H MAANDAG 3 APRIL 1933
DERDE BLAD PAG. 9
BRIEVEN UIT DE HOOFDSTAD
MORGENROT. GEEN
MORGENROOD
Over de film, die wij niet gezien hebben,
iou het mij niet passen te schrijven Men
llir-eft deze tilm fascist.sch genoemd, anderen
achtten haar feitelijk pacifistisch. Ze moet
technisch heel knap zijn, maar, de tendenz
„ui dt tamelijk algemeen afgekeurd.
Er zou waarschijnlijk geen sterveling (uit-
II «sloten de stamgasten), naar deze film zijn
Anu raan zien, als men er niet van buiten af,
«ooveel reclame voor had gemaakt, En die
reclame is niet gekomen van fascistische of
militairistische zijde, maar van den kant
der eveneens z.g. pacifisten.
Terwijl de wereld huilt, en deze menschen
mee huilen over de houding der Nazi's in
Duitschland tegenover een bepaalde groep
nuitschers van Oosterschen afkomst, zien /ij
er volstrekt niet tegen op, feitelijk dezelfde
methoden toe te passen.
Men stelle zich toch niet voor, dat hier
cen srwntane actie is gevoerd, dat het volk
als het ware instinctief reageerde op iets dat
to tcsen zijn opvattingen en beginselen inging,
ehty \iets is minder waar dan dat.
Vut' De burgerij stond tegenover deze film even
onverschillig als tegenover de meeste films
en tooncelstukken, die de laatste jaren in
Amsterdam zijn gegeven. Maar er waren en-
Me| ielen die er op de een of andere manier iets
jnzagen, en die de rel kunstmatig hebben
V°Natuurlijk hebben ook de communisten
eetracht in dit troebel water te visschen. Zij
leven nu eenmaal van de rel, en hunne in
vloed is niet zoo groot, dat ze niet elke ge
legenheid moeten aangrijpen, om die te ver
tierken. Bovendien pleit alles er voor, dat zij
de aandacht afleiden van een diktatuur van
bet proletariaat.
Maar, zooals van zelf spreekt, komen bij
deze soort acties ook allerlei ongure clernen-
ten naar voren. Zelf hebben wij ook een
la* toort werving meegemaakt aan den rana
van den Amsterdamschen Jordaan. Daar
werden de leegloopers opgewekt om 's avonds
mee te protesteeren en te demonstreeren.
i| Toch zat de kern van de actie eldeis. Daar
Am varen enkelen ,die zich tot het intellectueel
deel van ons volk rekenen, en die als
het ware de zaak in scène heboen gezet.
Daaronder was ook een lid van den Anister-
i damschen gemeenteraad, lid van een partij,
J die zich het monopolie van de democratie
toeeigent en die met de wapenen der har-
baren heeft afgerekend, althans met den
""Set stemt tot verheugenis, dat de heer Al-
harda in het Volk, zich tegen deze methoden
heeft gekeerd. Dit immers is reine terreur.
Navolging van deze agitatie, door welke
troepen dan ook, zou het maatschappelijk
verkeer in gevaar brengen, de geestelijke vrij
heid volkoomen onthalzen, en ons de chaos
^Hoezeer zulke waarschuwingen noodig zijn
blijkt dezer dagen opnieuw uit een corres
pondentie, die wij vinden in een der orga
nen van een bond van Overheidspersoneel.
De vertooning van de film Morgenrot hart
ontstemming gebracht ook bij een aantal
ambtenaren, werkzaam aan de Gem. Arheios-
heurs. Met volkomen miskenning van de be
tekenis hunnen functip, .gingen deze ambte
naren in hunne kwaliteit, namens de amb
tenaren der Arbeidsbeurs protesteeren.
't Spreekt vanzelf dat er ook nog ambtena
ren aan de Gem. Arbeidsbeurs worden gevon
den, die een dergelijk optreden onjuist en
onbehoorlijk vonden. De vertegenwoordigers
der organisaties in de dienstcommissie heb
ben terecht van hun gevoelen blijk gegeven.
In een schrijven aan den Directeur wijzen
rij er op, dat door een verzonden telegram
aan de Directie van het Remibrandttheater,
een telegram van den volgenden inhoud:
„Ambtenaren Gemeente-Arbeidsbeurs, protes
teeren tegen de oorlogsfilm Morgenrot
een misleidende gedachte aan geadresseerde
wordt bijgebracht, alsof alle ambtenaren
zich wenschen uit te spreken in hunne hoe
danigheid als ambtenaar over de vertooning
van deze film.
j Dit schrijven is geteekend door de verte
genwoordigers van 4 organisaties: de Chris
telijke, de Roomsch-Katholieke, de Neutrale
en de Federatie. Men ziet dat de moderne
organisatie ontbreekt, jjoewel het niet aan
'i nemen is dat deze geen vertegenwoordiger
de Dienstcommissie heeft.
I Maar de Federatie-man heeft getoond
iemand tc zijn met organisatorisch inzicht.
In zijn kring is men echter over zijn optre
den al bijster ontstemd. Hij heeft door dit
schrijven mee te onderteekenen, het ver
trouwen van zijn mcnschen volledig ver
beurd.
Het is eigenlijk droevig tc lezen hoe men,
dit motiveert. „Hij heeft zich niet ontzien"
heet het: „om zich tegenover zijn kameraden
te stellen in gezelschap der drie vertegen
woordigers van de onnatuurlijke „coalitie",
die in het geheele land bezig is mede te wer
ken aan de afbraak van '>e. loon en de
rechtstoestand der overheidspersoneelcn.
Onzerzijds wordt dus als redactie deze
handeling van de heer Brond met de
meeste stelligheid afgekeurd. En vrij schro
men niet, van het bestuur en de leden te
vorderen, dat hij van zijn vertrouvvenspost
wordt ontheven; ongeacht de overige maat
regelen .welke de ledenvergadering te zijnen
aanzien niet achterwege zal kunnen laten.
Een handeling, als door deze heeren ver
richt is, valt te beschouwen als een aanval
in de rug der strijdende arbeidersklasse en
elke bond van het N.A.S. dient er tegen op
te treden, wanneer zulks uit zijn gelid wordt
gedaan."
Zoo worden door Morgenrot mee, de
geesten openbaar. Een soortgelijk verschijn
sel zien wij van het Gemeente Giro-kantoor.
Daar ageert men voor het zenden van een
vertegenwoordiger, namens het personeel
naar het Anti-Fascisten-Congrcs in Praag en
werk men met steunlijsten, om lflcrvoor de
middelen te hebben.
Zuiver communistisch gedacht. Wel iets
nieuws. Maar meer avondduister, dan Mor
genrood.
AREND VAN AMSTEL.
Schoolnieuws.
EXAMENS
PROMOTIES
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN. Gepro
moveerd is tot Doctor in de Letteren en Wijs
begeerte, op een proefschrift getiteld: „Con
tribution h l'étude de la fortune littéraire de
l'Arioste en France", de heer S. Keyser, geb.
op Tessel.
Gepromoveerd ie tot Doctor in de Rechtsge
leerdheid, op proefschrift getiteld: „De wets
ontduiking in het internationaal privaatrecht",
heer G. Beelaerts van Blokland, geb. te Den
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN. Gesl.:
Klass. Letteren: cand.-ex., mej. E. Hulshoff
Pol te Wassenaar.
GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM.
Gesl.: Sociale Geographie: doct.-ex., de heer
C. M. ter Weer.
R.-K. UNIVERSITEIT TE NIJMEGEN. Ge
slaagd: Klass. Letteren: doct.-ex., de heer F.
A. M. van der Pluyra te Den Bosch.
Rechtswetenschap: Cand.-ex., de heer P. V.
G. W. Kamerbeek te Rotterdam.
TECHNISCHE HOOGESCHOOL TE DARM
STADT. Gesl.: Electrotechniek: ingen.-ex., de
heer Ir. H. C. L. van der Tol te Den Haag.
EXAMENS-MACHINIST
DEN HAAG, 1 April. Geel. voor het theor.
deel van diploma B, de heeren: A. van Leeu
wen, Rotterdam; H. C. Schutter, J. P. J. W.
Runsink, beiden Amsterdam; P. Damsteeg,
Krimpen a. d. IJssel; P. G. Poelman, Den Haag
Kunst cn Letteren.
De firma W. ten Have te Amsterdam, zond
ons een serie ontwerpen van de bekende
calligrafe N. ten Have. De serie bevat bui
tengewoon mooie modellen; één exemplaar
is met cellophane uitgevoerd, kan staan en
hangen. De uitgeefster vestigt hierop nog
eens de aandacht, speciaal waar het Paasch
feest nadert, bij welke gelegenheid zij als
kleine geschenken dienst kunnen doen. Het
werk van N. ten Have wordt terecht zeer
gezocht. Het is een versiering voor wand en
tafel en wiat van niet minder groot belang
is, de keuze van spreuken cn gedichten kan
worden goroemd.
LICHAMELIJKE OEFENING
DE JAARVERGADERING VAN
DEN C.K.B.
DE HEER C. J. VAN HEUSDEN
EERELID
Contributieverlaging aangenomen
Zaterdag is in het gebouw voor K. en W.
te Utrecht dc jaarlijksche algemeene verga
dering van den Chr. Korfbal Borid gehou
den, die ditmaal slechts matig bezocht was.
Na opening met gebed heeft dc voorzitter
de heer C. de Greef een openingswoord ge
sproken, waarin hij voornamelijk de nieuwe
vereentgingen welkom heette. Spr. menio-
reerde de groei van den bond buiten het
vroegere centrum Zuid-IIolland: Gelderland
zal voor het eerst als vast district in het
Bondsapparaat meewerken, in Utrecht is
districtsvorming \oorbcrcid.
Het practisclie werk van den Bond had
in het afgeloopen jaar een goed verloop;
alleen in Amstelland hokte de competitie.
Spr. legt er den nadruk op, dat bij de
wedstrijden absolute gehoorzaamheid aan
den scheidsrechter plicht is. Dat is al zoo
volgens het wedstrijdreglement, maar in
een Chr. Bond geldt die plicht dubbel.
Het kan nuttig zijn, dot de clubs eens in
het jaar eens een vergadering houden, waar
in ook het Bonds- of districtsbesluur ver
tegenwoordigd is cn waarin ook besinning
omtrent het Bondsdoel wordt gevonden.
De C.K.B.-film behoorde nog meer te wor
den vertoond.
Spr. memoreert het feit, dat de C.K.B. in
het najaar 12^ jaar heeft bestaan, een feit
dat destijds reeds werd herdacht in de na
jaarsvergadering.
In deze vergadering kwam ook een sta
tutenwijziging tot stand, die later verkeerd
begrepen werd, wat tot ecnige deining aan
leiding gaf.
Tot verdeeldheid mag dit geen aanleiding
geven cn spr. stelt dan ook voor geen nieu
we debatten hierover te openen, doch zich,
evenals het algemeen bcs'uur dat deed, te
vereenigen met een interpretatie op het be-
treffende artikel (dat in de vereenigings-
reglementen instemming vraagt met den
Bondsgrondslag, welke is Gods onfeilbaar
Woord) luidende als volgt:
Onder een grondslag, die van dezelfde be-
teekenis is als die van den Bond wordt be
grepen zulk een, waaruit duidelijk blijkt,
dat de vereeniging het Woord Gods neemt
als richtsnoer voor haar arbeid op het ter
rein der lichamelijke oefening en ontspan
ning en voor de levenshouding harer leden.
Spr. constateert, met nadruk, dat de GK.B
steeds confessioneel is geweest zonder ker
kelijk te zijn en dat dit ook na de regle
mentswijziging zoo zal blijven. Moge de
C.K.B. ook in het komende jaar onder Gods
zegen arbeiden tot het lichamelijk en gees
telijk heil van vele jonge menschen en tot
eere van Hem naar Wiens naam hij zich
noemt.
Na goedkeuring der notulen kreeg de
penningmeester, de heer C. J. van Heusdcn,
gelegenheid het financieel verslag uit te
brengen. Dit luidde geruststellend. De finan-
cicele positie van den Bond is gezond en
aan de reserve kon ditmaal f400 worden
toegevoegd.
Deze vette jaren zijn echter noodig om in
magere jaren door te kunnen werken.
Dc voorzitter drukte na hot uitbrengen
an dit verslag er zijn spijt over uit, dat
dit waarschijnlijk het laatste zal zijn, dat
hij uitbrengt.
Een prima penningmeester verliest de
Bond in hem, nu hij zich niet herkiesbaar
stelt Spr. stelt voor, den heer v. Heusden,
die den Bond jarenlang heeft gediend, tot
eerelid te benoemen (daverend applaus).
Hierna verkreeg de secretaris de heer A.
Bovenberg, gelegenheid zijn jaarverslag uit
te brengen. De economisch slechte tijd deed
ook op het Bondswerk' zijn invloed gelden.
Vele vereenigingen lijden daaronder en de
groeikracht van den Bond wordt er door
geremd. De districten werkten voor het
eerst en tot volle tevredenheid, voorname-
in Zuid-Holland, waar scheidsrechters-
cursussen werden gehouden, een athletiek-
en een districtsdag werd georganiseerd.
Als de districtsbesturen zich houden op
de plaats, die hun toekomt en in het oog
houden, dat de algemeene leiding bij het
Böndsbestuur berust, mag van de districts-
■orming ook in de toekomst nuttig werk
vorden verwacht
In Amstelland ging het niet best, doch
thans is hier door een reorganisatie een
frissehe wind gaan waaien. De clubs in de
bloembollenstreek werden bij Leiden ge-
De proefcompetitie in Gelderland verliep
naar weroch en dank zij het werk van den
heer Schipper, oud bestuurslid, is het ook
hier tot een vast district gekomen.
In Utrecht zijn uitspruitsels en ook hier
werkt een oud-bestuurslid uit den oer-tijd,
de heer v. Toorenenberg. In Drenthe kwam
helaas nog weinig groei.
Schitterend slaagde de Bondsdag en nok
de competitie had een normaal verloop. Spr.
wekte op om met frisschen moed voort te
De secretaris van den P.P.C, de heer J. v.
d. Berge, constateerde in zijn verslag, dat
het afgeloopen jaar er een was geweest van
consolidatie van het gewonnene. Nieuwe
ereenigingen kwamen er bij uit Amster
dam, Zaandam, den Haag, Monster en Doe-
tinchem; voor verdere uitbreiding zijn er
nog vele beloften, vooral als de districten
leewerken.
Helaas kreeg de commissie teleurstelling
in de geringe medewrking der vereeni
gingen voor de filmvertooning. Ook het
D. W. W. fonds leed onder den ongunst der
tijden.
De heer W. Snijder deelde mede, dat de
protestcommissie slechts drie protesten had
ontvangen, waarvan er een werd toege-
Na eenige discussie werd een technische
reglemcntsherzinning goedgekeurd.
Tot bestuurslid in de vacature-van Heus-
den werd gekozen de heer J. B. Baten met
35 stemmen tegen 12 op den heer Keijzer.
De heeren Bovenberg en Hoogeveen waren
bij enkele candidaatstelling herkozen.
Namens de Bondsdagcommissie werd me
degedeeld, dat thans hebben ingeschreven
67 twaalftallen. Onder applaus werd mede
gedeeld, dat Pcrnix de definitief door haar
gewonnen Bondswisselbeker aan den Bond
had teruggeschonken en dat het dagblad
„De Rotterdammer" opnieuw een fraaie
schoonhekis-bokaal had geschonken voor
het fraaiste spel.
Enkele commissies werden aangevuld, de
heer v. d. Berge herbenoemd tot redacteur
van Lichaamsoefening.
Mededeeling werd gedaan van plannen
om naast Lichaamsoefening als Bondsor
gaan met Bondsnieuws, artikelen en foto';
een orgaan uit te geven speciaal voor het
clubnieuws. De penningmeester gaf hierna
een toelichting op de begrooting, die sluit in
ontvangsten en uitgaven op f 1060. Met het
oog op de tijdsomstandigheden werd voor
gesteld de contributie te verlagen met 12Va
pCL en het competitiegeld met 20 pCt Zon"
der discussie werd de begrooting goedge
keurd.
Bij de rondvraag werden nog enkele za
ken van intern belang behandeld. De twee
de voorzitter eindigde daarna met dankzeg-
DE C. K. B.-COMPETITIE
District Zuid-Holland-Noord.
Klasse lib:
Voorburg V. E. O. II—Fika II 2—0
Den Haag Tonega II—Neerlandia II 0—1
Klasse lila:
Den Haag V. E. S. Ill—N. I. O. II 3-0
Den Haag Ijsvogels II—E. J. IC. C. 3—1
District Zuid-Holland (Zuid.);
Klasse I:
Rotterdam Rap Ivo I—Snel I 2—1 gest
Roteterdam Hollandia I—Thor I 6—3
Klasse Ila:
Dordrecht Oranje Wit II—Hollandia II 2—0
Kl'asse lib:
Maassluis Maassluis I—Blauw Wit I n.d.
Schiedam O. D. I. II—Rap Ivo II 0—1 gest
Klasse III:
Roetterdajn T. O. P. II—Oranje Wit III 5-0
Dordrecht Snel II—D. I. O. II 3—2
VOETBAL
DE R. C. V. B.-COMPETITIE
Uitslagen van Zaterdag
Klasse I:
Dordrecht Oranje Wit I—K. D. C O. I 3—3
Rotterdam R. C. K.—Pro Patria I 2—1
Rotterdam Eendracht I—Excelsior I 2—3
Schiedam R. B. S. I—Unicum I n. d.
Rotterdam D. V. V. I—Zwart Wit I 2—0
asse Ha:
Rotterdam T. T. B. I—S H. I 14-0
Rotterdam D. O. S. I—Stormvogels 1 4—5
Oud-Beijerland Steeds Hooger IO.D.S.
1—1 (o. p. v. O. D. S.i
Rotterdam V. V. O. IZwaluwen I 32
KI a's se lib:
Rotterdam W.I. A. I.—Condors I 10—1
Rotterdam S. S. S.Vitesse I 1—2
Capelle a. d. IJssel CentrumV.V.S. I. 3—2
Res. Klasse I:
Maassluis Excelsior II—H. B. S. II 0—0
Schiedam Pro Patria II—Zwart Wit II 02
Rotterdam Unicum II—Oranje Wit II 40
Res. Klasse II
Rotterdam Z. O. IIUnicum III 2—2
Vlaardingen B. V. A. II—Zwaluwen II 1—4
Schiedam V. V. S. IIW. I. A. II n.d.
Schiedam Stormvogels II—V. V. O II 51
Delft Vitesse II—Steeds Hooger II 05
Res. Klasse III:
Rotterdam Zwaluwen III—Unicum IV 41
Rotterdam T. O. G—W. I. A. III 7—0
Rotterdam Eendracht III—Condors II 1—3
DE C. N. V. B.-COMPOSITIE
District Utrecht:
Klasse I:
Utrecht Doto IZ. en S. 00
Klasse II
Utrecht DestoDoto II 6—2
Met deze uitslag is Desto II kampioen van
haar afdeel ing.
District Zwolle:
Klasse I
Zwolle Be Quick T C. S. V. I. 1—4
Meppe] Sparta IM. J. V. I 20
Genemuiden Sportclub I—Quick I 14
Klasse II:
Elburg Quick IIBe Quick II '4—0
Nunspeet Stormvogels I—Z S. V. II n.d.
Elburg Elb. Boys I—Volharding II 10—0
Kampen D. O. S. II—Olympia I 0—2
District Twente-West:
Klasse I:
Enter Ent Boys I—H. V. V. I 5—1
Klasse II:
Rijssen Excelsior IIVolharding II 2—2
District Friesland:
Leeuwarden Zwaluwen IVitesse t0
Bergum H. M. S.—H. V. V. 0-4
District TwenteOost:
Borne B. C. S. V. I—Sportlust II 7—1
Enschede Sparta III—Sportlust I 51
Enschede Achilles IIJuliana 32
Borne B. C. S. V. IIAchilles I 1—6
Enschede Achilles IIISparta II 0—13
Gemengd Nieuws.
AUTO- EN MOTORONGELUKKEN
Te Amsterdam is op den Amsteldijk
bij de le Jan v. d. Heydestraat een 16-jarige
jongen aangereden door een auto. Met in
wendige kneuzingen is hij overgebracht naar
het Tesselschade-ziekenhuis.
Op de Rozengracht is een 14-jarige jongen
aangereden door een auto. Met een gebroken
onderbeen is hij naar het Onrce Lieve Vrou-
we-Gasthuis vervoerd.
In de Potgieterstraat waren eenige kinde
ren op een vo-.- een café staande auto ge
klommen. Toen de chauffeur, die dit café
bezocht had, aaar buiten kwam, liepen de
kinderen weg, om echter weer achter de
auto te gaan hangen, zoodra hij achter het
stuur had plaats genomen, om weg te rijden.
De chauffeur wilde daaraan een einde ma
ken. Hij zette eerst de auto in beweging,
stopte toen plotseling en reed daarna eenige
meters achteruit, met het gevolg,dat een
7-jarige jongen, die door den schok op de
straat was gevallen, onder een der achter
wielen is geraakt Met een beenbreuk is het
kind opgenomen en naar het Tesselschade-
ziekenhuis gebracht Tegen den chauffeur
is proces-verbaal opgemaakt.
Te Limmen (N.H.) viel G. E. uit
Broek op Langendijk van zijn motorfiets
door het plotseling leegloopen van een voor
band. Hij viel met het achterhoofd op den
weg. Hij is naar het ziekenhuis te Alkmaar
Tc Nieuwkoop is de 7-jarige De
Keizer door een vrachtauto aangereden en
in bedenkelijken toestand bij het hoofd der
bijzondere school binnengedragen. Hij heeft
een ernstige hersenschudding en een frac»
tuur aan de knie opgeloopen.
To N ij t a p bij Dragten (Fr.) heeft een
aanrijding plaats gehad tuschen een groote
rachtauto van den beurtdienst Drachten-
Amsterdam en een luxe auto, bestuurd door
den heer S. N. Fedder, uit Bolsward. De
luxe wagen werd totaal vernield. De be
stuurder raakte achter het stuur bekneld.
Met gekneusde armen en een gebroken been
is hij naar zijn woning vervoerd. Beide wa
gens kwam na de botsing tegen een tele
foonpaal terecht en aan dit feit is het te
danken, dat zij niet in de langs den weg
loopenden sloot zijn gereden. De telefoon
paal is tot den grond toe afgeknapt. Beide
bestuurders beweerden geen signalen te
hebben gehoord. Het uiteicht op ""'n hoek ia
zeer slecht. De vrachtauto werd licht be
schadigd en kon de reis voortzetten.
DOODELIJKE VAL
Te Hengelo is de employé G. Z. van bet
Twentsche Centraal Station voor het gemeen
tehuis van zijn rijwiel gevallen. Hij bekwam
een schedelbreuk en is kort na het ongeval
overleden.
DOOR EEN VALLENDEN STEEN GEDOOD
Te Leeuwarden is de ongeveer 50-jarige mej.
Bijlsma uit de St. Jacobstraat, toen zij op dc
Nieuwestad liep te wandelen, door een groot
stuk hardsteen, dat van 'n vensterbank, naar be
neden viel, op het hoofd getroffen. De getrof
fene was op slag dood. Het slachtoffer waa
gehuwd.
DOODELIJKE AANRIJDING
Te Helmond werd de 16-jarige Frans van
Nunen aangereden door een auto, waarbij hij
zoo ongelukkig kwam te vallen, dat hjj een
hersenschudding bekwam, aan de gevolgen
waarvan hij Zondagmorgen is overleden.
AUTO IN VLAMMEN
Te .Amsterdam werd de brandweer gealar
meerd voor een auto, die in brand was ge
raakt op de Heerengracht. Toen zij arriveer
de had men den wagen reeds in de gracht
gereden en was de hulp niet meer noodig.
De auto is later door particuliere hulp uit
de gracht gehaald.
BOSCHBRAND
In de Kalschdonksche bosschen bij Etten
ontstond door onbekende oorzaak brand,
waardoor vier H.A. hout vernield werd. De
brand werd gebluscht door een aantal in de
nabijheid werkende landbouwers en arbei
ders der gemeentelijke werkverschaffing.
Verzekering dekt de schade.
Rechtzaken
DE ZAAK-SNEEVLIET
De verdediger in de zaak-Sneevliet criti-
fieerde de dagvaarding en meende, dat op haar
I geen veroordeeling zal kunnen volgen. Volgens
de verdediger was het manifest niet opruiënd
bestond er bij Sneevliet geen opzet tot op
ruiing. Het manifest is volgens pleiter een
kalm leerend artikel. Uit een en ander conclu
deerde hij vrijspraak en drong hij met klem
aan op de onmiddellijke invrijheidstelling van
S., die nog gelegenheid kreeg voor het laatste
woord en o.a. uitvoerig de bedoeling van het
manifest besprak, om ten slotte met klem aan
te dringen op zyn onmiddellijke invrijheidstel
ling, welk verzoek de rechtbank afwees. Het
vonnis wordt 13 April a.s. uitgesproken.
ai
BANKIER
VAN VERDUISTERING VRIJGESPROKEN
17VaT„^® rechibank te Amsterdam stond op
eon kleine V"
w1*?,» ^n.d.aa^V0Pr andfre te koopen. «ou heb-
L hSJi 'v00J d,eze, bü een "nder« bank
te heibeleenen. Vordachte's bank, die niet ter
and«r« J,et namelÜk door die
andore bank haar effectenorders uitvoeren.
nl££ e'feiten zoolang In her belee
ning ontving. Verdachte mcepde daartoe
de rekening-courant-\ ooi waarden gerech-
°/Sic,e,r van betwistte
jp~ ttJdstip. dat de bank
dit recht^PmPmHÜÜ a<,
der gunstige positie verkeerde "en ëischte
voorwaardelijke veroordeeling van z<
roeftöd van drie Jaren
EEN GEWEIGERDE DOOPSBEDIENING
Door A. M. WESSELS
EEN KERKRECHTELIJK
1 VRAAGSTUK
Kerkeraad „examineert" Zigeuners
Een ongewone drukte kenmerkte het uit-
|aan van de kerk te Katwijk aan den Rijn
ia den namiddag van Zondag 30 Mei 1700
De schare van geloovigen, die of uit be
hoefte of uit gewoonte de preek van domi-
nus Adrianus Pars hadden aange
hoord. hadden niet zoodra het kerkportaal
iïerlaten, of ze zochten met meer spoed dan
gewoonlijk familie en kennissen op.
Zij staken de hoofden bij elkander om in
levendig gesprek den korten of langen af
stand af te leggen naar hun respectieve
iwoningen.
Aan blik, houding en gebaar was het te
bemerken, dat er iets bizonders onder den
dienst moest zijn voorgevallen. Vanwaar
anders die scherpe trekken op het gelaat
tier ouderen en dat levendig handgebaar,
hetwelk de gesprekken vergezelde, zoo uit
nemend geschikt om het gevoel nog meer
gaande te maken, dat bij de jonkheid, die
er van houdt en er op uit ds, om van alles
de komische zijde op te vatten, reeds was
overgegaan in een gedempt lachen, als het
voorgevallene nog eenmaal ter sprake
kwam.
De houding van het gros der kerkgangers
Was over het geheel genomen, zoo geheel
in strijd met den stillen ernst en de kalmte
Van geest, welke het kerkgaand publiek
dient te onderscheiden en gewoonlijk dc
hoorders van Ds Pars eigen was.
Wat er dan eigenlijk voorgevallen was?
Laten wij het u kortelijks vertellen.
Wie in de dagen vóór bovengenoeraden
laatsten Zondag in Mei een wandeling had
gedaan eventjes buiten de kom van het
dorp, had in die schoone omgeving een aan
lal onaanzienlijke, vuile tenten uit wat op
gelapt linnen saamgeflanst en hier en da&r
achteloos opgeslagen, kunnen bemerken,
die op de gebruikelijke wijze dienst moes
ten doen als menschelijk verblijf. Een tioep
Ziseuners was als een vlucht vogels of
sprinkhanen komen neerstrijken over Kat-
iïijks dreven cn had toe.vluch't gezocht in
de vrije natuur, voorzoover een loods of
schuur van een der medelijdende dorpsge-
nootcn vanwege de beperkte ruimte geen
schuilplaats aan de Kolonie kon verleenen.
De bewoners van Katwijk hadden spoe
dig genoeg van die vreemdsoortige lieden,
die ook hier hun echte nomadennatuur niet
verloochenden, maar zich voordeden en ge
droegen als hun vaderen, die op hun beurt
die slordige levenswijze van hun voorvade
ren schier instinctmatig hadden nagevolgd.
De dominé noemde ze eenvoudig „heide
nen". Wellicht zoowel om hun manier van
leven als om hun gedragingen of te wel
„gruwelen". En wijl ze niet te boek ston
den als leden der Gereformeerde Kerk in
deze landen of daar buiten, oordeelde Ds.
Pare het best zioh zoo weinig mogelijk met de
deze allesbehalve sympathieke natuurge
nooten in tc laten. En zij van hun kant
zoo meende de dominé zouden evenmin
lust gevoelen tot nadere kennismaking.
Doch hierin had onze pastor buiten den
waard gerekend. Er kwam wel degelijk
een oogenblik waarop onze Zigeuners den
dominé schenen noodig te hebben, althans
zijn diensten verlangden.
Wat toch was het geval? In den loop der
weken was in het Zigeunerkamp een we
reldburger geboren, een gewoon geval, voor
al bij deze Kolonisten. De zaak werd min
der in de familie, dan wel daarbuiten be
sproken. En dit alledaagsche feit nu werd
vooral om de omstandigheden, welke er uit
voortvloeiden, voor een wijle the topic of the
day, het gesprek van den dag, onder de in
woners.
's Zondags, de voorlaatste van Mei. had
Ds Pars als naar gewoonte, 's middags de
trappen van zijn preekstoel beklommen, en
was zijn catechismuspreek begonnen, toen
daar de kerkdeur ojjenging en een gansch
ongewone verschijning, nog opvallender
door het er mee gepaard gaand gedruisch,
de stille rust van het kerkgebouw kwam
storen, een verschijning, waardoor de aan
dacht der geloovigen meer geboeid werd
dan door de ernstige toespraak van hun
leeraar.
Binnen werd gebracht een pasgeboren
knaapje of meisje, van geelbruine tinL
schier halfnaakt, achteloos op de handen
gedragen door een vrouw van dito kleur,
die door enkelen van haar soort gevolgd,
met vasten tred lai.gs de rijen stoelen met
heur lichte vracht de kerk doorwandelde en
recht op het d* phek bij den preekstoel aan.
Groote opschudding onder de hoorders,
die, deels nieuwsgierig, deels verontwaar
digd, elke beweging van de vrouw met groo
te oogen volgden.
De lezer raadt de reden van dit onge
dacht bezoek. Het was de bedoeling van de
Zigeuners
om hun kind te laten doopen.
Zeer waarschijnlijk waren ze van mee
ning. dat de dominé van het dorp, waar zij
gekampeerd waren, als geestelijke, niet het
minste bezwaar zou hebben, het sacrament
des doops toe te dienen aan hun jongee-
horene. Best mogelijk ook, dat deze Zigeu
ners, wellicht Roomschcn, de traditie ge
trouw, met hun kind naar de kerk liepen,
zonder hoegenaamd eenige bijgedachte.
Dit is zeker, dominé en kerkeraad wisten
van dit Zigeuncrplannetje niets af. Later
zei dan ook de dominé: „Wat een stoutheid
om zoo maar zonder eenige waarschuwing,
een kind in de kerk ten doop te brejigen".
Doch nu stonden zij voor het geval. Het
kindje was binnen en al ging het niet hier
zooals in het bekende vers, dat bij het bin
nenkomen het geheele huisgezin lacht en
het kind met zoete woordjes inhaalt, ja was
zelfs het tegengestelde merkbaar, men
moest zien dat het weer weg kwam, zonder
dat de ernst van tijd cn plaats al te zeer in
het gedrang zou komen.
Er werden seinen gewisseld tusscLen
preekstoel cn kerkeraadsbank cn vicc-ver-
sa. Men onderhandelde met de oogen en wist
het zoover te krijgen, dat de dominé buiten
schot zou blijven en de voorzanger den vrij-
postigen lieden eenvoudig zou zeggen, waai
op het stond, cn zou trachten hen duidelijk
te maken „dat men hier zulke kinderen
niet doopte". Zulks geschiedde en hiermede
liep dit incident af, want do Zigeuners ver
lieten het kerkgebouw, zooals zij gekomen
waren.
Doch hiermede was de zaak zelve niet
van de baan.
Want den volgenden Zondag vervoegden
zij zich aan de pastorie, met het nederige
verzoek of dominé toch hun kind wilde
doopen.
Wat moest Ds Pars in dit geval doen?
Zoo maar klakkeloos weg dit verzoek van
de hand wijzen, dit ging nu een eenmaal
niet, te meer nu deze lieden, al waren zij
ook „heidenen" in de oogen van zijn wel
eerwaarde blijk gaven ernst te maken met
hun verlangen, en nog minder kon en mocht
dominé hun beloven aan dit verlangen te
voldoen.
De zaak was ernstig genoeg naar hij
meende om ze aan het oordeel van zijn
kerkeraad te onderwerpen. Na kort gesprek
gaf Ds Pars hun den raad, om na afloop
van den dienst in de kerkeraadskamer te
komen, dan kon de zaak breedvoerig be
sproken worden en naar den eisch behan
deld, en zouden zij er wel meer van hooren
Tevens gaf hij hun nadrukkelijk te ver
staan, dat zij zich toch vooral wachten zou
den, om opschudding te maken, in de kerk,
zooals zij verleden Zondag gedaan hadden,
waardoor de dienst zoo jammerlijk ver
stoord was geworden. Dit ging nu eenmaal
niet in een wël-geordende kerkstaat en
daarenboven zouden zij hun zaak daardoor
slechts kunnen benadeelcn.
In het vooi-bijgaan zij opgemerkt, dat
predikant en bewoners zich al zeer mensch
lievend tegenover deze zwervende Zigoure»
troep gedroegen. De bewoners van het plat
teland hadden vooraal in dien tijd veel over
last van dat slag van lieden. Zij ontzagen
zich niet om de reizigers op de landwegen
te molesteeren en de bewoners der eenzame
landhoeven, des noods met wapengeweld te
dwingen, om hun over te geven alles, wat
van hun gading was.
Er rezen dan ook tallooze klachten over
de menigvuldige roovenjen, dieverijen en
openbaar geweld, die dagelijks ten platten-
lande door de z.g. „Heydens, Aegyptenaren
en de andere Vagebonden cn de Landtloo-
pers gepleeght werden". Geen wonder dan
ook, dat de Staten van Holland en West-
Friesland meer dan ooit den tijd gekomen
achtten krachigc maatregelen te nemen,
om al dat geweld tc keer te gaan. Dwang-
wetten werden uitgevaardigd en do macht
hiervan in de handen van „Landt-drosten"
gelegd.
Het had dan ook den dominé van Kat
wijk slechts een enkel woordje gekost, om
van de geheele Zigeunerfamilie te worden
verlost, de doopeling(e) daaronder begre
pen.
Het pleit alzoo voor den persoon van Ds
Pare, dat hij niet dadelijk tot dit radi
cale middel de toevlucht ging nemen maar
zich voorgenomen had en zeker ook zijn
kerkeraad op zijn advies om in dezen de
uiterste lankmoedigheid in acht te nemen.
Kerkeraad „onderzoekt" Zigeuners.
Dit begrepen dan ook blijkbaar onzo Zi
geuners. De raad van den dominé was ten-
minste in goede aarde gevallen. De Gods-|
dienstoefening verliep als naar gewoonte
zonder eenige stoornis en geen enkele Zi
geuner had zich vertoond.
Maar na afloop van den dienst kwamen
ze af.
In de Kerkeraadskamer bevonden zich
toen, behalve Ds Pars en zijn kerkeraad,
de vader en de grootvader van het batrok
ken kind, of die er zich tenminste voor uit
gaven en overigens nog enkele intimi vaa
de familie meer.
Tegenwoordig was ook nog de accoucheu
se oftewel vroedvrouw wier komst en
bijzijn de Kerkeraad noodig had geoordeeld
„om naar alle omstandigheden te verne
men". Alle onmisbare personen present
zijnde, kon het onderzoek een aanvang ne
men. Onderling was men overeen gekomen,
dat elk der belanghebbenden afzonderlijk
zou worden ondervraagd. Terwijl dat de
een gevraagd werd, zouden de anderen zoo
lang buiten staan, evenals de getuigen bij
de zittingen van de rechtbank.
De zaak werd alzoo breed en ernstig op
gezet
De eerste de beste die binnengeroepen
werd, had het nog al zwaar te verantwoor
den. Men vroeg den man naar naam, ge
boorteplaats, middel van bestaan, gods
dienst, levenswijze enz. Deze vragen wer
den echter niet naar genoegen van dc broe
ders kerkeraadsleden beantwoord. Sommige
van de broeders vonden de antwoorden be
paald dom zoo niet bespottelijk. Vooral toen
er meer ernstige vragen gedaan werden
bleek naar het algemeen gevoelen de verre
gaande onkunde van dezen binnenstaanden
Zigeuner.
Wat wist de man te vertellen, toen Ds.
Pars, als goed Evangeliedienaar hem vroeg
wat de redenen waren, waarom zij het kind
gedoopt wilden hebben? Immers hoege
naamd niets.
En daarna, hoe beduusd stond hij te kij
ken, toen dominee hcïtï zoo goed mogelijk
trachtte te beduiden, dat et doopgetuigen
noodig waren en wel „eerlijke en gerefor
meerde luiden die voor de Kristelijke op
voeding van het kind konden instaan", en
vervolgens vroeg of de Zigeuner deze kon
opgeven. En voorwaar geen wonder. Wat
weet ook een Zigeuner van doopgetuigen?
De man wist niet wat dat was!
Doch de predikant-examinator Het zich
niet uit het veld slaan, noch door het een,
noch door het ander. Hoe meer vragen ech
ter. hoe meer de Zigeunerpapieren daalden.
Het vragen ging niet meer van harte, het be
antwoorden nog minder. De dominé was
niet tevreden en de broeders evenmin Nog
ééne vraag bleef over en dan was óók het
onderzoek afgeloopen. Maax het svaa dan
ook een gewetensvraag.
„Hoe hebt gij de stoutheid gehad", zno
vroeg de dominé ten leste „om in Hollarrti
te komen en dat nog wel ongevraagd in edl
Kerk, tegen het uitdrukkelijk bevel d<9
Overheid in? Weet gij dan niet, dat d« St*
ten nu ongeveer 5 jaren geleden een plak
kaat hebben uitgevaardigd tegen lieden van
uw slag, een plakkaat, waaraan zij tot nu
toe streng de hand hebben gehouden? Gij
kent toch zeker wel de strafbepalingen tegci
de Zigeuners? Gij kunt onverbiddelijk ge4
geeseld en gebrandme l worden!"
Ook van deze hoogst ernstige vraag of af
straffing, met verheffing van stem gedaan,
had Ds. Pars weinig satisfactie. Het was
boter aan de galg gesmeerd. Er was stem
noch opmerking bij den geëxamineerden Zi
geuner. De broeders hadden er genoeg van.
De man kon buiten gaan staan, dan koa
binnen de balans worden opgemaakt
Er viel waarlijk niet veel te delibereeren.
Allen waren ten zeerste overtuigd, dat de
vragen, door Ds. Pars gesteld „bespottelijk,
dom en slordig waren beantwoord." De Zi
geuner had getoond, niet het minste begrip
te hebben van de eenvoudigste zaken, de
leer en de regeering der kerk betreffende,
Er kon dit alles in aanmerking genomen
alzoo van doopen geen sprake wezen. To
meer nog, daar de kerkeraad niét zonder
grond, de godsdienstige kennis van de ge
heele kolonie meende te kunnen afmeten
naar den geëxamineerden doopvader.
Men besloot thans de Zigeuners binnen te
roepen en hen te zeggen waar het op stond,
Ds. Pars zou het woord doen.
Het bleek dat zulks den predikant wel
was toevertrouwd. Zonder er doekjes om to
winden, wist hii in goed verstaanbaar 17de
eeuwsch Hollandsch hun plichten jegens
God en de menschen voor te houden, om
n.l. een ander leven te gaan leiden, zich
ergens vast neer te zetten en te werken
naar het bevel van Paulus aan de Thessaloni-
ccnsen (1 Th. 3 10). Zoodra zij echter be
loofden zoo voegde Ds. P. er aan toe
dat zij een Christelijk leven zouden gaan
leiden en zich waarlijk als Christenen ge
droegen, dan zou een Gereformeerd leeraar
geen bezwaar hebben, om hun kinderen te
doopen. Voorts had hij niets meer te zeggen.
Hoe eerder zij nu maar vertrokken, hoe
liever dominé het had. Onze Zigeuners lie
ten zich dat geen tweemaal zeggen en dro
pen stilletjes af.
Over 't algemeen was men In Holland
zeer te spreken over deze behandeling der
zaak en werd het kerkrechterlijk goedge
keurd. De handelwijze van Ds. Pars droeg
de goedkeuring weg van de meesten.
(Zl* iinwlj Ht, Ifl
