TEGELEN
S1TTARD
STIKSTOFBINDINGSBEnRIJF
STAATSMIJNEN IN LIMBURG
LIMBURG 0 Ie NUMMER 0 31 JANUARI 1933
Een woord vooraf
v. H. Als een voortzetting van de door ons in het
laatst van verleden jaar uitgegeven „Mijnennum-
mers" die zulk een groot succes zijn gebleken
mogen we dit en de nog te verschijnen „Lim
burgnummers" beschouwen.
Limburg wordt van boven den Moerdijk verschil
lend beoordeeld en niet het gunstigt door hen, die
het niet kennen. Eenmaal hier vertoefd hebbende,
wijzigen zij in den regel hun oordeel; de Limbur
ger is, nu ja, heel anders dan wij, maar zij heb
ben toch veel dat wij hun kunnen benijden.
Voor een groot deel hebben zij dit te danken aan
hun landaard, aan de hun ingeboren gastvrijheid
«n de gemakkelijkheid waarmede zij met anderen
omgaan. Zonder complimenten kan hier op elk
uur van den dag iemand komen binnenvnllen;
een bord is gauw bijgezet, een stoel is dra vrij ge
maakt en eenmaal de beenen onder de tafel, be
vangt „den Hollander" iets, dat hem direct doet
thuis zijn. Daarbij de opgewektheid, waarmede zij
over de meest ernstige zaken kunnen spreken,
denkende, dat de zorg toch altijd te vroeg komt,
dan nog het zangerige in hun spreken, mogen wij
gerust zeggen, dat de Limburger een gaarne ge
ziene gast is, ook boven den Moerdijk.
Limburg! Het is de provincie, waarover we niet
uitgepraat raken, het is het land der"tegenstellin
gen. der verrassingen op elk gebied.
Sedert eeuwen het ontmoetingspunt van de groo
te Romaansche en Germaansche beschavingsstroo-
mingen, vertoont het een geheel eigen beeld,
openbaart het zich in zijn volkskarakter, zijn taal
Beden en gebruiken, als de resultante van zeer he
terogene invloeden en krachten, zoodat het voor
<len folklorist en den taalvorscher welhaast als
teen unicum kan gelden.
Limburg, het land der tegenstellingen, gind-
eche heuveltop, prijkende in ongerepte schoonheid,
rijk aan heerlijke flora, omhuld met een waas van
romantiek, hij blikt neer op het zwoegen der mijn
streek, op het rijk der moderne techniek.
Onder den rook der mijnen bloeit nog de
reuwenoude sage; aan den huiselijken haard ver-
.telt de fabrieksman nog van bokkenrijders en
Roofridders; naast het gedaver der machinehal be
werkt de landman kalm en rustig zijn akker; van
«le fossielen van den St. Pietersberg tot de techni
sche wonderen der Maas-kanalisatie is slechts
één stap.
Natuur en kunst, legende en historie, oerkracht
cn menschen-vemuft. ze gaan in Limburg hand
in hand, ze vormen dat bonte geheel, dat „elck
wat wils" vermag te bieden. En hetzij men al
wandelend de heerlijke natuur der Geul-, Gulp- en
Geleen-dalen doorkruist, de heuvels van Vaals,
Epen en Slenaken bestijgt of dwaalt over de ein-
deooze Mokerheide, hetzij men zijn schreden richt
langs de historische monumenten van Maastricht,
Roermond en Venlo, met de kunstschatten hunner
kerken, hetzij men zijn auto laat snorren langs de
reuzen-9taatsmijn Maurits, het geweldige Oranje-
Nassaucompiex, de Laura- en Vereeniging, de Wil-
lem-Sophia of de Domaniale mijn, dan wel door
het model-complex Treebeek, Julia-dorp, Linden-
heuvel te Geleen, nimmer zal men den besteden
tijd betreuren, doch steeds de herinnering mede-
nemen en bewaren aan een prachtige, hoogst in
teressante landstreek, zooals ons vaderland geen
tweede bezit.
Wij hebben ons kunnen overtuigen van den
gemoedelijken, innig-vroomen volksaard, de ge-
zond-optimistische levensopvatting, de taaie ge
hechtheid van den Limburger aan zijn geboorte
grond; wij zijn heengegaan met bet gevoel, dat het
goed is te zijn temidden van dat volk, in het
uiterste Zuiden van het land en we verlangea
naar het oogenbliK dat we kunnen terugkecren.
De stof voor deze Limburg-nummers is onrust
barend gegroeid, zoo, dat we niet weten, of we
ons aan Goethe's voorschrift wel voldoende gehou
den hebben.
Een korte verklaring zijn wij den lezers nog
schuldig. Ten eerste, dat deze nummers geen eigen
werk zijn, d.w z. da' we het niet zelf uit ie bron
nen samengesteld hebben, maar wel bijeen gelezen
en opgeteekend uit hetgeen andereen voor ons
reeds over Limburg geschreven en ons nu verteld
hebben.
Daarbij, deze nummers kunnen uit den aard der
zaak geen aanspraak maken op volledigheid.
Industrie-financiering
in Limburg
door
Prof. Dr. ir. H- Gelissen
Door de oprichting van het Economisch Tech
nologisch Instituut (afgekort E.T.I.) ter bevorde
ring van de industrieele belangen der Provincie
Limburg, zoowel als die der in de provincie be
staande industrieën, hebben Provincie, Gemeen
ten en Kamers van Koophandel een belangrijken
stap ten behoeve der industrieele ontwikkeling
dier provincie gezet.
Door het E.T.I. zijn reeds verschillende gevallen,
zoowel voor wat betreft de vestiging van nieuwe
industrieën (industrieele exploratie), als de uit
breiding van bestaande industrieën onderzocht en
in vele van die gevallen is het Instituut na gron
dig technisch, economisch en commercieel (ac
countants-) onderzoek tot de conclusie gekomen,
dat het zeer wel mogelijk zou zijn, hetzij bepaal
de hier aanwezige industrieën te vergrooten, het
zij nieuwe in deze provincie op te richten.
Renteloos kapitaal
Er zijn dus industrieele mogelijkheden, en on
dernemers om deze te verwezenlijken; in bijna
alle gevallen is het echter steeds zoo goed als on
mogelijk, hetzij het kapitaal voor deze nieuwe in
dustrieën, of voldoenoe bedrijfskapitaal voor do
vergrooting der productie van bestaande indus
trieën te verkrijgen. Dit treft temeer, waar er be
langrijke kapitalen op het oogenblik practisch ge
sproken renteloos bij verschillende groote lichar
men opgehoopt liggen. Een bewijs hiervoor moge
men zien in het feit, dat het sommige industrieele
overheidslichamen mogelijk is leeningen op korten
termijn tegen een zeer lagen rentevoet, van b.v.
2 pet., te sluiten en lang geld tegen b.v. 4
pet. te verkrijgen, mits provincie, gemeenten of
het rijk garant blijven voor terugbetaling dei
leening.
Een schakel noodig
Er is eenerzijds voldoende kapitaal in Nederland
aanwezig om industrieën op te richten of haar uit
breiding te financieren. Anderzijds zijn er ver
schillende industrieën, blijkens onderzoek van het
E.T.I., in Limburg mogelijk, die opgericht zouden
kunnen worden, indien de geld bezittende klasse
voldoende vertrouwen in deze nieuwe industrieën
of in een vergrooting der bestaande industrieën
zou hebben. Er dient daarom gezocht te worden
naar een ^phakel, die zorgt voor een overbrugging
teneinde het te geringe vertrouwen der geld-
bezittende Klasse in de industrie te vergrooten,
terwijl tevens gemotiveerd moet zijn, dat deze in
stantie het hiervoor noodige risico aanvaardt»
Het belang der gemeenten
Het is herhaaldelijk bij het uitgeven van gemeen-
teleeningen gebleken, dat de Nederlandsche geld
gever nog steeds een groot vertrouwen in de g^
meentelijke crcdietwaardigheid heeft. De Lim-
burgsche gemeenten nu hebben elk voor zich en
alle gezamenlijk een groot belang bij de vestiging
van industrieën vooral van klein- en midden
industrie in deze provincie, alsmede bij even-
tueele uitbreiding van bestaande goed rendeeren-
ir-
Slechts hier en daar hebben we een greep kunnen
doen, met het doel, degenen, wicn Limburg nog
onbekend bleef in te leiden in de bijzondere at
mosfeer van het Zuiden.
Een overzicht van de geraadpleegde werken zou
te veel ruimte in beslag nemen, terwijl bronver
melding tusschen de tekst niet anders dan storend
kan werken. Voldoende op te merken dat wij een
dankbaar gebruik gemaakt hebben van het werk
van Prof. Dr. P. J. Blok: Geschiedenis van het Ne
derlandsche Volk; Limburg, door Dr. Felix Ruiten;
Schets eener geschiedenis van de provincie Lim
burg, door Dr. F. W. van Wijk en vele andeern,
alsmede van de uitgaven van „Ons Nederland" (A.
J. G. Strengholt) en van de talrijke ons ter hand
gestelde gidsen.
Rest ons tot slot van dit „Woord vooraf" dank te
brengen aan allen, die ons bij werk terzijde hebben
gestaan. Dan wel in de eerste plaats aan onzen Mi
nister-President: Jhr. Mr. Ch. J. M. Ruys de Bee-
renbrouck; den Commissaris der Koningin in de
Provincie Limburg: Mr. E. O. J. M. Baron van Hö-
vell tot Westerflier; den Hoofding. Dir. Rijkswater
staat in Limburg: Ir. A. A. H. W. König, 'die ons
gaarne een bijdrage voor deze nummers leverdea.
Dan aan de H.H. Burgemeesters van Maastricht,
Heerlen, Roermond, Verlo, Kerkrade, Geleen, Echt,
Tegelen, Swalmen, Venray, Gennep, Brunssum, die
met onuitputtelijk geduld ons uit den rijken schat
hunner ervaring over verscheidene onderwerpen
voorgelicht hebben en zelfs artikelen van hun
hand hebben willen afstaan. Aan de H.H. Secre
tarissen der Kamers van Koophandel en Fabrieken
on tal van andere medewerkers, wier pennevruch-
ten in dit en de nog te verschijnen nummers zul
len worden opgenomen. Tevens aan de directies der
groote industrieën en Besturen van Verecnigingen,
voor wien nooit eenige moeite te groot was. En
eindelijk aan den heer Joh. KUttschrütter te Roer
mond, eigenaai van het Hotel „Germania", voor
zijn prettige medewerking en de goede zorgen aan
ons besteed, bij ons verblijf in Limburg.
Onnoodig nog te zeggen, dat de redactie met de
volgorde der artikelen, geen persoonlijke voorkeur
heeft willen beoogen.
Zoo ontstonden door veler medewerking deze
nummers, die niet alieci den Nederlander willen
wijzen op Limburg, doch die mede ten doel heb
ben, om de banden tusschen Nederland en Lim
burg nog vaster aan te halen, dan ze reeds zijn.
HET
LEVERT:
Stikstof meststoffen voor
iederen grond en ieder
gewas, n.l.:
ZWAVELZURE AMMONIAK
20,8 stikstof,
AMMONSALPETER S.M.
20.5 stikstof <i/2 salpeter-
y2 ammoniakstikstof
AMMONSULFAATSALPETER S.M.
26 stikstof (Vi salpeter-,
ammoniakstikstof),
NATRONSALPETER S. M.
16 stikstof.
IrMchtingen en brochures worden op
aanvrage toegezonden door de
AFD. PROPAGANDA VAN HET
STULSTOFBINDINGSBEDRIJF, TE
LUTTERADE (L.).
2
LIMBURG 0 Ie NUMMER 0 31 JANUARI 1933
Roermond - meer en meer
landbouwcentrum
door
Mr. M. A. M. Waszink
Burgemeester van Roermond
Bereid de noodige ifaciliteiten te
bieden door eventueele vestiging
van een industrie, die vooruitzich
ten biedt.
Groote omzichtigheid geboden
Mr. M. A. M. Waszink
Het oude Roermond dat in Augustus j.l. op
feestelijke wijze herdacht, dat het vóór zeven
eeuwen door graaf Otto II van Gelre tot stad werd
verheven is wel zeer gunstig gelegen aan de
samenvloeiing van Maas en Roer. Zijn spoorweg
verbindingen met het Noorden en Westen dea
lands, met Zuid-Limburg, met België en Duitsch-
land zijn goed, van tramlijnen en autobus
diensten is het een knooppunt.
Geen wonder, dat Roermond, omgeven door een
krans van grootendeels van ien landbouw leven
de dorpen, geworden is een landbouwcentrum.
Dit manifesteert zich in de eerste plaats in het
Landbouwhuis, waarin verschillende boorenorpa-
nisaties haar zetel gevestigd hebben. Maar het
blijkt ook uit andere instellingen. Niet alleen is
hier gevestigd een Coöperatieve groenten- en
fruitveiling, maar ook en dit is van veel groo-
ter belang de Coöperatieve Roermondsche
Eiermijn, rier beteekenis voor stad en streek vol
doende geschetst is, wanneer ik vermeld, dat in
1931 bijna 250 mililoen eieren werden omgezet, tot
een waarde van bijna 10.500.000.
Of dit zoo blijven zal? Ik vrees er voor. Want
al heeft de Eiermijn tot nu uoe de verschillende
moeilijkheden, die andere landen haar ten aan
zien van den invoer harer artikelen in den weg
legden, dapper doorstaan, de dreigingen, die nog
van verschillende zi.den komen zijn wel zoo ern
stig, dat velen de toekomst met angst tegemoet
zien. De Eiermijn zelf verliest den moed blijkbaar
niet, want kort geleden besloot zij, om, in samen
werking met den Zuid-Nederlandschen Zuivel-
bond, hier te stichten een groot koelhuis. Hier
mede zal gepaard gaan een overplaatsing van de
botermijn van Maastricht naar Roermond. Een
tweetal jaren geleden reeds werd het boter-con-
trole-station van de provinciale hoofdstad naar
hier overgebracht.
Aldus wordt Roermond steeds meer een land
bouwcentrum. Het gemeentebestuur tra-ht dit nog
te bevorderen. Onlangs werd, op voorstel van Bur
gemeester en Wethouders, door den gemeenteraad
een „raadscommissie voor landbouwbelangen" in
gesteld. Maar ook eerder rei ds droeg de gemeente
het hare bij tot bevordering der landbouwbelang
gen; zij nam beldelijk deel in de verleden jaar
opgerichte en dit jaar in bedrijf gestelde „Zuid-
Nederlandsche Emballagefabriek", een instelling,
die in de allereerste plaats beoogt de vervaardi
ging van emballage-artikelen voor eier-, groenten-
en fruitveilingen. Dat met de stichting dezer fa
briek tevens een nieuwe werkgelegenheid gescha
pen werd voor de werkloozen. maakte het voor de
gemeente des te aannemelijker, geldelijk deel te
nemen in do nieuwe fabriek.
Om deze reden heeft de gemeente ook een, zij
het belangrijk kleiner bedrag verstrekt aan de
Beton Maatschappij „de Peel", opdat deze maat
schappij, wier bedrijf tot nu toe gevestigd was in
twee verschillende gemeenten, door concentratie
ervan in Roermond op een uitermate gunstig ge
legen terrein, economischer zou kunnen werken.
Zoo hoiKlt het gemeentebestuur bij voortduring
zijn aandacht gevestigd op het vermeerderen der
werkgelegenheid en in het algemeen op de
stoffelijke belangen der gemeente. Eén enkel voor
beeld moge hiervan nog vermeld worden. Evenals
andere gemeenten, kent ook Roermond onder zijn
arbeiders werkloosheid. Een werkloosheid, die hier
reeds betrekkelijk lang duurt en voornamelijk
voorkomt onder de bouwvakarbeiders. Want, hoe-
wei Roermond zelf in inwonertal in de laatste
tientallen van jaren zeer weinig is vooruitgegaan
en van een groote bedrijvigheid in de bouwvakken
dus niet kan worden gesproken (welk een ver
schil met de meeste gemeenten in het zuiden der
provincie, waar de invloed der mijnindustrie in
dit opzicht zoo duidelijk merkbaar isl) was het
aantal der in deze gemeente woonachtige bouw
vakarbeiders naar verhouding betrekkelijk groot,
omdat deze arbeiders, vóór het intreden der tegen
woordige abnormale omstandigheden, werk zoch
ten en ook vonden over de grens in Duitschland.
Daaraan is thans, en waarschijnlijk voor zeer
langen tijd, een einde gekomen. Zoo stond de ge
meente thans voor de vraag, wat met deze arbei
ders moest geschieden. Er bleef, nadat de nieuwe
Industrieën een aantal ervan hadden opgenomen,
nog een zoodanig getal over, dat het de moeite
loonde, naar een behoorlijk werkverschaffings
object om te zien. Eerst werd het z.g. industrie
terrein geëgaliseerd, daarna is overwogen het gra
ven eener haven in de Stadsweide. Onmiddellijke
behoefte aan een nieuwe havenkom bestaat niet;
de Roerhaven zal waarschijnlijk nog wel enkele
jaren voldoende ruimte bevatten. Maar daar aan
werkverschaffing de voorkeur werd gegeven boven
het verleenen van steun, zijn de plannen der
nieuwe haven verder uitgewerkt En, nadat van
Rijkswege subsidie was toegezegd in de loonen
der te werk te stellen arbeiders, is met de uitvoe
ring een begin gemaakt. Zoo wordt tweeërlei doel
bereikt: aan een kleine honderd werkloozen wordt
ongeveer een jaar lang werk verschaft, voor de
BEZOEKT
Gunstig gelegen Woon- en Industriestad
Schitterende omgeving
Goedkoope Bouw- en Industrie-terreinen
Uitstekende Onderwijs-inrichtingen
toekomst wordt een werk tot stand gebracht, dat
voor den stoffelijken bloei der gemeente van het
hoogste belang zal zijn.
Het gemeentebestuur rust niet: indien het mo
gelijk blijkt, de vestiging binnen ziJn gebied te
bevorderen van een industrie, die vooruitzichten
biedt, is het bereid de noodige faciliteiten te bie
den. Maar het is duidelijk, dat in deze tijdsom
standigheden buitengewoon groote omzichtigheid
geboden is.
Mogen de tijden spoedig zóó veranderen, dat
rijkelijk de vruchten geplukt wo'din van den
thans verrichten arbeid!
SMAKELVK
Eenige Warmwaterbron In Nec-erlano
WAAROM nog duur Buitenlands ch
Bronwater gedronken, nu er een
BETER en GOEDKOOPER
N EDERLAN DSCH
BRONWATER
verkrijgbaar is
Vraagt Uw Leverancier vanaf heden
T R E G A TAFELWATER
geroemd om zijn voortreffelijken smaak
en geneeskracht. -
EXPLOITATIE TREGABRON - Maastricht
CABERGERWEG 5 TELEFOON 1494
Carisborg
Bruinkool
briketten
Een ideale huisbrand
Ook speciaal geschikt
voor bakkers-ovens
Het belangrijkste industrie
centrum van Noord-Limburg,
met goede spoor- en water
verbindingen, biedt gunstige
voorwaarden voor vestiging
van nieuwe industrieën
111
