbruiker van eenige betee-
kenis die speciale wenschen heeft voor de behan
deling van zijn pakketten, gaarne bereid is om
aan die wenschen zooveel mogelijk tegemoet te
komen.
Ik .zou dan ook degenen onder de lezers, die
daarbij belang hebben met klem willen aanbeve
len voor de expeditie van hun goederen wel de
gelijk de mogelijkheden, die de pakketpost biedt
te overwegen. Een vervoersorganisatie, die U in
de gelegenheid stelt, goederen naar alle hoeken
van het land. tot zelfs aan de meest afgelegen
woningen in polders of op de heide tegen een
uniform tariof te bestellen heeft reeds uit dien
hoofde alleen recht op ieders medewerking.
Ook in het buitenlandsch goederenverkeer
neemt de pakketpost een belangrijke plaats in.
Dank zij onze vele rechtstreeksche overzee-verbin
dingen is het P. T. T. bedrijf in staat tegen
matige prijzen het vervoer naar verschillende
werelddeelen op zich te nemen. Dat dit naar
waarde moet worden geschat blijkt reeds als men
zich afvraagt wat b.v. een inwoner van een klei
nere plaats zou moeten verrichten, indien hij eenj
pakket naar Iaat ons zeggen Indië of Amerika
moest verzenden en de pakketpostdienst niet ter
beschikking zou staan.
Geldpost
De oudste van de diensten, welke behooren tot
de groep, die men als geldpost kan bestempelen,
belast zich met het ovemiaken van gelden per
postwissel. Ofschoon de datum van eerste invoe
ring niet met nekerheid kan worden bepaald, staat
wel vast, dat reeds in 1810 onder het Fransche
bestuur de gelegenheid bpstond tot het overmaken
van geldartikeien. Oorspronkelijk geschiedde de
verzending in natura; de invoering van het thans
geldende systeem, waarbij door den afzender een
postwissel formulier moet worden ingevuld dateert
van 1871.
Minder bekend dan do postwissels zijn de post-
bewijzen, welke in 1881 werden ingevoerd en uit
sluitend in het binnenlandsch verkeer kunnen
worden gebezigd. In tegenstelling met de postwis
sels, welke ambtshalve door den dienst worden
verzonden, moet de storter van een postbewijs
zelf voor de verzending van den titel zorg dragen,
dus b.v. in een brief.
Hoewel de postwissels de oudste rechten heb
ben en ook thans nog i:i vele opzichten in een
behoefte voorzien, heeft deze dienst toch een
krachtige mededinger gekregen in het meer mo-
Het gereed maken van de bestelling ten postkanlore te Haarlem,
P.T.T. NUMMER
JULI 1933
De automatiseering van
de telefoon in Nederland
door
J. H. Warning Jr.
Zoo af en toe met steeds kortere tusschenpoozcn
leest men in de dagbladen dat er hier of daar in
den lande in een grootere of kleinere plaats een
nieuwe automatische centrale is in dienst gesteld,
bij welke gelegenheid plaatselijke autoriteiten en
pers ter bezichtiging zijn uitgenoodigd. Meestal
wordt daarbij dan tevens gewag gemaakt van de
groote ingenomenheid waarmede het telefoncerend
publiek een dergelijke telefonische verjongings
kuur op prijs stelt.
Met één slag toch is men dan verschillende aan
de met de hand bediende centrales klevende be
zwaren kwijt. Klachten over lang moeten wachten
tot de telefoniste antwoord geeft; blijven staan van
de verbinding lang nadat het gesprek is afgeloo-
pen; verkeerde aansluiting; enz. enz., behooren
eensklaps tot het verleden.
Wanneer iemand de berichten als bovenbedoeld
in volgorde van hun verschijnen zou hebben ge
noteerd. dan zou hij zeer zeker de opmerking heb
ben gemaakt, dat er blijkbaar „geen lijn" zit in
de wijze van werken, want de plaatsen, welke deze
telefonische feestgave hebben ontvangen liggen
vrijwel van Noord naar Zuid en van Oost naar
West over het land verspreid.
In zekeren zin heeft hij dan gelijk en het is nu
mijn taak om te trachten het hoe en waarom uit
te leggen.
Alvorens ik evenwel met ie uitlegging van dit
Veelomvattende automatiseeringsplan begin, lijkt
het me wenschelijk om de evolutie op te-
lefoongebied, zij het dan uiteraard slechts in groo
te lijnen, te volgen, opdat de lezer zich bewust kan
worden, dat met de uitvoering van de thans be
staande plannen de eindpaal zal worden bereikt
van een langen weg van ontwikkeling.
Of deze eindpaal tegelijkertijd het begin van
een nieuwen weg van evolutie zal markeeren is
thans niet te overzien. Iloe dit ook zij,
het meest voor 'le hand liggend ideaal op
tclefoongebied zal zijn bereikt, n.l. dat elke ge
abonneerde dag en nacht verbinding zal kunen krij
gen met elke andere aangeslotene, waar ook hun
'woonplaatsen zich binnen onze landpalen bevinden,
terwijl deze verbinding in de meeste gevallen on
middellijk en overigens binnen een zeer kort tijds
bestek zal worden verkregen.
Historie.
Slaan we nu den blik terug dan zien we, dat in
1S81 de telefoon in Nederland zijn intrede deed.
Het was de International Bell Telephone Cie, die
haar van Amerika uit introduceerde, en die vol
gens haar systeem een Nederlandsche N.V. sticht
te, n.l. de Nederlandsche Bell Telephoon Maat
schappij, in welker kapitaal zij deelnam.
Deze Maatschappij verkreeg gemeentelijke con
cessies vooi den aanleg van locale telefoonnetten
in een 22-tal plaatsen, waaronder als voornaamste
te noemen zijn: Amsterdam, Rotterdam en Den
Haag.
Naast deze N.V. verkreeg de Firma Ribbink van
Bork en Co. later omgezet in de Algcmeene Tele
foon Maatschappij in een 10-tal plaatsen conces
sies, terwijl een drietal particuliere firma's t.w.
Pot, de Kanter en Kijser eveneens als consessiona-
rissen optraden.
Al döio netten waren destijds van zuiver locaal
belang. In den eersten tijd was van interlocaal
verband tusschen de netten zelfs nog geen sprake.
Reeds in 1888 en wel op 23 Januari van dat
jaar ('t is dus nu ruim 45 jaar geleden) kwam de
eerste interlocale verbinding tusschen Amsterdam
en Haarlem tot stand. De aanleg geschiedde voor
Rijksrekening door do Nederlandsche Bell Tele
phone Maatschappij, terwijl voor de exploitatie
mede een overeenkomst met deze N.V. werd aan
gegaan.
Allengs breidde het interlocale telefoonnet zich
uit. Steeds geschiedde de aanleg voor Rijksreke
ning door de Nederlandsche Bell Telephoon Maat
schappij en bleef ook de exploitatie in haar handen
Opmerkelijk is het daarbij dat gedurende dit
tijdvak alleen de netten van de Nederlandsche Bell
Telephoon Maatschappij van de interlocale commu
nicatie profiteerden. Die van de andere concessio
narissen bleven daarvan voorshands verstoken.
Eerst na 1897 toen de exploitatie van den inter-
localen dienst in Rijkshanden werd overgenomen,
kwam aan deze bevoorrechting een einde. Er
bestonden toen 38 verbindingen waarvan 3 inter
nationale, terwijl er thans ruim 4000 verbindingen
in gebruik zijn.
Intusschen waren de voor 15 jaren verleende ge
meente concessies in de beide grootste steden Am
sterdam en Rotterdam in 1896 afgeloopen en wer
den deze nie-t verlengd. Voornamelijk op initia
tief van Mr. Treub, toenmaals wethouder te
Amsterdam werd aldaar besloten tot gemeentelijke
exploitatie over te gaan.
Rotterdam volgde dit voorbeeld, terwijl ook Arn
hem spoedig daarna eenzelfde besluit nam. Deze
gemeenten vroegen en verkregen concessie van
Rijkswege. De overige afloopende concessies der-
particuliere ondernemingen werden verlengd, ter
wijl in talrijke kleinere en grootere plaatsen, waar
tot dusverre geen telefoonnet bestond, van Rijks
wege aan gemeenten concessies werden verleend.
Na 1905 werden geen nieuwe concessies meer
verleend. Het Rijk nam toen den aanleg van lo
cale telefoonnetten zelf ter hand. liet laat zich be
grijpen dat dit niet de voordeeligst te exploiteeron
netten waren.
Allengs werd evenwel van Rijkswege ingezien
dat meer eenheid in aanleg en exploitatie drin
gend gewenscht was en werd er naar gestreefd
de geconcessioneerde netten te annexeeren en in
Rijksexploitatie te brengen.
Het eerste net. dat daarvoor in aanmerking
kwam was Nijmegen.
Daarna kwamen op 1 Januari 1916 door naasting
alle netten van de Nederlandsche Bell Telephoon
Maatschappij i.e. een 19-tal (waaronder Utrecht,
Groningen, Haarlem en Hilversum) met een to
taal van plm. 17000 aansluitingen in Rijksbehoer.
Op 1 Januari 1919 volgden de netten van de Al-
gemeene Telefoon Maatschappij waaronder Leiden,
Leeuwarden, den Bosch en Breda als voornaamste
met een totaal van c.a. 9000 aansluitingen.
Interlocale centrale den Haag, nieuwe gedeelte.
SAMENWERKEND MET DE
International Standard Electric Corporation
OCTROOIEN EN SYSTEMEN OER
Western Electric Company Inc. New \orh
AFDEELING NEDERLAND en INDIE, 's GRAVENHAGE, SCHELDESTRAAT 162
LEVERINGEN aan den POST-, TELEGRAAF- en TELEFOON-DIENST in
NEDERLAND en INDIE. aan andere RIJKS- en GEMEENTE-DIENSTEN,
aan INDUSTRIE, HANDEL, PARTICULIERE BEDRIJVEN en AFNEMERS van
TELEFOON-, TELEGRAAF- en RADIO-MATERIAAL
LOCALE-en INTERLOCALE TELEFOONCENTRALES, CENTRAAL POSTEN en
TOESTELLEN voor EXTERN en INTERN VERKEER HUISTELEFONIE
TRANSMISSIESYSTEMEN (PUPINKAGELS en SPOELEN, LIJNVERSTERKERS
enz.).
TELEGRAAF-SYSTEMEN en TOESTELLEN o.m. TELETYPES en TELEPRIN
TERS (VERRESCHRIJFTOESTELLEN)
RADIO-ZEND- en ONTVANGINRICHTINGEN voor ALGEMEEN- en SCHEEPS
VERKEER. voor SPECIALE DIENSTEN (POLITIE-, BRANDWEER-, HAVEN
DIENSTEN enz.), voor den OMROEP, (ZENDERS, STUDIO'S enz.), en RADIO
DISTRIBUTIE-BEDRIJVEN
INSTALLATIE en ONDERHOUD van BOVENGENOEMDE INRICHTINGEN en
TELEGRAMADRES:
MICROFOON
25
