,A
DINSDAG 25 APRIL 1933
DERDE BLAD PAG. 10
hij toevlucht zocht hij I-Iem, die Hemel
Aarde regeert cri die zijn levenswerk in het
eind heeft willen kronen met een triumf
als de wereldhistorie maar zelden te aan
schouwen heeft gegeven.
REDE Jhr. W. RÖELL
Generaal Jhr. W. R e 11commandant
van het Veldleger, sprak vervolgens over:
Prins Willem als K r ij g s m a n.
Spr. die het goed achtte, dat de plaats en
het gebouw der opleiding van officieren een
nauwe band legt met het huis van Oranje
herinnerd werd aan de St. Agatha-kazerne
te Delft en het kasteel van Breda schet
ste den eersten Nederlandschen Oranje als
krijgskundige, als zielkundige en als man
van godsdienstige inspiratie. Hij was staats
man, krijgsman en geloofsman.
Spr. vestigde bijzonder de aandacht op de
krijgskundige waarden in de twee hoofd
perioden van des Prinsen strijd met de wa
penen voor onze vrijheid, te weten: 1. de
invallen in de Nederlanden van het bui
tenland uit 15671572; 2. de strijd om en uit
de Nederlanden, de vesting Holland, zelf,
gevoerd van 15721581,
Er bestaat bij historici en speciaal bij
krijgsgeschiedkundigen verschil van inzicht
over de waarde en de beteekenis van den
strategischen opzet van de door Prins Wil
lem voorbereide en met bondgenooten uitge
voerde invallen in de Nederlanden, resp.
1567/68 en 1-572.
De opzet van heide Invallen was, wat de
grondgedachte aangaat, vrijwel dezelfde, na
melijk van vele zijden tegelijk invallen doen,
teneinde den Spaanschen overweldiger te
dwingen zijn macht te verdeelen en hem
dan met het tigen hoofdleger beslissend te
slaan.
Spr. vestigde vervolgens de aandacht op
het krijgskundige gebeuren van den eersten
rang, de misleiding van den bij Maastricht
verschansten Alva door een schijnovei-
gang over de Maas in de richting van Luik,
gevolgd in den nacht van 5/6 October door
Oranje schitterenden Maasovergang beneden
Maastricht
Edoch 's Prinsen teleurstelling in den
volksgeest, Alva's dralende uitputtingstak-
tiak deed ons leger verloopen; niettemin
hield Prins Willem Alva's keurbenden nog
geruiracn tijd van zich af en' wist op geniale
wijze zijn leger in veiligheid te brengen. Hij
heeft zich daardoor dus een voor die dagen
uiterst bekwaam taktikus betoond.
Wat de strijd van de Noordelijke Neder
landen, dat is de vesting .van Holland, uit
gevoerd, betreft, deelde generaal Röell het
volgende mede: Noord-Nederland is tus-
schen den Briel op 1 April en het wederom
verliezen van Bergen op 19 September 1572
voor Prins Willem tot steunpunt, tot reduit
van zijn actie geworden.
Hij heeft toen
met groot strate-
gisch doorzicht
ingezien, dat het
de vesting Hol
land was, die de
redding brengen
moest, echter met
nadrukkelijk vast
houden aan onze
IJsselvestingen,
dat wil dus zeg
gen, met het open
houden van de
mogelijkheid voor
operation en hulp
daarbuiten.
Is er iets ver-
anderd sedert die Generaal Jhr. Röell
3>/2 eeuw? De ves
ting Holland, onmisbare basis' en reduit, het
gebruik van operatieve krachten -daarbuiten
gewaarborgd» Spr. vroeg aller bewondering
voor het strategisch inzicht van den grond
legger onzer defensie.
De Prins was staatsman-strateeg, toonde
daarbij als geestelijke eigenschappen wils
kracht .volharding en opoffering, terwijl het
onwrikbaar geloof in zijn verbond met den
Potentaat der Potentaten hem nooit verla
ten heeft.
Was hij te vergelijken met andere groote
Oranje-krijgslieden en veldheeren? Met Mau-
rits, die den Hollandschen tuin sloot, den
man van Niéuwpoort en Frederik Hendrik,
den Stedendwinger, met den Koning-Stad
houder Willem III, staatsman en veldheer
van ongekende grootte of Koning Willem I,
als Prins v. Oranje de held van Quatre Bras,
Waterloo en Brussel? Neen, zij hadden zeer
groote, enkelen zelfs titanen-eigenschappen,
maar de samenvoeging van de eigenschap
pen van den Vader des Vaderlands hadden
zij niet Hun tijd vroeg anderen strijd. Neder
land was geschapen; daarvoor was ons een
man als de Prins-krijgsman gegeven.
Er zijn twee figuren, die tot ons bewust
of onbewust gelukkig nog zoo godsdienstig
voelend volk bijzonder spreken. Groen van
Prinsterer sprak van den Nederlandschen
Mozes ,die zijn volk uit het diensthuis heeft
uitgeleid. De vergelijking is schoon, en ten
deele ook juist, want Willem van Oranje
heeft bij tegenslag en rampspoed nimmer
een daad van ongeduld jegens zijn oppersten
Potentaat gedaan.
Mocht ik hem bij David vergelijken, aldus
spr., wiens krijgsdaden eveneens zijn volk in
hun erfdeel bevestigden, ik heb daarvoor in
het verband „Willem van Oranje als Krijgs
man" bijzondere reden. Ik wil herinneren
dat tot David o.a. door God is gezegd: „Gij
zult Mijnen Naam geen Huis bouwen, want
gij zijt een krijgsman en gij hebt veel bloed
vergoten".
Welnu, Willem de Vader des Vaderlands,
heeft als krijgsman den strijd niet gezocht
om roem, eer of gewin. Hij heeft den strijd
der wapenen als gerechtvaardigd middel ge
streden met volledige overgave en opoffering
van zich zelf en geen onnoodig bloed doen
vergieten; zelfs al waren er Joabs onder zijn
medestrijders, als Lumev, van der Mark en
anderen, Oranje cn de Nassaus waren dit
niet.
I-lij heeft dan ook, hoewel evenals David
in ruwe tijden krijgsman zijnde, Gods Naam
een Huis mogen bouwen,nl. het vrije Neder
land.
Naar Prins Willems wil en roeping het
palladium voor Vaderlandslievende verdraag
zaamheid, sedert gesymboliseerd in het aller
beste wat Gods genade op 24 April ons ge
geven heeft: Het Nederlandsche Stamhuis
van Oranje.
REDE Prol. Dr. WISSE
Laatste spreker was Prof. Dr. G. Wisse
met het onderwerp „Prins Willem als Ge
loofsheld".
Prof. Dr. G. Wisse
Spr. begon met
er op te wijzen,
dat er maar één
Held bestaat in
den absoluten zin
des woords. Maar
Willem van Oran
je was een der
weinigen, die met
een spattende
vonk van dezen
Held in aanra
king was geweest
Geloofsheld was
Willem van Oran
je, wat is geble
ken uit het feit,
dat deze man hel
dendaden heeft
verricht, die In
DE NEDERLANDSCH-BELGI
SCHE VRAAGSTUKKEN
DE RIJN-SCHELDE-VERBIND1NG
HET RIJNVERKEER
Naar men uit Brussel aan liet „Vad."
meldt, is het verslag betreffende de begroo
ting van buitenlandsche zaken over 1933,
samengesteld door den Belgischen Minister
van Staat Van Cauwelaert, thans in druk
verschenen. Aan dit bericht ontleenen wij
het volgende;
De hangende vraagstukken
De overeenkomsten van Osl| en Ouchy
bewijzen, dat de Belgische regeering op ac
tieve wijze wil bijdragen tot een toenade
ring met Nederland, een toenadering aan
welke de beide landen evenzeer behoefte
hebben. De Belgische regeering verheugt er
zioh over, dezelfde geestesgesteldheid te heb
ben ontmoet bij de Nederlandsche regeering
De wederzijdsche goede wil volstaat echter
niet om deze toenadering werkelijk doel
matig te maken en op een blijvende basis
te vestigen, zoolang het herzieningswerk
van liet verdrag van 1839, in 1919 begonnen,
niet tot een goed einde is gebracht.
In strijd met het gerucht, dat in de Ne
derlandsche pers de ronde heeft gedaan,
worden op dit oogenblik geen onderhande
lingen meer gevoerd. De Kamer weet echter
zeer goed, dat 2V2 jaar lang officieuze onder
handelingen tusschen de beide landen heb
ben plaats gehad en tot een bevredigende
oplossing hebben geleid, wat betreft de
meeste der hangende vraagstukken.
Nochtans besloot de Nederlandsche regee
ring de besprekingen in April 1932 te sta
ken, omdat zij van oordeel was, dat de vooi
de verkiezingen overblijvende tijdsruimte
van twaalf maanden onvoldoende was om
de laatste geschillen van opvatting bij te
leggen en het accoord door het Nederland
sche parlement te doen goedkeuren. Wij
hebben hier geen oordeel te vellen over de
opportuniteit van het door de regeering der
Koningin getroffen besluit, maar wij zullen
alleen aanstippen, dat dit initiatief op ver
schillende wijze in Nederland is beoordeeld
geworden.
Wiji wenschen, aldus de heer Van Cauwe
laert, tusschen de beide landen een blijven
de en ware vriendschapsband te smeden.
Wij hebben sedert het begin de weegschaal
gelijk gehouden, wat betreft <te wederzijd-
sche concessies. Wij hebben zorgvuldig alles
vermeden, wat de gevoelens van onze'buren
kon prikkelen, maar de concessies moeten
zooveel mogelijk met een zeker synclvronis-
me gepaard gaan.
Eerlijk moet worden toegegeven, dat wij
meenen bij onze buren op denzelfden bree-
den kijk en denzelfden rechtvaardigheids
zin te mogen rekenen. Wij zouden onmoge
lijk aan al hun wenschen in de ruimste mate
kunnen voldoen, indien zij slechts halve
tegemoetkomendheid daartegenover gingen
stellen. In dit geval zou het beter zijn de
zaken voorloopig te laten zooals ze zijn.
Wat Nederland wil
Iedereen weet, dat Nederland van België
verlangt, dat het van verschillende maat
regelen zou afzien, die getroffen werden om
de handicap van onze havens, voortsprui
tend uit onvoldoende verbinding te water
met dien Rijn, via de Zeeuwsche binnen
wateren, te neutraliseeren. Het zijn speciaal
de vrijstelling van de surtaxe d'entrepot, de
kostelooze sleepdienst, de scheepvaartprc-
ies eb de herziening van do locdsrecliten
t de speciale tarieven voor Teameuzen. Bo
vendien tracht Nederland een gemakkelijke
verbinding te bekoanen tusschen 't Juliana-
kanaal en onze nieuwe waterwegen en het
g-ebmik van het water der Maas, op een
voor dit lanid voordeelige wijze te regelen.
Deze concessies zouden onbetwistbaar
Rotterdam ernstige troeven voor zijn
concurrentie met Antwerpen in de band
spelen. De verbinding van 't Julianakanaal
zou bet inderdaad mogelijk maken, dat
groote rivierschepen van het Belgische ach
terland naar Nederland varen, terwijl de
door België gevraagde compensaties slechts
tot doel hebben onze handicap, wat de ver
binding met heit Rijnland-achterland, dat
zoowel een achterland van Antwerpen als
Van Rotterdam is, te verminderen. Het
spreekt vanzelf, dat wij deze concessies
slechts zouden kunnen doen in ruil van een
voor de haven van Antwerpen even voordee
lige behandeling.
België's verlangens
Deze compensaties, aldus het rapport, zou
den noodzakelijk moeten bestaan uit een
verbetering van onze verbinding met den
Rijn. Op den grondslag van de projecten
der Nationale Unie is geen overeenkomst
mogelijk, daar daarvan het al te duidelijke
doel is, de voordeelen weg te nemen, welke
België verwachten kan van een kanaal,
an België grootendeels de aanlegkos-
>u moeten dragen en waarvoor men
bovendien de hierboven aangehaalde en
zeer belangrijke oeconomische concessies
verlangt
De middelen door ons gebruikt om het
rechtstreekflch verband stonden met Jezus
Christus. Alleen dooi-Jiet geloof kon Willem
an Oranje zulk een geweldige kracht ont
wikkelen.
Zulke geloofshelden staan echter nimmer
onmiddellijk gereed, doch zij moeten gelou
terd worden. Hetgeen ook met Prins Willem
is geschied. Aan tegenslagen heeft bet hem
in zijn leven geenszins ontbroken, maar hij
bleef vertrouwen op zijn God, hetgeen uit
zijn geschriften herhaaldelijk kan worden
geconstateerd.
De Prins heeft voorts niet gerust, alvorens
een einde was gekomen aan de fanatieke ge
loofsvervolgingen, die geheel met zijn levens-
wereldbeschouwing in strijd waren. Dat
is mede een zijner grootste verdiensten,
waarop kan worden gewezen.
In den tegenwoordigen tijd, aldus spr., Is
er van dat „ouderwetsche" geloofsleven heel
■eel verdwenen. Het is afval overal en in
iedere Kerk. Niet genoeg kan er op gewezen
worden, dat we allen weer terug moeten
naar de Wet en naar de Getuigenis. Met
name de kern der natie, d.w.z. het toch altijd
nog tot op zekere hoogte geloovige volksdeel,
heeft in dezen een hooge roeping. Want als
ook dkt deel God verlaat, dan zal God ons
land voorbij trekken. BI ijlt het aan God ge
trouw, dan zal stellig de tijd weerkeeren,
waarin we met Bilderdijk kunnen zeggen:
Holland groeit weer,
Holland bloeit weer,
Holland zal weer Holland zijn!
Na deze woorden zong mevrouw Bouw
meester nog enkele liederen, met begeleiding
van viool en orgel.
Een kort slotwoord sprak vervolgens Ds.
Voorsteegh, die in het bijzonder dank bracht
voor de vertegenwoordiging van H.M. de Ko
ningin en aan de verschillende medewerken
den.
Daarop zongen allen staande Psalm 75 1
en twee coupletten van het Wilhelmus, waar
mede de indrukwekkende plechtigheid was
voordeel, dat Rotterdam op onze
Belgische havens heeft, een voordeel,
dat de tegenstanders der herzie
ning wenschen te behouden, te
neutralisecren, geven ons zeer bevredigende
resultaten. Er kan geen sprake zijn ze te
laten vallen alvorens wij niet een verbin
ding hebben, waarbij de voornaamste na-
dcelen van de vroegere verbinding vci-
dwijneiL
In afwachting van een overeenkomst
hoopt de Kamer, dat de regeering van de
Koningin zich rekenschap zal geven van de
noodzakelijkheid, zoo spoedig mogelijk de
werken uit te voeren, welke Nederland in
den schoot der Rijnvaart-commissie heeft
toegezegd.
Eveneens moeten wij de aandacht vesti
gen op het herhaald aandringen van Gent-
sche zijde, wat betreft de verbetering van
het kanaal van Terneuzen en het bouwen
van een nieuwe sluis in deze laatste, over
eenkomstig het accoord van 2S Juni 1895.
Hoewel Zeeland evenveel belang heeft bij 't
uitvoeren van deze werken kon het vraag
stuk tot heden nog niet tot een bevredigen
de oplossing worden gebracht De Belgische
regeering heeft nochtans tot twee keer toe
-tappen gedaan bij de Regeeriug in den
Haag. Indien deze stappen tot geen resul
taat hebben geleid, dan is het omdat de ge
vraagde compensatie buiten het kader viel
van de betrokken geestelijke belangen.
De Nederlandsche regiering maakte inder
daad haar toestemming afhankelijk van den
bouw te Ternaaien van een derde sluis, voor
de schepen van groote armetingen. die aldus
zouden kunnen varen tusschen Nederland
sche havens en liet achterland van de Maas.
Het spreekt van zelf, (laj een dergelijk voor-
stol \oor België volstrekt onaannemelijk is
en dat een sluis tc Ternaaien een van de
compensaties moet b/jven, die voor het be
reiken van een betere verbinding tusschen
Antwerpen en den Rijn in reserve wordt
gehouden.
DE TWEEDE KAMER-VERKIEZINGEN
OVERZICHT SINDS 1913
Ongeveer twee maanden vroeger dan bij
een normaal eindigen van de zittingsperiode
van de Tweede Kamer zullen morgen „de
ingezetenen des Rijks, tevens Nederlanders
of door de wet als Nederlandsche onderda
nen erkend, die den leeftijd van vijf en
twintig jaren hebben bereikt" zooals de
officieele term luidt ter stembus gaan
om leden te kiezen voor de op 15 Februari
jl. „op termijn" ontbonden Tweede Kamer.
Dit is de zevende maal, dat het Nederland
sche volk een nieuwe Tweede Kamer moet
kiezen in de plaats van een door de regee
ring ontbonden parlement, afgezien van de
gevallen, dat de Sta ten-Generaal rechtens
ontbonden moesten worden. Zesmaal te vo
ren is voor de Tweede Kamer ontbinding
toegepast en wel in 1850, 1S53, 1S66, 1S68,
18SG «11 1894.
Uit niet minder dan 53 partijen en groepen
zullen de 4.097.638 kiezers morgen een keuze
moeten doen. Beide cijfers zijn een record!
Het is belangwekkend na ts gaan hoe
sinds het jaar voor den oorlog dus ge
durende een periode, dat in tal van landen
ter wereld de politieke constellatie geheel
veranderd is in ons land de verhoudingen
zich hebben ontwikkeld. De sterkte der par
tijen in de Tweede Kamer gedurende deze
periode is duidelijk te zien op de hierbij af
gedrukte grafische voorstelling, vermeldende
het aantal zetels, dat elke partij sinds 1913
bij de sindsdien gehouden verkiezingen
heeft gekregen.
De laatste „normale" verkiezing volgens
liet oude stelsel, waarbij het land was ver-
deeld in honderd districten en elk district
één afgevaardigde naar de Kamer zond, had
plaats in 1913. Negen partijen stelden toen
candidaten en van de 960.676 stemgerechtig
den (er waren op 1 Januari 1913 in ons land
1.412.973 mannelijke peisonen van 25 jaar en
ouder) brachten 768.633 hun stem uit. Van
de negen partijen kregen zeven afgevaardig
den in de Tweede Kamer en wel: de Anti-
Rev. Partij (164.238 stemmen, waarvan 1161
op een Christen-Democraat, 11 zetels), de
Chr. Hist. Unie (90.441 stemmen, waarvan
5317 uitgebracht op candidaten van den Nat.
Bond van Protestantsche kiezers, 10 zetels),
de R.K. Staatspartij (127.058 stemmen, 25
zetels), de Vrije Liberalen (47.037 stemmen,
10 zetels), jde Unie Liberalen (119.87S stem
men, 21 zetels), de Vrijz. Democraten (69.761
stemmen, 7 zetels) en de Sociaaldemocraten
S.D.A.P. (144.3S1 stemmen, 16 zetels).
De Sociaal-Democratische Partij S.D.P.
waaruit later de Communistische Partij is
voortgekomen, en de Christen-Socialen kre
gen geen zetels.
Do zetels van de Vrije Liberalen en de
Unie Liberalen zijn op de grafiek hij elkaar
geteld.
In 1917 had de laatste verkiezing volgens
het oude stelsel plaats, doch daar in verband
met de Grondwetswijziging van dat jaar het
volgend jaar een nieuwe verkiezing zou
plaats hebben, geschiedde een groot aantal
erkiezingen bij enkele candidaatstelling.
Terwijl het aantal kiezers 1.079.478 en het
aantal mannelijke Nederlanders van 25 jaar
en ouder 1.523.S2S bedroeg, werden in totaal
slechts uitgebracht 231.6S5 geldige stemmen.
Vijftien partijen hadden candidaten gesteld,
van welke slechts acht vertegenwoordigers
in het Parlement kregen en wel: de Anti-
Re v. Partij (9.333 stemmen, 11 zetels), ds
Chr. HisL Unie (21.731 stemmen, 9 zetels), de
R.K. Staatspartij (12.933 stemmen, 25 ze
tels), de Vrije Liberalen (20.191 stemmen, 10
zetels), de Unie Liberalen (43.167 stemmen,
21 zetels), de Vrijz. Democraten (22.040
stemmen, 8 zetels, de S.D.A.P. (42,282 stem
men, 15 zetels en de Onafh. Ghr. Hist. (1
zetel).
Op de grafiek zijn de zetels van de Vrije
en de Unie Liberalen weer bij elkaar geteld
en is de zetel van de Onafh. Chr. Hist, ge
noegd bij de zetels van de Clir. Hist. Unie.
De wijziging van de Kieswet van 29 No-
ember 1917, noodig door de Grondwetsher
ziening van dat jaar, bracht het algemeen
kiesrecht voor mannen, de invoering van de
enrodige vertegenwoordiging en de stem-
Dliclit
Bij de eerste verkiezing volgens het stelsel
der evenredige vertegenwoordiging op 3 Juli
1918 konden de kiezers een keuze doen uit
niet minder dan 32 lijsten. De verwachting,
dat bij volgende verkiezingen het aantal
partijen en groepen wel zou verminderen is,
zooals thans wel duidelijk is gebleken, ijdcl
geweest.
Uitgebracht werden 1.344.209 geldige stem
men en in de eerste volgens het nieuwe stel
sel gekozen Tweede Kamer kwamen verte
genwoordigers van de volgende 17 partijen:
'R.K. Staatspartij (402.908 stemmen, 30zetels),
S.D.A.P. (296.145 stemmen, 22 zetels), Auti-
Rev. Partij (179.523 stemmen, 13 zetels), Chr.
Hist. Unie (87.985 stémmep, 7 zetels), Libe
rale Unie (83.173 stemmen, 6 zetels), Vrijz.
Dem. Bond (71.582 stemmen, 5 zetels), Bond
van Vrije Liberalen (51.195 stemmen, 4 ze
tels), Economische Bond (42.042' stem
men, 3 zetels), Sociaal-Democratische
Partij later Communistische Partij Wijn
koop, op grafiek doorgetrokken als één par
tij, in 1929 te zamen met Comm. Partij de
Visser (31.0-13 stemmen, 2 zetels), Socia
listische Partij (8.950 stemmen, 1 zetel),
Christen-Democratische Partij (10.653 stem
men, 1 zetel). Neutrale Partij (7.186 stem
men, 1 zetel), Bond van Christen-Socialisten
(8.416 stommen, 1 zetel), Middenstandspartij
(12.663 stemmen, 1 zetel), Plattelandersbond
(5.562 stemmen, 1 zetel), Vorbond Democra
tische Weermacht (6.830 stemmen, 1 zetel),
en Chr. Sociale Partij (8.152 stommen, 1
zetel).
De zetels van de Liberale Unie, de Vrije
Liberalen, de Economische Bond en de Mid
denstandspartij zijn op de grafiek bij elkaar
geteld.
Het feit, dat zoovele kleine groepen een
zetel in de Kamer kregen op betrekkelijk een
gering aantal stemmen, gaf aanleiding tot
een wijziging van de Kieswet, waarbij werd
bepaald, dat een lijst ten minste 75 van
den kiesdeeler moest bereiken om bij de ver
deeling van oversc.hotzetels voor een zetel
in aanmerking te komen.
Bij de wet van 9 Augustus 1919 werd het
algemeen kiesrecht ook aan de vrouwen
toegekend on dientengevolge steeg het aantal
uitgebrachte geldige stemmen bij de Tweede
Kamerverkiezing vin 5 Juli 1922 tot 2.929.569.
Van de 48 oartijen en groepen, die toen aan
de verkiezing deelnamen, kregen, er slechts
tien voldoende stemmen om een af meer af
gevaardigden verkozen te krijgen en wel: de
R.K. Staatspartij (874.745 stemmen, 32 zetels),
de S.D.A.P. (567.769 stemmen, 20 zetels), de
Anti Rev. Partij (402.277 stemmen, 16 zetels),
do Chr. Hist.. Unie (318.669 stemmen, 11 ze
tels), de Vrijheidsbond 271.358 stemmen, 10
zetels)_, do Vrijz. Dem. Bond (134.595 stem
men, 5 zetels), de Plattelandersbond (45.816
stommen, 2 zetels), Communistische Partij
(53.661 stemmen, 2 zetels) de Liberale groep,
de Volkswolvaartpartij en de lijst-Braam (te
z?rfnep 28.050 stemmen, 1 zetel) en de Staatk.
Gcref; Partij (26.744 stemmen, 1 zetel).
Bij de verkiezing op 1 Juli 1925 steeg ihet
aantal geldige stemmen tot 3.085.862. Van de
33 partijen en groepen, die aan de verkiezing
deelnamen, kregen slechts twaalf een of meer
vertegenwoordigers in de Kamer, nl.: de
R.K., Staatspartij (883.333 stemmen, 30 zo
tels)-, de S.D.A.P. (706.689 stemmen, 24 ze
tels), de Anti Rev. Partij (377.426 stemmen,
13 zótels), de Chr. Hist Unie (305.587 stem
men, 11 zetels), de Vrijheidsbond (226.409
stemmen, 8 zetels), groep Staalman-Ter Hall
op grafische voorstelling onder aandui
ding Liberalen bij de Vrijheidsbond geteld
(43.155 stemmen, 1 zetel), Vrijz. Dem. Bond
(187.183 stemmen, 7 zetels), Staatk. Geraf.
Partij (62.513 stemmen, 2 zetels), R.K. Volks
partij (36.571 stemmen, 1 zetel), Communis
tische Partij (36.770 stemmen, 1 zetel), Herv.
Geref. Staatspartij (30.252 stemmen, 1 zetel)
en Plattelandersbond (43.877 stemmen, 1
zetel).
Voor de verkiezing van 3 Juli 1929 werden
36 lijsten ingediend. Uitgebracht werden
3.379.503 geldige stemmen. Van de twaalf
partijen, die toen een of meer zetels in de
Kamer veroverden,, nemen behalve de vele
andere groepen, thans nog tien (op de gra
fische voorstelling vermeid) aan de verkie
zing deel. De Middenpartij voor Stad en
Land (Floris Vos) is opgenomen in de Ai-
gemeen Democratische Unie en de beide
concurreerende communistische partijen
Wijnkoop en de Visser zijn sindsdien gefu
sioneerd.
Bij de verkiezing van 1929 kwamen in de
Tweede Kamer: de R.K Staatspartij
(1.001.589 stemmen, 30 zetels); de S.D.A.P.
(804.714 stemmen, 24 zetels), de Anti Rev.
Partij (391.832 stemmen, 12 zetels), de Chr.
Hist. Unie «354.548 stemmen, 11 zetels), de
Vrijheidshond (249.105 stemmen, 8 zetels), de
Vrijz. Dem. Bond (208.979 stemmen, 7 zetels),
de Staatk. Geref. Partij (76.709 stemmen, 3
zetels), de Middenpartij voor Stad en Land
(39.955 stemmen, 1 zetel), Communistische
Partij-de Visser (37.678 stemmen, 1 zetel),
Herv. Geref. Staatspartij (35.931 stemmen, 1
zetel), Plattelandersbond (34.805 stemmen, 1
zetel) en Communistische Partij-Wijnkoop
(29.863 stemmen, 1 zetel).
Vermelden wij tenslotte om een inzicht te
geven van de gewijzigde omstandigheden
nog het aantal stemmen, dat de groote par-
ROFFELR1JMEN.
Ons antwoord
De S.D.A.P. heeft b&
Nu de leuzen uitverkocht zijn
Levert de S.D.A.P.:
Puzzels, zeep en prentenboekjes!
Tja, dat brengt „de strijd" zoo mee!
Puzzels: nuttig voor de hersens
Van den sloomen proletaar,
Die van jongs af opgevoed is
Naar 't systeem: toe, knikken maar!...
Zeep: om bellen mee te blazen;
Zulke knapen! fel van tint;
Tooverachtig prachtig speelgoed,
Voor het politieke kind...
Prentenboekjes: vol met leugens
En met mooi gekleurd bedrog;
Naar de stervende methode:
Lieg maar raak! Het mdg nu nog!.,.
En als allerlaatste lachplaat
Moeten één-een-kwart miljoen
Anti-„leugen"-strooibiljetten
Op ons front een aanval doen.
Als een stéén ligt onze klare
Waarheid op de roode maag,
En die pakken ze vergeef me,
Maar 't moet rijmen!) bij z'n kraag;
En die slingren ze als laster
Ongehoord en grof brutaal,
Met een smak dat het een klap geeft
Van zich af,... op ,,'t Kapitaal"...,
En dan nader op de mannen
Van de uiterst-vrome schijn:
Op de kruiperige volgers
Van den torpedist Colijn!...
Stel je voor de éér, meneeren
Van een speciaal pamflet
Aan de Anti's opgedragen!!
Antivoord geeft ons stembiljet!
Ja, het zal met dik rood potlood
Honderdduizend malen zijn:
EERSTE NAAM LIJST 33,
T BLOKJE VOOR DE NAAM
COLIJN!
(Nadruk verboden.) LEO LENS.
ZETEiS
- 30
PH5WCM1U
30
BS.DAP
20
15
A.R PARTIJ
C H UNIE
0
9 UBERAlfN
7VPUZDEM.BONO
S
M;WGEP£f5Wr>«T»
20
15
y
y
y
y
-
i
6
3
l
y
y
1 1 11
-..TT—
tm.wwA
I9Ö 19.7 m 1924
DE POLITIEKE F* TTUEN IN DE TWEEDE KAME
R 5IND5
1913
Aantal stemmen per zetel in:
Partij: 1913 1929
R.K Staatspartij 50S8 33.383
S.D.A.P. 9023 33.529
Anti Rev. Partij 14.930 32.652
Chr. HisL Unie 9044 32.231
Liberalen (Vrijheidsbond) 5063 31.138
Vrijz. Dem. Bond 9965 29.854
Uit deze cijfers blijkt, dat de partijen, die
in 1913 het grootste aantal zetels hadden, per
zetel het kleinste aantal stemmen verkre
gen; thans is de toestand juist omgekeerd.
De sterkste partijen blijken per zetel meer
stemmen te hebben clan bij het oude distric
tenstelsel. Aan dit door de groote partijen
als een onbillijkheid gevoelde bezwaar tegen
liet bestaande stelsel wordt getracht tege
moet te komen door de wijziging van de
Kieswet, welke de Tweede Kamer korten tijd
geleden heeft aangenomen, doch welke
daar de Eerste Kamer de wijziging nog niet
heeft goedgekeurd, bij de verkiezing op mor
gen nog niet van kracht is.
(Nadruk verboden)
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Altforst en Appeltern,
cand. W. Lourens te Oosterbeek.
CHR. GEREF. KERK
Bedankt: Voor Kornhorn, "W. Heerma te
Aalsmeer.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: Te Terneuzen, J. D. Barth te
Borssele.
GEREF. KERKEN
Tweetal: Te Oppenhuizen, cand. J. Jonk-
hoff te Groningen en cand. H. van der Veen,
hulppred. te Kolhorn.
er o epen: Te Gameren, cand. A. J. Stol-
te te Hummelo.
BEROEPINGSWERK
De Geref. Kerkjn van Lutterade, Ro
mond en Venlo ontvingen van de Classis
Den Bosch toestemming eigen predikanten te
beroepen.
HULPPREDIKERS
De Classis 's-H ertogenbosch der
Geref. Kerken besloot inzake het hulppredi
kerschap via de Part. Synode de Generale Sy
node van Middelburg te verzoeken: „óf aan de
Kerken te adviseeren op den ingeslagen weg
niet voort te gaan en geen vertrobeling van
het ambtelijk besef te vorderen, óf een alge—
meene, voor alle Kerken geldende regeling
daarvoor te maken".
De Classis Harderwijk besloot
via de Part. Synode te verzoeken de kerkrech
telijke positie van den hulpprediker te bepalen
en zoo mogelyk te regelen.
EMERITAAT
D s. P. B o n g e r s, predikant der Ned.
Herv. Gemeente te Kamerik (bij Woerden)
hoopt met 1 October a.s.f emeritaat aan te
vragen. Hy is sinds 1894 predikant aldaar.
DE HARTOG-GEZELSCHAP
Op nog nader te bepalen plaats hoopt de
vereeniging „De Hartog-Gezelschap" op 17 en
18 Juni een week-end te organiseeren, waar
Prof. Dr. A. H. de Hartog zal spreken over
de vraag: „Kan het Christendom zich in onzen
modernen tijd nog handhaven?"
De vereeniging „De Hartog-Gezelschap", nu
ongeveer een jaar geleden opgericht, ontwik
kelde zich voorspoedig. .,e hieid in der. afge-
loonen winter zeven cur us-vergaderingen, in
welke Prof. Dr. A. H. de Hartog optrad.
KERK EN SOCIAAL LEVEN
Vanwege de voor eenigen tijd gestichte Cen
trale voor Werkloozenzorg door de Kerken
wesrd Zaterdag te Zwolle onder leiding van
den voorzitter dier Centrale, den heer A. van
Geel in te Utrecht, het Prov. Comité voor
O v e r s e 1 geïnstalleerd. Dit werd saam-
gesteld als volgt; Ds. G. -Bos, Dedemsvaart;
Radio Nieuws.
WOEXSDAG 26 APRIL.
Hulzen (1875 M.) N.C.R.V. 8.00 Schriftlezing.
8.15 Moreenconcert. 10.00 NCRV Dames
koor. 10.30 Morgendienst door Ds. J. A.
Schep Geref. Pred. te Busgum. 11-00 Har-
ir.oniumbc.-peUns. 12.15 Grnmofoon 12.30
Piano recital. 1.15 Concert. 3.00 Voor
de keuken. 3.30 Viool recital. ö.oo Kln-
öeruurtje. 6.30 Plano en orkest. 7.15 Ned
Chr. Persbur. 8.00 Concert. 9-00 Ouder
uurtje. 9-30 Verkiezingsuitslagen. 930
Orgelconcert. 10.30 Vaz Ding 10.40 Ura-
jiters. 12.01 Klein orkest. 12.30
Concert. 12.45 Klein orkest. 1.06 Con
cert 1 20 Klein orkest 2.00 Vrouwen-
uur. 3.00 Kinderuur. 5.30 Orgel. 7.45 Hoor
spel. 9.45 Vaz Dia*. 10.00 Orkest 10.45
Gramofoon. 11.00 Orgelspel 11.30 Gra-
mofoon.
V.P.R.O. 10.00 Morgenwijding.
R.V.tJ. 11.00 Lezing 6.30 Cursus: Hoe moe-
D a v e n t r y (1654.4 M.). 11.20 Orgelspel 12.05
Oikest. 12.50 Gramofoon. 2.50 Orkest.
4.05 Orgelspel 5.50 De grondslagen der mu
ziek. 7'20 BBC orkest.
Kaluudborg (1153.8 M.) 12.05 Strükcnsem-
ble. 2.20 Gramofoon 2.50 Omroeporkest.
7.20 Omroeporkest.
Könlgswusierhausen (1635 6.5G
Ochtendconcert. 11.20 Gramofoon. 1.20
Gramofoon.
Langenberg (471.4 M.) «26 Graraoroon
9.35 Menseh und Welt. 11.20 Concert.
12.20 Concert. 3.50 Orkest. 7.45 Omroep
lcleinorkest.
London Nat. (261.3 M.) 11.20 Orgel. 12.05
Orkest. 4.35 BBC orkest.
London Reg (355.9 M) 11-20 Concert
12.05 Gramofoon. 12 35 Orgelspel. 1.35
Concert 5.50 BBC orkest 8.20 Radio Mi
litair orkest
Midland Reg. (398.9 M.>. 11.20 Concert
12.05 Gramofoon 12.35 Orgelspel. 5.50
Orkest 8.20 Concert
Parijs (Radio Paris) (1724.1 M.) 7.05 üramo-
fuon 11.35 Omroeporkest. 11.50 Orgelspel.
12.25 Otkest. 6.4u Gramofoon 8.06 Kamer
ziek. 3.35 Ura-
Ds. W. Kroes te Enschedé; Ds- J. F. Kruijt,
Zwolle; Ir. W. H. Mauser, Hengelo (O.); Ds.
A. Prins, Deventer; A. Peters, Zwolle; Joh. to
Hennepe, Borne; E. S. van Veen, Hardenberg;
J. Vunderink, Enschedé. Voorzitter is Ds. G.
Bos, Dedemsvaart; secr.-penn. J. Vunderink,
Enschedé.
BIJBELKIOSK
Te Amsterdam zal de bekende Bybel-
kiosk op een nieuwe standplaats, nl. aan de
Nassaukade by den Overtoom, Zaterdag 29
April, s middags worden heropend. Een samen
komst in het A.M.V.J.-gebouw gaat vooraf.
Na afloop wandelt de vergadering gezamen
lijk naar de kiosk teneinde ze te openen. Secvo
taris van het Bybelkioskcomité is de heer W.
van Rijn, Tweede Helmersstraat 39, Amster-
ZENDING
Chr. Nationaal Zendingsfeest.
Woensdag 5 Juli a.s. zal het Chr. Nationaal
Zendingsfeest worden gehouden op „Raap
horst" onder Wassenaar, welk landgoed HAL
de Koningin welwillend voor dit doel heeft af
gestaan.
Dit Zendingsfeeet zal een bijzonder karakter
dragen, omdat het 70-jarig bestaan der Ver
eeniging wordt herdacht.
•t was in 1S63, dat te Wolflieze het eerste
Zendingsfeest werd gehouden. Tot 1916 had
het feest jaarlijks plaats. Toen is het in do
oorlogsjaren een tijdlang onderbroken, tot het
in 1924 op Raaphorst herleefde.
Het feest van 1933 is het 62ste. Al ie er
geen aanleiding tot feestvieren, toch zal het
70-jarig bestaan der Vereeniging dankbaar
worden herdacht, omdat zij veel heeft mogen
bijdragen tot verlevendiging van de Zendings
belangstelling en daarin tevens een belangryk
stuk Evangelisati ear beid heeft verricht.
GIFTEN EN LEGATEN
Te Den Haag werd door Ds. M. Schuur-
man voor de Geref. Kerk van Den Haag-West
uit een nalatenschap een gift van duizend gul
den ontvangen, te verdeelen tusschen Diaconie
Zending.
Schoolnieuws.
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN
Kollumerzwaag (Herv. School), mej.
F. van der Meer, aldaar. Voor Nutt. Handw.
JUBILEA
De heer Tj. van Dam, hoofd der Chr.
Mulo-School te Waddinxveen, hei-denkt Maan
dag 1 Mei a.s., zyn zilveren ambtsjubileum bij
het Chr. Onderwijs. Als onderwijzer was hy
werkzaam te Loppersum, Wilden-ank, Wage-
ningen, Delft en Culemborg. Daarna was hy
hoofd der Chr. U.L.O.-School te Anjum. Eeni
gen tyd later was hy als vakleeraar aan de
Chr. Kweekischool te Dokkum verbonden. Sinds
1 Mei 1932 is hy hoofd te Waddinxveen.
De heer H. v a n D ij k, hoofd der Dr. A.
Ruyperschool te Ridderkerk, hoopt Maandag
1 Mei as. te herdenken, dat hy 25 jaren het
Chr. Onderwijs dient,
TUINBOUWONDERWUS
Te Aalsmeer is benoemd, te rekenen van
1 Januari 1.1. af, tot directeur van en leeraar
aan de Rijkstuinbouwwinterschool aldaar, A.
Buisma, thans leeraar aan genoemde onder
wijs inrichting.
EXAMENS
PROMOTIES
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT. Opro-
lovoerd la tot Dootor la de AVia- en Natuur-
uade. op proefschrift: „De Invloed van den
diulc op het chemisch evenwicht ln freoonden-
EDe>ve^it«^m*n dC hCer K D,eP<!»b''0^ atö
EXAMENS-STUURMAN
Den Haag, 24 Aprii. Gesl. voor 2den atuur-
m gr. stoomv., de hoer E. de Jong; on voor
gr. atoomv.. do hoeren F. H.
t or
Hofland. G. Lode wijk, J. Sbeonsmu
EXAMENS-POLITIE
6 en 1922 April. Goal. voor
Politie, do hoeren:
L. de Boer, HJ1-
adspl rant-inspecteur
J. P. van Blarkom, Lel de t..
versum; H. N F. Boerema. Groningen; J. den
Butter. Woerden; C. E. L Dijkstra. Enschedé;
P. Gorzeman. Hlllegeraberg; K. v. d. Hon».
Groenekan; J. P. L. Helden. Venlo: P. J. p,
Hoogenboom. AmeU-rdam; O. IL tor Horst.
Deventer: D. J. de Jong. Utrecht: C Chr. Kuiper.
Den Oever: A. de Leeuw. Amstrdum: K icr»
Ouden. Amsterdam; J. W. H. Plnnjo, Den Haagj
K. Rijpma, Haarlem: M. Scharff, Amsterdam
A. F. Spies, Voorburg; yT Wccrts, Am
sterdam,
