©Perl
IAANDAG 13 MAART 1933
ZWART-W1T-R00D
DE OUDE DRIEKLEUR IN EERE
HERSTELD
DE GESCHIEDENIS VAN DE
DUITS CHE VLAG
(Van onzen Duitschen correspondent)
Wie den 9en November 1918 in Berlijn
oonde, zal het beeld nog in zijn herinne-
ng dragen, dat hem tijdens de omwenteling
oor het Brandenburger Tor geboden werd:
an den zegewagen, die de trotsche poort
er Berlijnsche via triumphalis tooit, hingen
ijf, zes bloedroode vlaggen naar beneden
Is symbool van den Duitschen broeder-
irlog. Men kan begrijpen, dat zij, die met
eel hun hart aan de historie van hun va-
irland zijn blijven hangen, jubelen, nu dit
ovemberspook door den lentewind der
itionalo herleving is weggevaagd. Het is
i verdienste van rijksminister Goering, een
varen frontofficier en oorlogspiloot, dat hij
s een zijner eerste daden de zwart-wit-
ode driekleur in eere herstelde.
Alle officieele gebouwen, welke in dienst
aan van het rijk, den staat of de gemeente,
erden door S.A. en Staalhelm-mannen be-
ormd en wie het waagde, zich tegen den
Iksvvil te verzetten, werd gedwongen, bij
it hijsohen der zwart-wit-roode driekleur
ituige te zijn. Hier en daar moest hij zelfs
ezien, hoe de zwart-rood-gouden vlag ver
beurd en verbrand werd onder het gezang
a nationale liederen.
Voor het Firchow-z-i ekenhuis sloeg ik zulk
een spontane gebeurtenis
de; Alt-Moabit was tot dusver een wijk,
aar overwegend socialisten en communis-
wonen; in het Firchow-ziekenhuis zijn in
verschillende afdeelingen vele Joodsche
Isen werkzaam; het personeel behoort voor
n goed deel tot de socialistische vakver-
nigingen. Niettemin was van verzet geen
rake, uit alle hoeken en gaten kwamen de
woners te voorschijn, volgden den gang
n zaken met groote oplettendheid en
len de zwart-wit-roode vlag op het dak ge-
schen werd, zongen allen met ontblooten
ofde het Duitschland-lied.
Onwillekeurig houdt men zich onder de
geven omstandigheden met de geschiede-
der Duitsche vlag bezig en gaat men ze
dan wordt men gewaar, dat in een ge-
denden staat ook dit volksopwindend
aagstuk langs nuchter aandoenden juri-
jchen weg geregeld wordt
In het eerste nunnmer van het „Bundes-
isetzblatt des Norddeutsrhen Bun des", ver
benen te Berlijn den 2en Augustus 1867,
st men over de grondwet van den „Nord-
iitschen Bynd". onderteekend doer koning
ilhelm van Pruisen en Gr. v. Bismarck-
hönhausen als artikel 55 den zin: De vlag
r oorlogs- er. handelsmarine is zwart-wit
od. Een verordening voor de koonvaardij-
lepen volgde den 25en October 1867.
Bismarck zelf heeft toen hij zich voor
ed uit het politieke leven had terugge-
kken over
en ander verteld: hij kreeg als bonds-
nselier de opdracht, voor een gemeen-
lappelijke vlag te zorgen: hij stelde de
luren zwart, wit en rood voor, daar in dit
val niet slechts de beide kleuren van
zwart-wit, maar tevens het wit-
>d der Hanseaten en van Holstein, die
ast Pruisen de machtigste scheepvaart
dden, vertegenwoordigd zouden zijn. Hij
rinnerde den koning er aan. dot de ou'e
andenburgsche vlag oorspronkelijk wit-
>d was, totdat zij na het bewind van den
ooten Keurvorst op initiatief van Pruisen
or zwart-wit vervangen werd.
lit het verslag van Bismarck kan men
eiden, dat hij dit alles als een door en
or nuchtere ambtelijke aangelegenheid
ichouwde. Hij wist uit ervaring, wat ira-
iderabiliën zijn en hing met zijn hart aan
traditie van Pruisen, Brandenburg en den
iterkant Hij ontwierp zoodoende een
aie, vroolijk en vriendelijk aandoende
ekleurals het resultaat van uiterlijke
istandigheden en zij moest de symbolische
arde nog veroveren, welke het zwart-wit
Pruisen allang bezat,
b en nuchter was de ontvangst der bonds-
nier als vlag voor het Duitsche rijk bij
ar tijdgenooten. In Geibels triomfliederen
ir het glorieuse jaar 1870 leest men geen
labe over zwart-wit-rood. Toen Berlijn zich
eed maakte voor de ontvangst der over-
inaars, zag men weliswaar overal de
ekleur wapperen, maar de nadruk werd
r niet op gelegd. Dien 16en Juli 1871
cht en sprak men het meest over de Duit-
ie eenheid en de oude vlaggen der ver-
lillende staten hadden nog heel wat te
Ken. Zoo bleef het nog geruimen tijd.
vlaggelied „Stolz weht die Fahne
iwarz-Weiss-Rot" werd pas 1883 gedicht
gecomponeerd, maar het won aan popu-
iteit eerst tegen het einde der 19e eeuw.
)e toenmalige kanselier, graaf von Bis-
trck-Schönhausen beschikte bij 's konings
Iracht nog over een andere mogelijkheid:
had kunnen teruggrijpen naar de „Duit-
ie kleuren" zwart-rood-goud. Uit een ge-
ihtenwisseling met een zijner tijdgenooten
tèn wij, dat deze kleuren in revolutionai-
i dienst van het Duitsche leger hadden
liend en daarom koos hij zwart-wit-rood.
!wart-rood-geel, zooals de thans in vele
itsohe steden publiek verbrande driekleur
in werkelijkheid uitziet, door de tegen-
nders van het tweede rijk smadelijk
hwarz-rot-mostricih" gescholden, heeft haar
leekenis aan
een historische vergissing
danken: de „Burschenschaft" nam bij haar
tstaan in Jena Juni 1815 zwart-rood-goud
haar driekleur. Twee oprichters van deze
urschenschaft" waren oude Ltitzowers en
eitsohke neemt dan ook aan, dat deze drie
uren moesten herinneren aan „Lützow's
de verwegene Jagd". De uniform van dit
oemde corps was zwart met gouden
oopen en rood revers. Weldra gold deze
ekleur als de oude banier van het door
inkrijk verslagen Duitsche rijk en werd
het symbool voor de verloren eenheid,
n 184S waaide zwart-rood-goud op de
rrikaden van Berlijn en bij den opstand
n Sleeswijk-Holstein tegen Denemarken
rd zij gezwaaid. 1866 speelde zij een rol
den broederoorlog, toen men de Zuid-
litschen contingenten ran gemeensch -
:e vlag wilde opdringen, opdat de Duit
ier in Beieren zijn stamgenoot in Hessen
it voor een Pruis zou aanzien! Toen deze
tere tijd voorbij was, wilde niemand meer
f van zwart-rood-goud weten.
)p de Nationale Vergadering te Weimar
rd zij weer in ecre hersteld en Hinden-
rg, die onder het zwart-wit-rood zijn
dorland verdedigde, moest ze als een erfe-
van Ebert aanvaarden. Met helzienden
est heelt Hitier de drie kleuren van een
beteren tijd in zijn nationaal-socialistische
banier aangebracht: een rooda vlag met het
zwarte hakenkruis op een wit veld Het is
daarom te begrijpen, dat beide vlaggen
thans op alle officieele en tallooze burger
huizen naast elkaar wapperen in de eerste
lentezon. Wat eenmaal een liberale patriot
in het tolparlement van 1867 sprak, is waar
heid geworden: „Es ist Frühling geworden
in Deutschland". En veel sneller dan wij
allen gedacht hebben, is het laatste couplet
van Horst Wessels gedicht door de feiten
der laatste weken bevestigd:
Zum letzten Mal wird zum Appèl geblasen,
Zum Kampfe stehn wir alle schon bereit.
Bald flattern Hitler-Fahnen über alle
Strassen,
Die Knechtschaft dauert nur noch kurze
Zeit!
Berlijn, 11 Maart 1933.
XjLLL d^dtcuruLiche. uyacnien
l6c^p«>l5£e*cL
Kerknieuws.
KERKELIJKE JAARBOEKJES
Heden ontvingen we nog de volgende
jaarboekjes 1933:
Prot. Jaarboekje voor de Kerke-
lijke Gemeenten Nijmegen, Ubber-
gen, Neerbosch, Hees c.a (uitg- Boekhandel
G. Moorman, Nijmegen). Dit boekje biedt
gegevens van de Ned. Herv. Gemeenten,
Waalsche Kerk, Geref. Kerk, Evang. Luth-
Gemeente cn Doopsgez Gemeenten. Voorts
alles betreffende vereenigingsleven en in
richtingen op de gebieden van Evangelisatie
en Zending, Onderwijs, Philanühropie,
Jeugdwerk, Maatschappelijk leven, enz.
Door den tijd van verschijning konden de
uitslagen der bestuursverkiezingen nog in
dit jaarboekje verwerkt worden-
Geref. Kerk van Rotte rd a m—
Charlois (uitg. N.V. voorh- Firma Groe
nendijk). Dit jaarboekje opent met een jaar
overzicht, saamgesteld door Ds Hogenbirk,
die met dankbaarheid er op wijst, dat in
weerwil van allerlei moeite en zorg, de amb
telijke bediening des Woords en Sacramen
ten geregeld geschieden kon en de arbeid
tot vermeerdering der Kerk niet onderbro
ken werd- Maar het „naarstig komen" tot
de prediking kon beter zijn. Onder de jonge
menschcn is neiging tot den weg der afval
ligen. Het aantal huwelijksbevestigingen
vermindert Ook de arbeid voor Zending en
Evangelisatie kon beter zijn. Elders vinden
we nog gememoreerd, dat in Mei 1932 twee
luidklokken in de kerktorens geplaatst zijn,
resp- met de opschriften ontleend aan Ps.
147 12 en Ps. 89 16a en een weergave van
de symbolische gedachte van het groote glas
in-lood-raam in de Singelkerk. Verder tref
fen we hier de gebruikelijke gegevens aan.
KERKELIJKE GESCHIEDENIS.
Ouderkerk a. d. IJssel.
By Drukkery v.h. Wolters te Krimpen a. d.
IJssel, kwam van de pers: „Geschiedenis der
Ned. Hervormde Keric van Ouderkerk a. d.
IJssel" door N. Holdermans.
In dit boekje heeft de schryver zich in hoofd
zaak bepaald tot de historie van het kerkge
bouw der Ned. Herv. Gemeente en wat daarin
is op te merken. Enkele wetenswaardigheden
uit de Kerkelijke geschiedenis worden geme
moreerd.
Genoemd kerkgebouw en dat der Ned. Herv.
Gemeente van Sassenheim zijn de twee oudste
in Zuid-Holland. Blijkens een schenkingsoor
konde van 944 schonk Koning Otto I van
Duitschland, „de Groote", als leenheér
Holland mede ten behoeve van dé kerk
Ouderkerk verschillende bezittingen. Als
blijfsel van de schenking behoordde tot in de
13de eeuw deze kerk aan de Dom- en Oud
munsterkerk te Utrecht, wat ook het recht
van pastoorsbenoeming inhield. De stichting
van de kerk wordt door sommigen terugge
voerd tot het einde der 8ste eeuw. Omstreeks
1000 werd zij vergroot. In het begin der 12de
eeuw werd een deel van de kerk afgebroken
en de rest van de oorspronkelijke kerk ver
dween bij den aanbouw van de dwarspanden
en het koor in de 15de eeuw. Het tegenwoor
dige schip dateert van 1100 1150. In 1425 en
1440 werden de beide dwarspandden en het
koor aangebouwd. Uitwendig vertoont de kerk
van nu nog het beeld van 1440.
De schrijver verhaalt nog van tusschentijd-
sche restauraties: van 1785'87 en van 1793
'95. In eerstgenoemd jaar werden wegens
den bouwvalligen staat der kerk de godsdienst
oefeningen aldaar door de Staten van Holland
verboden In de restauratiejaren hield men
„kerk" in de school. Het blijkt, dat men voor
Kerkelijke plechtigheden dit gebouw niet ge
schikt oordeelde. Althans Ds. Noordink, die 17
Juli 1785 afscheid zou preeken, ie, omdat hij
toen daartoe niet in de gelegenheid is ge
weest", heengegaan zonder officieel afscheid.
Zy'n opvolger Ds. Donker, die 4 December 1785
in de pastorie bevestigd werd, deed officieel
intrede eerst anderhalf jaar later. nl. 27 Mei
1787. 'in de toen voorloopig herstelde kerk.
Vervolgens wordt melding gemaakt van een
in 1732 geschonken fraaien steen aan den
muur boven den toreningang, met de 12 Ge
loofsartikelen, de in 1683 aangeschafte Gebo
denborden. de in 1667 vervaardigde regeerings
banken, onderscheiden geschonken lichtkronen,
vele grafsteenen (de oudste van 1560), den ir
1661 op last van de Graven van Nassau ge-
maakten grafkelder (waarin o.m. begraven i:
Graaf Hendrik van Nassau, veldmaarschalk
der Vereen. Nederlanden, die 18 October 1708
te Rousselare sneuvelde), de van 1753'57 op
last van Graaf Willem Maurits van Nassau
vervaardigde graftombe enz.
In 1821 werd voor de laatste maal in de kerk
begraven en wel het stoffelijk overschot van
Ds. H. Donker. Vroeger werden hier ook be
graven Ds. T. Bruscherus (1624). Ds. H. Fa-
bricius (1632). Ds. E. Jansonius (1680). D6.
C. Taats (1687) en Ds. A. van Binnevest
(1725).
Een hoofdstuk over de Ambachtsheerlijkheid
maakt melding ervan, dat het Gemeente-ar
chief nog brieven uit de jaren 1552 en 1572
van Willem den Zwijger bevat, die reeds op
11-jarigen leeftijd de heerlijkheid van de Lek
(waaronder Ouderkerk behoorde) als erfenis
van Réné van Ohalons, Prins van Oranje, ont
ving. We vinden hier ook opgenomen een lijst
van schouten en burgemeesters van 1699 af.
We vinden hier ook nog melding gemaakt
een driejarig proces tusschen Kerk en Am
bachtsheerlijkheid (resp. Kerkeraad en Anna
Isabella van Beyeren, gravin van Nassau, als
moeder en voogdes van den minderjarigen
Maurits Lodewyk van Nassau, Heer van
Ouderkerk) over het beroepen van een predi
kant, waaraan de Staten van Hollandd te pas
moesten komen.
In vroeger eeuwen kwam de Kerk „in goe
den doen" door schenkingen van vier boeren
hofsteden, groovere en kleinere stukken lands,
alles voor wckelijksche mis-lezingen en „eeuwi
ge zingend mi-cr>en". Door zware verplichtin
gen moesten later de landerijen en andere
eigendommen weer verkocht worden.
Krimpen a. d. IJssel en Stormpolder, voor
heen Kerkelijk tot Ouderkerk behoorende,
werd 9 Mei 1862 een zelfstandige Gemeen
te.
Van 15081576 had Ouderkerk 8 pastoors.
In 1576 ging men met de Reformatie mee.
Vernielingen in do kerk hadden niet nlaa.s:
beelden en altaren werden weggenomen,
hier en daar in de kerk begraven of naar
andere kerken overgebracht. Eerste predi
kant werd in 1579 Johannes Gerhardi. Bin
nenkort hoopt Ds. J. G. YVoelderink, van
Vreeswijk, als 30ste predikant zijn intrede
te doen.
Zooals men uit het bovenstaande verne
men kan, bevat het beknopte boekje, dat
voorin een interieurfoto van de kerk geeft,
menige wetenswaardigheid voor Ouderker
kers en omwonenden. De schrijver moge er
veel genoegen van beleven.
CHR. GEREF. KERK IN NOORD-AMERIKA
We ontvingen het „Yearbook of the Chris
tian Reformed Church 1933" van do Ver-
eenigde Staten van Noord-Amerika.
Deze handige en welverzorgde uitgave van
„Chr. Ref. Publishing House", Grand Ra
pids, Michigan, kan, waar zij in weerwil
van financieele moeilijkheden tot stand
kwam, niet anders dan in een blijvende
behoefte voorzien. De continuïteit bleef al-
zoo bestendigd en van de statistische ge
gevens kan door de Kerk en allen die tot
haar behooren zoowel als allen die in haar
belang stellen, wederom een dankbaar ge
bruik gemaakt worden.
Deze Kerkengroep tcekent zich door on
der de gepubliceerde „memorable dates"
der Kerkgeschiedenis als eerste te vermel
den: 1834, Oct 13, Ds- Hendrik de Cock en
de Kerkeraad van Ulrum (Nederland) tee
kenen een Akte van Afscheiding.
Uit de statistiek, waarin elke Kerk met
predikant, datum van institucering, aantal
gezinnen, belijdende leden, zielen, benevens
Classicale gegevens vermeld worden, blijkt
dat de Chr. Geref. Kerk van Noord-Amerika
271 Genieraten telt, li-o over 15 Classes v.u-
riecld zijn Tot <.»?e G-meenten behooren in
totaal 23441 buisgezinnen met 113.913 zie
len, waarvan 56.276 belijdende leden. Er
zijn 249 predikanten en 21 vacaturen.
De naamlijst der predikanten (met adres
sen cu vroegere standplaatsen) zoowel als
de necrologie der piedikantcn bevat schier
uitsluitend Holiandsche en daaronder
zeer vele welbekende namen. De lijst
van candidate» tot den H. Dienst bevat
slechts vier namen: wel een andere positie
dan bjj de correspondeerende Geref. Kerken
in Nederland.
Een groot deel van het jaarboek wordt
voorts gevuld door allerlei gegevens over
het veroenigjiigsieven in gemelde Kerk en
de bijdragon der onderscheiden Gemeenten
voorellorlei doeleinden- In totaal is, behalve
wat voor eigen Kerk, Diaconie en Scholen
bijeenkwam, 305 745 dollar opgebracht.
Voorts werd voor eigen Kerk, Diaconie en
Scholen per gezin gemiddeld 13 dollar per
gezin gegeven.
Uit de mededeelingen omtrent Calvin Col
lege en Seminarie te Grand Rapids blijkt,
dat op den rol van het College 393, en op
dien van het Seminarie 47 geregelde stu
denten (benevens 10, die reeds een graad
bezitten) ingeschreven zijn.
Hierna volgen de gegevens over den ar
beid der Zending en Evangelisatie.
In de rubriek „Our Family Circle" geeft
Dr. Henry Beets een Kerkelijke Kroniek
over 1932. Hij doet daarin mededeelingen
o.a- over de verscheiden predikanten J. L.
Heeres en J H. Beid en over de „zilveren"
jubilarissen onder de predikanten, n.l. G.
W. Hylkema, K. J Kuiper, D- H Kromminga
en E. J Turk, zoowel als over de Kerkelijke
onderwijsinrichtingen te Grand Rapids, den
arbeid voor behoeftigen, voor de pers, voor
de gewone Chr. Scholen en voor de Zondags
scholen.
HET VATICAAN
De groote beteekenis die de Roomsch-Katho-
lieke Kerk altyd gehad heeft, zoowel als haar
breed opgezette en tevens intensieve actie
propaganda in de laatste jaren, waarbij nog
gevoegd kan worden het feit dat het „Anno
Santo" nu weer in het byzonder de aandacht
op Rome vestigt, mag ook voor Protestanten
een reden genoemd worden meer dan tot dus
ver bekendheid te zoeken met de Vaticaansche
stad.
Beiden, die de Roomsche Kerk in alles tegen
staan en bestryden zoowel als zy die hun we
tenschap omtrent alles wat zich om den Paus
van Rome concentreert, willen vermeerderen
uit de Roomsche bronnen zelve en langs dien
weg hun inzichten en standpunt willen bepa
len, bevestigen of herzien, worden nu daartoe
in de gelegenheid gesteld dooi een kloek boek
werk, dat dezer dagen by de uitgeverij W. J.
Thieme en Cie te Zutphen van de pers kwam.
Een historicus van vermaardheid, Dr. R.
Peet, secretaris van het Nederlandsch Histo
risch Instituut te Rome, heeft de eerste helft
van „Het Vaticaan" geschreven, waarin hy
een breed stuk Kerkgeschiedenis beschrijft;
bepaaldelijk dan de ontwikkeling van het Paus
dom en nog nader aangeduid als „de ontwik
keling van het Pauselijk gezag in de wereld
geschiedenis". Wie de Algemeene Geschiede
nis en de Kerkgeschiedenis bestudeert, weet
welk een groote beteekenis de Roomsche Pau
sen daarin gehad hebben. Nu eens bezaten ze
een wereldmacht, die de politiek in tal van
landen, de binnenlandsche en de buitenland-
sche, beheerschte, dan weer waren er tijdper
ken, dat het hoofd der Roomsche Kerk zelf
in verdrukking kwam en zelfs verjaagd werd.
Slechts het noemen van Canossa en Avignon
duidt op veelbewogen en tegelijk zeer onder
scheiden perioden in de geschiedenis van
gezag der Pausen. Van de eerste eeuwen
het Pausschap af tot op den tijd van heden
vinden we hier chronologisch de belangrijkste
momenten uit de historie vermeld: Christen
vervolging, secten, schisma, stryd tusschen
Kerkvorst en Rijksvorsten, kruistochten, con
cilies, concordaten, misbruiken in de Kerk,
Hervorming, cultuur enz. Men heeft hier een
stuk Kerk- en wereldgeschiedenis, van uit
Roomsch standpunt bezien. Wie Rome en de
Roomsch-Katholieke Kerk en (in) haar histo
rie beoordeelen wil, moet minstens ook kennis
nemen van de Roomsche litteratuur ten deze
en met name van de verhandeling die Dr. Post,
den secretaris van het Ned. Hist. Instituut te
Rome, hier geeft. En dan zal men op sommige
punten allicht een anderen, meer objectieven
kyk krijgen, terwyl men, meenende Rome te
moeten en kunnen bestryden ook op grond
wat in deze studie verwerkt is, uiteraard be
ter toegerust zal zy'n dan wanneer men zich
enkel op Protestantsche geschiedschrijvers
laat. Wat de historicus hier biedt, is een
kelyke weergave der historie, zonder patheti
sche uitweiding of rhetorischen omhaal, maar
ook zonder dorre aaneenrijging van feiten: het
geheel zeer leesbaar en oriënteerend.
Het tweede gedeelte van dit werk gaat over
de organisatie en het bestuur der Roomsche
Kerk. We hebben te bekennen, dat ten onzent
hieromtrent veel onkunde en ook wanbegrip
bestaat. Het onderwerp is buitengewoon in
gewikkeld en een Protestant raakt hier ge
makkelijk den koers kwyt Wie de inrichting
en met name den invloed van het Vaticaan op
het bestuur der Roomsch-Katholieke Kerk wil
leeren, kan nagaan wat hieromtrent uiteen
gezet wordt door den bisschop Dr. J. O. Smit,
kanunnik van St. Pieter te Rome. We vinden
hier het geheel der Curie, dat alle bestuurs
lichamen omvat, waarvan de Paus van Rome
zich bij het bestuur bedient: de kardinalen, de
Romeinsche congregaties, de gerechtshoven, de
officies en de Pauskeuze, alsmede de werk
zaamheden daardoor en daarby verricht. Tot
vele kleinigheden worden hier tal van ge
gevens verstrekt, die Protestanten begrip bij
brengen van het bestuur der Roomsche Kerk.
Inquisitie, index van verboden boeken, ge
mengde huwelijken, geheimen ritussen, li
turgie, zalig- en heiligverklaringen, orde
wezen, Bijbelcommissies, de dagorde van den
Roomschen Kerkvorst, inrichting van het
conclave enz., het wordt hier alles beschre-
Wat in het laaitste hoofdstuk voorkomt
over het Lateraansch Verdrag tusschen Va
ticaan en Quirinaal, geteekend door den
kardinaal Gaspari en den dictator Musso-
linie, met de daarop nog gevolgde verwik
kelingen, had wellicht beter onder het
eerste, historisch, gedeelte ondergebracht
kunnen worden.
Uit het hierboven gegeven overzicht, of
juister gezegd: uit de gegeven aanduidingen
kan men zien wat de uitgave van „Het
Vaticaan" inhoudt We mogen veelszins een
andere geschiedbeschouwing hebben en ons
allerminst kunnen verecnigen met inrich
ting en bestuur eener Christelijke Kerk,
zooals de Roomsche Curie die vertoont, wie
van de uiteenzettingen, zooals die van
Roomsche gezaghebbende zijde gegeven wor
den, zakelijk en duidelijk op de hoogte wil
komen, zal in dit uitvoerige en keuris ge-
illustreerde werk een geschikte handleiding
"inden.
ven voor de lezers, evenals gebak en taar-
tjes voor den eter .Men eet ze voor het
lekker, niet voor de voeding. Voe
den doet alleen de Schriftbeschouwing
Aan het bederven van de smaak van het
publiek, doet de boekhandel (wat nog niet
wil zeggen: elke boekhandelaar individu
eel) lustig mee. Een boekhandel is immers
een handelszaak? Het gaat haar om de
winst in de portemonnaie, en niet om de
geestelijke winst voor het publiek.
„Het beginsel van met den stroom mee te
gaan, en aan de lezers te verschaffen, wat
ze eischen in den vorm van lektuur, waarin
ten minste geen kwaad gezegd en gedaan
wordt is radicaal valsch", zegt de Bruin.
Ja, en het gaat hier vaak niet eens om
„de eischen van het publiek"!
Kunst en Letteren.
ZEELAND DOOR DE EEUWEN HEEN.
5e aflevering.
Geregeld aan vordert dit door G. W. den
Boer te Middelburg uitgegeven standaard
werk over Zeeland. Deze aflevering, weder
drie magnifieke kaarten bevattende, is ge
heel gewijd aan de behandeling van de
geschiedenis van Zeeuwsch-Vlaanderen:
Aardenburg, Oostburg, Hulst, Axel, .enz. De
schrijvers hebben grondig studie gemaakt
en adstrueeren hun meening met bewijs
materiaal uit archieven, cartularia, enz.
Geschiedkundigen en ontwikkelde belang
stellende Zeeuwen vooral zij dit werk bij
herhaling ter kennismaking aanbevolen.
BOEKENSCHOUW.
Aflevering 10.
De redacteur schrijft een uitstekende be
schouwing over de
Vitalisten,
dat zijn de „Forum"-menschen, die niet
meer doen aan idealen, aan geestelijke
waarden: Ter Braak, du Perron enz. Jammer
dat de huidige dichterlijke generatie door
de besmetting van „het vitalisme", ook wel
„ventisme" genoemd is aangetast. Het be-
teekent weinig minder dan de ondergang
der tegenwoordige dichtkunst voor zoover
deze wordt geproduceerd door de jongeren.
„Een goed deel der Nederlandsche dichters
heeft zich aangesloten bij dit oproerige
vendel en schrijft tegendraadsche gedichten,
poëzie van het na-carnavals-démasqué,
katerpoëzie.
Veel van wat in Forum verschijnt zijn
Asch-Woensdag-zotternijen, uitvloeisels van
bedwelmde hersens en bedorven magen.
Het vitalisme van voor enkele jaren Is
geëindigd in een „danse macabre". „Het
heeft alle drift, alle levensmoed, alle vuur
en vitaliteit uitgedoofd".
L. J. M. Feber handelt over den bekenden,
beter misschien (in sommige opzichten al
thans) beruchten
Gust ave Flaubert.
Feber constateert dat het werk van Flau
bert in zijn beste momenten waarschijnlijk
klassiek zal zijn. En dat om de stijl.
„Flaubert is de meester geworden van het
juiste, eenig rake woord, van den volmaak
ten volzin, die precies weergeeft wat men
ziet of denkt of voelt".
Maar ook om de persoonlijkheden, die hij
schiep, persoonlijkheden, die geen gevallen
vertegenwoordigen, doch typen in zijn
algemeenheid.
Waar echter Flaubert agnosticist was en
levensbeschouwing zoowel als kunst plaat
ste buiten het Christendom, moeten beide
amoreel, dus onzedelijk genoemd worden.
Ware Vondels geloof het zijne geweest,
dan zou „Flaubert niet alleen klassiek zijn,
maar klassiek volgens de hoogste normen".
Een ons sympathiek artikel van pater de
Bruin moge uit deze aflevering nog worden
naar voren gehaald. Het handelt over:
Romanlektuur.
derf niet alleen van de religie, maar ook van
de cultuur van den mensen.
Wij kunnen het daarmee eens zijn.
Zelfs al leest iemand geen romans, die
direkt gevaarlijk zijn voor religie en zeden,
dan nog oefent het voortdurend lezen van
romans een schadelijke invloed.
Allereerst is het geestelijk ongezond steeds
weer te verkeoren in fantastische werelden
met irreëele menschen en gebeurtenissen.
Het kan de smaak voor het werkelijke leven
slechts bederven.
Erger is nog, dat tengevolge van deze
lichte lectuur de lust tot degelijker boe
ken verslapt, ja verdwijnt
„VVat uitzondering moest blijven, zegt de
Bruin terecht, is voor velen regel geworden.
Even verfrisschend als een onderdompeling
in het wondere rijk der phantasie en der
sensatie zijn kan, even verhelderend als een
verblijf in de sfeer der oppervlakkige gevoe
ligheid en der algebraisch geconstrueerde
oplossing van een moeilijk geval werken
kan, even vervlakkend en geestdoodend
werkt een voortgezette omgang met deze
producten uit de bovenlagen onzer ziele-
structuur".
„Het wordt hoog tijd, dat wij figuurlijk
gesproken den dommen mensch zijn
roman uit de handen rukken en hem daar
voor een ernstig boek in de plaats geven".
Ds. Laman schreef indertijd in dezelfde
geest:
„Laten het literair te prijzen romannetjes
zijn, laten het verhalen zijn als hierboven ge
blameerd /orden, het doet er niet toe, de
maag raakt van streek, ze verliest haar trek
in het stichtelijke stuk. En dat is jammer,
want de menschen verkommeren geestelijk,
bij die veelheid van verhalen. Romans,
goede romans, moeten, uitzondp-iiy 1
Gemengd Nieuws.
SMOKKELAAR GEDOOD
Te Chaam (N.-Br.) is een 36-jarige smok
kelaar door de kommiezen gedood. Een dub
bele val was voor dezen beruchten smokke
laar op den weg opgesteld. Door den eer
sten post werd hij gesommeerd te stoppen,
waaraan echter de smokkelaar geen gevolg
Hij gaf vol gas. Oogenblikkelijk werden
den vluchteling een aantal schoten nagezon
den. Een dezer trof hem doodelijk in den
rug. De zwaar gewonde poogde nog te ont
vluchten, doch zakte na enkel meters ov-
wusteloos ineen en gaf den geest. Een der
andere kogels had het benzinereservoir van
de auto getroffen. De aanwezige benzine
ontplofte, waardoor auto en suiker geheel
verbrandden.
KINDJE LEVEND VERBRAND
Het anderhalf jarig dochtertje van M., te
Standdaardbuien (N.-Br.), dat een
bord kokend-heete soep over het lichaampje
kreeg, waarom het ter verpleging in het
ziekenhuis te Oudenbosch moest worden op
genomen, is thans aldaar aan de gevolgen
overleden
EEN EIGENAARDIGE PROPAGANDA
Te Ouwerkerk (Z.) trad een spreker op
voor den „modernen" landarbeidersbond.
Deze mijnheer zei volgens het verslag in
de „Z. Nsb." dat slechts, zoodra het pro
gramma der S.D.A.P. zal worden uitgevoerd
er geen crisis of malaise meer zal komen.
Hij eindigde zijn rede met de opwekking
den strijd te voeren niet alleen in den vak
bond, maar ook door toe te treden tot de
S.D.A.P.
Let wel, aldus merkt „De Zeeuw' 'op, dit
alles werd gezegd in een vergadering der
vakorgegiisatie.
Toch zei een andere spreker voor dien
zelfden vakbond optredend te Wemeldinge,
dat in de moderne vakbeweging plaats is
voor. ieder, van welke politieke of godsdien
stige richting ook!
Waar zien de propagandisten der roode
vakbeweging toch hun publiek voor aan?
Voor een stelletje maifers?
INBRAAK IN EEN STATION
's Nachts is ingebroken in het station van
de Ned. Tramweg Mij. te De Leek (Gr.).
Door het indrukken van een ruit aan de
achterzijde van het gebouw is (zijn) de in
brekers) binnengekomen. Zij namen een
bedrag van f 25 mee, benevens eenige post
zegels en potlooden. Het staat wel vast dat
hier geen beroepsinbrekers aan het werk
zijn geweest De brandkast is onaangeroerd
gelaten.
MOTORONTPLOFFING
Te W i n s u m (Fr.) viel van een stoom
boot de schoorsteenpijp om en de motor
barstte uit elkaar. Groote stukken ijzer en
dekplanken werden omhoog geslingerd. Do
machinist, die zich in de machinekamer be
vond, bekwam geen letsel. De man aan het
roer werd door de wegvliegende stukken
hout en ijzer licht gewond. Do boot werd
later door de brug gesleept De oorzaak is
onbekend.
GEVAREN IN HET GRENSGEBIED
Toen de heer H. uit V e n 1 o 's nachts in
gezelschap van zijn echtgenoote, vanuit
Maastricht huiswaarts keerde, bemerkte hij
plotseling op den Rijksweg tusschen Tege-
len en Venlo een persoon, die terzijde van
den weg stond cn met een voorwerp zwaai
de. Onmiddllijk na deze waarneming hoor
de de heer H. een schot klinken. De be
stuurder van de auto, welke met een vaart
van ongeveer 75 K.M. reed, remde zoo spoe
dig mogelijk, doch kon niet meer verhinde
ren, dat hij met zijn wagen in een z.g. spij
kerplank reed, die een tweede persoon even
te voren voor de auto had neergeworpen.
Voordat de wagen goed en wel tot stilstand
was gekomen, waren er inmiddels nog twee
schoten gelost. De heer H. begreep al spoe
dig met kommiezen te doen te hebben, die
dan ook de auto onderzochten en toen zij
geen contrabande in den wagen vonden
heel bereidwillig hun verontschuldigingen
aanboden.
MOTORBOOT GEZONKEN
Zaterdagnacht is een klein motorbootje
van K.N.S.M. te Amsterdam, bij dok V aan
gevaren en gezonken. Persoonlijke ongeluk
ken kwamen niet voor.
EEN VERSCHRIKKELIJK ONGEVAL
Een verschrikkelijk ongeval, waarvan de
juiste toedracht nog niet kon worden vast
gesteld, heeft volgens de Tel. plaats gehad
in een perceel in de Linnaeusstraat te Am
sterdam nabij de voormalige Oostergasfa-
briek. In den vroegen ochtend werd het
zoontje van een echtpaar, dat een der boven
verdiepingen bewoont, onwel en begaf zich
naar de slaapkamer van zijn oudere. Tot
zijn ontzetting bemerkte hij, dat er iets niet
in orde was. De vader en moeder lagen roer
loos in bed. Medische hulp werd gehaald.
Het bleek, dat de levensgeesten van den
man reeds geweken waren: de echtgenoote
was bewusteloos. Zij werden naar het Ned.
Israëlletisch Ziekenhuis ve-voerd. Hier over.
leed de vrouw spoedig.
Het kind heeft verder geen nadeelige ge
volgden ondervonden. De oorzaak van dit
verschrikkelijk ongeval is niet bekend. Eon
gaslucht werd niet waargenomen, koolmo-
noxyde evenmin. Het voedsel zal onderzocht
worden. Het gezin had dien middag o.a
tomatensoep en groenten uit een blik ge
nuttigd.
Het stoffelijk overschot van hot tweetal
zal geschouwd worden. Mogelijk dat hier-
'oor -en oorzaak k*n vvorden astgesteld.
FELLE BRANDEN
Veo in vlammen
Te Beerta (Gr.) is het café van Blok
zijl mede bewoond door nog een tweetal ge
zinnen, afgebrand.
'ee koeien en een twintigtal kippen
kwamen in de vlammen om. Ook de inboe
dels verbrandden. Alles is verzekerd. De
oorzaak is onbekend.
Te Giekerk (Fr.), is de boerderij
van de weduwe R. Sinia geheel afgebrand.
Vier koeien en een paard kwamen in de
vlammen om. Ook gingen 14 voer hooi en
het grootste deel van het huisraad verloren.
De oorzaak wordt gezocht in kortsluiting.
Te M a r k e 1 o (Ov.) is door onbekende
oorzaak brand uitgebroken in de boerderij
van den landbouwer J. Klumpers, aan den
Holterweg. De geheele boerderij met inboe
del werd door het vuur vernield, terwijl
eenige paarden en varkens en eenig ander
vee in de vlammen omkwamen. Verzeke
ring dekt de schade.
Te Amsterdam ontstond brand op
de derde verdieping van het perceel Pieter
Vlamingstraat 48. Een schilder was daar in
de keuken bezig een potje lak op het gas-
comfoor te warmen. De vlam sloeg daaibij
in het potje lak en pogingen om de vlam
men tijdig te dooven, hadden geen succes.
Weldra stond de keuken in brand en deel
den de vlammen zich mede aan de achter
kamer en het verdere gedeelte van deze ver
dieping, die achter bewoond wordt door de
verpleegster S. H. Verheyen en voor door 't
gezin Straat De keuken en de achterkamer
brandden uit; de keuken en de kamer van
het voorgedeelte, benevens het trapportaal,
bekwamen ernstige brand- en waterschade.
Te Oss (N.-Br.) ontstond door onbe
kende oorzaak brand in de dubbele woning
bewoond door de gezinnen v. d. Hurk en
Ploegmaker. Beide woningen zijn afge
brand. Slechts een gedeelte van het huis
raad kon worden gered. Een geit en een
aantal kippen kwamen in de vlammen om.
Door gebrek aan water in de naaste omge
ving is het woonhuis geheel door het vuur
verwoest. Door de groote hitte liep ook de
tegenovergelegen boerderij van den land
bouwer Ouwens groot gevaar om door het
vuur te worden aangetast. Met brandblusch-
toeslellen wist de brandweer dit onheil te
oorkonfon. De bewoners van 't pand waren
slechts laag verzekerd.
Rechtzaken.
ONGELUK OP EEN OVERWEG
e overwegwachter had verzuimd de afsluit-
Amaterdam in de richting Aalsmeer pas-
Beerde. werd de 64-jarlge wielrUder Jac. den
UU1. door den trein gegrepen en zoo ernstig ge-
vond, dat hfl eenjgen tijd later overleed.
De overwegwachter J. O. wonende te Niou-
ver-Amatel had zich wegens veroorzaken vnn
dood door schuld, te verantwoorden voo
rr. Rechtbank.
De Officier van Justitie zei in zön requlei-
de
r, dat het vaststond, dat verd. de boe
heeft gesloten en een menech om
is gekomen. De Officier wil er relce
i van dood do(
geldboete val
de houden t
Wegens het veroorza:
ireerde het O.M.
ns een maand hechtenis
drie jaar proeftijd,
s verdediger mr H. A. D. Dambrink, uit
Utrecht, wees allereerst op eenige onjuistheden
in de dagvaarding. Voorts weeB pi. er op, dat
de trein voor een deel den overweg reeds was
gepasseerd. De wrelrijder echter reed door en
kwam tegen de bagagewagen aan. Dat de boo-
abnormale t o e val" 1 ge "ms ta n dl gh ed V °U?t voe
rt g besprak pi. deze omstandigheden en conclu
deerde tot vrijspraak subs, ontslag van rechts*
srvolging.
Uitspraak 24 Maart a.s.
DIEFSTALLEN IN HET GOOI
terecht haddei.RN
braak en heling.
Maanden geledon werd er in het Gooi her
haaldelijk ingebroken, waaraan tenslotte een
Jong6 kwam door de prestatie van een clubje
In September van het vorige Jaar. toen de
bewoners lUdeltJk afwezig waren, werd in een
villa te Daren ingebroken. De dieven hadden
slch meester gemaakt van verschillende gouden
:c. Vot
deze Inbraak
maanden gevangenisstraf, i
>rderde de Officier
iorwaardeljjk.
Tegen V. en M
heling resp. zes r.HL
waardelijk. Deze twee verdachten hadden zich
c-lgens tezamen met den werkman uit de
De wijnkelder werd bovendien danig" aaneeJ
sproken. Het O.M. eischte hier straffen van zes
maanden. tegen een hunner voorwaardelijk.
Tenslotte stond nog een echtpaar, thans wo
nende te Glnneken. vroeger te Hilversum te-
wegens heling. Tegen hen had het O M.
f .50 boete geëischt. benevens een voorwaarde
lijke gevangenisstraf van drie maanden.
De rechtbank, vonnis wijzend, veroordeeld
ïfï 'otaal tot tlen maanden gevang
nisstraf. v. V. et) S. werden ieder veroordeeM
tot negen maanden met aftrek van drie maarr
irdelük
den werd drie maanden
legd met een proeftijd van drie Ja--...
werden evenals het echtpaar vrfl-
f« 5«^,en L°n heling, wegens een fout in
de dagvaarding.
Wegens diefstal werden V. en M. resp tot
vflf maanden en vijf maanden, waarvan 'twee
maanden voorwaardelijk veroordeeld.
Uit Oost-lndie
DE INDISCHE PENSIOENEN
BATAVIA. 11 Maart. (Aneta). D» „Java^
bode verneemt, dat in de overgangtbepa*
lingen vao de huidige pe nei oen regeling naafl
een nieuwe, het volgende wordt voorgesteld:
Zij, die tihans 45 jaar oud zijn, kunnen direct
met pensioen gaan, die 44 jaar oud zijn,
kunnen op 46-jarigen leeftijd, diie 43 jaar
zijn op 47-jarigen leeftijd, die 42 jaar zijn
op 48-jarigen leeftijd, die 41 jaar zijn op 49-
jarigen leeftijd en zij d.e 40 jaar zijn op 50*
jangen leeftijd met pensioen gaan.
DE POLITIEK IN DEN AETHER
Vragen van den heer Boon
Het Tweede-Kamerlid, de heer Boon, heeft
den minister van Waterstaat gevmagd of
deze het adviee van den Radio raad omtrent
de „politiek in den aether" thans ontvangen
heeft Zoo ja, welke is dan de reden, zoo
vraagt de heer Boon, dat de mededeelir.g
van bedoeld advies aan de Kamer nog niet
heeft plaats gevonden.
ONDERZOEK INZAKE DE MUITERIJ
Zal nog minstens een maand doren!
BUITENZORG, 11 Maart (Aneta). Dd
commissies van onderzoek inzake de muite
rij op de „Zeven Provinciën" rullen min
stens een maand werk hebben vóór de of.
ficieelestukken aan den officieelen commis*
saris kunnen worden gezonden
