DE LAATSTE Dl
MAANDAG 17 JULI 1933
De verhouding tusschen
Volk en Staat
GERUCHTEN EN WERKELIJKHEID
(Van omen Duitschen correspondent).
Is het ook u weieens opgevallen, dat
haast de gansche wereld graag haar neus
steekt in Duitsche aangelegenheden? Wat
er in Duitschland gebeurt of niet gebeurt,
wat de een of andere Duitsche autoriteit
gebiedt of verbiedt, wordt door menschen,
die er eigenlijk niets mee uitstaande heb
ben, aan kritiek onderworpen en deze kri
tiek is vaak zoo scherp, dat zij een wellicht
niet bedoelde irriteerende uitwerking heeft.
Parlementen en kranten, professoren en
leeken, kinderjuffrouwen en kellners, ja
zelfs het kleine grut doet eraan mee en de
arme Michel moet zich al deze hatelijke
.verdachtmakingen laten welgevallen.
Ik zou zoo zeggen: wanneer wij ons allen
wat meer om onze eigen aangelegenheden
bekommerden, wanneer de regeeringen der
verschillende staten wat minder vaak in
Genève en andere door de natuur rijkelijk
gezegende oorden vergaderden, om aan het
eind dezer conferenties in verbloemden
vorm te erkennen, dat hun streven naar
een bevredigende oplossing voor alle par
tijen ten zooveelsten male onvruchtbaar
bleek, dan zouden wij eerder komen tot een
stabiele verhouding der interne aangele
genheden en zou de spanning wijken, wel
ke thans vaak doet denken aan de voor
bereiding van een nieuwen oorlog.
In Duitschland is men allang gewaar ge
worden, dat men geheel en al op zich zelf
is aangewezen.
en de medewerking van anderen, maar
geeft er zijn volle kracht aan den spoedigen
Wederopbouw van staat en volk.
Harder is er stellig nooit tevoren in
Duitschland gewerkt. Ik ken hooge ambte
naren, die tot laat in den nacht in hun mi
nisterie blijven doorwerken. Zij gunnen
zich niet den tijd tot een behoorlijk mid
dagmaal en nemen 's morgens vroeg al
weer deel aan. de voorbereidende bespre
kingen voor hun veelomvattend werk. Al
len zijn zich de beteelcenis van hun taak
Maar bewust en weten, dat hun arbeid aan
voortdurende scherpe controle onderworpen
blijft
Het Is niij opgevallen, dat hooge posities
bekleed worden door mannen tusschen
dertig en veertig jaar. Zij maken op mij
een serieusen indruk, voelen weinig voor
uitvoerige besprekingen met journalisten,
daar zij hier geen wederzijdsch voordeel
in zien. Na een worsteling van veertien ja
ren van voorbereiding is thans hun uur
geslagen en zij moeten bewijzen, dat de
nationaal-socialistische beweging de ver
houding tusschen staat en volk beter kan
maken.
Voor het buitenland is het zoodoende
uiterst moeilijk,
te krijgen. Men beseft niet, dat de nationale
revolutie in meer gematigden vorm nog
steeds voortduurt, dat nog tienduizenden
gewonnen moeten worden voor het Derde
Rijk en dat men niet zal rusten, voor dit
doel is bereikt.
Van het goede dringt slechts tot ons door,
wat in officieelen vorm door de regeering
aan de Duitsche pers wordt gedicteerd en
hieraan wordt niet alltijd geloof geschonken.
Eerder legt men den nadruk op conflicten
en incidenten, welke aantoonen, dat som
mige Duitschers als aartsvijanden tegen
over elkander staan.
Ook in onze Nederlandsche bladen leest
men soms korte berichten, welke het ver
trouwen op den volkskanselier en zijn mi
nisters allerminst bevorderen. Ik noem
hiervan een paar voorbeelden: Even buiten
Berlijn vond men in het water twee ver
minkte lijken, welke aanvankelijk onher
kenbaar waren. Later werd vastgesteld, dat
men hier te doen had met 't stoffeflijk over
schot van Johann Stelling, bestuurslid der
sociaal-democratische partij en den rijks-
banierman Esser. Beiden werden met an
deren door S.A.-mannen uit hun woning ge
haald, gearresteerd en waren sedertdien
verdwenen.
Een ander bericht vertelt ons, dat de
communisten Thaelmajnn en Torgler dag en
nacht zware kettingen moeten dragen. Door
,W.T.B. werd dit later officieus tegenge
sproken. Het is begrijpelijk, dat zulke me-
dedeelingen buiten Duitschland een on-
gunstigen indruk maken en dat men wei
nig sympathie koestert voor een regeering,
welke zulke middelleeuwsche maatregelen
tolereert.
Onwillekeurig denk ik hierbij aan soort
gelijke
geruchten omtrent de vele con
centratiekampen,
Welke men tegenwoordig overal in Duitsch
land benut, om politieke tegenstanders
voorloopig onschadelijk te maken. Ik mag
mij tot de weinigen rekenen, die geheel on
voorbereid aan enkele concentratiekampen
een bezoek konden brengen en kon met
eigen oogen vaststellen, dat de werkelijk
heid nergens aan opzienbarende geruchten
beantwoordde. Noch in Dachau, noch in
Oranienburg, noch in Sonnenburg, noch
elders kreeg ik gevangenen te zien en te
spreken, die van: lichamelijke mishandeling
getuigenis aflegden. Overal, in Beieren en
Pruisen, vond ik de overheid bereid, mij de
gelegenheid tot een persoonlijk onderzoek
te bieden.
Naast het algemeen bekende Polizei-
praesidium op den Alexanderplatz, van
waaruit de politie voor de publieke orde
heeft zorg te dragen, heeft men tegenwoor
dig in de Prinz Albrechtstrasse, in het sta
tige gebouw der vroegere Kunstgewerbc-
schule, een „Geheimes Staatspolizei-Amt'
ingericht, een centrale der politieke politic,
welke heel Pruisan en speciaal Berlijn als
arbeidsveld heeft. De, leiding van dit nieu
we instituut is opgedragen aan Oberregie-
rungsrat Diehls.
Nadat ik hem telefonisch van enkele op
zienbarende berichten in Nederlandsche
bladen op de hoogte had gebracht, ver
klaarde hij zich onmiddellijk bereid, mij te
woord te staan.
Ook bij deze gelegenheid kon ik vaststel
len, dat
is. Ik taxeer hem hoogstens midden dertig
en werd aangenaam verrast door zijn vlot
optreden. Beambten met dikke dossiers
onder hun arm gingen af en aan, zijn ge
compliceerd telefoonapparaat stond geen
oogenblik stil. S.S.-mannen meldden zich,
om van het een of andere geval met een
paar woorden verslag uit te brengen, versla
gen gleden ter goedkeuring of onderteke
ning tusschen zijn vingers door en terzelf
der tijd gaf hij mij een duidelijk beeld van
de vele moeilijkheden, waarvoor de nieuwe
regeering nog altijd staat: „Wanneer u
goed oplet, zult u twee stroomingen kunnen
vaststellen. De rijksregeering wil aJle om
noodige wrijving verhinderen, wil op zake
lijke wijze alle moeilijkheden regelen, wil
het gansche volk voor haar streven uaar
nationale eenheid winnen.
Het jongero geslacht
vindt dat maar half werk, zou graag radi
caal willen optreden, wraak willen nemen
voor de onderdrukking, welke zij jaren
achteroen moest doormaken. Zij begrijpt
nog niet, dat haar leider als volkskanscher
de verantwoordelijkheid voor het gansche
volk, dus ook voor onze vroegere vijanden
op zich genomen heeft
In de eerste maanden, toen de N.S.D.A.P.
haar grocle overwinning pas had behaald,
wilden zij allen actief meewerken. Alleen
Berlijn had 60.000 S.A. en S.S. mannen en
zij brandden van geestdrift voor het einde
lijk aangebroken Derde Rijk. Op eigen ini
tiatief werden door hen concentratiekam
pen gevormd, communisten en sociaal
democraten gevangen genomen en natuur
lijk zijn toen ook
gevallen van mishandeling
voorgekomen.
Al deze concentratiekampen zijn door ons
ontruimd en de leiding berust thans geheel
en al in onze handen. Wraaknemingen
zelfs al worden ze door ons streng bestraft
zullen blijven voortbestaan, zoolang nog
S.A. of S.S. mannen worden aangevallen of
neergeschoten.
Minister Goering heeft reeds meerdere
malen hiervoor gewaarschuwd en niette
min zijn nog kortelings in Spandau een
paar nationaal-socialisten laaghartig yer-
moórd.
Het geval van den socialist Stelling is mij
bekend. Ik keur het nadrukkelijk af, maar
hen evenzeer overtuigd, dat het niet ge
beurd zou zijn, wanneer niet enkele S.A.-
mannen kort tevoren door marxisten waren
neergeschoten. Omtrent den rijksbanierman
Esser is mij niets gemeld. Ik zal ook dit
geval laten onderzoeken.
„Met den communist Torgler heb ik als
ifil op de markonte £12.1
Deze zal een bran van veel vreugde ziïn
mensch te doen. Vooral geestelijk leidt hij
zwaar onder zijn langdurige gevangen
schap. Van zware kettingen is geen spra
ke. Wel zijn de beambten verplicht, iederen
gevangene, die buiten de gevangenis aan
een verhoor wordt onderworpen, te boeien,
om ontvluchting te voorkomen. Ik ben ten
allen tijde bereid, u met hem of met Thael-
mann samen te brengen en ook dan weer
zult u zien, dat de
„In sommige gevangenissen hebben wij de
controle bij wijze van proef toevertrouwd
aan ervaren S.S. mannen en ik heb daarbij
uitstekende indrukken opgedaan. Vrouwen
van vroeger vooraanstaande communisten
hebben mij bezocht en haar dank betuigd
voor de coulante behandeling van haar
„Toch gaan de communisten, die nog vrij
rondloopen, door, klandestien de „Rote
Fahne" te drukken en te verspreiden en na
tuurlijk zijn we dan opnieuw tot een razzia
gedwongen. Zooiets laten wij ons niet lan
ger welgevallen. Wir benehmen uns voll
Miilde gegen die Vergangenheit, aber mit
Soharfe gegen die Zukunft!
„De discipline der S.A. en S.S. laat wei
nig te wenschen over. Natuurlijk zijn er
onder de nieuwelingen weleens elementen,
die wij niet als winst kunnen begroeten.
Hier is scherpe controle voorgeschreven en
ik kan u verzekeren, dat wij de leiding vol
komen in handen houden. In zijn redevoe
ring tot de rijksstadhouders heeft onze lei
der duidelijk te kennen gegeven, dat de
revolutie thans ten einde is. Het is de plicht
van iederen Duitscher, voorzoover dat bin
nen zijn vermogen ligt, mee te werken aan
den wederopbouw van den staat en wij
zullen niets ongedaan laten, om de over-
groote meerderheid van ons volk, in de
eerste plaats het jongere geslacht, voor dit
grootsche werk te winnen!"
Uit het Sociale Leven
EEN CONFLICT AFGEWEND
Naar wö vernemen hadden de besprekingen
'an de partijen, betrokken bt) het dreigende
Josephus Jitta, tot resultaat, dat de directie
der fabriek het collet
..I handen zUnde
irden beschouwd.
HET CONFLICT BIJ DE „SPHINX"
Door de hoofdbestuurders zijn vergaderingen
gehouden met de arbeiders van den R.K. Fa-
brieksarbeidersbond en den Modernen Bond.
betrokken bij het dreigend conflict bü de aar
dewerkfabriek de „Sphinx" te Maastricht.
De hoofdbesturen van de betrokken bonden
waren overeengekomen, het bemiddelingsvoor
stel van den rtjksbemiddelaar prof. A. Josephus
Dit voorstel hield In, dat de directie garan
deert, dat de üians aangekondigde loc
laging gedurende 2
landen beperkt zal blö-
ivereenkomst.
In de werknemersvergaderingen zou men
:lch met de 10 pet loonsverlaging nog wel wil-
1 wüfelde of de
den rijksbemlddelaar te verwerpen.
Gemengd Nieuws.
PAKHUISBRAND TE AMSTERDAM
De Ameterd'aimedhe brandweer is iin den
vroegen morgen van Z-oimdag
voor een brand in het kefldergedieeHfti
penceeil Oude Schans 9, wdlik gedeelte iin ge
brualk is ails opslagplaats voor zuurwaren.
De eerste vendlieping as verhuurd aan een
firma in speelgoederen, terwijl de daarbo
ven gellegen étages, voor pakhuis ingericht,
onverhiuurd zijn
Toen de eerste rood© voertuigen cjer
brandweer gearriveerd waren, zag de be
velvoerder, nadat deze met eendge man
schappen tot de plaats des onhedls wee
doorgedrongen, zich tegenover een ware
vlammenzee geplaatst, weshalve hij het al
arm midldelbrand deed geven. De verster
king van hert, materiaal was spoedig ter
plaatse en zóó kon het vuur, dat zich in-
miiiddells oolk aan de eerste verdieping had
medegedeeldi, met vijf viralen worden be
streden De overwinning bleef dan ook aan
de brandweer, doch niet dan nadat de vlam
men de kelderruimte en de eerste verdie
ping met den wederzdjdsdhen opslag, ge
deeltelijk verwoest hadden.
Verzekering dekt de schade, die aanzien
lijk is. Ondanks het vroege uur heeft een
vrij talrijk publiek, dat door do politie op
behoorlijke afstand werd gehouden, het
bl'usschinrgswerk, waaririj hoofdbrandmees
ter Hairtdorff de leiding had, terwijl later
de commandant, de heer C Gordijn Jr, hert
oppercommando op zich nam, gadegeslagen.
MOTORRIJDER GESLIPT
Een 22-jarig motorrijder, die in de Oude
I-Ioogetraat kwam te stippen, is ernstig ge
wond dOor den Geneeskundigen Dienst
naar het Binnen Gasthuis overgebracht
EMPLOYE SCHIET OP DIRECTEUR
NIET LEVENSGEVAARLIJK GETROFFFN
Zaterdagmorgen omstreeks 10 uur hevft
d>e 50-janige R. K., chef-monteur bij de Gro
ningenRotterdam Stoomboot M'ji ap hert
kantoor der Maatschappij veredbiiliende
schoten gelost op den directeur der Maat
schappij, den heer N H Trap. Deze is daar
bij in beide armen getroffen, terwijl twee
kogels zijn hals hebben geraakt.
De dader, die zeer opgewonden wa6 over
een kwestie betreffende een employé, beeft
vervolgens op zich zelf geschoten, doch zich
slechts een schampschot aan het hoofd toe
gebracht. Een beambte wiet te verhinderen
dat hij den directeur bij het laatste schot in
het hoofd trof.
De heer Trap is in het Academisch Zieken
huis opgenomen. Zijn toestand is niet le
vensgevaarlijk.
De dader is naar het Academisch Zieken
huis overgebracht om verbonden te worden.
Hij zal daarna in arrevt worden gesteld. Hij
heeft bekend te hebben geschoten.
Een fietsenreparateur te Amsterdam is
de oorzaak geweest, dat Zondagmorgen de
brandweer is moeten uitlokken naar per
ceel Groote Witrtenbungersrtraat 88, waar in
gevestigd. In een daarachter ge
legen uithouw was genoemde reparateur
bezig met een solide er lomp, bij welk werkje
een dot, door petroleum doordrenkt poets-
katoen, die op den grond lag, in brand is
geraakt. In zijn schrik gaf de man de bran
dende dot een schop, waardoor deze terecht
kwam in een emmer met petroleum, dlie be
stemd was voor het schoonmaken van
toren Het gevolg was dat het werkplaatsje
in een oogwenk in brand stond. Op
alarm middelhrand van den bevelvoerder
van het eerste materiaal, dat spoedig na de
kennisgeving van den brand ter plaatse
was, rukte versterking uit onder beveg van
hoof dhraudm eest er B run et de Rodhebrune.
Ofeohoon het vuur eenige tijd fel naar bui
ten uitsloeg, was inmiddels reeds gebleken
dat één straal voldoende was om de vlam
men snel te dooven, zoodot het gebeurd©
bot een kleinen uitölaanden brand beperkt
bleef, welke alleen het houtwerk van den
uitbouw en een daarin gestalden motor ver
nield heeft Vei zekering dekt de schade
De brand bracht fln deze volkrijke buurt
een groot publiek op de been; de pc""
heeft zorggedragen dat het blueschingswerk
in geen enkel opzicht werd belemmerd.
ERNSTIG AUTO-ONGELUK
Te Haariem werden op den Amsterdom-
sdhen Vaartweg de 42-jarige heer Van. H.
en diens vrouw, die daar op de fiets reden,
bij de Helmerestraat ingehaald door een
van Amsterdam komende auto, bestuurd
door den eigenaar S. uit Rotterdam, die op
sveg was naar zijn woonplaats. De veriich-
ting van dezo auto was zeer gebrekkig: kop
lampen ontbraken en de bestuurder hield
met zijn Uimikerthaiud een brandende zaklan
taarn achter de voorruit en de naast hem
zittende passagier deed hetzelfde aan den
reohterka'nit, Wellicht mede doordat de
straatverlichting ter plaatse zeer gering
heeft de bestuurder het voor hem rijdende
echtpaar niiet opgemerkt. De heer van H.
werd door de auto gegrepen en de bestuur
der verzuimde te remmen, waardoor hij
mag ongeveer 40 meter doorreed, eer de
aiuto tot staan 'kwam. De heer van H., diie
over dezen afstand was meegesleurd, bloed
de hevig uit een ernstige hoofdwonde. Bo
vendien had hij een hensensdhuddüing opge-
loopen. Het slachtoffer werd per zieken
auto naar het SI Elizaibetsgastihiuis te Haar
lem vervoerd.
De vrouw bleef ongedeerd.
ERNSTIG ONGEVAL
De 39-jarige P van H reed te Rhenen op
de helling van den Veenendaalschen weg,
toen hij plotseling voor een voetganger
moest uitwijken. P van H reed daarbij
gen een boom. Met ernstige hoofdwonden
werd de ongelukkige uaar hert ziekenhuis
te Utreoht vervoerd, alwaar hij Zaterdag
nacht is overleden P. ram H. was gehuwd
LIJK OPGEHAALD
Te Ddieren is het lijk van den 11-jarigen
W Schinkel, (tie sedert venniet werd, Zon
dagochtend ter hoogte von de Spank ere n-
sdhe brug uit het Apeldoorn-Dierensohe Ka
naai opgehaald. De knaap, dlie zwakzinnig
was, kwam uit Haariem en werd te Dieren
'N OOGJE DICHTDOEN
De boksmatch tusschen Van Klaveren en
PetroQle te New-Yonk is geëindigd met een
nedierioeg van den Nederiandschen bokser
door een techniischen knock out dm de vierde
We zouden hiervan geen melding maken,
imdtien met de Tel. het volgende kenschet
sende van wedstrijd-publiiek hieraan toe-
De strijd werd door den scheidsrechter
gestaakt, daar Van Klaveren zóó deerlijk
aan zijn rechteroog was gekwetst, döt de
match naar het oordeel van den referee
geen voortgang kon vinden. De beslissing
had stonmachtige protesten van de zijde
ran het talrijke publiek tot gevolg.
TUSSCHEN TWEE AUTO'S
VERPLETTERD
Te Groningen is het drie-jarige kindje
an den garagehouder L in de Tuinbouw-
straat tusschen twee auto's bekneld geraakt,
waarvan de eene de garage wilde in- en de
andere die garage wilde uitrijden. Het kind
was vrijwel onmiiddelilijk dood.
DE VALSCHE SUEZ-OBLIGATIES
De Matin verneemt uit Genève, dat de
Nederlander H. H., te Parijs gevangen ge
nomen, omdat hij nagemaakte obligaties
van de Suez - K anaailm aartschappij in om
loop had gebracht, te Genève geen onbeken
de was. In November 1931 had hij daar een
onderneming tot het verhuren van auto'6
onder den naam Loconto opgezet. Den 26en
September 1932 was H. in staat van faiiülLis-
eememt verklaard met een passief van
116.683 Zwiitseasche franken. H. verliet Ge
nève toen en ging naar Nederland
VERDRONKEN
Te Amsterdam geraakte een 5-jarig kind
in de Ko6tveriorenvaart. Dit werd opge
merkt door den heer R. Bakker, wonende
aan den Baarejesweg 164, die zich gek
te water begaf. Hij wist den kleine te berei
ken en op den wal te brengen. Het kind
bleek echter reeds te zijn overleden. Pogin
gen om de levensgeesten op te wekken
mochten althans niet meer baten
Te Amsterdam is in het water van de
Weespervaart bij de Hartveldsóhe brug het
lijk van een man van middelbaren leeftijd
drijvende gevonden. Het stoffelijk overschot
is naar het Binnengasthuis vervoerd.
Deze zal een bron van veel vreugde z
VACANTIE-ADRESSEN
Nu de vacantietijd weer aanbreekt en
velen onzer lezers de krant aan bun
vacantie-adres willen ontvangen, ver-
zoeken wy dezen vriendelijk de tijde
lijke adressen zoo spoedig mogelijk,
liefst 3 dagen van te voren, aan de
administratie schriftelijk op te
geven, met duidelijke vermelding van
het vaste adres en het vac an-
tie-adres, de data van begin
en einde der vacantie.
Radio Nieuws.
—"6.20 Orkest 8.00 Orkest 9.30
KRO boys 10.10 Gramofoon 10.30 Vaz
Dias 10.35 Concert
H.I.R.O. 4.00 Gramofoon 4.10 Voordracht
4.25 Gramofoon
Hilversum (1875 M.l A.V.R.O. 8.01 Gram.
10.01 Morgenwijding 10.15 Gramofoon
10.30 Concert 12.30 Lunchcc
Zang 3.00 1
ofoon 4.00 Piano 4.30
Voor kleinere kinderen
5.30 Orgel 7.30 Gramofoon 8.01 Vaz Dias
8.U5 Om
Irussel (VLï 337 8 M.) 12 20 Gramofoon
1.20 Concert 5.20 Gramofoon 6.50 Gra
mofoon 8 20 Concert 9.35 Orkest 10.20
Gramofoon
(Fransch) (509.3 M.) 12.20 Concert 1.20
Gramofoon 1.50 Piano 5.20 Concert
6.35 Clarinet-recital 8.20 Orkest 9.20
Concert 10.50 Gramofoon
4.35 Orkest 7.20 Sextet
8.20 BBC orkest 10.35 Orgel.
Lalundborg (1153.8 M.j 12.20 Concert
3.50 Orkest
löolgswusterhaueen (1634.9 M.l 6.35
Gramofoon 12.20 Gramofoon 2.20 Gramo
foon 3.00 Concert 6.55 Plano 6.25 Zang
.angenberg (472.4 M.) 6.25 Gramofoon
10.30 Mensch und Welt 11.50 Gramofoon
12.20 Concert 1.20 Concert 4.50 Concert
6.50 Gramofoon 9.20 Orkest.
.ondon Nat. (261.8 M.) 12.20 Orgelspel.
1.05 Orkest 1.50 Orkest 2.35 Gramofoon
5.35 BBC orkest
.ondon Reg. (355.9 M.l 12.20 Gramofoon
1.20 Orgel 9.20 BBC Orkest
11 d 1 a n d Reg (398.9 M.) 12.20 Gramofoon
1.20 Orgel 2.05 Concert 2.50 Orkest u-
9.20 Concert.
'artJa (Radio Parlsl (1724.1 M.) 8.05 Gramo
foon 12.20 Gfamofoon 7.30 Gramofoon
8.20 Gramofoon 8-50 Orkest
Varschau (1411.8 M.) 6.35 Concert 6.6S
Cellorecital 8.20 Orkest 9.30 Orkest
INGEZONDEN STUKKEN
(Bulten verantwoordelijkheid van ae Redactie!
HET WETSONTWERP-MARCHANT
Naar aanleiding van uw artikel „Geen
nieuwe scholen meer", van Zaterdag 8 Juli
wensclite ik het volgende op te merken:
1. Ik juich het ontwerp „Merchant" van
harte toe, waar het zgn. „stopwetje" (door
minister Terpstra onbegrijpelijkerwijze ver
zacht), wordt verscherpt, natuurlijk voor
gevallen, waar een v o 1 d o e nd aantal Chr.
Scholen aanwezig zijn.
Het valt nu sommige groepen van men
schen wel gemakkelijk, een „secte"-school
te stichten. Het is een goedkoop „beginsel"
te parasiteeren op de gemeenschap. De ge
meenten, die toch al niet weten rond te
komen, worden uit „luxe" nog eens be
zwaard, het zaad van tweedracht wordt
welig gezaaid en de bestaande Chr. Scholen
ontvolkt In tal van plaatsen vervalt rechts
in dezelfde fout, die we altijd in links
wraakten.
2. Zouden onze rechtsche Kamerleden er
ook niet met nadruk bij den Minister op
aandringen, dat het zgn. wetsvoorstel-De
Visser, betreffende het vak „Lich. Oefe
ning", waarvan de invoering nog altijd
dreigt, öf worde ingetrokken, óf facultatief
gesteld? De bijbouw der verschillende loka
len met toebehooren, komt de gemeenten op
duizenden te staan en ik ben verzekerd, dat
bet voor de meeste scholen, inzonderheid
voor het platteland, een totaal overbodige
luxe is. Een zeer belangrijke stap, om de
druk der belastingen te verlagen.
ABONNé.
DE GEBROEDERS KNOOPENSCHAAR
Door G. TH. ROTMAN
1. Hier heb je Pieter Knoopenschaar. Hij
is niet erg dik uitgevallen, maar dat is nu
eenmaal de mode, en ook voordeelig in de
kost. Hij lijkt als twee druppels water op zijn
broer, die precies denzelfden dag geboren is
en wiens portret je op het plaatje hiernaast
ziet.
2. Hier heb je hem, onzen Jodocus. Hij
woont met zijn broer in hetzelfde huis, on
der de veilige hoede van een ouwe huis
houdster. Dat het lang niet altijd een pretje
is, als je zooveel op je broer lijkt, zullen we
in het verdere verloop van deze geschiedenis
wel bemerken.
(Wordt Woensdag vervolgd',f
10
Cola di Rienzi, de groote Senator van
Rome in de 14e eeuw
Door Edw. BULWER LYTTON
,(83
I „Rienzi, het soijt mij, dat gij mij herkend
s I hebt. Ik had gehoopt, eerst uw vertrouwen
s te zullen winnen als bemiddelaar tusschen
n. de baronnen en u en daarna mijn belooning
,t te vragen. Morgen bij bet aanbreken van den
dag vertrek ik naar Palestrina, om te trach-
J ten mijn jongen neef te verzoenen met de
u keus van het volk. Om verschillende rede
nen, die ik nu niet kan verklaren, had ik
gewenscht deze zending des vredes te kun-
nen ondernemen alvorens u gesproken te
hebben. Maar nu wij elkander toch eenmaal
I ontmoet hebben, kunt gij mij veilig met uwe
yerzoeningsvoorwaarden belasten. Ik geef
er de rechterhand op niet die van een
Romeinsch edelman, helaas! dat onderpand,
heeft zijn waarde verloren! maar die van
een keizerlijk ridder dat ik uw vertrou-
Wen niet zal beschamen."
!- Rienzi, gewoon het gelaat der menschen
te bestudeei'en, had Adriano onder het spre-
a ken schetrp gadegeslagen. Toen Colonna had
r uitgesproken, drukte hij hem de hand en
•- zeide met de gemeenzame, innemende zacht
heid die hij soms kon ten toon spreiden:
i „Ik vertrouw u, Adriano, met hart en
Ziel. In kalmer, misschien gelukkiger dagen
Svaari gij mijn vriend en nooit weerspiegel-
ER TRIBUNEN
de een rivier helderder de sterren, dan uw
hart de waarheid weerkaatst. Ik ver
trouw u!"
Al sprekend was hdj werktuigelijk mot
Colonna naar het beeld van den Leeuw ge-
loopen; daar bleef hij staan en hernam:
„Dezen morgen heb ik mijn afgevaardigde
naar uw neef Stefanello gezonden. Met alle
hoffelijkheid heb ik ham kennis gegeven
van mijn terugkomst te Rome en hem uit-
genoodigd hier te komen. Met voorbijzien
van alle veeten, van mijn ballingschap, neb
ik hem verzekerd dat hem hier alle eer zou
worden bewezen, verschuldigd aan het hoofd
der Colonna's. Ik vraag in ruil daan-oor ge
hoorzaamheid aan de wet. Jaren en tegen
spoeden hebben den trots mijner jeugd weg
genomen en al moge de strengheid van den
realiter mij bijblijven, niemand zal zich later
kunnen beklagen over den hoogmoed van
den Tribuun."
„Ik wenschte" antwoordde Adriano, „dat
gij uw zending aan Stefanello een dag had
uitgesteld; ik zou gaarne vooraf met hem
gesproken hebben. In ieder geval verhoogt
dit mijn verlangen om te vertrekken. Indien
ik mocht slagen in het bewerken van een
eervolle en vreedzame verzoening, dan vraag
ik openlijk de hand uwer zuster."
„En nooit" sprak Rienzi uit de hoogte,
„heeft een Colonna een huwelijk gesloten,
dat een ruimer uitzicht bood aan zijn eer
zucht. Ik zie nog, evenals vroeger, in miin
plannen, in mijn lot, den grondslag van hst
nieuwe Romeinsche rijk."
„Wees niet al te overmoedig, dappere
Rienzi" hernam Adriano, zijn hand op den
leeuw van basalt leggend; „bedenk op hoe
veel plannenmakers dit zwijgende stecnen
beeld reeds van zijn voetstuk heeft neer
gezien, wier plannen in rook zijn verdwenen
Gij zult voorloopig behoefte hebben aan al
uw geestkracht niet tot uitbreiding van
uw macht, maar tot beschenming van uzelf.
Want geloof mij, nooit hing menschelijko
grootheid boven een donkerder, gevaarlijker
afgrond."
„Gij zijt eerlijk" zeide de Senator. „Dit zijn
de eerste woorden van twijfel, vermengd met
sympathie, die ik tot dusverre in Rome
hoorde. Doch het volk heeft mij lief, de
baronnen zijn Rome ontvlucht en de zwaai
den der Normandiërs bewaken de toegangen
van bet Kapitool. Neen, Adriano Colonna,
hetzij mij vreugde of leed wacht, ik zie zon
der vrees of aarzeling mijn lot tegemoet!"
Houding en toon van den Senator ver
hoogden zoozeer de kracht van zijn woorden
dat zelfs het kalme gemoed van Adriano
werd medegesleepL Hij kuste Rienzi de
hand en sprak op ernstigen toon:
„Ik stel er mijn roem in, dat lot te deelen
die loopbaan te effenen. Slaag ik in mijn
zending
„Dan wordt gij mijn broeder!" viel Rien
zi in.
„En mislukt zij?"
„Dan moogt gij even gced aanspraak ma
ken op die verbintenis. Gij zwijgt zij
verbleekt?"
„Mag ik mijn huis in den stQclc laten?"
„Jonge man" zeide Rienzi op ogen
„vraag liever: mag ik de zaak van
vaderland .verraden? Twijfelt gij aan mijn
eerlijkheid, vreest gij mijn eerzucht, zie dau
af van uw taak, verlos mij van geen enkelen
vijand. Doch gelooft gij, dat ik dea wil en
de kracht bezit, om den staat te dienen;
ziet gij zelfs in de tegenspoeden en rampen
die ik ondervond slechts bewijzen van de
genade van Hem, die loutert, wellicht om
mijn vroegeren overmoed te genezen en mijn
verstand nog meer te scherpen; beschouwt
gij mij in één woord als een die ondanks
zijn gebreken door God is uitverkoren om de
zaak der Romeinen te dienen, vergeet dan
dat gij tot de Colonna's behoort herinner
u slechts dat gij een Romein zijt!"
,Gij hebt mij overtuigd, zonderlinge, ge
biedende geest" sprak Adriano op zachten
toon en geheel medegesleepL „Hoe de hou
ding mijner bloedverwanten ook moge zijn,
ik behoor aan u en aan Rome. Vaarwel!"
HOOFDSTUK XLVII
Adriano te Palestrina.
Het was middag, toen Adriano de hooge
bergen vóór zich zag, die Palestrina be
schutten, het Proeneste der oude wereld. Tn
een tijdvak vóór Romulus, in de eerste be
schaving die in Italië de stichting van
Rome voorafging, verliest zich het ontstaan
en de macht dier rotsvesting. Acht steden,
van haar afhankelijk, getuigden van haar
heerschappij en haar rijkdom; sterk door
haar ligging en haar zware muren, in wel
ker bouwvallen men nog sporen vindt van
het metselwerk der vergeten Pelasgen, hnJ
zij lang de eerzucht van het naburig Rome
eetart. Van dezelfde vesting, de Muurkroon
van den berg, had de standaard van Marius
gewapperd; en de weg waar langs Adviano's
kleine bende langzaam voorttrok, had het
leger van den moorddadigen Sulla gezien,
bij zijn terugkomst uit den oorlog tegeu
Miihridates.
Lager, waar de stad zich naar de vlakte
uitbreidde, zag men nog de verbrijzelde zui
len van den eens zoo beroemden Tempel
der Fortuin; en nog slingerden de onster
felijke olijfboomen grauw en treurig hun
takken om de bouwvallen heen.
De Romeinsche baronnen hadden geen
geduchter vesting kunnen uitkiezen. Toen
Adriano met den blik van een krijgskundige
de steile helling en de begroeide wallen
gadesloeg, begreep hij, dat er weinig be
kwaamheid noodig was, om ha:u maanden
lang te verdedigen tegen het gelieele leger
van den Romeinschen Senator. Omlaag, in
het vruchtbare dal, getuigden vernielde
hutten en verwoeste graanvelden van de
gewelddadigheden en de roofzucht der op
roerige baronnen; en op datzelfde oogenblik
ontwaarde men in de oude vVikte der krijgs
haftige Herniciërs troepen gewapenden, die
kudden ossen en schapen voor eich uitdre
ven, op hun ruwe strooptochten buitge
maakt. In het gezicht van datzelfde Proe
neste, het geliefkoosd verblijf van de weel
derige gebieders van Rome in zijn meest
verfijnden tijd, scheen de ijzeren eeuw terug
gekeerd.
Voor de banier der Colonna's, door
Adriano's troep gevoerd, werd de Porta del
Sole gereedelijk geopend. Toen Adriano de
onregelmatige, nauwe straten die naar de
vesting opliepen, doorging, zag hij groepen
buitenlandsche huurlingen, vrouwen, de?ls
in lompen, deels rijk gekleed, met hier en
daar een bediende der Colonna's ertussche.i,
onder de bouwvallen van vroegere tempels
en paleizen staande, of zich traag in de zon
koesterend op terrassen, die nog tusschen
gras en onkruid den onvergankelijken gloed
van het rijke mozaiekwerk lieten door
schemeren, ééns de trots van de vroegere
beschaafde Romeinsche edelen, nu het erf
deel van ruwe vrijbuiters.
De tegenstelling tusschen Verleden en
heden drong zich met kracht aan Adriano
op; en onwillekeurig kwam het hem voor.
alsof de beschaving aan Riemi's zijde
stond en tegenover zijn eigen geslacht.
Anriano liet zijn gevolg op het voor
plein en verzocht, bij zijn neef te worden
toegelaten. Bij zijn vertrek uit Rome was
Sefanello nog maar een kind; ondanks hun
bloedverwantschap kon er dus slechts een
verwijderde bekendheid, zonder eenige ge
meenzaamheid, tusschen hen bestaan.
Luid schaterlachen trof zijn oor, toen hij
een van Stefanello's edelen volgde, die hein
door bochtige gangen naar het voornaam
ste vertrek voerde. De deur werd geopend
en Adriano bevond zieft in een ruwe hal,
waaraan men inderhaast een voorkomen
van statigheid en geriefelijkheid had trach
ten te geven. Kostbare tapijten bekleedden
de steenen muren slechts onvolkomen en
de rijke zetels en versierde tafels, die met
do toenemende beschaving in de noordelijke
steden van Italië reeds een plaats hadden
gevonden in de paleizen van Italiaansche
edelen, vormden een zonderlinge tegen
stelling met het ruwe plaveisel, waarop hier
en daar hoopen wapeus achteloos waren
neergeworpen. Aan het eind van de zaal
ontdekte Adriano met een huivering folter»
werktuigen, gereed om gebruikt te worden.
