Tim
r
Gemengd Nieuws.
RADIO-NIEUWS
onderzoek in
111 DUITS CHLAND
DONDERDAG 15 JUNI 1933
Confessioneele Vereeniging
Jaarvergadering te Utrecht
VOLHARDEN BIJ HET IDEAAL
De Confessioneele Vereeniging hield te
Utrecht in het gebouw voor K. en W. haar
jaarvergadering. Ds. A. B. te W in kei uit
's Gravenhage opende het samenzijn en liet
zingen Gezang 3 vers 1 en '2- Na gebed
werd een openingswoord gesproken door den
voorzitter Ds. te Winkel
Openingswoord
Naar aloude traditie, aldus Spr. heet ik U
hartelijk welkom, zoowel de seniores als de
juniores. Verschillende leden die resp. 60, 40
en 25 jaar lid van de vereeniging waren wer
den onder bijval van de vergadering hier
mee gecomplimenteerd. Terwijl de aanwezi
gen door staan hun meeleven betuigden her
dacht spr. ds. A. Troelstra die door het
enthousiast uitdragen van de confessie ook
in het particuliere leven een groote naam
verworven had.
Hierna bepaalde Spr. zijn gehoor bij de
botsingvan ideaal en werkelijkheid in heel
het leven. Een christen mag zich hieruit
geenszins uit gemakzucht af maken- Als ge
in ernst Pinksteren gevierd hebt, voelt ge,
teruggekeerd in de realiteit de botsing van
ideaal en werkelijkheid.
Zie toe dat gij het alles doet, naar het
voorbeeld gelijk Christus het ons op den
berg gegeven heeft! Wat komt er van te
recht, als we eenmaal weten hoe het eou
moeten. De Pinkstergemeente was zoo, dat
niemand zich bij hen durfde voegen, dan in
het volle geloof. Dus blijkt dat ideaal en wer
kelijkheid niet behoeven te botsen. God doet
ons dus ook geen onrust als Hij ons met het
ideaal in de werkelijkheid zendt
Ons kerkideaal is heel de kerk en heel het
volk. Ons ideaal is dat Jezus Christus erkend
•wordt over heel de linie in prediking en re-
ge\laar de cijfers van de volkstelling geven
wel een ander beeld. Ook als we zien de
voordracht voor een kerkelijk hoogleeraar,
dan is ons hart diep ontroerd om wat in
onze kerk mogelijk is.
Zullen wij ons ideaal dan maar laten va
ren? Prof. Obbink zegt dat men met het
kerkideaal maar niet te hoog mikken moet!
Als een kerk ideaal romantiek was, zou dit
standpunt van zakelijkheid juist zijn. Maar
als we zien hoe de werkelijkheid een transi
geeren is met veel compromissen, dan voe
len wij dat wij ons ideaal niet mogen en niet
kunnen prijsgeven- Waar er een Pinksteren
geweest is, daar mikken wij nooit te hoog.
Ea" nu, komt het ideaal dat wij van de
Confessioneele Vereeniging hebben, met de
werkelijkheid overeen? Volharden wij alle
als leden, wel bij ons ideaal? Verschillende
afdeelingen bestaan alleen uit predikanten.
Er is bedroevend weinig actie en heilig vuur.
Wij moeten volharden bij het ideaal. Moge
wij dan ook vandaag een vergadering heb
ben vol van den H. Geest. Ik heb gezegd.
Hierna werd het jaarverslag na korte
spreking goedgekeurd; na ampele bespre
king eveneens de rekening en verantwoor
ding v. d. Alg. Thesaurier.
Hierna sprak Dr. J. C Kromsigt van
Hinsumageest over
Spr. begon te verklaren, dat, waar hij
anti confessioneel geestdrijverij wilde aan
wijzen en afwijzen, hij geen oogenblik wil
de pleiten voor geesteloos confessionalisme.
Integendeel, hij wilde zich daartegenover
stellen als tegen den gevaarlijksten vijand,
juist waar die zicih roe9t in eigen boezem
en zich vertoont onder het mom van een
vriend. Coafessionaisme wordt dan ver
ward met dood conservatisme, dat het
geestelijk goed der belijdenis versteenen
doet en, meer nog dan een geestelijk goed,
zich vastklemt aan stoffelijk kerkegoed, dat
van ale offers vrijstelt.
Het spiritualisme, dat spr. op het oog
heeft, keert zich echter niet alleen tegen
dit confessionalisme. Dat stelt zich tegen
het confessionalisme, dat confessie doet
van het geloof in den Christus der Schrift.
Spr. wil pogen aan te duiden, hoe het zich
daartegen stelt op religieus, op kerkelijk en
op politiek gebied.
Ie. Op religieus gebied. Hier wees spr.
op de uitspraak van Brunner (in het Woord
de Wereld, blz. 25): „Hoe uiteenloopend
het karakter van de ontwikkeling der theo
logie van de laatste tweehonderd jaar
moge geweest zijn, kan zij toch worden sa
mengevat in een enkele omschrijving; zij
een poging om voor goed af te komen
den Heer des aanstoots in de bood
schap van den Christus". Hierin openbaart
uich het drijven van den Geest, die niet is
de Geest door Christus beloofd en op Pink
steren gegeven. Het is niet de Heilige
Geest, maar de Algeest van een pantheïs
tische wijsbegeerte of mystiek. Spr. ging
hierop uitvoerig nader in en betoogde ten
slotte, dat de roeping van het confessiona
lisme hiertegenover is om te blijven pre
diken en belijden de ergernis en dwaasheid
van het kruis der schuldverzoening en der
bekeering, te beslister naarmate het pogen
toeneemt om van dezen aanstoot af te ko
men en deze confessie tot zwijgen te bren
gen. Vooral heeft het, wat dat betreft, toe
te zien bij pogingen tot wijziging van kerk
belijdenis en liturgie.
2e. Op kerkelijk gebied weet dat spiri
tualisme, dat op religieus gebied „het
Hoofd, Jezus Christus niet behoudt", met
van de onzichtbare kerk als lichaam van
dat Hoofd en van .de zichtbare kerk als
openbaring van dat lichaam, zoodat veel
heid van kerken nooit normaal is, maar
abnoitnaal als „verscheuring van het
lichaam van Christus". Het spiritualisme
gaat niet van dit lichaam uit, maar van
het religieuse leven, dat door een zeer nor
maal verbijzonderingsproces in een veel
heid van kerken cijn rijke veelvormigheid
openbaart. Dat spiritualisme ziet ten slotte
het Christendom zelf als een openbarings
vorm van religieus leven, waarmede ook
andere godsdiensten als andere openba
ringsvormen geheel gelijkgerechtigd staan.
3e. Op politiek gebied staat volgens dat
spiritualisme de Overheid niet tegenover
een in Christus geopenbaarden God, ten
opzichte van Wien haar geen mentaliteit
betaamt, waar ze geroepen is tot gehoor
zaamheid aan den souvereinén wil van
den Koning der koningen. Volgens dat
Spiritualisme staat de Overheid tegenover
het religieuzeleven, tegenover welks open-
baringsvoiTnen zij strikte neutraliteit heeft
te betrachten. Christendom en andere gods
diensten, ook anti-christendom, zijn dan
vóórhaar zoovele gelijkgerechtigde partijen,
tegenover welke haar onpartijdigheid be
taamt Het confessionalisme kan echter een
dergelijke neutraliteit niét als normaal
vaarden en acht de verlaging van het Chris
tendom bot een partij met de katholiciteit
van het Christendom van Christus en Zijn
kerk in strijd.
Waar zoo het confessionalisme allerwege
stuit op het streven om de confessie van
den Christus der Schriften als een aanstoot
te verwijderen, heeft het meer dan ooit
waakzaamheid van noode en de kracht des
Heiligen Geestes, die alleen tot getrouwheid
in getuigen en belijden bekwaamt.
Op het referaat van dr. Kromsigt uit Rinsu
magee9t volgde een korte gedachtenwisse-
ling, waaraan deelnamen prof. Haitjema uit
Groningen en dr. Kroq»6igfc uit Amsterdam,
die beiden door den referent werden beaat
woord. Hierna werd gepauzeerd.
MIDDAGVERGADERING
Te ruim twee uur werd de vergadering her
opend door den voomitter Ds. A. B. te Win
kel, die liet zingen het Hervormingslied:
Een vaste burcht is onze God.
Ds. Haselager ging voor in c
Hierna werd meegedeeld dat de collecte in
den morgen had opgebracht de som van
45.42.
De uitslag van de verkiezing van drie le
den in 't Hoofdbestuur was als volgt: Her
kozen werden de aftredenden nl. de heeren
Ds. Haselager, Ds. Lingbeek, Sneep.
Nu kreeg het woord de heer P. A. van
Agg e 1 en, directeur van de Gem. Hulpbank
te Leiden om te spreken over:
Kerk
i werkeloosheid
De werkloosheid, aldus Spr. overschaduwt
niet alleen de „maatschappelijke" bestaans
mogelijkheden van den werklooze, maar
evenzeer zijn zedelijk engeestelijk leven.
In onze tijd beheerscht het geld geheel het
openbare en particuliere leven; het lijkt wel
of het heil van lichaam en ziel alleen daar
van afhangt
Moreele achteruitgang, misère troosteloos
heid en gemis aan geluk en levensvreugde
is het gevolg van de werkloosheid.
Men verwacht het van Communisme en
Fascisme. Het is te begrijpen. Beide oefenen
door hun radicalisme, hun stelligheid en de
belofte van het nieuwe een invloed uit op
velen uit de academische en andere jeugd.
We hooren in dit alles echter de duidelijke
aanmaning: We hebben het moeilijk, help
ons.
Het is de plicht van de kerk om er alles
op te zetten, dat vervuld wordt de wet van
Christus: Draagt elkanders Lasten.
Hiervoor is noodig 'n losmaken van eigen
en een opgaan in anderen.
Spr. wijst op het werk van den Raad van
Nederlandsche Kerken voor Practisch Chris
tendom, van de Chr. vakorganisaties, op de
Centrale voor Werkloozenrcorg door de Ker
ken, op de moeilijkheden van de groote stad
op het werkloozenwerk. Noodig zijn men
schen die weten van werkloosheid cn die
door levensgang en vorming op dit terrein
iets kuinraen doen.
Spr. vraagt zijn er predikanten, ouder
lingen kerkeraden, die zichopzettelijk bezig
houden met de vraag, hoe staat het nu met
de werkloozen in mijn gemeente? Hoe groot
is het aantal van deze crisis-slachtoffers?
Spr. betoogt uitvoerig hoe de Kerk aan
werkloozenwerk kan medewerken eai wijst er
op dat het noodig is dat dienst staat tegen
over dienst, Men organiseere, zoo noodig, de
jonge werkloozen in den vorm van den vrij-
wiligen arbeidsdienst
De Kerk heeft tot taak: Leiders coeken,
scholen en dirigeeren. Alle sluimerende
krachten moeten worden gewekt
Spr. vraagt ten slotte, wat doet de Synode
van de Ned. Herv. Kerk? Wachten op de
reorganisatie? Dat ze dan spoedig tot stand
kome!
Op de gehouden inleidingen volgde ge-
dachten wisseling.
Bij de rondvraag drong een der aanwezi-
er bij de confessioneele predikanten sterk op
aan, toch vooral hun aandacht en zorg te be
steden aan de openbare school en de cathe-
chisaties aan de kinderen dier openbare
school niet te verwa-arloozen. Dat cateche
tisch onderwijs behoort ook op die scholen
goed te zijn. Zeer scherp laakte deze spre
ker het, dat christelijke onderwijzers, die
solliciteeren naar een betrekking bij het
openbaar onderwijs worden gehinderd en
genoopt worden voor hun lidmaatschap van
de christelijke schoolorganisatie te bedanken
Dr P. J. Kromsigt te Amsterdam bracht
hulde en dank aan Ds. Te Winkel voor
zijn voortreffelijke leiding der vergadering.
naakte D. zijn stuur kwijt en de euto kwam
in een greppel leng© den weg terecht De
motorrijder, die onder de auto bekneld zat.
kon slechts met moeite uit zijn benarde
positie worden bevrijd.
Dr de Vries Robbé, die de eerste hulp
verleende, constateerde een ernstige scHiedel-
fraotuur, een keakfractuur, een gebreken
ttl en been en inwendige kneuzingen.
In zorgelijken toestand werd B. naar het
St Jansziekenbui6 overgebracht Voor zijn
leven wordt gevreesd.
Te Leeuwarden verliet de 5-jarige
Oostervelid plotseling den voetweg aan de
N'ieuweburen en zou den weg oveisteken,
juist, toen een vrachtauto zou voorbijrijden.
De jongen werd gegrepen en tegen den
grond gesmokt. Met een zware hersen
schudding is de jongen naar het stads
ziekenhuis gebracht
Te O u d er-Am stel had een hevige
btosing plaats tussohen een tractor en een
luxe auto. Adbter deze auto reden drie fiet
sers. De an to kwam gedeeltelijk in een sloot
terecht en sleurde daarbij een der fietsers
mede, d'ie geheel onder den wagen kwam te
liggen. Gelukkig slaagde men erin het slacht
offer spoedig te bevrijden en toen bleek, dat
hij nagenoeg ongedeerd was. De tractor is
na het ongeval doorgereden, doch op ver
zoek van de politie te Utrecht aangehouden,
waar de chauffeur een verhoor is afgeno
men De luxe auto is, op verzoek van den
eigenaar, door den reddiingwagen van de
Amsterdameche Brandweer op het droge
gebracht
AUTO- EN MOTORONGELUKKEN
Te Amsterdam is im de Jan Eventsen-
6traat een jongetje van 9 jaar, dat plotse
ling de straat overstak, door een auto over
reden. Met ernstige verwondingen is het
knaapje overgebracht naar het Wdihelmina
Qaethuifi.
Te Laren (NiH.) heeft op heit kruis
punt Nieuwe RijkswegVredelaan een ern
stige botsing plaats gehad tussohen een
auto, bestuurd door D. uit Heemstede, en
den motorrijder H. Braakman, uit Hilver-
eum. De auto reed in de richting Amster
dam met een vaart van 6570 KM en pas
seerde juist de Vredelaan, toen de motorrij
der het kruispunt wilde oversteken De
motorrijder werd gegrepen en de berijder
ongeveer 40 M meegesleept. Door den schok
VRIJDAG 16 JUNI.
Hulzen (1875 M.j K.R.O. 8.00 Morgenconcert
10.00 Gramofoon
BOTSING TUSSCHEN AUTO
EN STOOMTRAM
Een vrachtauto van de thermogeniecho
fabriek uit Bergum, waarvan de bestuurder
nog voor de tram om den weg over wilde
©teken, is nabij Huis ti Heide bij Bengum
(Fr.) in botsing gekomen met de stoom
tram, die om 4.08 uit Drachten was vertrok
ken met bestemming voor Veenwouden. De
auto werd door de locomotieif in den flank
gegrepen en geheel vernield. De chauffeur,
Boensma uait Bergum, bekwam snij wonden
aan hoofd en handen en ie naar het zieken
huis te Leeuwarden overgebracht. De ma
chinist van de stoomtram, De Vries uit
Drachten, bekwam geen letsel, terwijl
passagiers uit de tram allen met den schrik
vrij kwamen. Door de botsing kantelde de
locomotief en kwam dwars over de rails te
Liggen. De bagagewagen kwam recht over
eind tegen de 1 comotief aan te staan, ter
wijl de eerste personenwagen in den 1
gewagen gedrongen wa6. Het tramverkeer
werd geheel gestremd. Met man en macht
toog men direct aan het weak om de lijn
vrij te maken.
Uit Oost-lndie
STEUN AAN WERKLOOZEN.
390.000 bijeengebracht
BATAVIA, 14 Juni (Aneta). In een hier
gehouden vergadering van den ondernemers
bond voor Ned.-Indië werd medegedeeld,
dat voor steun aan weriMoozen thans een
bedrag van 390.000 bijéén is, hetwelk
de regeering zal worden aangeboden, met
verzoek over düt bedrag te 'beschikken, in
dien dit voldoende wordt geacht Indien
zulks het geval is, zal zoo spoedig mogelijk
tot storting bij het centraal werkloozen-
comité worden overgegaan.
Sóerabaja, 14 Juni. (Aneta>. De verdadhte
van den grooten poetdiefstal te Soeaabaja,
de dh«f van het postkantoor te Kediri, J. V.'
Brinkman, is 48 jaar oud. Het bleek, dat hij
reeds in 1931 het plan heeft gehad om zijn
slag te slaan. Hij kreeg een straf-overplaat
sing en wilde dien ^Postdienst een hek zet
ten. Hij' kocht tevoren een tang voor het
openen van de postzak, verbrandde de aan
geteekende brieven, na den geldinhoud
hebben weggenomen. Brinkman logeerde te
Solo eenige dagen, zoodat hij later gemak
kelijk kon worden herkend.
Brinkman verzond uit Solo via de Factorij
der Ned Hendel-Mij en de Javasche Bank
ƒ15.000, uit Mad'ioen ƒ16.000 naar Neder-
■1.00 Zang 4.15
4 35 GJ
.20 Zang 3.45
.20 Voor-
5.15 Concert
15 Concert 7.35 Gramofoon 8.00 Frag
menten 9.40 Voordracht 10.00 Orkest
11.00 Gramofoon
(eerst© vier r«
van 9.10—10.3
N.C.R.V.-orgel. Wal
^adlo-commlssle
zij het w<
1 Wordt
2 Wie me
3 Nlc-mai
llversum (296.1 M) VARA. 8 01 Gramo
foon 10.15 Voordracht 10.30 Viool
11.00 Onze keuken. 11.30 Orgelspel 4.01
Gramofoon 5.00 Na jgÉgf f
ichooltlid 5.30 Orgel
ïst 11.00 Gramofoc
10.45 Gramofoon
russel (Vlaamsch) 337.8 M.) 12.20 Gramo
foon 120 Concert 5.20 Orkest 6.50
Concert 8.20 Orkest 9.20 Omroeporkest
10.20 Gramofoon
it ven try (1554.4 M.) 12.20 Orgelconcert
3.20 Gramofoon 3.50 Concert 6.50 D(
grondslagen der
Kalundbi
- 8.20 Orgel
rg (1153.8 M.) 12.20 Orkest
Könlgswuste'hausen (1635 M.) 6.
Concert 12.20 Gramofoon 2.20 Gramofoc
5.45 Kamermuziek 6.25 Zang 8.20 Co:
.angenberg (473.4 M.) 7.30 Gramofoon
10.35 Mensch und Welt 12.20 Concert
1.20 Concert 4.50 Concert 8.25 Gram
foon 11.05 Concert
.ondon Nat. (261.3 M.) 12.30 Orgolconce
3.20 Gramofoon 3.50 Concert 5,35 BBC
orkest
.ondon Reg. (356.9 M.) 13.30 Concert. -
1.20 Gramofoon 2.05 Orkest 3.50 Concei
6.50 Orkest 7.35 Kwintet 9.20 BBC orkest
10.50 Gramofoon
lid land Reg. (398 9 M.) 12.20 Concer
1.20 Gramofoon 2.05 Orkest 7-35 Gramo
foon 9 30 Concert
a r s (Radio) (1724.1 M.) 8.05 Gramofoon
12.50 Gramofoon 7.40 Gramofoon 10.00
Gramofoon
Var s'ch a u (1411.8 M.) 5.35 Gramofoon
6.55 Zang 8.20 Omroeporkest
(Ingezonden)
Herhaalde malen als ik afstem op Huizen
(1875 M.) hoor ik den omroeper zeggen: Gra
tis! Gratis! het wonderwoord heeft weer geklon
ken. aUen die^ zldh^ etc. Tot mijn tonig gene-
bij" km
voorzeker heerlijk te eken
i crisis (oordeel). Maar ja,
er veel N.C.R-V.-ers bijkomen,
zending financieel krachtiger
mooier programma's. Maar laat
missie toch vooral niet vergeten waar ze al die
zegen aam te danken heeft. En dan denk ik
pijnlijk terug aan Woensdag 81 Mei J1-: 'f
Gods Heilig Woord
doe dat Her
pelgrimstocht voort te
Is we zoo tegen God doen?
2 3 kolommen kunnen schrijven,
t Is genoeg. Ik heb tenslotte nog de
gens werd er gezongen
i het morgenooncert:
Dan ga ik op tot Gods altaren.
Tot God. mijn God. de bron van vreugd;
Dan aal ik juichend, stem en snaren
Ten roem vam Zijne goedheid paren.
de plaatsruimte.
Van de zijde van de NXJ.R.V.
erop het volgende:
Het ingezonden stuk van de
lens goede trouw we ten voll
zijn, bewijst voor de zooveelste maa
lijk het werk van onze programma-c
alleen godsdienstige uitzendingen. Anderen
weren telkens weer, dat ln onzen omroep aan
de Kunst niet voldoende zorg wordt gewijd.
Een derde en zeker niet de kleinste groep
beklaagt zich. dat we met onze progrs
waar zijn. en niet
•oozing bieden na in„
Tusschen die groote en
dere kleinere klippen moeten de
van onze uitzendingen doorzeilen., en tevens nog
zorgen, dat we actueel blijven, en de belangstel
ling en sympathie van onze luisteraars be-
Wanneer de inzender klaagt, dat hij im som
mige onzer programma's „zijn God uit Psalm 43
niet terug vindt", daardoor „niet geestelijk ver
kwikt wordt" en geen „kracht ontvangt om
moedig z'n pelgrimstocht voort te zetten", dan
stelt hij dus aan onze N.C.R.V. den eisch. dat
illeen en uitsluitend geestelijke pro-
ima's geven en vergeet hij, dat er nog een
groote breede zöne van ontspanning is, die
mede door onzen omroep moet worden bestre
ken, willen wo onze positie als algameene om
roep handhaven en niet worden teruggedrongen
tot den rang vam den Vrijzinnig Protestantsohen
Radio-Omroep.
De N.C.R.V. heeft de pretentie alle orthodox-
protestanten bijeen te brengen en voor hen den:
■ep te verzongen. Dan heeft zij echter ook
de verlangens van ail die groepen te re
kenen, en moeit zij zorgen voor v e e 1 z ij d i g-
h e i d. zoodat elkeen uit haar programma's een
keuze kan doen. Bij uw blad, M. d. R.. Is het
toch eenzelfde kwestie. Ook u kunt niet alleen
volstaan met een geestelijk hoofdartikel, doch
geeft daarbij gemengd nieuws, een feuilleton!
en beursberichten. Indien hij konsekwent is.
hij zijn!
afzetten, zooals andere leden onzer
N.C.R.V. uitzendingen, welke hlij waardeert*
weer zullen afsluiten. Wanneer hij geen prijg
stelt op amusementsmuziek, mag hij echter niet
den eisch stellen dat alle N.C.R.V.-leden op
Natuurlijk is er één
„llen hai-t houden, d"
Gods Woord. Dit is i
elke tegenspraak. Dat echte
Wet zou zijn verboden!
1 doopersche mijdnoS
wordt allernr1
geheele volksgroep
is ook -*
-jn grens, waarvoor wel
allen halt houden, dilt is de besliste elsoh van 1
allen het eind va®
populaire
Hij zond ook gefld naar adressen in Ned
iTvdaë en regeflde düt zoo, dat de geadresseer
den het gelid later weer aan hem terug
zoudèn zenden.
Van de unit de poertjzak gestolen ƒ50.000
is ƒ45.000 terechtgekomen.
APPèLZAKEN TEGEN INHEEMSCHE
DIENSTWEIGERAARS
BATAVIA, 14 Juni (Aneta). Het Hoog
M&lditadr Gerechtshof van Ned. Imidüë behan
delt 16 Juni de aippèflaaken tegen vijf in-
heemsche dienstweigeraar.
indische kunst in amerika
BATAVIA, 14 Juni. (Aneta). Het Balische
Volksraadslid, de heer Soekawati, die, wanneer
hem daartoe toestemming wordt verleend, naar
Amerika wilde vertrekken met een gezelschap
van 50 Balineesche dansers, stelt deze reis tot
September uit, waarna hij met 14 danseressen
en 36 dansers en gamelan-epelers in verschil
lende steden van Amerika, te beginnen met
Washington, voorstellingen zal geven*
De telefoondienst Makassar-Java zal op X
Juli a.s. worden opengesteld. (Makassar zal
ook worden opgenomen in het verkeer m*tl
Nederland.
militair commandant riouw en
ONDERHOORIGHEDEN
BUITENZORG, 14 Juni. (Aneta). Verleend
eervol ontslag als militair commandant van
Riouw en Onderhoorigheden aan den kapitein!
der inf. J. A. Verkuyl en benoemd de kap. des
inf. C. F. Hazenberg.
politie en leger
BUITENZORG. 14 Juni. (Aneta). Met in
gang van 1 Juli zal ter voorloopige gedeelte»
hjke uitvoering van de begin 1933 aanvaarde
plannen tot overneming van een deel van da
taak der polite door het leger op Java in da
residenties Batavia, Cheribon, Kediri en Be-
soeki tezamen een achttal detachementen veld- J
politie door marechaussees worden vervangen.
Hoe de vreemdeling Duitschland vindt: Ordnung
(H. D.) Een revolutie roept voorstellingen op van burgeroorlog,
althans van groote onrust. Het wil er niet in, dat regeerings-
gebouw na regeeringsgebouw door andere machthebbers bevolkt
wordt zonder dat er bloed vloeit; dat sterke politieke partijen
zich laten uitschakelen zonder dat hun in groote groepen geüni-
formde vrienden een hand uitsteken; dat de vakvereenigings-
bureaux en de dagbladkantoren bezet worden zonder dat een
poging gewaagd wordt om een zoogenaamde algemeene staking,
waarmede jaar en dag gedreigd werd, in het leven te roepen.
En toch is het alzoo gegaan in Duitschland. Bewijs, dat het
bestaande stelsel totaal ondermijnd was en geschikt in elkaar
te zakken toen de vijand voor de poort verscheen.
Er was echter voldoende burgerkrijg geweest. Maanden
neen eenige jaren lang hadden de nationaal-socialisten van
Hitier en de communisten, van uit de verte gevolgd door de
sociaal-democraten, de straat gebruikt voor hun ontmoetingen,
en daarbij waren van weerszijden vele dooden gevallen.
Hitler, en let nu op, hoe de fascisten in andere landen hem
hierin volgen, had gepredikt, dat „terreur met terreur moest
worden beantwoord", en daardoor op den duur onmogelijk
gemaakt. Niet steunen op de Overheid, want dan zou er nooit
omzetting komen, doch zichzelf verdedigen. In één der vele
boeken over Hitier en zijn beweging natuurlijk hebben tal
rijke schrijvers hun pen in dienst gesteld der nieuwe beweging,
anders zou Duitschland niet meer Duitschland zijn wordt
verhaald, hoe Hitier erin geslaagd is zijn volgelingen het geloof
bij te brengen aan de kracht van het geweld in dienst van
zijn zaak.
Begin 1921 trad in een vergadering te München Hitier op als
spreker. Van de tweeduizend bezoekers behoorden slechts vijftig
tot zijn vrienden. De rest bestond uit sociaal-democraten. Hitier
stond op een tafel met zijn groep om zich heen. Spoedig waren
de poppen aan het dansen. Bierflesschen vlogen door de zaal en
stoelen werden aan de pooten rondgeslingerd. Revolverschoten
klonken. Op een wenk van Hitier stortten zijn aanhangers zich
op de massa als razende dieren. Tegen deze schok was de ver
gaderingbezoeker toch niet bestand. De uitgangen werden be
stormd. Nog was men bezig de gewonden te verbinden, of de
voorzitter sprak zijn sedert klassiek geworden woorden; „Die
Versammlung geht weiter; Hitier spricht weiter".
Dit was het geboorte-uur van de S.A.-troepen, waarover wij
het later nog wel weer zullen hebben.
Is het reizen in dit land nu wel vertrouwd voor den vreemde
ling? Zeker, zeggen de Duitschers zelf, want er heerscht bij ons
Ordnung. De Fransche Revolutie heeft gedurende eenige jaren
het bloed doen stroomen op de schavotten te Parijs en ook wel
in de provincie, doch een Duitsche revolutie doet wel bloed
verwachten, doch als het voorspel is afgeloopen, is het meteen
ook klaar.
Na onze terugkomst is ons van allerlei kant gevraagd, of ër
nu gevaar dreigt of niet De voorzitter en de secretaris van een
Joodsch Comité tot ondersteuning van Joodsche vluchtelingen
vroegen ons, of gevluchte Joden rustig terug konden keeren.
Doch dit laatste is een zaak op zichzelf. Daar komen wij in het
verloop der artikelen nog wel over te spreken, als wij het
Jodenvraagstuk behandelen en de helaas voorgekomen excessen.
Doch wat het gewone reizen aangaat, dit is nu reeds aan de
orde. Welnu, er heerscht volkomen rust, ofschoon wij hiermede
niet willen zeggen, dat er straks niet hier of daar vonken
kunnen gaan spatten. Het land is groot, en millioenen der
bewoners hebben slechts tot taak zich aan te passen, en dit zal
den een lichter afgaan dan den ander.
Wat Zondag in München plaats greep bij het Congres der
Katholieke Gezellenbonden kan ook gerust in dit geding worden
uitgeschakeld. Dat zoo iets gebeuren zou, behoeft niemand te
verbazen, die goed let op den gang van het gelijkmakingsproces,
gelijk de nieuwe volksleiders zich deze voorgesteld hebben. Men
wil geen enkele politieke partij meer doen verrijzen. Daarom
moet gezorgd worden, dat bij de Gezellenbond ook niet een
enkele politieke kiem gaat opkomen. Het jonge Duitschland
moet geheel opgevoed worden in nationaal-sócialistischen geest.
Daarom wordt vooral door de Katholieke nazi's München is
een overwegend Katholieke stad met dubbele aandacht gelet
op de organisatie der Katholieke jeugd. Precies hetzelfde is
gezien in Italië. Na «en jarenlangen strijd tusschen Mussolini
en de leiding der Katholieke jeugdorganisatie is het eindelijk
tot overeenstemming gekomen, maar natuurlijk op zulk een
wijze, dat het fascisme alle vrees voor concurrentie kon laten
varen. Ofschoon toch pas de Paus uitsprak, dat nergens zulk
een goede overeenkomst tusschen Staat en Kerk was gesloten,
als in Italië. Zonder dat wij hierbij een oordeel uitspreken, wil
dit toch zeggen, dat wat te München plaats greep, niets te
maken heeft met de veiligheid van het reizigersverkeer.
Maar wij, en wij zijn getrokken van West naar Oost en ook
nog naar het Noorden, hebben niets, maar dan ook niets
bespeurd, wat op onrust leek. En wij hebben heusch niet de
straat en ook niet de vergaderzaal gemeden.
Natuurlijk heeft een vreemdeling zich met verstand te gedra
gen. Over de binnenlandsche aangelegenheiden moet hij zich
in een ander land nooit kwetsend uitlaten. Informeeren kan
men doen zooveel men wil, mits men daarbij blijk geeft slechts
door waarachtige belangstelling gedreven te worden. Ook kan
men dan wel meening tegenover meening plaatsen. Maar niet
afkeuring uitspreken zonder meer, zoo uit de hoogte alsof men
alles beter weet.
Wie op reis gaat, gaat te gast bij zijn buren. Dat legt al
verplichtingen op. Wie dat niet begrijpt, en dat kan een
Nederlander soms zwaar vallen, blijve lieyer thuis. In Italië
maakte ik eens mee, hoe een Hollander zich tegenover een
Hitler linkerzijdemet de aanvoerders van zijn S.A.-corps,
waarvan in dit artikel sprake is. In het midden staat Minister
Br. Goebbels. Schuins-rechts achter Hitler een der zonen van
den laatsten Duitschen Keizer, Prins August Wilhelm.
doodgewonen chauffeur een goedbedoeld, maar slechtgeslaagd
grapje veroorloofde omtrent Mussolini. Onze Hollander, die
thuis waarschijnlijk alle wereldvraagstukken onder de knie had,
kwam er nog precies af zonder een pak slaag. In Brussel
merkte ik eens hetzelfde op, toen een landgenoot bij het gedenk-
teeken van den Onbekenden Soldaat zich wat erg vrij uitliet
over den broedertwist tusschen Vlamingen en Walen. Vooral in
tijden als de onze, waarin het nationalisme zorgvuldig gekweekt
wordt, zij men over de grens voorzichtig. Nederlandsche sociaal
democraten, die den boycot hebben uitgesproken over alles wat
Duitsch is, om hierdoor het verslagen marxisme te wreken,
zullen niet precies met open armen in Duitschland worden
ontvangen. Ofschoon deze boycot-uitspraak veel van een loos
gebaar heeft. Hoe meer spoorwagens over de Duitsche grens
rollen met transito-goederen, en hoe meer schepen den Rijn
afzakken, hoe liever men het blijkbaar toch heeft, want dit
alles is vrijgelaten.
Sympathie voor Nederland
Overigens moet ik zeggen, dat mijn vroeger zoo vaak op
gedane ondervinding ook nu weer bevestigd werd: er heerscht
in het algemeen in Duitschland een diepe sympathie voor
Nederland. Daarvan zijn meerdere redenen aan te geven. Met
Nederland is nooit oorlog gevoerd; den bisschop va Munster,
die in 1672 voor krijgsman speelde, vergeten wij even. Tusschen
de beide landen wordt eeuwen lang een groot ruilverkeer ge
voerd. Ons land bewaakt den mond yan den Rijn, Duitschlands
meest gewaardeerden stroom. Spraak en geestesligging bena
deren elkaar. En thans komt er in onze periode van rassen
wetenschap nog bij, dat ook de Nederlanders behooren tot het
Germaansche volk. Dat laatste spreekt veel meer, dan sommigen
onzer glimlachend zouden wenschen te aanvaarden.
Gezien deze sympathie, welke ons bijzonder trof ver weg aan' I
de Oostzee, in de oude Hanzestad Danzig, deed het menigen
Duitscher blijkbaar pijnlijk aan, van ons te hooren, dat er in
den laatsten tijd in Duitschland dingen gebeuren, welke onze!
instemming als mensch niet konden hebben. De lezer begrijpt
al wel zoowat, waar wij het oog op hebben. Men beproefde ons
dan te overtuigen, dat niet anders gehandeld kon worden, dan
geschied was. En zoo ontwikkelde zich, op den grondslag' van I
elkaar willen begrijpen, menig gesprek van mensch tot
mensch, en ook wel van geestverwant tot geest
verwant
Hiermede willen wij in geen enkel opzicht thans het reizen
over de grenzen aanbevelen. Het eigen land biedt veel schoons,
méér dan de meesten weten, maar bij een goede verhouding
tusschen nationalisme en internationalisme, kan toch geen lijn
voor ieder en onder alle omstandigheden getrokken worden.
Wie dan met zichzelf eens is geworden over het trekken naaf I
het land onzer oosterburen, zal zich over voorkomendheid niet
behoeven te beklagen.
Dr. Goebbels, die nu als propaganda-minister ook het verkeers
wezen onder zijn hoede heeft genomen, heeft als order doen
uitgaan, dat nationaal-socialisme ook beteekent: beleefdheid,
hulpvaardigheid. Op een bijeenkomst van leiders van bedrijfs- j
cellen sprak hij de hoop en de verwachting uit, dat elke nazi j
niet alleen, maar elke Duitscher, die met het nieuwe Rijk
sympathiseert, zich te gedragen heeft, alsof den ganschen
dag een b u i ten 1 a n d s c h journalist hem op de
hielen zat. Men weet, Goebbels is eenig in zijn beelden en
zij gaan erin, want hij is de lieveling der Berlijnsche bruini
hemden.
Maar het is Goebbels toch niet precies alleen te doen om dit
soort opvoeding, waarin hij wel slaagt, want op zijn stand is een
nazi precies even trotsch als in den go>rden ouden tijd bij ons een
gele rijder, echter ook een zakelijke zijde zit eraan vast. Door
een vlot vreemdelingenverkeer wil men de moeilijkheden van
Dr. Schacht, den leider van de Rijksbank, verkleinen. Elke hulp
moet aangegrepen worden om de handelsbalans gunstig t©
beïnvloeden.
Met de voorkomendheid dan is het in orde. Stationshulpen,
taxi-personeel en al dergelijke onmisbare figuren op reis, vroeger
in hoofdzaak communistisch aangelegd, en daardoor niet altijd
even vriendelijk van vertoon, hebben blijkbaar een geheel ander
gezicht gekregen. Vooral deze omzetting heeft mij zeer sterk
getroffen. In één adem is erbij te voegen, dat de slenteraar van
de straat, helaas bijna overal nauw verbonden aan het probleem
der werkloosheid, niet meer in die mate zijn stempel drukt op
het beeld van menige stadswijk. Dat is een zaak van belang,
waarvan men zich afvraagt, of dit stand zal I
en kan houden.
Meer dan één lezer zal in dit verband reeds denken aan de I
plannen van den arbeidsdienstplicht. Inderdaad bestaat dit j
verband. Maar zoover zijn wij met onze beschouwing thans i
nog niet
