|liruiuc |[>iitsrt)r (ïmtrmit
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor L eiden en Omstreken
EERSTE BLAD
BINNENLAND.
ABONNEMENT»
Per kwartaal Id Lelden en In plaat
sen waar 'n agentschap gevestigd Is ƒ2.35
Franco per post 2.35 portokosten.
Per week 0.18
Voor het Buitenland bij wekelijk*
«che tending „4.50
Bil dagenjksche zending «5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7Vi cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
Bureau: Breesfriat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
N°. 4018 MAANDAG 17 JULI 1933
ADVERTENTIEN
Van 1 tot 5 regelsL17Yt
Elke rt?gel meer0.22^
ïrgez. MededeelIngen
Van 1—5 regels B 2AI»
Elke regel meer 0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekend 0.10
14e Jaarganci
Dit nummer bestaat uit TWEE bladen
NOODRECHT BIJ SCHOLEN
BOUW
Tot onze verbazing heeft slechts één lezer
fcritiek geoefend op ons artikel over
plannen van Mr. Marchant inzake stopzet
ting van scholenbouw. En deze eene criti
cus deed het op de meest hoffelijke wijze.
Maar hij meent toch, dat wij „wat al te
mak" waren; de gespierde taal van Mr.
Rutgers in De Standaard bevalt hem
beter.
Wij verstaan dat ten volle.
Onze geachte opponent gelieve echter te
bedenken, dat het niet hetzelfde is of men
geheel voor zijn persoon zijn oordeel geeft,
dan wel als orgaan der publieke opinie.
Voorts mogen wij er op wijzen, dat wij
dezelfde bezwaren als Mr. Rutgers hebben
aangevoerd, al wist deze kenner bij uitne
mendheid van onze onderwijswetgeving het
precieser en raker te zeggen.
Met onzen criticus deelen we de bezorgd
heid voor de volkomen vrijheid van onder
wijs en met hem keuren we de houding
der linksche pers af. Wij gaven daar de
blijken van.
Mag dit er nu toe leiden om zonder meer
een non possumus uit te spreken? Ver
geet men dan niet al te zeer, dat we waar
lijk in een noodtoestand verkeeren? Dat
menige gemeente niet meer bouwen kan?
Er moet bezuinigd worden; ook op het
onderwijs. Dat staat vast
Zal men het doen op de salarissen, door
yergrooting der klassen of andere drasti
sche maatregelen? Misschien zal daaraan
zelfs niet te ontkomen zijn: doch laat ons
vaardeeren, dat hier vooral begonnen
wordt met het doode materiaal.
Onze briefschrijver, die zelf belangheb
bende is, zegt: er zijn andere middelen. En
hij noemt: meer kweekelingen tegen gerin
ge vergoeding voor de klas; afschaffing der
bélooning voor bij akten welke niet en ver
mindering voor die, welke wel gebruikt
svorden; enz.
Heel wel; doch zou daartegen geen storm
öpsteken?
Men legt volle en naar onze meening te
lyeel nadruk op het feit, dat het wetsont
werp geen .voordeel brengt voor de rijks
financiën. Doch vergeet men dan niet, dat
de gemeentelijke belastingen door precies
dezelfde contribuabelen moeten worden op
gebracht en dat het aankomt op het totaie
belastingpeil?
't Is nu wel gemakkelijk om te zeggen: de
Minister moet de geheele rechterzijde tegen
over zich vinden; doch dan bedenke men
vel:
le. dat van die rechterzijde dan ook ge-
yergd kan worden om middelen aan te ge-
iven, die tot beperking der uitgaven voor
het ondenvijs kunnen leiden;
2e. dat ook de tegenstanders yan dit
wetsontwerp erkennen, dat thans de distri
butie der schoolgebouwen belangrijker is
dan de stichting; en
3e. dat niet steeds de noodige soberheid
en voorzichtigheid betracht werd bij de
bouw van scholen.
Daarom luidde onze „makke", doch o.i.
door de tijdsomstandigheden ge
boden conclusie: Men wijze dit wetsont
werp niet onvoorwaardelijk af, doch aan-
yaarde het, met afsnijding van hetgeen niet
te accepteeren is, als basis voor gemeen
schappelijk overleg.
HET MES VAN MAKCHANT
Onder dit hoofd gaf de redacteur van
De School met den Bij bel een be
schouwing over het wetsvoorstel van Mr.
Marchant, op welke we hier ter plaatse de
aandacht willen vestigen. (Deze en de voor
gaande driestar moesten langer op plaatsing
Vachten, dan ons lief was.)
Ter inleiding wordt het volgende opge
merkt:
„De boom was wat al te weelderig uitge
groeid. Er kwam loos schot in, dat verwelk
te eer het zelfs tot yruchtzetting was toe
gekomen
Dus moest het snoeimes zijn werk gaan
Öoen.
Dat is een werk naar de hand van Mar
chant. Ongenadig gaat hij kappen. Hij zet
Cr het mes diep in."
Wie zijn oogen niet sluit voor de werke
lijkheid, moet de eerste stelling toegeven
Cn daarom de conclusie aanvaarden.
Vervolgens gaat de schrijver de verschil
lende voorgestelde maatregelen na en acht
b.v. de uitbreiding der grens tot 6 KM.
geen bezwaar, gezien het misbruik dat van
bet artikel gemaakt wordt
Wij staan in deze zaak niet zoo grif aan
Zijn zijde.
De stopzetting van scholenbouw- ontmoet
bij dezen deskundige geen enkel bezwaar,
gelijk uit deze boutade blijkt:
„Kooien, mooie prachtige kooien zonder
Vogels zijn er in Den Haag wel zooveel, dat
Soor het zich uitbreidend bijzonder onder
wijs in alle wijken der stad dergelijke
kooien aanwezig zijn. Een vraag is, of hier
niet van ergerlijke verspilling van openbare
scholen mag gesproken worden. In ieder
geval, tegen de t ij d e 1 ij k e stopzetting
van den bouw kan in deze abnormale tij
den weinig bezwaar worden ingebracht"
Och tegen begrenzing der exploitatie
kosten naar boven en naar beneden, is z. 1.
geen enkel bezwaar.
Zijn conclusie luidt:
„Inderdaad toont minister Marchant hier-
in den weg te kennen om zonder aantas
ting der vitale belangen van het onderwijs,
waartoe zeker ook de salarissen behooren,
te komen tot bezuinigingen, die aanvanke
lijk reeds voldoende beteekenis hebben.
De stam blijft ongerept: vrijheid van on
derwijs en financieele gelijkstelling blijven
principieel gehandhaafd.
Maar de looze loten worden IngekapL
En die looze loten trekken immers juist
een onevenredig groot deel der voedings
sappen tot zich?
Ik hoop dat de minister langs dezen
weg zat voortgaan, en het mes n i e t in het
levende hout gaat zettenl"
Zóóver als de redacteur van De School
met den Bijbel gingen wij lang niet;
wij zijn niet zonder zorg over de „onge
repte vrijheid"; maar de hoofdgedachte
steunen wij gaarne: het is beter op het
doode materiaal te sparen, dan levend hout
te kappen.
INDIE AAN NEERLANDS KUST
Naar wij vernemen zal te Zandvoort in
het gebouw van de Wilhelminaschool aan
de Dr. Ge.rkestraat van 24 Juli1 Aug. a.s.
een Indische week georganiseerd worden.
Dit geschiedt door het comité SIMAVI
(Steun In Medische Aangelegenheden Voor
Inheemschen).
Naast het vele interessante en leerzame
dat de tentoonstelling op medisch gebied
zal geven, zullen ook Indische kunstvoor
werpen en weefwerk te zien zijn, terwijl
zeer waarschijnlijk een West- en Oost-Indi
sche woning een beeld zal geven van de
wijze waarop de inheemsche bevolking in
de tropen is gehuisvest
Maandag 24 Juli a.s. zal deze Indische
week door Minister Slotemaker de Bruine
worden geopend.
SCHIPPERSVERGADERING
MISLUKTE POGING TOT STICHTING VAN
EEN NIEUW BEVRACHTINGSKANTOOR
Men meldt ons uit Rotterdam:
Op uitnoodiging van een comité hadden
zich Zaterdagmiddag vele particuliere schip
pers naar Lybelle begeven, waar over den
noodtoestand ia hun bedrijf zou worden ge
sproken en waarin volgens de oproep een
weg tot verbetering zou worden gewezen.
Namens dit comité heeft Mr. S. Polak het
woord gevoerd. Uit de groote opkomst maak
te spr. op, dat allen doordrongen zijn van
den kritieken toestand.
De vrachtprijs is abnormaal laag, de
schipper moet dag en nacht zwoegen om
rente en aflossing van zijn schip te kunnen
kunnen opbrengen en velen leven in voort
durende zorg dat hun schip ia beslag ge
nomen zal worden. De kinderen gaan in de
ellende onder: ze moeten zoo vroeg mogelijk
meevaren om de kosten te drukken. De
schipper wordt, aldus spr. op ergerlijke wijze
uitgebuit
Reeds zijn vele pogingen gedaan door al
lerlei bonden om verbetering in den toe
stand te brengen, doch spr. meende, dat de
leiding niet deugde en dat men de kleine
schipper aan zijn lot heeft overgelaten door
alles te concentreeren op de groote Rijnvaart.
Spr. deelde vervolgens de bedoeling van het
comité mede:
Er wordt te Rotterdam een vereenigd be
vrachtingskantoor opgericht In het centrum
van de stad is een zeer ruime localiteit ge
huurd, waar het bureau zal worden onderge
bracht In den vervolge zullen de schippers
zich op dat kantoor moeten ophouden. Het
bezoek aan de beurs is afgeloopen. Men moet
het werk naar het kantoor komen brengen
en daar stelt men een redelijken vracht
prijs vast, waardoor voor de schippers een
bestaansmogelijkheid wordt geopend. Waa
neer alle schippers zich bij het bureau aan
sluiten, is er geen twijfel of men zal slagen.
Als de schippers dat doen, dan zullen de
bevrachters bij 't bureau komen. Met ijzeren
wil zal het plan worden doorgevoerd en
zoowel de schippers als de bevrachters, die
zich niet zouden aansluiten, zullen op de
zwarte lijst geplaatst worden, zoodat zij
door bemiddeling van het bureau geen
ruimte of lading meer bekomen. De alge-
meene leiding van het kantoor zal, naar spr.
mededeelde, berusten bij den heer Vos, die
een staf van personeel onder zich heeft, dat
het vak in al zijn vertakkingen kent Uit de
schippers zal een raad van toezicht gekozen
worden. Inschrijfgeld wordt niet verlangd.
Voor de bemiddeling moet bij het totstand
komen der bevrachting aan het kantoor bui
ten de 5 pet. voor den scheepsbevrachter
2y2 pet. van den bruto-vrachtprijs betaald
worden, waarmee het bureau de exploitatie
kosten dekt
Alles aldus spr. is in plan gereed, doch
alleen de volledige medewerking en het ver
trouwen van de schippers moeten nog wor
den verkregen. Hij verzocht daarom hen, die
niet met het pan wilden medewerken de zaal
te verlaten opdat de overblijvenden zouden
kunnen overgaan tot de oprichting van een
vereenigd bevrachtingskantoor.
Nadat dit verzoek was gedaan stond
echter vrijwel de geheele vergadering op en
ging heen. Het gewenschte vertrouwen
wenschte men blijkbaar niet te geven.
Slechts een 30-tal bezoekers bleven ach
ter. Mr. Polak deelde daarna mede, dat het
comité het beter achtte het plan voorloopig
te laten rusten tot de animo grooter was.
Buiten hebben de talrijke schippers luid
ruchtige discussies gevoerd om zich daarna
i langzamerhand te verspreiden.
POLITIEKE ACTIE VAN
VREEMDELINGEN
VERBODEN TE WACHTEN INZAKE
DE ACTIE VAN DUITSCHE NAZI'S
EN SOC.-DEM. IN ONS LAND
Naar men weet heeft de vorige week
de Minister van Justitie aan de betrok
ken instanties opdracht gegeven ten
scherpste toe te zien op en tegen te
gaan iedere politieke organisatie, actie
of werkzaamheid op welke wijze en in
Vfelke vorm ook, door hier te lande
vertoevende vreemdelingen.
Thans vernemen wij, dat spoedig de
ontbinding van alle hier te lande be
staande Duitsche nazi-organisaties is
te verwachten. De zeer veel leden tel
lende Haagsche vereeniging is inmid
dels reeds door de plaatselijke politie
autoriteiten opgeheven.
Voorts vernemen wij, dat overwogen
wordt ook een verbod uit te vaardigen
met betrekking tot de „Freie Presse",
een weekblad, dat Vrijdag j.l. voor het
eerst hier te lande is verschenen bh' de
Arbeiderspers te Amsterdam en waar
aan verschillende vooraanstaande Duit
sche sociaal-democraten medewerken,
teneinde aldus van ons land uit actie
te voeren tegen de Hitler-regeering.
BEZUINIGING OP HET
LAGER ONDERWIJS
DE POSITIE VAN DE BIZONDERE
SCHOLEN
Ontwerp in strijd met de grondwet?
Verschenen is het voorloopig verslag der
Tweede Kamer over het wetsontwerp tot
beperking van uitgaven, welke voor de
openbare kassen voortvloeien uit de uitvoe
ring van de Lager Onderwijswet Daaraan
ontleen en wij het volgende:
Vele leden konden niet nalaten uiting te
geven aan hun bevreemding over de om
standigheid, dat dit ontwerp verschillende
bepalingen bevat, welke de positie van het
bijzonder onderwijs ten zeerste benadeel en
en met de Grondwet in strijd zijn.
De Grondwet waarborgt aan het bijzon
der onderwijs, voorzoover dat aan bepaalde
voorwaarden voldoet financieele gelijk
stelling met het openbaar onderwijs ten op
zichte van de publieke kassen. Deze rege
ling laat geen ruimte voor het leggen in
handen van de regeering van de beslissing
of aan bijzondere scholen, welke aan de
door de wet gestelde eischen voldoen, de
vergoedingen, bedoeld in de artikelen 97,
100 en 101 der L.O.-wet al dan niet zullen
worden uitgekeerd, of, voorzoover het laatst
genoemde artikel betreft, tot welk bedrag
zoodanige uitkeering zal plaats hebben. Bo
vendien maakt de verdubbeling van het
voor de oprichting van een school noodige
aantal leerlingen de stichting van nieuwe
scholen praktisch onmogelijk. Voorts is in
het ontwerp in het geheel geen rekening
gehouden met de omstandigheid, dat jaar
lijks ongeveer 10.000 leerlingen van de open
bare naar de bijzondere school worden over
geplaatst
De leden, hier aan het woord, verklaar
den volkomen bereid te zijn, in de huidige
omstandigheden hun medewerking te verlee-
nen aan het tot stand brengen van noodza
kelijke bezuinigingen op de uitgaven voor
het lager onderwijs. Zij zouden echter aan
dit wetsontwerp, indien daarin niet veel ten
goede wordt veranderd, niet hun stem kun
nen geven.
Bovendien zal in totaal de te verkrijgen
besparing zoo gering zijn, dat daarmede
een diep ingrijpen in de bestaande verhou
dingen als thans wordt voorgesteld, aller
minst is te rechtvaardigen.
Aan den anderen kant staat te vreezen,
dat de vele extra arbeid, welken de toepas
sing der voorgestelde bepalingen zou
eischen, tengevolge zou hebben, dat naast
den onlangs benoemden dir.-generaal nog an
dere nieuwe ambtenaren zullen moeten
worden aangesteld, hetgeen wederom nieu
we lasten op 's rijks kas zal leggen.
Door sommige leden werden als bezui
nigingsmaatregelen aanbevolen:
a. het tot stand brengen van een zooda
nige aanvulling van het tweede lid van
art 77 der L.O.wet, dat de gemeentebestu
ren naast de bevoegdheid tot het geheel or
gedeeltelijk beschikbaar stellen van ge
meentegebouwen ook de bevoegdheid ver
krijgen bestaande bijzondere scholen geheel
of gedeeltelijk aan te wijzen, indien een
aanvraag tot het stichten van een nieuwe
bijzondere school wordt gedaan;
b. het toestaan, dat in een schoolgebouw
of in een of meer lokalen daarvan meer
leerlingen worden toegelaten dan het aan
tal, waarvoor dat gebouw of die lokalen
oorspronkelijk bestemd waren, en in ver
band daarmede het afwijken, voorzoover
noodig, ook van de overige voorschriften
van den in de artikelen 6 en 89 achtste lid
der L.O.-wet bedoelden algemeenen maat
regel van bestuur;
c. het maken van een onderscheiding tus-
schen de uitgaven wegens onderhoud en
vervanging van leer- en hulpmiddelen voor
het onderwijs eenerzijds en die wegens uit
breiding en toeneming van het aantal leer
lingen anderzijds, gelijk die in art. 90 van
het door 's ministers ambtsvoorganger in
gediende ontwerp tot herziening der L.O.-
wet was neergelegd.
Verscheidene leden ac tten het op zich
zelf toe te juichen, dat de stichting en uit-
bi-eiding van openbare scholen afhankelijk
wordt gesteld van bindende voorwaarden,
gelijk voor het bijzonder onderwijs gelden.
Zij wezen er echter od, dat dit voordeel van
het ontwerp weder geheel wordt te niet ge
daan door de toevoeging, dat de desbetref
fende bepaling niet geldt „in gevallen, waar
in aanzienlijke toeneming of verplaatsing
der bevolking tot de dichting van een open
bare school aanleiding geeft". De hier be
doelde gevallen toch zullen in de praktijk
geen uitzondering, dorh regel zijn. Immers,
de achteruitgang der openbare school heeft
tot gevolg, dat van de stichting eener open-
ARNHEM
ZEVEN EEUWEN STAD
HET BEGIN DER FEESTELIJKHEDEN
De officieele ontvangst in
„Musis Sacrum"
In „Musis Sacrum" zijn Zaterdagmorgen
de herdenkingsfeesten ingezet ter gelegen
heid van het 700-jarig bestaan van de stad
Arnhem.
Dit geschiedde met een rede van burge
meester Mr. S. J. R. de Monchy, die
allereerst daarin verwelkomde de Minister
van Binnenl. Zaken Mr. De Wilde; den
Commissaris der Koningin in Gelderland,
Mr. S. baron van Heemstra en baro
nesse van Heemstra; de leden van
Gedeputeerde Staten der provincie, en het
drietal in leven zijnde oud-burgemeesters
van Arnhem: jhr. mr. D. J.d e Geer, jhr
mr. A. Röeli, thans Commissaris der Ko
ningin in Noord-Holland en mr. A. J. A.
A baron van Heemstra, die voorzitter
is van het herdenkingscomité.
Het doet ons genoegen, aldus spr., dat
zoo vele van onze officieele gasten dooi
hun dames vergezeld zijn. Ik moge in haar
begroeten de vertegenwoordigsters van die
vele geslachten van vrouwen, die in zeven
eeuwen Arnhem hebben bewoond en wier
aandeel in de ontwikkeling van de econo
mische kracht der stad nauwelijks geringer
is dan dat van de mannelijke bewoners.
Wat was de beteekenis van de daad van
Graaf Otto II voor Arnhem? Een geweldige
stap in de democratische richting. De in
woners der stad waren niet meer indivi
dueel door banden van dienstbaarheid aan
den landheer of andere heeren verbonden,
maar vormden voortaan tezamen een
rechtspersoon, die als zoodanig goederen
kon bezitten en bepaalde rechten en ver
plichtingen tegenover den landheer had.
Het recht om aan de publieke zaak deel
te nemen was ten plattelande beperkt tot
hen, die bepaalde goederen bezaten; het
stedelijk burgerrecht' werd verkregen door
het enkele feit van de geboorte uit een va
der, die burger was. De burgers waren,
waar zij zich ook bevonden, slechts onder
worpen aan de rechtspraak van de uit hun
midden benoemde schepenen, een waar
borg voor persoonlijke vrijheid en veilig
heid, verwant aan dien, welke nog geen
twintig jaren tevoren het Engelsche volk
zich in de Magna Charta verzekerd had.
Natuurlijk stiaat de verheffing van Arnhem
tot stad niet op zichzelf, de dertiende eeuw
is bij uitstek de eeuw van de ontwikkeling
der steden. In die stéden slechts stond
voor ieder open die leerschool tot 't staats
burgerschap,, die naar Thorbeclce's woord
in het plaatselijk burgerschap was gelegen.
Wij zijn niet steeds geneigd de zegenin
gen van de aldus geleidelijk in staat en ge
meente ontstane instellingen, die wij met
democratie, autonomie, parlementarisme
aanduiden, naar waarde te schatten.
Zjj hebben als alle menschelijke instellin
gen zich ook wel eens in verkeerde richting
ontwikkeld en uitwassen te zien gegeven.
Dan worden de in eeuwenlangen strijd
moeizaam verworven vrijheden, vrijheid van
godsdienst, van drukpers, van veneeniging
en vergadering, dan worden rechtszeker
heid en gelijk recht voor allen niet langer
geteld.
In onzen tijd, zoo vervolgde spr., is er
wellicht daarom bij sommigen geringe nei
ging om dankbaar te gedenken de verwer
ving van voorrechten als Arnhem voor ze-
van eeuwen verkreeg en die immers in we
zen hierop neerkwamen, dat de burgers
de zaken hunner plaatselijke gemeenschap
voortaan konden innemen in eigen han
den. Maar het is misschien juist daarom
wel nuttig, dat deze herdenking door het
geen ons naar aanleiding daarvan in woord
en beeld, in gedenkboek en dagbladartike
len ,een tentoonstelling en een historisch
gezelschapsspel uit het verleden voor oogen
wordt gesteld, ons toont, hoe door de
eeuwen heen Arnhem in hoofdzaak door de
zorgen van de uit zijn midden voortgeko
men regenten zich ontwikkeld heeft van de
onbeteekenende nederzetting aan den Rijn,
tot de stad, die wij thans met trots aan
landgenoot en vreemdeling mogen toonen.
Rede Minister De Wilde
De Minister van Binnenlandsche zaken,
die deze rede be
antwoordde, zei-
„Het is mij een
voorrecht U dank
te zeggen voor de
vriendelijke woor
den waarmee U
mij welkom hebt
geheeten. Wij zijn
hier bijeengeko
men om de her
denking in te
leiden van het
feit, dat voor ze
ven eeuwen aan
Arnhem haar
stadsrecht werd
verleend. Otto van Gelre moge misschien
een landsheer zijn geweest met een breeden
blik, die ver in de toekomst zag, zeker zal
hij zich geen beeld hebben kunnen vormen,
dat de kiem, die hij legde, zich zou ont
wikkelen tot het Arnhem, dat zich heden
bare school zelden anders sprake zal zijn
dan in het geval van een verschuiving der
bevolking.
Verscheidene leden achtten de voorgestel
de minimum-aantallen leerlingen, vereischt
voor het stichten van een bijzondere school,
veel te groot.
Opgemerkt werd, dat het subjectieve ele
ment, dat in art. i wordt ingevoerd, zonder
twijfel tot moeilijkheden aanleiding zal ge
ven. Hetgeen thans wordt voorgesteld zal
leiden tot het ontstaan van eindeloozen
strijd tusschen gemeente- en schoolbesturen
over de vraag, of al dan niet de gepaste zui
nigheid is betracht
Tegen verandering van vier in zes kilo
meter rees ernstig verzet. Sommige leden
verklaarden hij handhaving van deze bepa
ling hun stem aan het ontwerp te moeten
onthouden.
opmaakt ter viering van zijn geboortefeest.
Een ville morte is gelukkig niet het lot
geweest, dat Arnhem wachtte. Het heeft
den harteklop van het leven beter ver
staan; het had de bron, waaruit het leering
kon putten, als het ware onder de hand in
de eeuwig zich vernieuwende natuur in de
bosschen, die de stad als een gordel omge-
Door zijn omgeving was Arnhem als voor
bestemd om een luxe stad te zijn; het mocht
niet alleen loicken ter wouu, het zou ook
jaariijks een machtigen stroom tot zich
trekken van hen, die in de omgeving ge
nieten van de schatten der natuur. Dat is
de trots van Acnhem en met Arnhem van
het vaderland. Eenzijdig echter en daar
door op engere basis zou de ontwikkeling
der stad zijn geweest, als zij enkel zicb had
gericht op het exploiteeren van haar na
tuurlijke schoonheid. De nieuwe tijd eisc'ui,
dat fnuere wegen worden ingeslagen. En
nu is het een geluk geweest voor Arnhem,
dat het decennien lang een onafgebroken
reeks \an krachtige bestuurders heeft ge
had die het de nieuwe wegen hebben ge
wezen. waarlang bet zijn krachten zen
ontj/ot'ien, de wegen van nijverheid en
handel.
Ik weet het, men heeft met een gevoel
van wrevel de schouders opgehaadd voor
het inslaan ven deze nieuwe wegen, maar
voor mij is het een signatuur der middel
matigheid niet te kunnen bevatten, dat
juist door het inslaan ven deze nieuwe we
gen van ontwikkeling de oude aan intren
sieke kracht beteekenis winnen. Zoo 6taat
daar Arnhem than6 voor ons in oi
zwakte kracht, rijk uit velerleri bron, al
moge ook de zware zorren van het heden
haar stempel op de gemeentelijke gestie
drukken Moge den het stadsbestuur onder
leiding vam zijn voortref fel ij ken burge
meester gegeven zijn, ->nder God6 onmis
bare zegen, Arnhem door de branding van
het heden te leiden naar een veilige haven,
waar het breed de krachten kan ontplooien,
die door de eeuwen gestaald, in de stad
leven. Dat geve God".
Na Minister De Wilde werd nog het
woord gevoerd door den Commisaris der
Koningin, S. baron van Heemstra, die
namens de provincie zijn gelukwenschen
bracht
De burgemeesters van Renkum, van Zutr
fen en van Nijmegen wenschten tenslotte
de feestvierende gemeente geluk.
Na afloop van de receptie vereenigden
de notabelen van de stad met hun gasten
zich aan een lunch. Daarna trok men naar
't openluchttheater, ter bijwoning van de op
voering van het historisch landspel „Arn
hem-Stad".
HET ONTWERP-MARCHANT
De redactie van het r.k.0
Morgen denkt er natuurlijk evenmin als
wij aan om toe te geven, dat het bijzonder
onderwijs de duurte veroorzaakte; maar het
geeft evenzeer toe, dat niet steeds de ver-
eischte soberheid is betracht:
„Men heeft op tal van plaatsen de ge
meentekas voor overbodige en althans lang
niet strikt noodzakelijke uitgaven geplaatst
En het is eenvoudig in strijd met de feiten
te beweren, zoaals dezer dagen een katho
liek dagblad zich veroorloofde, dat wij, ka
tholieken, aan dat euvel niet mede schuldig
zouden staan.
Dat wij alleen maar gebouwd zouden heb
ben wat per sé gebouwd moest worden.
Dergelijke volstrekte onjuistheden kun
nen alleen maar neergeschreven worden
door penvoerders die vreemdelingen zijnii
dit Jeruzalem".
PRACTISCHE WERKVERRUIMING
EN HULPVERLEENING
JAARVERGADERING NED. CENTRALE.
Te Groesbeek is de jaarvergadering ge
houden van de „Nederlandsche Centrale
voor practische werkverruiming en hulp
verleening" onder groote belangstelling uit
het gansche land.
De voorzitter, de heer G. van Roekei,
van Arnhem, gewaagde in zijn openings
rede van den voortdurenden groei van deze
nationale vereeniging, die zich ten doel
stelt hulp te verleenen aan alleenstaande
personen, die door de tijdsomstandigheden
of door persoonlijken aanleg niet in staat
zijn zichzelf te handhaven. Deze hulp be
staat in het verschaffen van passenden ar
beid of door verzorging in gezinnen of te
huizen.
Hierna werd door den secretaris Ds. J.
V i s s c h e r, het jaarverslag uitgebracht,
waaruit bleek dat in het afgeloopen jaar
in meer dan 200 gevallen op deze wijze hulp
werd verleend.
De inspecteur der vereeniging, de heer
m Pa* een overzicht van de ge
vallen, door welke omstandigheden de nut
tige en doeltreffende arbeid voldoende bleek.
In den middag werd met een toespraak
van den voorzitter officieel geopend het
nieuwe tehuis „Nicoline" voor alleenstaan
de dames, temidden van het heerlijke na
tuurschoon van Groesbeek. Hulde werd ge
bracht aan den architect, den heer A. van
der Kloot te Nijmegen, die dit zeer doelma
tige en gezellige verblijf ontwierp.
Het Tehuis biedt plaats aan 15 dames uit
den beschaafden stand, die een vriendelijk
onderdak en verzorging wenschen. Er zijn
nog enkele kamers vrij, die alle voorzien
zijn van koud en warm stroomend water
en centrale verwarming. De leiding berust
bij zr. N. J. M. de Jonge.
De talrijke aanwezigen, waaronder de bur
gemeester van Groesbeek en vele autoritei
ten op het gebied van het maatschappelijk
hulpbetoon in den lande, bezichtigden na
een rondgang door het nieuwe gebouw de
beide andere tehuizen, die door genoemde
vereeniging worden geëxploiteerd. nJ. huize
„De Muntberg" voor alleenstaande mannen,
en het kinderhuis ..Dennenoord", eveneens
te Groesbeek gevestigd.
Na deze excursie werd door tal van deel
nemers dank en waardeering uitgesproken
ten opzichte van het bestuur dezer nuttige
instellingen voor den mooien maatschappe-
ïi .arbp'd, waardoor aan nersonen van
allerlei stand en godsdienstige overtuiging,
die in moeilijke levensomstandigheden ver
keeren, tijdelijk of duurzaam hulp wordt
geboden.
Als 't even kan
Rookt „EDELMAN"
Voornaamste Nieuws.
(blz. 1)
Verboden te wachten tegen Duitsche poli
tieke organisaties in ons land.
Verschenen is het Voorloopig Verslag der
Tweede Kamer tot beperking der uitgaven
op het Lager Onderwijs.
(blz. 2)
De stichting van de Duitsch-EvangeÜ6che
Rijkskerk een feit geworden. Verdere bijzon
derheden over de totstandkoming dier stich
ting.
Dr. Colijn heeft de werkzaamheden der
sub-commissie inzake het evenwicht tusschen
productie en afzet geregeld.
Generaal Balbo heeft thans zijn einddoel,
Chicago, bereikt; hij zal Woensdag a.s. naar
Europa over New-York terugkeeren.
In den Zuid-Amerikaanschen Gran Chaco
is het tot hevige gevechten gekomen tusschen
Bolivianen en Paraguanen.
Blz. 3
Zomerconferentie der N.C.S.V. te Nunspeet.
Woensdag 3 Aug. hoopt Prof. P. J. M. de
Bruin te Apeldoorn te herdenken, dat hij
vóór 40 jaar in de evangeliebediening werd
bevestigd.
(blz. 5)
Met de Rotterdamsche Lloyd naar Noor
wegen I.
(blz. 7)
Moordaanslag op de directeur der Gro-
ningen-Rotterdam Stoomboot Mij.
Heden beginnen we met een nieuw
'plaatjesverhaal van onzen medewerker
den heer G. Th. Rotman, getiteld,: ,JDe
Gebroeders Knoopenschaar".
T. Krol
CHR. HIST. ZOMERCONFERENTIE
REFERAAT OVER WERKVERSCHAFFING
Op de te Lunteren gehouden Chr. Hist
Zomer-conferentie heeft de heer T. Kro 1,
lid van de Gedep. Staten van Groningen,
nog gesproken over het onderwerp
„Voordeelen en nadeelen van
Plaatselijke en Centrale werkver
schaffing."
Spr. wil enkele opmerkingen maken over
de werkloosheidsbestrijding.
Wanneer beleden
wordt, dat de over
heid niet geroepen
is, om ieder een be
staan te verzekeren,
dan sluit dit geens
zins bestrijding uit
van de werkloosheid
Spr. vraagt of van
de overtuiging, dat
de regeering de eer
ste is om de werk
loosheid te bestrij
den, de consequentie
is, dat ook de finan
cieele gevolgen daar
van door het Rijk ge
heel moeten worden gedragen.
Spreker beantwoordt deze vraag ontken
nend, hoewel hij ovérigens gaarne toestemt,
dat het vrijwel volslagen gemis aan zeggen
schap ter vestiging van velerlei soort econo
mische bedrijven binnen de grenzen der ge
meenten, het de gemeentelijke overheid
soms wel moeilijk maakt om die verantwoor
delijkheid voor een belangrijk deel te dra
gen.
Spr. meent, dat het niet is vol te houden,
dat het Rijk er een ongeoorloofd afschei
dingssysteem op na houdt, maar is wel van
oordeel, dat bet aan gegronde twijfel on
derhevig is, of het Rijk do gelden, dio het
besteedt, altijd wel op de juiste wijze uit
geeft, zoowel economisch als sociaal.
Wanneer spr. voor- en nadeelen, verbon
den aan centrale- en plaatselijke werkver
schaffing opsomt, dan begint iiij verheugd
te constateeren, dat bijna zonder uitzonde
ring elke gemeente van de noodzakelijkheid
is doordrongen, dat eerst dan do toevlucht
tot een steunregeling moet genomen worden
wanneer elk object van werkverschaffing
of werkverruiming komt te ontbreken. Spr.
hoopt dat de regecring de gemeenten in die
richting blijft stimuleeren, ja dat de regee
ring een voorbeeld blijft geven nopens werk
verruiming op grootere schaal en voortva
render. dan tot nu toe.
Spr. acht het wenschelijk, dat bevorderd
wordt het te werk stellen van werkloozo
handarbeiders bij landbouwers, door een
loonbijdrage. Hij acht het mogelijk, dat mis
bruiken worden tegengegaan.
De gedachte, den arbeider zooveel mogelijk
in zijn gewone werk te laten is economisch
juist en bevordert bij terugkeer van hetere
omstandigheden het herstel van den norma
len gang van zaken. Tenslotte wordt crewe
zen op de werkloosheid onder de jeugd.
Spr. gelooft, dat een hersteld economisch
evenwicht mogelijk is, wanneer volken en
regeeringen zich ten spoedigste zelf reclas-
seeren.
Op dit referaat volgde oen uitvoerige dis
cussie.
