WOENSDAG 12 APRIL
1933
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Nes en Wierum (Fr.), W.
J. Keler te Nykerkerveen (G-).
GEREF. KERKEN
Tweetal: Te Groningen (vac.-<J. H. A.
van der Vegte), A. Dondorp te Heemstede en
J. van Herken te Ermelo.
Beroepen: Te Aardenburg, cand. J. A.
Tiemens, hulppred. te Nijmegen.
CHR. GEREF. KERK
Tweetal: Te Maassluis, N. de Jong te
Rijnsburg en P. Zwier te Alphen a. d. Rijn.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Men schrijft ons:
D s. D. B o u m a n, die Zondag 14 Mei a.s.
van de Ned. Hervormde Gemeente te Molkwe-
rum afscheid hoopt te nemen, is voornemens
Zondag 21 Mei d.a.v. te Nieuw-Vennep intrede
te doen, na bevestiging door Ds. J. W. van
Barneveld, van Warns.
Dis. B. ter Haar Romeny H.Jzn.
hoopt Zondag 21 Mei a.3. afscheid te nemen
van de Ned. Herv. Gemeente te Kruiningen en
Zondag 28 Mei d.a.v. te TJsselo intrede te doen.
Cand. J. L. Wiel en ga, voorheen
hulpprediker te Slootdorp (Wieringermeer),
hoopt iZondag 16 April an. intrede te doen als
predikant der Geref. Kerk te Arum, na be
vestiging door Dr. B. Wielenga, van Amster
dam.
JONG HERVORMDEN
Te Doetlnc hem werd na een rede van
Ds. J. A. van Selms, van Nijmegen, een ver-
eeniging van Jong-Hervormden opgericht.
Staande de vergadering gaven reeds 154 leden
zich op.
EVANGELISATIE
Te Treebeek (bij Heerlen) is door de
Geref. Kerk een Zondagsschool geopend en
wel bepaaldelijk te Versildënbosch, waar als
leiders zullen optreden de heeren L. Bosch
en H. Schraa.
Evenals verleden jaar hoopt de Auto-
Zending een tournée te maiken door Zuid-
Limburg en wel in de maand April. De
Zangvereenigingen te Treebeek en Heerlen
aullen medewerking verleenen.
ZENDING
TJ.Z.V. De Utrechtsche Zendingsvereeniging
houdt Dinsdag 13 Juni a-s. te Utrecht haar
jaarvergadering.
GIFTEN EN LEGATEN
Te Aalsmeer ontving de Geref. Kerk van
De Synode van Middelburg in 1581
Door A. M. WESSELS
Nu straks in Juli 1933, in Zeelands hoofd-1 Antwerpen aangewezen. Zij kweet zich dan
stad dc „Synode van de Gereformeerde Ker- ook op uitstekende wijze van haar taak.
ken in Nederland" zal saiimkomen, dacht Reeds IS Januari 15S1 werden de
Schoolnieuws.
HOOFDBENOEMINGEN
Nijkerk, G. (Bagijnenstraat, L.O.), J. L.
Back, hoofd te 's Heer HendriWskinderen.
Aangenomen.
HUWENDE ONDERWIJZERESSEN
Te Zutphen heeft de Gemeenteraad een
Voorstel van B. en W. om voortaan huwende
Onderwijzeressen vóór hun 45i3te jaar eervol
ontslag te geven, aangenomen.
ONDERWIJZERSVERGADERINGEN
De Chr. Onderwij zersvereeniging „Schou-
wen-Duiveland" te Zierikzee en Omstre
ken hoopt Zaterdag 29 April a-s. in een eenigs-
zins feestelijke bijeenkomst haar 25-jarig ju
bileum te herdenken.
SCHOOLGEBOUWEN
Te Heerlen had het besbuur der Tal-
ma-School vorig jaar een aanvrage inge
diend bij den Gemeenteraad van Heerlen
om gelden toe te staan, voor een steenen
schoolgebouw, zulks ter vervanging van de
bouwvallige houten school.
De Raad bood toen het Bestuur een
schoolgebouw aan, gelegen aan den Sta
tionsweg. Het Bestuur weigerde echter dit
aanbod, omdat de afstand voor de school
gaande kinderen belangrijk grooter zou
worden en het aantal leerlingen daardoor
zou kunnen dalen. Het beroep tegen dit
Raadsbesluit bij de Ged. Staten van Lim
burg werd ongegrond verklaard. Het Be
stuur heeft thans een audiëntie bij den
Minister van Onderwijs aangevraagd.
OPGEHEVEN
Te Bodegraven ontving het Gemeente
bestuur van Gedep. Staten van Zuid-Holland
bericht van goedkeuring van het Raadsbesluit
tot opheffing der Openbare U.L.O.-SchooL
HET METRIEKSTELSEL
Eén van de lastigste onderdeelen van het
rekenonderwijs in de middel- en hoogere
leerjaren der Lagere School is het metriek
stelsel. De moeilijkheden, welke zich bij de
herleiding van de eene tot de andere maat
voordoen zijn tweeërlei: ten eerste moet
ht kind de getalv rhouding tusschen betref
fende maten paraat hebben, en ten tweede
liet ons goed een blik in het verleden te
werpen, er een oogenblik stil te staan bij
de zoo beroemd geworden Middelburgsche
Synode van den jaro 1581.
Vaak is de Synode niet in Middelburg
se Am gekomen, 't Zal thans de vierde maal
zijn, dat hier zulk een vergadering wordt
bijeen gezien In 1869 toch waren hier vele
Gereformeerde Kerken bijeen, voornamelijk
om ne ineensmelting te bewerkstelligen van
de Chr. Afgescheidene Gemeenten en de
Gereformeerde Kerken onder het Kruis. Ik
wensch mij niet te wagen aan een oordeel,
if hier bijeen waren d e Gereformeerde Ker
ken van ons land of wel, of vele dier Kerken
buiten dat Kerkverband stonden.
De eerste Synode in Middelburg.
Hoe dit zij, dit is zeker, dat de eerste
Synodale vergadering, te dezer stede gehou
den, een samenkomst was van d e Gerefor
meerde Kerken. Dat was in 1581. Men kon
toen niet spreken van de Gereformeerde
Kerken i n Ned e r la n d. Want om den
nood der lijden doolden vele dier Neder
landsche Gereformeerde Kerken in den
reemde. Duitschland zoowel als Engeland
had onzen stam- en geloofsgenooten een
schuilplaats geboden, om aan den arm des
vervolgers te ontkomen En zeer zeker was
in 1572 het morgenrood der vrijheid te be
speuren geweest, maar het is begrijpelijk
dat vele uitgewekenen, die nu elders hun
bestaan hadden gevonden, niet maar zoo
aanstonds terugkeerden.
En zoo is het, dat in 1581 te Middelburg
niet alleen vergaderd waren de Gerefor
meerde Kerken uit de onderscheidene dee-
van Nederland, maar ook de Waalsche
Vlaamsche Kerken in Engeland, de Ker
ken van West-Friesland en de Kerk van
Keulen. En de „corte memoriëu de acten"
melden ons: „Wezel, Frankenthael, Embden
en syn nyet gccompareert". Dat is wellicht
geweest om do hooge kasten, verbonden aan
het reizen. Goedkoop was men toen tenmin
ste niet in Middelburg. Althans om van
Gelderland naar Zeeland te komen, had men
niet minder dan 100 Carolusguldens noodig.
Den 2aen Mei 1581 vergaderde te Arnhem,
Gelderlands Provinciale Synode, welker acta
o.m. vermelden „Aongaende die kosten, soe
van moeten werden seyn den Gedeputyrtten
op den reyse nach synodi tot Middelburgh,
smdt getaxiert op hondert gl. Karols ad
xx ss."
Geen oecumenisch concilie.
Men versta dit intusschen wèl. De bedoe
ling was in 1581 niet, om een vergadering
de Gereformeerde Kerken uit alle
den te houden, voor zoover mogelijk.
Dat kan zeer zeker ook. Naast kerkeraad.
classe, provinciale en nationale synode, kan
men zeer wel ook nog eene wereldsynode
houden, of, om in de taal der kerkelijkp
wereld te spreken, een Oecumenisch Con
cilie. Zulk een vergadering als b.v. in het
laatst der vorige eeuw te Toronto gehouden,
waar ook namens de Nederlandsche Gere
formeerden Prof Dr. H. Bavinck en Wie-
linga gewest zijn. Eenigszins gelijk karak
ter vertoonde ook de beroemde Synode van
Dordt van 161S—19, ofschoon daar de bui
tenlandse he kerken meer nog waren om
advies te geven, dan wel om te besluiten.
Maar in 1581 bedoelde men heel wat anders.
De buitcnlandsche kerken, die daar waren
genood, waren Nederlandsche Kerken, maar
die slechts t ij d e 1 ij k in den vreemde ver
toefden. En omdat men eene Nationale Sy
node bedoelde te houden, heeft men, en
terecht, ook dien Kerken verzocht om
deputatio.
Antwerpen roepende Kerk.
moet het die verhouding toepassen op het de
bekende maat vergozellende getal. Speciaal
het eerstgenoemde blijft heel den schooltijd
door voor een groot deel der leerlingen een
struikelblok. Ook na grondige uiteenzet
ting en herhaalde repetitie volgen op vragen
als: een ds hoeveel cl? en een a cm2?
meestal eerst een aantal foutieve antwoor
den, eer het juiste wil komen.
Een eenvoudig leermiddel, dat aan al
deze tobberij een einde maakt, werd samen
gesteld door M. J. Leendertse, redacteur van
„De Hoofdakte" en uitgegeven door J. Muus-
ses te Purmerend. Een drietal grafieken:
lengtematen en gewichten; vlaktematen en
inhoudsmaten zijn bijeengebracht op één
kaart Met behulp daarvan kan het kiind de
getalverhouding tusschen èl de in de Lagere
Schoolboekjes voorkomende maten onmid
dellijk aflezen. De uitstekend uitgevoerde
kaart, die tegen minieme prijs in den han
del is gebracht, kan in het rekenboek of
-schrift worden bewaard en bij voorkomen
de gelegenheden gebruikt. De ervaring van
den samensteller leerde, dat de kinderen de
zeer overzichtelijke grafiek betrekkelijk
spoedig in hun geheugen opnemen en na
verloop van tijd volgens het vaste schema
alle maatverhoudingen, ook zonder de hulp
van 't leermiddel, beheerschen.
ties rond gezonden. Dat moest reeds zoo
vroeg geschieden, met het oog op de afstan
den. De oproep van de Kerk te Antwerpen
(als bijeenroepende Kerkl had goede gevol
gen Gewillig stuurden de Kerken hun afge
vaardigden, en toen op 29 Mei 1581 de zit
ting der Synode, met een voorbereidend ge
bedsuur g opend was, waren er 48 wettig
afgevaardigden n.L 29 predikanten en 19
ouderlingen, of men in dien tijd dan niet,
evenals nu, een gelijk aantal ouderlingen
als predikanten zond? Ja, dat had moeten
gebeuren, maar sommigen hadden alleen
twee predikanten en geen ouderling gezon
den. terwijl Zeeland niet minder dan vier
predikanten had gestuurd, nog wel met
twee ouderlingen er bij, om, als vier predi
kanten te weinig was, mee zitting te nemen.
En was het genoeg, welnu, dan was het nog
niet erg, want dan moesten zij er maar bij
blijven alsgetuigen.
Wie er waren en wat ze deden.
Voor ons liggen de lijsten der Broeders
Synodeleden en de Acta, 't Zou te veel
plaats vergen deze lijst te publiceeren. Wij
volstaan met te vermelden, dat wij ter Sy
node ontmoeten de Praeses Ds. Amoldus
Cornelii, pred. te Delft, IJsbrandus Balkius
de assessor, predikant te Antwerpen; en
Michael Pauneel, Scriba, Pred. te MiddeP
burg. Voorts zien wij er de beroemde predi
kers Johannes Gerobulus te Vlissingen, Tho-
mes Gruterus te Zierikzee, Tvmannus Oos
terzee te Goes, Henricus Corput te Dord
recht, Jean Taffin te Antwerpen, Joh. Bol
lius te Gent enz.
De voornaamste zaken, die op deze Synode
aan de orde zijn geweest, staan in nauw
verhand met den gang van zaken der Staat
kunde. De beslissingen waren van het hoog
ste gewicht. De handelingen van deze Sy
node zijn gedrukt, maar niet de Taict Par-
tucliers of Bijzondere vragen, vervat in 54
artikelen, en de Causes Matrimonales of
Hmvelijksbijzaken, vervat in 16 artikelen
Een der voornaamste hoofdfeiten was de
Kerkenorden. Men hoort vooral in onze
dagen veel spreken van de kerkenordening
van 16181619. Weet gij wat daarmede
wordt bedoeld of laast ge ze wel eens? Ze
s het heusch wel waard, al stoot 't hooren
an zulk een dor woord u oppervlakkig ook
af. Het is een stuk, dat handelt over de
regelen, die in het Kerkverband der Gere
formeerden gelden moeten, over de ambten,
«Je samenkomsten, sacramenten en tucht
enz. enz. Welnu, die Kerkenorde heeft ook
hare geschiedenis. Haar oorsprong dateert
van 1568, toen de pas tot Reformatie geko
men kerken in Wezel waren vergaderd, om
voor het eerst als Kerken gemeenschappe
lijk te beraadslagen. Bij die gelegenheid
stelde men, naar eisch van het Geref. Kerk
recht, eenige bepalingen op, die wij noemen
„accoord der samenleving". Later zijn toen
de Kerken nog samengekomen in 1571 in
Embden, in provinciale synode in 1574 in
Dordt, in Nationale Synode in Dordt in 1578,
en toen ter juister tijd in 1581 te Middel-,
burg.
Sinds waren de stukken op het politieke
schaakbord verzet 't Gold thans niet weer
de worsteling tusschen Rome en de Refor
matie, maar de strijd liep nu tusschen de
kerkchjken en de politieken. Of de Staat de
Kerk zou overheerschen de Kerk de baas
zou zijn over den Staat, of wel heiden. Staat
en Kerk, een eigen levensfeer zouden heb-
beu, ziedaar la question brölante van dif
dagen. Intusschen in 1581 stond op de Sy
node te Middelburg de kwestie zóó, dat de
Kerken zelve haar Kerkenordening wilden
vaststellen, maar om ze daarna door de
Overheid te laten approbeeren. Dit wei ge
d e de laatste, omdat de Kerken haar te we
nig invloed wilden verlecnen. De Staten
refuseerden de deputatie der Kerken, die haar
de Kerkenorde kwamen aanbieden, maar
stelden zelve een stuk op, om dit de
Kerken als een last op te leggen. En deze
oplegging verwekte veel strijd Het bleef een
open kwestie, zoodat zelfs in 1618'19 de
Kerken zich opnieuw met die zaak hebben
moeten bezighouden. Maar men weet, dat er
aldoor een strooming in de Kerk bleef, die
aanstuurde op vrijmaking Een actie die in
1834 tot resultaten heeft geleid, belichaamd
in vrije Gereformeerde Kerken.
BIJ 's PRINSEN GRAF
Rechtzaken.
HOOGE RAAD
INTERNATIONALE
CHEQUEVERVALSCHER
De Hooge Raad heeft behandeld het
tleberoep van den Deen C. G.. die er te
slaagde bö een bank voorschot
vangen op een chèque op de Amerikaanse
schatkist, maar geknipt werd toen hU het ove
blUvende deel wilde lncasseeren. HU werd
hooger beroep door het Gerechtshof te D
Haag veroordeeld tot twee Jaar gevangen)
:aat-generaal concludeerde
Bij de herdenking van den 400sten geboortedag van den Vader des Vaderlands
Woorden van LEO LENS Muziek van MAR. EGBERTS
Met aandacht en toewijding.
Het laatste couplet moet iets breeder en sterker gezongen worden.
i het beroep. Arreat:
Vader des Vaderlands, Prins van Oranje!
Dankend staat Nederland rondom uw graf;
Dankend den Heerdie U kracht om te strijden
Voor onze heerlijke vrijheden gaf.
Rustig te midden der woedende haren
Zijt gij ons beeld van standvastige kracht
Sterk in' 't geloof, als een rots in de branding,
Willen wij staan in de strijd die óns wacht.
Waar eens uw voeten de bodem betraden,
Waar eens uw knie bij Gods altaren boog,
Waar eens, met U, onze vad'ren aanbaden,
Slaan wij thans biddend de oogen omhoog.
Waar eens uw bloed voor ons volk is vervloten,
Waar gij voor Holland zijt onder gegaan,
Waar uw gebed in een stervenssi
Zullen wij stil in gedachtenis staan
U zij de lof en de dank van ons leven,
V zij de eer en de glorie gebracht,
God onzer vaderen, Rots ailler eeuwen,
Bondgenoot van het Oranje-geslacht!
(Nadruk verboden
Radio Nieuws.
DOKDliBDAG 13 APIUL
ulzen (1875 M.J NCRV. 10.00 Gramofoon
10.15 Morgendienst. Ds P. van Vliet
10.45 Master E. Cough, jongenssopruan
2.00 Cursus fraaie handwei ken 3-00 Vrou-
ilfuurtje 4.00 RtJbelU
5.00 Cello-i<
denarbelc voor onze jeugd 6.15 ..Vondel",
door A. L. v. Hulzen 6.45 Knippen
versléren 7.00 Verkiez
.45 J. Schippf
A.R.-partö
8.00 N'-KV-
Evangelisalle-
klok 8.00 ..Verbal
Oommissles dor Geref.
0.30 Vaz Dias 9.4
reld gebeurt" 10.15
Gramofoon.
K.R.O. 8.U0 Morgenconc
11 ver sum. (206 M.) AVRO. 8.01 Gramo-
foqn 10.01 Morgenwijding 10.16 Gra
mofoon 10.30 Solistenconeert 11.00 Knip
cursup 11.30 Solistenconcert 12.U1
Lunchconcert 2.45 Gramofoon 3.45 Gra
mofoon 4.30 Het Rott. Vocaal Kwartet
5.30 Kovacs
t 11.00 Vaz Dias -
russel. (Vlaamsch) (337.8 M.J 11.20 Gra
mofoon 12.20 Omroepkleinorkest 4.20
Religieuss uitzending 5.55 Jeugduurtjo
8.35 Gramofoon.
(Fransch) 11.20 Omroepkleinorkest 12.20
Gramofoon 4.20 Concert 5.35 Gramofoon
7.20 Radiosyinphonieorkeat 8.20 Co:»-
a ven try (1554.4 Ml 9.35 Morgenwijding
11.20 Orgelspel 12.05 Orkest 1.05 Gra
mofoon 1 35 Western Studio-orkest 2.30
Vesper 3.05 Orkest 4.05 Orgelspel
5.60 De grondslagen der muziek 1 iÊ
alundborg (1153.8 M.) 11.20 Concert.
1.00 Gramofoon 1.30 Declamatie 1.50
Concert 4.20 Kerkdienst 6.05 Declama-
bnlgswuBterhaiisen (1634.9 M.) 6 50
Ochtendconcert 11.20 Gramofoon 1.20
Gramofoon 3.50 Concert 4 50 Klarinet-
recital 5.40 Viool, vleugel 6.20 Hoor-
4.35 BBC-orkest
ondon Reg. (355.9 M^ 9.35 Morgenwijding
2.20 Vesper 5.50 Concert 7.20 Orgel
7.50 „Escape", van Galsworthy.
Midland Reg. (398.9 M.) 11.20 Concert
12.35 Kamermuziek 120 Concert 5.50
Orgelconcert 6.20 Midland Studio-orkoat.
stantsche causerie
6.40 Orkestconcert
die 9.20 Gramofoon.
foon 11.20 Prote
11.50 Orkestconcert
7.20 Dramatische com<
Warschau (14118 M.) 4.20 Gramofoon
5.40 Concert 7.35 Philh. Orkest en gem.
koor van de Postambtenaren.
Gemengd Nieuws,
ZUID-BEVELAND IN BLOEI
Van diverse zijden werd ons gevraagd,
wanneer de tuinen en boomgaarden in Zui-d-
Beveland in voLlen bloei zullen slaan en of
dit ook het geval zou kunnen zijn gedurende
de Paasohdagen.
In verband daarmee zij medegedeeld, dat
e dit jaar een vroegtijdigen bloea zullen
hebben, denk z-'j het prachtige voorjaaisweer
De prmiimeboomen staan in vollen bloei,
de peren ook al hiier en daar en de kersen
zullen binnen enkele dagen volgen. Blijft
het weer zoo zonnig, dan is er zeker met
de Paschen en in de Paasohweek veel moois
te zien en zal het de moeite ruimschoots
ioonen Zuid-Beveland te doorkruisen.
Oudelande, Baarland. Nis6e, 's Graven
polder en vooral BiezeLinge (Evensdijk),
Kapelle, Schore, Wemeldinge, om van andere
mooie streken maar te zwijgen, zullen zich.
op zijn beet vertoonen.
Wat de te volgen routes betreft, venvijzen
we naar het door V. V. V. uitgegeven
kaarjte. Men kan intusschen ook wel zonder
vooraf bepaalde route op tournee gaan. Dat
kan speciaal voor fietsers zeer aantrekkelijk
zijn, door op goed geluk er maar op los te
rijden, rustig te genieten van de wondervolle
natuur, waarvoor op de zij- en landwegen
juist grooter kans is, den op de drukke
hoofdwegen.
BERUCHT INBREKER GEVAT.
Door Rijks- en gemeentepolitie uil Haaks
bergen in samenwerking met marechaus
see uit Neede, is Vrijdagavond te Rietmo-
len (gem. Neede) blijkbaar een goede vangst
gedaan. Men beeft nl. aangehouden een
zekere Sch uit Enschede, die een berucht
in cn uitbreker schijnt te zijn. Sch. heeft
nl. niet alleen een inbrtak, gepleegd te
Hengelo (O.), op zijn geweten, doch ook
een reeks rijwieldiefstallen in Twente. Het
individu werd gevankelijk naar Hengelo
overgebracht en zal zijn verdiende straf
wel niet ontgaan.
DOODELIJKE VAL.
De werkman Mulder, een der slacht*
offers van het steigerongeval te Zwolle, is
aan de gevolgen overleden.
DE LAATSTE DER TRIBUNEN
Cola di Rienzi, de groote Senator van
Rome in de 14e eeuw
Door Edw BULWER LYTTOI
(26
KORTE INHOUD VOOR NIEUWE LEZERS
Lans en ernstig had RIenzl. de groote volk*-
lelder van Rome In het begin der veertiende
eeuw gesproken met den bisschop van Orvietto.
De'laatste peinsde op middelen, om de op-
Deze bewilligde daarin, maar stelde tevens
den el sch van volledige vergunning om met
lcracht. gezag en gestrengheid op te treden
zoonoodig tegen de hoogmoedige edclheeren ^elt
Toen hU de toestemming van den bisschop
had verkregen. sprak RIenzl: „Dan Is van dit
oogenblik af alles In orde. Tot dusverre, weten
de, dat de gerechtigheid nooit toegeeflijk mag
ziln voor groote misdadigers, heb lk geaarzeld
nit vrees, dat gü het als te groote gestreng
heid zoudt beschouwen, en hem die de we^ lier-
stelt zoudt berispen, omdat hu do schenders
der wet treft. Nu weet lk beter waaraan lk mij
ïn, teneinde
•klaring van 't opschrift
pas oijtdekte ijzeren plaat
waren gekomen: ue Colonna'e,. Orslnl's,
edelen en burgers. Ook Walter de Mon-
n Adrlano Colonna.
•el de spottende edelen als het onge-
volk kwamen onder den Indruk van
„Als ik uw bloedrveiwant was", fluisterde
Montreal Adriano toe, „zou lk dien man
slechts weinig tijd laten tusschen zijn rede
voering en zijn laatste biecht"
„Wat is uw keizer?" vervolgde Rienzi;
„Een vreemdeling! Wat is het groote hoofd
van uw kerk? een balling! Wettige hoof
den hebt gij niet; en waarom? Omdat gij
wel tirannen hebt, die met wet en recht
spotten! De losbandigheid van uw edelen,
hun twisten en hun verdeeldheden hebben
den Paus gedwongen, Rome te verlaten;
(zij hebben uw bloed vergoten in uw straten;
zij hebben de vruchten van uwen arbeid
verspild in hun veeten en met hun gehuur
de roovers! uw krachten zijn uitgeput tot
uw eigen verderf! Uw stad, vroeger de be-
heerscheres der wereld, hebt gij tot een
bespotting gemaakt. Wat zeg ik, mijne hee
ren! riep hij, zich plotseling wendend tot
Savelli en Orsini, <jie in hun pogingen om
zich te ontworstelen aan den indruk van
Rienzi's vurige welsprekendheid, door min
achtende gebaren en lacihjes het ongenoegen
te kennen gaven, dat zij in het bijzijn van
dien Vicaris en het volk op geen andere
wijze durfde uiten. „Wat zeg ik! zelfs
terwijl ik spreek weerhoudt de heiligheid
van deze plaats u niet! Ik ben een nederig
man een Roimeinsch burger. Doch hierop
mag ik mij beroemen: ik heb mij vee'
vijanden en spotters bezorgd, door wat ik
voor Rome gedaan heb. Ik word gehaat,
omdat ik mijn vaderland lief heb, ik word
veracht, omdat ik het wil verheffen. Maar
ik zeg u ik zal gewroken worden. In uw
eigen paleizen zullen drie verraders u in
het verderf storten: wellust, nijd en .ver
deeldheid zijn hun nament"
„Die was raak!"
„Ha ha! die was goedl"
„Voor nog zulk een scherpen zet zou ik
mijn leven willilen geven!"
„Het is schande dat wij zoo laf zijn, waar
één man zoo dapper is", zeide de smid.
„Dit is de man, die ons altijd ontbroken
heeftl"
„Stilte!" beval de officier.
„O Romeinen!" hernam Rienzi harts
tochtelijk „ik bezweer u, ontwaakt! Laat
deze herinnering aan uw vroegere macht
uw vroegere vrijheid diepen indruk op u
maken. Op een gunstig oogenblik, zoo gi
er gebruik van weet te maken op een on
gunstig als gij de gelegenheid laat voorbij
gaan is u dit gedenkstuk uit het verleden
vertoond. Vergeet niet, dat het jubileum
nadert!"
De bisschop van Orvietto glimlachte en
boog goedkeurend; allen, liet volk, de bur
gers, de mindere edelen merkten deze tee
kenen van aanmoediging op, en voor hen
was het of de paus zelf, in den persoon van
zijn Vicaris, welwillend neerzag op den ver
metel en Rienzi.
„Het jubileum nadert de blikken van
aUle christenen zullep zich hierheen richten.
Mogen zij hier, waar men uit alle streken
der wereld krant om vrede te zoeken, ver
deeldheid vinden? Mogen zij slechts misdaad
zien, waar zij vergeving van zonden komen
vragen? Mogen zij in het middelpunt van
het lijk Gods schreien om uw zwakheid?. -
Mogen zij op de rustplaats der heilige mar
telaren rillen over uw ondeugden? Mogen
zij aan de fontein en de bron van de wetten
van Christus ontdekken, dat hier geen wet
bestaat? Gij waart eenmaall de roem der
wereld zult gij nu haar bespotting zijn? Gij
waart haar voorbeeld wilt gij haar nu tot
waarschuwing strekken? Haast u, terwijl het
nog tijd is! Zuivert uw wegen van de
bandieten die ze onveilig maken! uw
muren van de huurlingen, aan wie zij her
berg verleenen! Verbant leze burgertwisten
of de mannen die ze voeren hoe trotscli,
hoe hooggeplaatst die mannen ook mogen
zijn! Rukt de weegschaal uit de hand van
liet bedrog! het zwaard uit de hand van
het geweld! de weegschaal en het zwaai d
behoorden vanouds aan de Gerechtigheid:
- - geeft ze dus aan haar terug! Dit zij uw
verheven taak, uw grootsch dcöM Behandelt
iedereen die zich daartegen verzet als een
verrader van sajn land. Behaalt een over
wonning, grooter dan die der Caesars een
overwinning op u zelf! Laat de pelgrims van
de geheele wereld de wederopstanding der
wereld aanschouwen! Laat het jubileum
van den Godsdienst en van het Hei-stel dei
Wet één zijn! Legt het offer uwer bedwon
gen hartstochten de eersteling-vruchten
uwer hemieuwe vrijheid op het altaar, bin
nen deze muren geplaatst. En nooit, neer
nooit! sinds het begin der wereld zullen
menschen hun God een dankbaarder offer
gebracht hebben!"
Zoo diep was de indruk van deze woorden
op de toehoorders zoo zeer waren hun
zielen er door overweldigd, dat Rienzi
het spreekgestoelte had verlaten en ver-
dwenen was achter het gordijn, vanwaar hij
te voorschijn was gekomen, eer de menigte
nog tot het volle besef was gekomen, dat hij
was.
Het zonderlinge van deze plotselinge ver
schijning in geheimzinnige pracht gehuld
en verdwijnend, zoodra haar opdracht ver
vuld was zette nog meer kracht bij aan
het gesproken woord. Het geheele karakter
der vermetele toespraak kreeg iets boven
natuurlijks. Voor het volk was de sterveling
veranderd in een orakel; en verbaasd over
den moed waarmede hun afgod de trotsche
baronnen had berispt en aangevallen die
zij slechts beschouwden als een hooger
soort van beuUen, wier toorn zich oogen-
blikkelijk kon uiten Diet behulp van galg
of bijl moest het vjlk in zijn bijgeloovig-
heid wel denken, dat alleen hoogere mach
ten hun aanvoerder stoutmoedigheid kon
den geven en hem behoeden voor het daar
mee verbonden gevaar. En werkelijk, juist
in Rienzi's moed lag zijn veiligheid. In zijn
omstandigheden was vermetelheid voor
zichtigheid. Was hij minder stoutmoedig
geweest, de edelen zouden zich strenger ge
toond hebben. Zij die n.iet gelijk Stefano
Colonna, woorden als waardeloos beschouw
den, deinsden terug voor de taak, ran
iemand te straffen, wiens stem mogelijk
slechts uiting gaf aan de wcnschen van don
paus. Ook was do verdeeldheid tusschen de
edelen in Rienzi's voordeel. Hij tastte een
lichaam aan, waarvan de ledematen geen
onderling verband hadden.
„Het is mijn plicht niet, hem te dooden"
zeide er een.
„Ik ben niet de vertegenwoordiger van de
baronnen" meende een ander.
«Als Stefano Colonna zich niet om hem
bekommert" sprak een derde, „dan zou het
voor een edelman van lageren rang dwaas
zoo niet gevaarlijk zijn, zich als kampioen
van den adel op te werpen".
De Colonna's glimlachten goedkeurend,
wanneer Rienzi een Orsini aanklaagde
de Orsini's lachten luid, wanneet zijn wel
sprekendheid zich over een Colonna uit
stortte. De lagere edelen hooiden met ge
noegen zijn uitvallen tegen beiden: terw.jl
de bisschop, toen Rienzi zoo lang ongestraft
bleef, den moed had gevonden, cm de hou
ding van zijn vriend goed te keuren Wel
hield hij zich nu en dan, alsof :iü diens
overmatigen ijver afkeurde, doch hij veegde
er all tijd loftuitingen bij op zijn eerlijkheid.
En die instemming van den pauselijken
Vicaris bevestigde de edelen in hun mee
ning omtrent de goedkeuring van den paus.
Zoo sproot zijn veiligheid en de goede uit
slag van zijn pogingen voort uit zijn hef-
tige geestdrift
Toen de baronnen echter een weinig he
komen waren van hun verbijstering, keken
zij elkander aan; en die blikken getuigden
ervan, dat zij de onbeschaamdheid van den
redenaar en de beschuldiging tegen henzelf
begrepen.
„Dot is te erg!" begon Regiaaldo di Or
sini, „dat is te erg, de pllebejcr is te vei
gegaan!"
(Wordt vervolgd.)
