ECONOMISCHE OPBOUW VAN
NEDERLAND
BINNENLAND.
DONDERDAG 11 MEI 1933
TWEEDE BLAD PAG. -
ECONOMISCHE PROBLEMEN
DE ECONOMISCHE WERELD
OORLOG
n
De gewone economische crisis, gevolg van
het feit, dat de menschheid nog zoo weinig
wept van de wetten, die ons materieele
leven regeeren, werd, zooals wij reeds in het
vorige hoofdstuk hebben uiteengezet, ver
scherpt door den foutieven vrede van Ver
sailles. Deze vrede maakte een groote schei
ding tusschen overwinnaars en overwonne
nen, niet alleen voor de generatie, welke in
de vuurlinie, had gestaan, maar ook voor de
komende generaties. De zware oorlogsschat
ting welke Duitschland, zonder eenige con
tra-prestatie tot 1987/8 volgens het nu buiten
werking gestelde Youngplan had te betalen,
kon niet in het zenden van goederen worden
voldaan, zoodat daarin op andere wijze
moest worden voorzien. Hierdoor ontstond,
mede door het betalen van de oorlogsschul
den, d.w.z. de bedragen, die de ex-geallieer
den ingevolge overeenkomsten aan elkander
verschuldigd waren, ophooping van goud in
slechts enkele landen, wat, gepaard met de
evenwichtsverstoring tusschen productie en
consumptie, gevolg van technischen vooruit
gang, leidde tot een buitengewoon ernstige
deflatie. De koopkracht van het geld werd
belangrijk vergroot, hetgeen de dienst der
schulden, zoowel publiekrechtelijke als pri
vaatrechtelijke, uitermate verzwaarde.
Deflatie even funest als inflatie.
Deflatie heeft een even funeste werking
vfcls inflatie. Zelfs mag deflatie nog schrijnen
der genoemd worden, omdat het dalen van
het prijsniveau beneden den kostprijs aan
leiding geeft tot ernstige werkloosheid, ter
wijl inflatie juist tot het omgekeerde leidt
De algemeene verarming mag misschien, na
een inflatie-periode, grooter zijn dan na
deflatie, doch tijdens de inflatieroes weet
men gewoonlijk niet, waar men de noodige
mensehen ten behoeve van het productie
proces zal moeten vinden. Lootten stijgen,
prijzen gaan koortsachtig de hoogte in, doch
het geld daalt voortdurend in koopkracht
Waar de loonen en de andere kosten als
huren, rente, etc. meestal bij de waarde
daling van de munt achterblijven, komen de
ontvangers van vaste inkomens steeds in
het gedrang, hetgeen echter niet wegneemt
dat de geesel van de deflatie, de werkloos
heid, bij inflatie niet bestaat.
De onbillijke vredesbepalingen werden
knellender naarmate de economische crisis
toenam. Geleidelijk kwam er een politieke
spanning, welke zich in de economische ver-
I stond in ons blad van 9 Mei.
wording weefde en wat aanleiding werd,
dat de tegenstellingen tusschen de groot
machten zich steeds verscherpten. Het was
Frank rijks bedoeling om Duitschland te om
ringen met een keten van zelfstandige staat
jes en Staten, die met Framsch geld gefinan
cierd werden en die hiertegenover zich zoo
danig militair moesten versterken, dat
Duitschland geen enkele kans zou hebben
door dien ring te breken. Frankrijk leverde
het oorlogsmateriaal, verdiende daarop reus
achtig, terwijl de financieele zorgen, waar
in die Staatjes verkeerden, aanleiding wer
den, dat de Fransche worgende greep hoe
langer hoe knellender werd.
In een overwinningsroes
In den beginne slikte Duitsdhland, zij het
ook met bloedend hart, de hem aangedane
beleedigingen. Gezien de Duitsche mentali
teit moest deze kortzichtige Fransche poli
tiek zich op een gegeven moment wreken,
doch Frankrijk stond toen op het hoogte
punt van zijn militaire, financieele en eco
nomische macht en zag in zijn verblinding
niet de groote gevaren, waaraan het zich ge
leidelijk blootstelde. Het leefde in een over
winningsroes, in een machtswellust, die hem
in de naaste toekomst parten zullen spelen,
wanneer de wereld verantwoording gaat
eischen van de daden in het verleden. Met
de sluwheid, den zwakke eigen, wist Duitsch
land dien Franschen greep geleidelijk los
ser te maken; op de oorspronkelijke, be
lachelijk hooge oorlogsschatting volgde de
Dawes-regeling, waarbij nog steeds een
ijzeren greep werd gehandhaafd (militaire,
economische controle, afstand van panden,
zooals de Duitsche spoorwegen, bezetting
van het Roergebied en het Rijnland om de
voornaamste punten te noemen, waarbij niet
vergeten mag worden de scherpe controle
op de Reichshank). Op de Dawes-regeling
kwam de Young-regeling, waarbij aan
Duitschland waardevolle concessies werden
gedaan, o.a. de vervroegde ontruiming van
de -bezette gebieden, terwijl de hoofdschuld
beduidend werd verminderd.
Frankrijk werd tot deze concessies ge
dwongen door de houding van Engeland en
Italië; de spanning tusschen de beidie Ro-
maansche landen werd voortdurend grooter,
terwijl ook de band tusschen Londen en
Parijs losser werd. Engeland zag dat't meer
te winnen had bij toegevendheid ten op
zichte van Duitschland, dan door aan de
Fransche nukken te voldoen Geleidelijk
brak de economische oorlog uit; men streef
de niet alleen naar afzetgebieden voor het
eigen, productie-surplus, maar men begon
elkander met economische wapenen te be
strijden, teneinde te kunnen bereiken, wat
men individueel gaarne wilde. Frankrijk
wapende zich tot de tanden; het land ver
sterkte bovendien zijn satellieten en hield
i deze onder financieele censuur, opdat de
economische nood hen zou dwingen zich
steeds nauwer bij Frankrijk aan te sluiten.
Frankrijk ontzag zich niet ook Engeland te
dwingen, de Fransche eischen, welke steeds
grooter werden, in te willigen, terwijl Parijs
er niet tegen opzag het machtige Amerika
aar zijn pijpen to laten dansen.
Het politieke schaakspel
Duitschland zag met leedvermaak de toe
nemende spanning aan, welke er tusschen
de vroegere Geallieerden ging bestaan en
handig wist het die spanning aan te kwee
ken. Stap voor stap schreed het voort op den
handig uitgestippelden weg; Berlijn begon
hoe langer hoe grooter bedragen te leenen,
opdat de schuldeischers op een gegeven
moment, terwille van het uitgeleende geld
Duitschland zouden bijvallen in zijn strijd
tegen Frankrijk. Nederland, Engeland en
Amerika, lieten zich door de te maken hooge
rente verleiden, groote sommen in Duitsch
land te beleggen, terwijl de tegenspeler in
de partij. Frankrijk, verstandig genoeg was
afzijdig te blijven. Hierdoor ontstond de
tegenstelling tusschen de herstelschulden,
waarbij hoofdzakelijk Frankrijk en Amerika
belang hadden en de particuliere schulden,
waarbij Frankrijk nagenoeg buiten schot
bleef. Het belang van Amerika werd hier
door verdeeld; de oorlogsschulden, welke
afhankelijk waren van de herstelbetalingen
(een factor, die door Amerika niet werd er
kend, omdat Jonathan op zijn vingers kon
narekenen, dat hij dan nimmer meer iets
zou kunnen opeischen) begonnen door de
particuliere schulden verdrongen te worden.
Immers de particuliere schulden gingen de
haute finance en de beleggers aan, terwijl
de oorlogsschulden ten slotte over 't geheele
volk konden worden omgeslagen. Waar de
Amerikaainsche Republikeinsohe Regeering
de grootbanken naar de oogen keek, wogen
de particuliere schulden het zwaarst.
Toen Duitschland geen leeningen meer op
langen termijn kon verkrijgen, vanwege 't
stijgende risico, daaraan verbonden voor de
geldleeners, zoog het land de zoogenaamde
„korte" gelden op. Deze werden op ruime
wijze verstrekt door de vroegere leeners op
langen termijn; Frankrijk hield zich ook
direct hierbuiten, doch indirect kreeg het
toch bij Duitschland belang, doch op een
wijze, die hem een machtig wapen tegen
over Engeland verstrekte. Immers Parijs
leende op korten termijn aan Londen, ter
wijl Londen, teneinde groote winsten uit
rente-arbitrage te maken, deze gelden even
"ens op korten termijn aan Duitschland uit
leende. Parijs eischte slechts de lage rente,
welke in Londen als geldcentrum bestond,
terwijl Londen de hooge Duitsche rente met
enthousiasme inde. Tot de krach kwam! Het
Duitsche bankwezen zakte in elkander, toen
het buitenland op groote schaal de op kor
ten termijn uitgezette gelden terug wilde
nemen, als gevolg van de financieele debacle
in Oostenrijk bij de Osterreiohisohe Kredit-
anstalt. Duitschland kon niet meer betalen
zoodat de Stillhalte-overeenkomst moest
worden aanvaard.
Naar den val van het Pond
Frankrijk begon toen met zijn belangrijke
in Londen uitgezette saldi, krachtigen druk
op Engeland uit te oefenen, om dit land op-
.v in het Fransche vaarwater terug te
krijgen. Want Engeland kreeg hoe langer
hoe meer Duitsche neigingen en Londen
verzette zich dan ook o.a. niet tegen 't door
Duitschland voorgestelde tolverbond met
Oostenrijk. Frankrijk kon dit echter nimmer
toestaan, omdat hierdoor zijn invloed op de
Donau- en Balkanstaatjes zou afnemen, zoo
dat Engelands houding hem zeer ongelegen
kwam. Toen Engeland niet erover dacht om
Frankrijks lijn te volgen, richtte Parijs het
offensief tegen het Pond, waarbij men dacht
een besliste overwinning op Engeland te
kunnen behalen.
Engelands doggeirnatuur verzette zich
tegen dezen druk en de Engelsche regeering
liet op een gegeven moment het Pond aan
zijn lot over. De gouden standaard werd ver
laten en het Pond zakte geleidelijk tot be
neden de f 8 in. Vele andere landen, welke
nauw met Engeland verbonden waren, volg
den het Engelsche voorbeeld en de economi
sche oorlog kwam in een nieuw en gevaar
lijker stadium. De lage koers van het Pond
prikkelde de Engelsche bedrijvigheid en de
concurrentie op de sterk ingeschrompelde
wereldmarkt werd er gemakkelijker door.
Het zag er in den beginne naar uit, dat
ook de andere landen het goud zouden heb
ben te verlaten, vooral toen Frankrijk 't grof
geschut op Amerika ging richten. De reis
van den toehmaligen Franschen premier
Laval, naar Washington, eindigde in een
wegtrekken van Fransche saldi, doch Ame
rika had voldoende vrij goud om den aan
val in het zand te doen verloopen.
De spanning tusschen de verschillende
landen nam echter steeds toe, terwijl Duitsch
land geleidelijk met tal van eischen voor
den dag kwam. In Lausanne werden de her
stelschulden begraven, zij het ook, dat men
een bepaling maakte, dat men op deze over
eenkomst zou kunnen terugkomen, wanneer
Amerika, na de presidents wisseling, onge
negen zou blijken te zijn ook de oorlogs
schulden te schrappen.
Na Lausanne zag het er een moment naar
uit, dat een algemeene opleving zou ont
staan; het bleek echter, dat de deflatie-be-
vveging nog krachtig genoeg was om elke
economische verbetering den kop in te druk
ken. De tocht naar den afgrond werd voort
gezet
Hierbij komt het echec tot nu toe van de
ontwapeningsconferentie en van het Japan
sche optreden in het Oosten; de Japansche
agressie begint hoe langer hoe gevaarlijker
afmetingen aan te nemen en niemand kan
zeggen, wat er uit dit Japansche avontuur
zal geboren kunnen worden. De invloed van
het Westen in Oost-Azië is door een en
ander sterk verminderd en ook op econo
sich gebied zal Europa een flinke veer moe
ten laten.
Oorlogsmoe
Men laat geen moeite ongedaan om door
conferenties verbetering in de verhoudingen
te brengen; de tegenstellingen zijn echter
zoo groot, dat er van een overbrugging i
loopig geen sprake is. De economische oor
log woedt voort en wraar de groote naties ge
lukkig op militair gebied oorlogsmoede zijn,
moet men een andere verdediging zoeken
dan bet wapengeweld.
De strijd wordt hoe langer hoe vinniger,
vooral nu Amerika den gouden standaard
MINISTER VAN LANDBOUW
De besturen van de samenwerkende boe
renbonden in Nederland hebben H. M. de
Koningin verzocht in het thans te formee-
ren Kabinet een afzonderlijk ministerie van
landbouw te wijlen opnemen, met daaron-
een bekwaam en alleszins deskundig
directeur-gene raai.
Het vraagstuk van den landbouw moet
h. i. zóó belangrijk worden geacht, dat de
uitgaven voor instelling van een dergelijk
goed-peoutilleerd ministerie alleszins zijn
gewettigd.
NIEUWE JEUGDHERBERG
TE BERGEN OP ZOOM
WORDT OP 20 MEI GEOPEND
De nieuwe jeugdherberg „Klavervelden"
aan de Balsohe Baan te Bergen op Zoom zal
op Zaterdag 20 Mei, des middags om half
vier geopend worden en dus voor Hemel
vaartsdag en Pinksteren gasten kunnen ont
vangen. De prachtig gelegen jeugdherberg
verkregen door verbouwing van een groote
Brabantsche boerderij, zal bij de opening
over ruim bOO slaapplaatsen beschikken,
welke in den loop van den zomer kunnen
worden opgevoerd tot 150. Ook zal er gele
genheid zijn warme maaltijden te gebrui
ken. Als jeugdherbergouders zijn benoemd
het echtpaar Huiskamp te Apeldoorn. Ten
overvloede kan worden gemeld, dat alleen
aangeslotenen bij de Ned. Jeugdherberg Cen
trale van de jeugdherberg gebruik kunnen
maken.
DE BURGEMEESTER VAN PERNIS
WORDT MORGEN 70 JAAR
De heer I. van Es, burgemeester van
Pernis en burgemeester en secretaris van
Hoogvliet, hoopt
as. Vrijdag 12 Mei
zijn TOsten ver
jaardag te herden-
zich uit de burgerij
zoowel van Pemis
i als van Hoogvliet,
een comité ge
vormd, om den
Burgemeester te
huldigen. De heer
Van Es was ach
tereenvolgens van
1905—1913 Burge
meester van Scher-
penisse, vanaf 1913
Burgemeester en
Secretaris van Hoogvliet en vanaf 1916 Bur
gemeester van Pernis.
Onder zijn bestuur zijn de laatste jaren
te Pernis vele werkzaamheden tot stand
gekomen. De Burgemeester verricht, on
danks zijn leeftijd, zijn werk nog met groo-
ten ijver. Vrijdagmiddag van 3—5 uur is er
een receptie in het Geref. Jeugdgebouw en
des avonds vindt de officieele huldiging
heeft losgelarten, teneinde de binnenlandsche
uiterst slechte verhoudingen te verbeteren.
Hierdoor wedijveren het Pond en de Dollar
het behalen van laagte-records, teneinde
elkander den voorsprong op valuta-gebied
niet te gurmen. Wanneer Frankrijk e:
weinig overgebleven goudlanden zich daar
bij zouden voegen, heeft men buiten den
bestaanden politieken en economischen
strijd ook den algemeenen valuta-oorlog ge
kregen.
Het is te begrijpen, dat die economische
wereldoorlog niet spoedig zal kunnen ein
digen; daarvoor zijn de strijdmiddelen nog
te machtig en is het einddoel nog te ver
verwijderd.
Wat is het einddoel en langs welke wegen
zal dit einddoel worden bereikt?
Het is een verheugend teeken, dat er zich
een lijn begint te vormen en het zal ook
voor onze komende nieuwe Rcgecring
gemakkelijker taak zijn dan voor de
treden ministers, die in den dichten nevel
hadden te werken. Niet, dat er ook voor ons
nog geen buitengewone moeilijkheden zul
len te overwinnen zijn, maar het is steeds
voordeeliger te strijden tegen krachten, die
zich in het openbaar vertoonen dan te moe
ten vechten tegen gevaren, die men niet kan
peilen.
HOE KOMEN WIJ ER IN?
VRAGEN DE TOT KAMERLID GEKOZEN
INLANDERS ZICH AT.
In een vergadering van de Communisti
sche Partij Holland, afd. Den Haag, deelds
de spreker, het Tweede Kamerlid de heer
L. de Visser, mede, dat door hem bij den
voorzitter der Tweede Kamer een voorstel
is ingediend, ten einde de artikelen 129,
131 en 132 van de Kieswret in dier voege
wijzigen, dat de daarin genoemde termij
nen, binnen welke de gekozen Tweede Ka
merleden de in die artikelen genoemde stuk
ken en bescheiden moeten inzenden, wor
den gebraoht op drie maanden.
De bedoeling hiervan is. thans een nood
wetje in het leven te roepen, waardoor het
mogelijk wordt, dat de bij de jongste ver
kiezingen tot Kamerlid gekozen inlander»
ook werkelijk zitting kunnen nemen.
Nieuwe gezichten in de Tweede Kamer. Links de heeren J. Groen Azn. en W. Steinmetz. Vervolgens; de lieer K, v. d.
Puttde heer Ir. Dr. W. Droesen en de heer mr. P. Arts.
De burgemeesters van Zaltbommel rechtsen
van Waardenburg (links) wier gemeenten door
de Waal gescheiden zijn, ontmoeten elkaar op
de nieuwe brug.
Hamburgs beruchte stegenkwartier, dat zoo menigmaal
het tooneel was van de een of andere politie-razzia, zal
thans geheel met den firond gelijk worden gemaakt*
Zwolle krijgt zijn Sportfondsenbad. Overzicht van dan bouio van Een werkteekening voor den bouw van een enormen dam
het Sport fondsenbad te Zwolle, waa/rvoor dezer dagen de eerste door de Straat van Gibraltar, waarvan de Münchener
steen is gelegd. architect Hermann Sörgel het ontwerp ter internationale
bespreking gereed maakte.
Rechts boven: Het woestijnschip in di
Londensche „Zoo" met de kleinzoontjes
van den Emir van Katsina.
