Vrije Universiteitsdag te Zwolle
onderzoek in
DUITSCHLAND
DONDERDAG 6 JULI 1933
53ste Jaarvergadering der Vereeniging voor
Hooger Onderwijs op Geret. Grondslag
Een belangrijk programma - Een vierfal sprekers -
De belangstelling zeer groot Een gast uit
Duitschland - Het probleem der collectes
DE MORGENVERGADERING
Aan het verslag dat we gisteren gaven
Van de 53e jaarvergadering van de Vereen,
voor Hooger Onderwijs op Geref. Grondslag
kunnen nwe nog toevoegen, dat begonnen
■werd met het zingen van twee verzen uit
Psalm 77 en liet lezen van Lucas 12 22-34,
waarna de voorzitter der vergadering, de
heer J. J. C. v a n D ij k voorging in gebed.
Speciaal werden welkom geheeten Z. Exc.
Minister De Wilde, dien de voorzitter sterk
te toewenschte.om zijn zware taak te vervul
len (applaus), en de burgemeester van
Zwolle, de heer Dr. J. E. Baron de Vos van
Steenwijk (applaus). De woorden, die spr.
wijdde aan de nagedachtenis van den over
leden oud-directeur, den heer Joh. Knap,
jverden staande aangehoord.
Van de openingsrede zelf gaven we giste
ren reeds verslag.
Verzenden van telegrammen
Onder luide instemming der vergadering
Wordt besloten tot het zenden van de vol
gende telegrammen.
Aan H.M.' de Koningin:"De Vereeniging
Voor Hooger Onderwijs op Gereformeerden
Grondslag, in jaarvergadering bijeen te
Zwolle, betuigt Uwe Majesteit aanhankelijk
heid en onwankelbare trouw en bidt Haar
ides Heeren bljStand en zegen toe.
(w.g.) Voorzitter van Dijk
Aan Exc. Dr. H. Colijn, Dorchester Hotel
London: De Vereeniging voor Hooger Onder
wijs op Gereformeerden Grondslag, in jaar
vergadering bijeen te Zwolle, gedenkt U in
idepe ernstige tijden op Uw zwaren post en
bidt U des Heeren bijstand en zegen toe tot
heil van ons volk.
(w.g.) Voorzitter van Dijk
Aan Prof. Dr. H. H. Kuyper te Bloemen-
Öaal: De Vereeniging voor Hooger Onderwijs
op Gereformeerden Grondslag, in jaarverga
dering bijeen, verheugt zich over Uw aan
vankelijk herstel en bidt God, dat Hij U ver
gunne spoedig Uw gewaardeerden arbeid te
hervatten. (w.g.) Voorzitter van Dijk
Later werd aan den president-curator, die
Wegens ongesteldheid te Bagnoles de l'Ome
In Normandië vertoeft, het volgende tele
gram verzonden: De Vereeniging voor Hoo
ger Onderwijs op Gereform.erden Grondslag
in 53e jaarvergadering te Zwolle bijeen,
zendt U haar liartelijken groet en wenscht
IU toe dat God U spoedig geheel doe herstel
len en aan Uw arbeid teruggeve.
(w.g.) Voorzitter van Dijk
Als het Jaarverslag ter sprake komt
Vi*aagt Prof. Dr. Grosh ei de het woord
om den heer Van Dijk, die aftredend direc
teur is, te bedanken voor al hetgeen hij in
qualiteit van directeur voor de vereeniging
heeft gedaan. De voorzitter heeft om drie re
denen recht op dank.
Ondanks zijn drukke werkzaamheden
heeft hij steeds voor de V. U. geijverd. Hij
bekleedde het voorzitterschap van de com
missie tot advies over art. 2, en tenslotte is
hij de bouwer van het nieuwe laboratorium.
Spr. hoopt dat God den voorzitter zal ster
ken en dat hij hem spoedig in dozen kring
zal terugzien (applaus).
Ontroerd dankt de Voorzitter voor de
hartelijke wijze waarop Prof. Grosheide hem
wilde uitluiden.
Ds. W. W. M e ij n e n van Dordrecht zag in
het verslag van de directeuren in het jaar
boek ook de opbrengst der collecten in de
kerken.
Twee keer per jaar moet voor de theologi
sche faculteit gecollecteerd. In Amsterdam
was echter slechts een halve collecte. Spr.
vraagt of de collectes daar gedeeld worden
tusschen de Theologische School en de theo
logische faculteit aan de V. U-. Hiertegen
protesteerde hij.
De penningmeester van het diAtorium de
heer Mr. G A Grosheide zegHn het mid
den te laten of van een vergadering als deze
een protest moet uitgaan. Het college treft
geen verwijt
Ook de Voorzitter acht het niet ge-
wenscht, dat de vergadering als zoodanig
protesteert, maar hoopt dat de betrokkene er
leenng uit trekke. Daarna wordt het jaar
verslag goedgekeurd, evenals 't rapport van
de Commissie van toeizicht over de rekening
over 1932.
Benoemingen
In de stemming tot verkiezen van een be
stuurslid ontstaan in de vacature veroor
zaakt door de periodieke aftreding von den
heer J J C v Dijk worden 146 stemmen uitge
bracht. Gekozen blijkt de heer G. Wolzak
Hzn. te Haarlem. Deze neemt de benoeming
Bij de benoeming van een lid der Commis
sie van toezicht op het geldelijk beheer in
de vacature, ontstaan door de periodieke af
treding van den heer R. Dooyes is een voor
stel ingekomen tot keuze van den heer H. A.
H w e 1 e r te Amsterdam, waarmee de ver
gadering instemt. De benoeming wordt aan
Hierna sprak Ds. K. Fernhout te Vree
land over het onderwerp: „Alle' Gereformeer
den", van welke rede we reeds gisteren ver
slag gaven.
Daarna hield Z. Exc. Minister D e W i 1 d e
een korte toespraak.
Toespraak Minister De Wilde
Min. De Wilde zegt hier gekomen te
zijn niet in qualiteit vaa Minister, maar als
lid der vereenigng, welker vergaderingen hij
zooveel mogelijk bezoekt.
Spr. meent, dat we God mogen danken
voor wat Hij in de V. U. geschonken heeft.
LangEamerhand zijn de resultaten aan het
licht getreden. Allerwege worden de discipe
len aangetroffen. Gevoeld is dat bet Geref.
volk aan mannen behoefte had, die hun man
wisten te staan.
We zien om ons heen, dat de revolutie de
onvrijheid en de onderdrukking medebrengt
We kunnen een vrij volk blijven als het volk
leeft uit goede beginselen. Het is spr.'s over
tuiging, dat het van de meeste beteeken.is is,
als het Geref. volk actief blijft op het ter
rein der wetenschap. Het Geref. volk moge
ook in de toekomst stand houden, in het be
lang van de wetenschap, van de practijk, van
de staat, van het maatschappelijk leven, van
ons vaderland, bovenal ter eere van Hem,
Die hemel en aarde gemaakt heeft, (ap
plaus).
Een verrassing
Ds H. A. M u n n i k te Zwolle zegt tot zijn
blijdschap te kunnen meedeelen, dat 1S00
n Overijssel en Drente is bijeengebracht.
De Voorz. brengt hem van harte dank.
Het is een genade van God te mogen zien,
dat waar de nood groot is, de zegen ook
groot is. Moge dat zoo zijn bij het gansche
•olk.
MIDDAGVERGADERING
de groote zaal zoo mogelijk
nog beter bezet dan 's morgens. Velen moes
ten .zich met een staanplaats tevreden stel-
Gezongen werd Psalm 89 1, waarna
mededeeling werd gedaan van de ontvangst
van een telegram van Prof. Kuyper, welke
in den geest mede op de jaarvergadering is
en aan de broeders en zusters zijn hartelij
ker* groet zendt
Onder hartelijke instemming der verga
dering wordt welkom geheeten de heer H.
Windel uit Bormen, Geschaftsfuhrendes
Mitglied des Vorstandes des Reichsverbandes
der Deutsch-Evangelische Schulgemeinden.
De Christen en de Wetenschap
De titel van het onderwerp is een samen
stelling, die niet vreemd of gekunsteld klinkt
maar hieraan wordt de bestaansvoorwaarde
van de V U ontleend
Als het onder-
Prof. Dr. 3. F. Koksma
werp algemeen
wordt opgezet,
dreigt het gevaar,
dat reeds bekende
gedachten worden
geformuleerd
Spr. gaat na
welk antwoord ge
geven wordt op de
vraag wat de we
tenschap voor de
beoefenaars en
voor de mensch-
heid pretendeert
te zijn, en daarna
wat ze voor den
Christen betee-
kent Op de eer
ste vraag wordt
een versoheidenheid van antwoord gegeven.
Verbijsterend is 't geheel van onderwerpen
die onder de wetenschap vallen. Spr. geeft
hiervan eenige voorbeelden.
Hier vallen drie tendenzen op, die spreker
nader uitwerkt, en waarbij vooral die op
den voorgrond treedt, die de wetenschap ten
dienste wil stellen aan de menschheid.
Voor velen echter is het alleen te doen
om onderzoek der verschijnselen, zonder de
oomaken daarvan na te gaan. Anderen weer
letten juist op het laatste. Voor weer ande
ren wordt het antwoord der levensproblemen
zelden beïnvloed door wetenschappelijke ge
gevens.
De philosophen trachten van de onderdee-
len een geheel te maken. Spr. wil eenage
momenten uit de geschiedenis van de weten
schap behandelen, die laten zien, dat de stel
seis de subjectieve kenmerken bezitten van
?n ontwerper.
Bij de Grieken trokken de elementaire
vragen van het wezen der stof o.a. steeds de
aandacht. Zoo was bij de Pythagoreeërs het
getal het wezen der dingen. Bij anderen
weer het vuur of het water.
Aristoteles beschouwt als eerste de natuur
kundige verschijnselen om die verschijnse
len zelf.
Spr. gaat nu de lijn der natuurwetenschap
i over de Middeleeuwen, Keppler, Newton
e,a. tot den nieuwsten tijd.
Door het materialisme werd alles louter
gezien als een warreling van atomen. Wat
was de menschelijke wil anders dan een
spel van stoffelijke deeltjes? Dit was een
wereldbeschouwing waarin voor het niet-
stoffelijke, ook voor het bestaan van een
God geen noodzaak was, zoodat deze leer
de kiem van de ondergang in zich droeg.
Immers, de physica heeft dingen naar vo
:n gebracht, die theorieën veroorzaakten,
elke onderling zelfs wat betreft het meest
fundameciteele in strijd waren. Zie bijv. het
causaliteitsprincipe en het wezen van de
ruimte.
In hoeverre vertellen deze theorieën ons
iets van de echte natuur zooals we ons die
reëel in het dagelijksche leven denken? We
komen hier tot de problemen van de kennis
theorie. Is de wereld zoo te kennen, dat ze
overeenkomt met de werkelijkheid?
Met de kenbaarheid der dingen heeft de
philosophie steeds geworsteld. Men heeft
de oplossing meenen te zien in materialisme
en pantheïsme.
De christen kan niet buiten spel blijven,
doch is zelfs voor de wetenschap niet zon
der invloed geweest Hoe denkt de christen
over al deze problemen? Hij kan niet onbe
vooroordeeld over de dingen nadenken.
Steeds staat het geloof voorop.
Ia laatste instantie is het voor hem geen
probleem, of kennis van deze wereld moge
lijk is. De vreeze des Heeren is het beginsel
der wijsheid en der wetenschap. In Gods licht
zien we het licht Zoo is b.v de achtergrond
der historie de raad Gods.
Moet nu het antwoord op alle vragen ge-
cocht in den Bijbel? De Heilige Schrift moge
alles bevatten wat noodig is voor de weg der
zaligheid, daarnaast is de gansche schep
ping ten dienste gesteld. We kermen God als
Schepper en Onderhouder der wereld. Toch
moet wel degelijk rekening gehouden met
wat de Schrift zegt
Zal de christen in zija onderzoek tot on
feilbare kennis komen? Al ons kennen is
stukwerk. Nu kennen we ten deele,
alsdan zullen we Hem kennen van
zicht tot aangezicht (applaus).
Vervolgens hield Ds. J. J. Knap van Gro
ningen een rede over: „Vrije Universiteit en
Volksleven", die we reeds in ons vorig num
nier opnamen.
Mededeeling werd gedaan vaa een dank
betuigingstelegram van H. M. de Koningin.
Staande worden twee coupletten van het Wil
helmus gezongen.
Dan heeft de Duitsche gast, de heer H.
Windel het woord gevraagd voor een korte
toespraak.
De heer Windel aan het woord
Het is hem een eer en een vreugde in ons
midden te mogen zijn, immers we zijn één
in het geloof. Hij heeft de laatste dagea ge
tegenheid gehad dn ons land kennis te ma
ken met de school met den Bijbel. In Duitsch
land wordt hier verder voor gestreden.
Hij meent geen betere groet te kuanen
brengen dan die uit den Hebreeënbrief: Daar
om dan ook, alzoo wij zoo groot een wolk
der getuigen rondom ons hebben liggende,
laat ons aflegen allen last, en de aonde, die
ons lichtelijk omringt, en laat ons met lijd
zaamheid loopen de loopbaan, die ons voor
gesteld is; ziende op den oversten Leidsman
en Voleinder des geloofs, Jezus.
In Duitschland leeren we het thans, het
uit te houden in den strijd en te zien naar
de wolk d»r getuigen en naar Jezus Chris-
Vooraan staan wij in den kamp. De troost
an de gemeenschap in den strijd onder-
teunt. Wat God geeft is steeds heilzaam
llangdurig applaus.)
Ontroerd zingt de vergadering staande
,,Een vaste burcht is onze God".
Ten slotte is het woord gevoerd door Mr.
B ij 1 e v e 1 d vaa Amsterdam over
Het ideaal der Vrije Universteit
Sprekend over het ideaal, behoeft hij
slechts te herinneren aan één woord: God
Almachtig, Schepper
van al wat bestaat,
zienlijke zoowel als
onzienlijke dingen.
De wetenschap is
Zijn dienaresse maar
dan een wetenschap
die gebonden is aan
Gods Woord uitgaan
de van en strevend
naar gehooiuaam-
heid aan alles, erken
»end de vrijheid
de staat, de vrijheid
van de kerk als heb
Mr. H. BJJLEVELD bend een eigen roe
ping Daartegen
komen de pogingen los om dat onmogelijk te
verklaren en weg te breken. Gelachen is om
de wetenschap uitgaande van het dogma.
Het geloovige volk echter heeft doorschouwd
hoe de wijsheid van menschen die eoo doen
slechts zeeschuim is.
Als de golven donderend aankwamen,
stond hij die op Gods Woord als zijn funda
ment stond, onwrikbaar vast. Het koken
der golven verloopt in een terugebben, dat
juist tegen de stroom ingaat. Zoo kwam te
genover het materialisme het relativisme op
dat alle zekerheid loochende.
Nu vragen velen, waarom we ons zouden
bemoeien met dingen die liggen buiten ons
zelf. Het is niet licht zulke menschen warm
te maken.
Wereldaanvaarding was aooit het calvi
nistisch denken ook niet levensontvlieding,
maar wel levensadeling.
We zullen ons verzetten tegen die rich
tingen die van een wetenschap slechts een
krijgen van enkele indrukken wil maken,
dus een neutrale wetenschap. Daar wordi
niet de eisch van God gevoeld, die doet
zoeken naar eigen wetenschap.
We moeten een eigen overtuiging heb
ben om het ideaal der Vrije Universiteit te
realiseeren in de gebonden overgave van
een wetenschap, die zich stelt onder Gods
Wet. Als dat ideaal ons weer toewenkt, als
God ons verlichten wil, hoe staan we dan
verstomd over Gods genade en eigen kort
zichtigheid!
God heeft ons geld niet noodig, om Zijn
eer tot haar recht te doen komen. Als we
geld gekregen hebben, moeten we er echter
rentmeester over zijn, moeten we ons mede
werkers betoonen. Werp dan het brood op
het water. Probeer of God geen
geeft. Dan wordt de beschouwing van het
geld anders.
Indien we in waarachtig vasthouden aan
het ideaal gehoorzamen omdat het Gods
zaak is, zullen we zeker zijn, dat Hij
gebed zal verhooren, daar Hij zoo geëerd
wordt.
Hierna brengt de voorzitter in zijn slot
woord dank aan de sprekers en met name
ook aan de zoo ijverige regelingscommis
sie, daarbij herinnerend aan de gezellige
bijeenkomst, den avond tevoren, die een
openbaring .van gezelligheid was.
De heer B. Faber jubilaris
Ook brengt spr. in herinnering, dat de
administrateur de heer B. Faber 12y2 jaar
zijn post bekleedt Overal in het ruime
kantoor van de V. U. wordt de heer Faber,
hoe klein van postuur hij ook moge zijn,
gevonden. Hij wenscht hem sterke toe, bij
het verdere vervullen van zijn taak (ap
plaus).
Bij de rondvraag grijpt Prof. Dr. 3.
Waterin - de gelegenheid aan, om een
woord te spreken tot
de menschen uit Overijssel
Deze zijn een volk aan grenzen, dat fu
neste invloeden in staat is te keeren. Toch
acht spr. dat men nog te weinig zijn plicht
doet. Hij hoopt, dat voortaan in deze pro
vincie de actie voor de V. U. worde voorts
Aan het eind der vergadering brengt De.
14. D ij k van Den Haag den voorzitter
dank voor de leiding.
Toen de heer van Dijk zei, de vergade
ring te zullen leiden, ook al was hij aftre
dend directeur en dus na zijn dechargee
ring niet meer bevoegd tot presideeiron,
kwam de militair naar voren.
De leiding was in harmonie met alles,
wat de voorzitter voor de V. U. heeft ge
daan.
Hierna werd gezongen Psalm 1031,
aarna Prof. Dr. A. G. Honig in dank»
zegging voorging.
Na deze alleszins geslaagde 53e jaarver^
gadering werd in de koffiekamer der Bul*
tensocieteit een gemeenschappelijke maal
tijd gehouden, waaraan vele goede woorden
gesproken zijn.
Het vrouwencomité
Tegelijk met de wetenschappelijke sa»
menkomst werd een vergadering gehouden
van het Vrouwencomité tot versterking
van de Medische en de Wis- en Natuur*
kundige faculteit der V. U.
Mevr. S. V e r d a mO k m a wees op da
groei van de actie. Nu zijn reeds meer dan
27.000 busjes geplaatst. Het ontstaan vaa
het plan wordt tenslotte aangegeven.
Met frissche moed gaan we verder om
de V. U. in liefde mee te helpen bouwen.
De secretaresse-penningmeesteresse, mej,
A. C. van Oversteeg gaf een over#
zicht van de te ovenvinnen moeilijkheden*
Om tot goede regeling van het werk te ko
men moeten de volgende eischen in acht
genomen.
Noem altijd weer het nummer van het
busje, waarover ge correspondeert
Vraag uw busjes aan op een formulier
A, in ieder geval op een afzonderlijk kaar#
tje, daar wij anders uw aanvragen uit uw!
brief moeten overschrijven.
Gebruik een formulier D. Niet altijd
wordt het goede busjesnummcr genoemd
en dan is de handteekening voor ons del
controle en het middel om het busje lal
onze boeken te vinden.
De drie eerste lichtingen brachten Dg
resp. f6600; f20.000 en f22.500.
Het Christelijk gezin is een schepping
Gods dat door den val des menschen ver#
woest is. Christus is ook gekomen om het
gezin te herscheppen. Het huwelijk is ae
afschaduwing der mystieke unie tusschen
Christus en de Kerk.
Het ontrooven door den satan van die
kostelijke gaven zal niet gelukken, zoolang
ons Christenvolk het geloofsstuk vast#
houdt, belichaamd in de Vrije Universiteit,
llier gaat de spreekster de onderscheidene!
faculteiten na, om aan te toonen, dat het
de heilige taak der Christelijke wetenschap
is, na te speuren wat de van God gestelde
wetten zijn voor heel het leven.
XI
Het fundamenï fler Nationaal-Socialistische Beweging
(H.D.) De S.A.-mannen zijn zoo de vertrouwenslieden gewor
den van de nationaal-socialistische partij. Bij eiken verderen
Etap op den weg der omwenteling kregen zij vertrouwens-
Opdrachten te yolvoeren. Zij hebben al de voormannen der com
munistische en der sociaal-democratische organisaties gevangen
genomen en maar de concentratie-kampen gevoerd, en hier
jtreden zij op als bewakers. Er zijn heel wat klachten
.vernomen over ruwe behandeling. Het zou ons niet verbazen,
iwanneer hier niet precies met fluweelen handschoenen ge
werkt is, ofschoon onze Berlijnsche redacteur, die twee con
centratie-kampen, één bij Berlijn en één bij Mijnchen kon bezoe
ken, op zijn navraag van opgeslotenen hiervan geen klachten
Jvemam. Dit terrein zal wel behooren tot een der meest geslo
ten gebieden. De buitenwereld wordt niet toegelaten door de
prikkeldraadversperringen. En bepaald vrienden zijn het niet,
die hier opgeborgen worden. Maar evenwel nochtans heeft
Hitler het gebod doen uitgaan vrienden te maken waar 't
mogelijk is. Of het lukken zal? Volgens mededeelingen zouden
thans nog tienduizend gevangenen verblijven in deze kampen,
waar op militaire wijze geregeerd wordt en waar de dagorder
ïs ingedeeld op de manier, wharvan jonge recruten weten mee
te praten.
Daarna waren de dagbladen en andere kranten aan de beurt.
Pe persen werden stopgezet; de redactie-kasten opgeruimd; en
de abonnementenboeken meegenomen. In tegenstelling met wat
men vaa de pers zou verwachten, welke altijd het laatste woord
Wil hebben, werd hier geen klank meer vernomen.
Toen kwam daarna de tijd van de jodenvervolging. Ook hier
Waren de S.A.-mannen de uitvoerders. Zij waren jarenlang op
gevoed in de vaste overtuiging, dat de joden een groot aandeel
hebben in de ellende van Duitschland. Dit stukje geschiedenis
is niet één der fraaiste. Wanneer wij het jodenvraagstuk nader
bezien, wat wel vereischt is, willen wij beproeven dat zoo ob
jectief mogelijk te doen, maar het is en blijft een heet hang
ijzer. Het jodenprobleem speelt al vele eeuwen en yan een rust
punt zal voorloopig geen sprake zijn.
Als op 2 Mei het oogenblik aangebroken was, om de gebouwen
ider vakbonden te bezetten, lag hier weer een nieuwe taak voor
de SA. De opdracht werd prompt uitgevoerd, en evenzoo ge-
6chiedde bij de coöperaties en bij de arbeidersbanken.
In alle departementen en in alle openbare gebouwen vindt
men in de wachtlokalen SA. Alleen in de treinen rijden zij -nog
niet mee, om een oogje in 't zeil te houden, gelijk de zwart#
hemden in Italië doen.
In 't algemeen hebben wij op onze reis veel nut getrokken
yan SA. Tegenover vreemdelingen zetten zij hun beste beentje
ivoor. De Carte Internationale de Journaliste van den Neder-
];;ndschen Journalistenkring scheen hun des te meer te prik-
kelen alle hulpvaardigheid te bewijzen. In een stampvolle ver
gadering amuseerde een jonge bruinhemd ons buitengewoon,
door elke hindernis, welke lag op den weg naar een plaats vlak
bij den spreker van den avond, Dr. Ley van het Arbeidsfront
de lezers kennen Dr. Ley van de historie te Genève te over
winnen met het stereotype: Ich habe Dienst Daar was niets
fegen bestand.
De stafchef van dit onderdeel der Hitler-beweging, Ernst
Röhm schreef van de S.A. in het partij-jaarboek .van 1932 als
volgt:
„Heden staat in het Duitsche Rijksgebied en in Oostenrijk
(let op deze toevoeging) niet meer één storma f d e el i ng,
maar een storml e g e r, hetwelk in sterkte reeds lang onze
rijksweer overtreft. Alleen in de laatste zeven maanden is de
S.A. dubbel zoo sterk geworden. Wat van de organisatie gevergd
wordt, eer alles geschikt is voor stormtroep, blijft' natuurlijk
.voor den buitenstaander verborgen. Slechts bij groote optochten
blijkt naar buiten, wat de stille arbeid der staven tot stand kon
brengen. Vriend en vijand moet bekennen, dat deze optochten
in hun soort een model zijn, en dat van de voortreffelijke dis
cipline van onze bruine kolonnen dikwijls meer werfkracht uit
gaat dan van de pex-s en van de volksvergaderingen."
Dat gelooven wij ook! Inderdaad is hierdoor het volle gelokt
Het militaire trekt nu eenmaal alles wat Duitscher is. En dit
leger, niet van bovenaf in elkaar gezet, maar uit het volk ge
boren, heeft de straat veroverd en vrij gemaakt van de com
munistische onvrijheid. Dat vooral, leek mij, was de oorzaak,
dat de S.A.-mannen aoo snel groote sympathie verwierven. Bui-
tennissigheden worden dan op den koop toe genomen. Men
hoopt, dat de straffe discipline dit straks ook wel geheel ver
helpen zal.
Wat vóór een jaar nog gescholden werd als de bruine
moordpest, wandelde thans rustig door de buurten, welke
toen een uitgesproken communistisch karakter droegen. Of er
in 't geheim gewoeld wordt, vij weten het niet, doch aan de
oppervlakte blijkt er niets van.
In een achterafbuurt van oud-Berlijn ontdekten wij in een
krotwoning een paar S.A.-jongelui. Zij vertelden ons, dat hier
een communistisch anti-militairistische organisatie had geze
teld. Zij hadden het nest uitgeroeid en moesten nu in deze
buurt de wacht waarnemen. Op de foto vóór het hol wilden zij
zich wel laten zetten, onder voorwaarde, elke reiziger kent
haar, dat zij een afdruk zouden ontvangen.
Zes S.A.-mannen vóór een vroeger communistisch nest, van
waaruit anti-militaire -propaganda werd gevoerd. Alt Eriegs-
museum" had men op ie pui geschVderd.
Ook deze jongelui, dat bleek ons uit het f
gesprek, waren afkomstig uit de kringen,
welke tot dusver de scharen van het com
munisme hadden geleverd. Dit is onge
twijfeld. welk principieel bezwaar wij ook
hebben tegen de nationaal-socialistische
beweging, één der groote, een der won-
dex-lijke dingen, dat men uit permanent
werkloozen, uit straatslenteraars, uit men
schen zonder hoop op de toekomst, ook
zeer vaak uit klassenstrijders, menschen
heeft geschapen, die mede willen werken
aan den opbouw van een nieuw vader
land, en hun levensgang radicaal hebben
omgebogen. D:tis grooter wonder,
dan het toetreden van intel-
lectueelen.
In groote meerderheid zijn het de jon
geren, die zich hebben aangesloten. Daar
kan gevaar in schuilen, maar de ouderen
beweren, dat zij de teugels vast in handen
hebben. Trouwens, zoo redeneert men,
vraagt de jeugd niet naar leidens, die
weten wat zij willen? De jeugd wil wel
gehoorzamen, verlangt niet naar jeugd
raden der marxisten ,maar wil dan ook
mannen aan het hoofd zien, die het
gehoorzamen waard zijn.
Zoo zijn nu honderdduizenden saamge-
bracht in de S.A., waarvan Hitier weer is
de Obeirster Fijhrer. Van 'n bewapend zijn
is geen sprake. Trouwens, dit zou in strijd zijn met de bepalin
gen van het Verdrag van Versailles, en het zou niet ontgaan
aan de blikken van de vreemde gezanten. Dat in deze storm-
afdeelingen bruikbaar materiaal zou schuilen, mocht er
helaas eens oorlog komen, ook dat spreekt vanzelf. Maar het
zou slechts beteekenen de spanning in de wereld te vergroo-
ten, indien men thans geen geloof sloeg aan de betuiging der
Duitsche regeering, dat zij geen ander doel najaagt, dan het
yolk maatschappelijk weer op te heffen.
De militaire waarde terzijde latend, welke in alle geval in het
niet verzinkt bij wat Frankrijk en andere landen op dit gebied
kunnen presteeren, biedt het opmarcheeren der S.A.-afdeelingen
in de groote steden een machtig beeld.
Op een stralenden Zondagmorgen te Berlijn natuurlijk op
een Zondag trokken zij in massa's voorbij mijn hotel in
Berlijn-Charlottenburg. Muziekkorpsen voorop en tusschen den
stoet; hakenkruisvlaggen in menigte; liederen zingend uit den
bundel Sturm und Kampf. Liederen, als: „wir sind die Sturm-
kolonnen, wir gehen drauf und dran". En weer vragen wij ons
af, of het mogelijk zal zijn geestelijke bevrediging te schen
ken aan deze tienduizenden? Want maatschappelijke
voldoening alleen is nog niet genoeg in het
leven. Wèl is de taak der leiders een bijna bovenmenschelijke.
De hoogtijd van de spanning maakt straks plaats voor den ge
wonen grauwen tijd van allen dag.
Er moeten dien Zondag honderd-vijftig duizend bruinhemden
in het Grqnewald geweest zijn.
Lang, nadat ik al terug was van den kerkdienst in den Dom,
kwamen de meetinggangers, bijna allen mannen, in troepen
terug, ook nu nog zingend, en trokken op huis aan.
Uit de S.A. is de S.S. formatie getrokken. De S.S., afkorting
voor Schutzstaffel, wordt gevormd door uitgekozenen, die meest
ter persoonlijke beschikking staan van de leiders. Door hui.
buitengewone kwaliteiten van trouw, discipline, ontwikkeling
en beschèafdheid, hebben zij de aandacht op zich gevesiigd In
elke auto vaa een leider, e: in el'* «li'gtuig van ditler of zyn
i de Rothe Fahne
nog gestoten.
staf, nemen zij hun plaats in, om als het ware met hun lichaam
ter beschikking te staan. Zij herinneren aan de pretorianen
uit den tijd der Romeinsche keizers.
Als echte Duitschers hebben de S.A. mannen in elke stad en
elk dorp hun stamlokalen. De vlag hangt uit, en het geleek er
veel op, alsof alle herbergiers in Duitschland al vast behooren
tot de meest vertrouwde nationaal-socialisten. In de stam
lokalen kan men des avonds de S.A.-mannen vinden. In den
eersten tijd der omwenteling, vernamen wij van de journalis
ten, werd hier heel waf jagerslatijn opgedischt. Dat is nu af»
geloopen. Het gleichschalten loopt op een eind.
Dat er echter een stevige kameraadschap is gegroeid tusschen
deze mannen, spreekt ook vanzelf. Deze vooral te bevestigen, is
het doel der leiders. Het Duitsche Rijk ligt voor een niet gering
deel verankerd in de S.A.-troepen. Deze laatsten weten dat, zij
zijn er trotsch op, maar het brengt ook eischen mee.
Het rijksleger dient om de veiligheid van Duitschland ta
waarborgen. De SA. en de S.S., en thans ook de Staalhelm van
Franz Seldte, moeten de omwenteling als hun terrein blijven
beschouwen, en verder dienen voor het opvoeden der jeugd vol»
gens de beginselen der nationaal-socialisten.
Er is thans besloten, dat tot deze stormtroepen der omwen
teling geen nieuwe leden meer zullen worden toegelaten. Het
blijft dus een uitgelezen korps. Aan de rechten der oude leden
mag niet getornd worden, waartegenover de leiders oordeelen
elk oogenblik, als het noodig is, een beroep te kunnen doen op
de trouw dezer revolutie-troepen. Gelijk Mussolini in Italië
steunt op zijn zwarthemden, denkt Hitier zijn bnxinhemden een
zelfde taak toe.
Tegenover trouw staat hier dank voor bewezen diensten. Met
de eigenlijke politieke groepeering der nationaal-socialisten
wordt ook zoo gehandeld. Er is besloten, dat nieuwe leden een
proeftijd van twee jaar moeten doormaken Daarna zal blijken,
of zij het vertrouwen, om als vol lid beschouwd te kunnen
worden, waa "Mg zijn.
