MAANDAG 30 JANUARI 1933
EERSTE BLAD PAG. 2 f
BUITENLAND
VON SCHLEICHERS AFTREDEN
GROOTE SPANNING IN
DUITSCHLAND
Komt er een rood front tegen het
rechtsche streven naar dictatuur?
Von Schleichers „overganeskabinet" is niet
meer dan een leven van acht weken bescho
ren geweest
Zij, die dachten, dat ,Aiets zoo duurzaam
als het voorloopige" op dit kabinet
passing zou zijn, hebben dus ongelijk gekre
gen en zij, die meenden dat Von Schleicher,
eertijds „de sterke man achter de schermen"
geacht, buitengewone dingen tot stand zou
brengen, zijn in hem teleurgesteld geworden
Of het juist is den afgetreden Rijkskanse
lier daarover lastig te vallen weten wij niet.
Men beweert, dat hij veeleer op den kanse
lierszetel is geduwd tegen zijn zin dan dat
hij naar dien post heeft verlangd. Maar ont
kend kan niet worden dat zijn bewind meer
door rustig afwachten dan door een teveel
aan daden is gekenmerkt geweest, hetgeen
men ook zou kunnen uitleggen als een na
tuurlijke reactie op de periode-Von Papen,
welke aan de zijne voorafging.
Dat Rijkspresident Von Hindenburg Von
Sohleicher gaarne z'n gevraagd ontslag heeft
gegeven valt nauwelijks te betwijfelen. Met
tegenzin heeft de oude Rijkspresident, die
zijn persoonlijke sympathieën en antipa
thieën niet onder stoelen of banken pleegt
te steken, Von Papen door Von Sohleicher
vervangen. Met voldoening zal hij ongetwij
feld thans aan Von Papen hebben opgedra
gen om na te gaan of er mogelijkheid be
staat voor de vorming van een meerderheids
kabinet
In welke richting Von Papen zulk een ka
binet zoeken zou, stond van te voren reeds
vast, nadat hij als particulier persoon reeds
enkele weken had geconfereerd met de lei
ders der nationaal-socialisten en de Duitsch
natioaalen: Hitier en Hugenberg. Von Papen
wil het z.g. Harziburger front herstellen en
dat den doorslag laten geven in het een-en-
twintigste kabinet der Duitsche republiek.
Wij zeggen: „den doorslag laten geven" om
dat het Harzburgerfront in den Rijksdag de
meerderheid niet kon vormen en dus zou
moeten steunen op het Centrum en de kleine
miet-Marxistische partijen.
Maar ook is een rechtsohe regeering te
denken als presidentieel kabinet en in dat
geval zou de hulp van het Centrum over
bodig zijn.
Daar het Centrum Von Papen niet terug
wil en het ook niet tie vinden zal zijn voor
den bekenden eisch van Hitier c.s., dat de
communistische partij verboden moet wor
den, een eisch waarin ook van Hindenburg
niet wil treden, zal het wel zeer moeilijk zijn
om een meerderheids kabinet te vormen.
Daarna schijnt nog nog over te blijven de
vorming van een presidentieel kabinet van
rechtsche mannen, dat alleen de stem van de
Duitsch-nataonalen zou hebben en niet ver af
zou staan van een dictatuur.
Het staat echter reeds vast, dat de linker
partijen daartegen een feilen strijd zouden
ontketenen, waarbij hel middel der algemee-
pe staking als voor het grijpen ligt.
De sociaal-democraten hebben Zondag hun
legenbetooging gehouden tegen de nationaal
socialistische demonstratie van verleden Zon
dag en ze hebben dit gedaan onder het de-
Vies van de vorming van een gemeenschap
pelijk front met de commuisten, die daar
wel ooren naar hebben, omdat ze wel weten
dat niet de sociaal democraten maar zij
zelf daarin de leiding zullen hebben.
De roode en de christelijke vakbonden
hebben reeds alarm gemaakt in telegram-
y men aan den Rijkspresident, waarin zij hem
waarschuwen voor de rechtsche staatsgreep.
Zoo komen in Duitschland meer en meer
twee fronten tegenover elkaar te staan en
lijkt de beslissing steeds naderbij te komen
de beslissing waarmee niet alleen de wet
geving van den eerstkomenden tijd maar
misschien zelfs de staatsvorm gemoeid zal
zijn, welke laatste, tengevolge van de onbe
kwaamheid van de linkerpartijen, reeds nu
6terk overhelt naar absolutisme en oligarchie
Er staan voor de eerst-komende dagen be
langrijke beslissingen te wachten. En het
ss lang niet zeker of die beslissingen zullen
vallen alleen in conferenties tusschen de
Duitsche staatslieden.
De Rijksdagzitting die op Dinsdag 31 Jan.
zou plaats vinden, is in afwachting van de
komende dingen, reeds afgelast.
VON PAPEN'S ONDERHANDELINGEN
BERLIJN, 30 Jan. Von Papen heeft heden
morgen zijn onderhandelingen tot vorming
van een meerderheidsregering op parlemen
tairen grondslag verder voortgezet. Of deze
tot eenig resultaat zullen leiden, valt nog
niet te zeggen, dich in ingewijde kringen
worden ze niet ongunstig beoordeeld.
DALADIER FRANSCH KABINETS
FORMATEUR
De afgetreden minister van oorlog Dala
dier, de bekende radicaal, die reeds eerder
kabinetsformateur is geweest, is door den
President der Fransche republiek Lebrun,
met de vorming van een nieuwe regeering
belast.
Hij zou heden zijn definitief antwoord ge
ven.
Heriot had op het verzoek van Lebrun ge
weigerd in verband met zijn positie van de
sohuidenkwestie.
Daar de socialisten wel niet tit een kartel-
regeering zullen willen toetreden omdat in
de tegenwoordige Kamer geen meerderheid
voor hun eischen te vinden is, wordt ver
wacht. dat Daladier zijn pogingen vooral
zal moeten richten op de vorming van een
kaïbinet, dat alle partijen kunnen steunen
met uitzondering van de socialisten en de
uiterst rechtsche groep-Martia.
PARIJS, 30 Januari. Men verwacht dat
Daladier reeds hedenavond in groote trek
ken zyn kabinet gereed zal hebben. De groote
onbekende blijft echter nog steeds de candi-
daat voor de portefeuille van financiën.
Vanmorgen om 10 uur ontving Daladier
een delegatie van de boc. Kamerfractie, die
hem waarschijnlijk reeds vanmiddag haar
antwoord zal doen toekomen. Bij de socialis
ten schijnen de tegenstanders van deelneming
m de regeering in de meerderheid te zyn.
In de ochtendbladen wordt Paul Boucour
weer genoemd als Minister van Buitenlandsche
Zaken, Chautemps als Minister van Justitie of
van Binnenlandsche Zaken, terwyl verluidt dat
de Monzie Minister van Onderwijs zal blyven.
Als verdere candidaat voor het Ministerschap
wordt genoemd de voorzitter der rad. boc. Ka
merfractie Francois Albert. In het algemeen
is het feit dat Daladier de opdracht tot Ka
binetsformatie werd toevertrouwd, gunstig ont
vangen.
WAPENPABRICAGE IN BELGIE
Voor Duitsche rekeninq?
Volgens de socialistische bladen te Peuple
en La Wallonië, heeft de firma Pieper te
Herstal sedert Juni 1932 niet minder dan 5000
behulpzaam geweest Tihans wordt
nieuwe bestelling van 2000 machinegeweren
gewerkt. Deze wapens zijci van diverse mo
dellen (Parabellum, Mauser, enz.) en blijken
voor uitvoer te zijn bestemd.
STORM AAN AMERIKA'S KUST
Halifax geteisterd.
Aan de Atlantische kust van Nieuw Schot
land tot Florida woedde Zaterdag een bui
tengewoon zware storm. Door een vloedgolf
werd een deel van de stad Halifax over-
overstroomd, waardoor honderden woonhui
zen, werden vernield. Verschillende uitva
rende groote stoomschepen moesten zoo snel
mogelijk naar de havens terugkeeren. De
oceaanschepen zullen met een vertraging
van verscheidene dagen aankomen.
Uit Lima wordt, gemeld:
In verschillende kringen gelooft men, dat
het oorlogsgevaar tusschen Peru en Colum
bia, dat door de troepenbewegingen van bei
de partijen in verband met de bezetting van
de rivierhaven Leticia aan de Amazone een
oogenblik zeer dreigend was, zoo goed als
geheel verdwenen is na de bespreking, die
gisteren is gehouden tusschen den President
der Peruaansche republiek Luns Sanchez
Cerro en den specialen Columbiaanschen ge
volmachtigdc Laureano Garcia Ortiz. De be
spreking leidde tot een accoord dat dadelijk
werd getelegrafeerd naar den President van
Columbia Enrique Olaya Herrera te Bogota.
Algemeen schrijft men dit succes toe aan de
Sressie, die is uitgeoefend zoowel door de
uid-Amerikaansche neutrale staten als
door de Vereeaigde Staten en den Volken
bond.
DE OORLOGSSCHULDEN
De Engelsche gezant in de Ver. Staten
Lindsay, heeft vóór, zyn vertrek naar Londen
om rapport uit te brengen over de schulden
kwestie, een onderhoud van vier uren gehad
met den gekozen President Roosevelt. Het
initiatief hiervan ging van Roosevelt uit. Er
is een kort communiqué gepubliceerd, volgens
hetwelk de persoonlijke bespreking een
bevredigend verloop genomen heeft Er zijn
voorloopige overeenkomsten gemaakt betref
fende de onderhandelingen over de schulden
in Washington, welke naar gehoopt wordt
begin Maart zullen aanvangen. Ambassadeur
Lindsay is Zondagavond naar Washington
teruggereisd, vanwaar hy weer naar Londen
zal vertrekken.
Vermindering van 80 a 90 pCt.7
LONDEN, 30 Januari. In Engeland bestaat
froote belangstelling voor het bezoek van den
ritschen ambassadeur te Washington Sir Ro
nald Lindsay aan president Roosevelt. Voor
zoover men tot nog toe meent te weten, bevat
ten de Amerikaansche voorstellen een vermin
dering der oorlogsschulden met 80 percent, een
mogelijkheid die ook door een vriend van
Roosevelt, Bullitt, bij zyn bezoek aan Londen
is genoemd, terwyl de Engelsche deskundi
gen een vermindering van 90 percent zouden
willen overeenkomen.
Naar verluidt, zou Bullitt, die thans te
Parijs vertoeft, na zyn bezoek aan Frankrijk,
ook naar Moskou gaan, om daar de voor
waarden voor de hervatting der Rusaisch-
Amerikaansche betrekkingen te onderzoeken.
UIT HET LAND DER BOMMEN
Aan een particulier schrijven uit Valencia
(Spanje) ontleenen we:
Gelukkig kan ik jullie mededeelen, dat ik
er bij de jongste stakingen en revolutionaire
opstootjes nog heelhuids afgekomen ben.
Op 't oogenblik is alles weer rustig. Wel
heeft 't er eenige dagen gespannen: bommen
ontploften er in in de eerste dagen van de
vorige week bijna ieder uur. Machinegewe
ren waren voor postkantoor, gemeentehuis,
banken en op de voornaamste punten der
stad opgesteld. Degenen die binnengelaten
wilde worden in de openbare gebouwen wer
den eerst goed gevisiteerd en op verschil
lende plaatsen in de stad moest men „hands
up" loopen.
Wij hebben geregeld door gewerkt (schr.
as op een groote boom- en planteakweekerij,
annex sinaasappelplantage werkzaam) hoe
wel het plan scheen te bestaan om ook ons
op te wachten. Dit staken gaat eigenaardig
hier in Spanje: een stelletje van deze oproer
makers begint bv. bij de eene firma met
stokken en knuppels gewapend de arbeiders
te dwingen hun werk neer te leggen. Hierop
gaan ze met doze onderworpenen naar een
andere zaak, en zoo gaat het van den een
nafir den ander.
Onderweg wordt zoo af en toe een tram
uit de rails gewipt of vrachtwagens met de
geheele inhoud op straat leeg gekiept Wat
het mooiste is: de politie durft bijna niet op
te treden.
Onveilig voelen doe ik me hier echter niet
en daarom blijf ik hier nog maar zoolang ik
van de autoriteiten verlof heb dat is voor-
loopig tot einde Maart
Gisteren heeft het hier voor het eerst na
16 jaren een beetje gesneeuwd. Jullie had
den die Spanjaarden eens moeten zien. Als
kinderen huppelden ze rond.
SPOORWEGSTAKING TE ULSTER
Na Let mislukken der conferentie met de
bemiddelaars hebben 5000 spoorwegarbeiders
uit Ulster besloten Maandag in staking te
gaan. De oorzaak dezer staking is de aan
kondiging vaa een loonsverlaging van
10 pet.
VECHTENDE ZIGEUNERSTAMMEN
Uit Belgrado wordt gemeld:
De vrouwen van elkaar vijandig gezinde
zigeunerstammen te Zupanje in Slovenië heb
ben zóó hevige ruzie met elkaar gekregen
dat een ware vechtpartij ontstond waarbij
de vrouwea met stokken, messen, en voorts
met haar tanden en nagels vochten.
Eerst-toen de vechtpartij een half uur ge
duurd had, mengden zich ook de mannen in
den strijd. Eindelijk kwam de politie die orde
herstellen. Toen bleken vijf vrouwen en vier
mannen zeer ernstig en verscheidene ande
ren lichter op het slagveld te zijn gewond.
De bekende gangster Ted Newberry, die
een der luitenants was van Al Capone, is
door vijandelijke leden der onderwereld ver
moord. Zijn lichaam werd eenigo dagen ge
leden doorzeefd met kogels langs den weg
gevonden.
De elden van 't Amerikaansche legioen
hebben Newberry met militaircr eer begra
ven daar hij tijdens den oorlog militaire
vlieger is geweest aan hot Fransche front
en daar grooten moed getoond heeft, 1 De
doodkist van den bendeleider werd op een
affuit naar het kerkhof gereden.
DE VALERA HEEFT
VOLSTREKTE MEERDERHEID
Spoedige afkondiging van de lersche
republiek?
De einduitslag van de lersche verkiezingen
is naar Router vannacht seinde: De Valera
77 zetels, Cosgrave 48, onafhankelijken S een
trum 11, arbeiderspartij 8, onafhankelijke
arbeiderspartij 1.
Van .de 153 zetels heeft De Valera dus
juist de volstrekte meerderheid gekregen.
Een boodschap van Do Valera
De lersche premier De Valera heeft nadat
zijn stembusoverwinning definitief was vast
gesteld een boodschap gepubliceerd, waarin
o.m. worat verklaard: De nationale politiek
is thans definitief verzekerd. De dooden, -die
voor Ierland gestorven zijn, zullen aanwezig
zijn bij de ten uitvoerlegging van ons stre
ven."
Nopens zijn politieke bedoelingen ver
klaarde De Valera, dat volkomen onafhan-
DE VALERA
kelijkbeid van Engeland einddoel blijft Do
vereeniging van Noord- met Zuid Ierland is
de noodzakelijke voorwaarde voor een waar-
aohtigen permanenten vrede tusschen Enge
land en Ierland Hij kondigde voorts aan dat
de annuiteitiea aan Engeland in de toe
komst niet meer zullen berusten op een tus-
schenberekening maar moeten worden vrij
gemaakt voor de lersche begrooting. Het re
sultaat der verkiezingen beteekent geen vij
andigheid tegenover Engeland. De wensch
van het lersche Volk en der lersche regoe-
ring is: met Engeland in de beste en meest
vriendschappelijke betrekkingen te staan.
De Valera kondigde aan, dat het aantal se
natoren tot 35 zal worden teruggebracht, ook
het aantal Dail-leden zal worden vermin
derd. Het kabinet zal streven naar decen
tralisatie der industrie.
Het orgaan van het lersche republikeinsche
leger schrijft: liet volk heeft duidelijk aan
getoond, dat het een onafhankelijke lersche
republiek wenscht. Wij willen niets meer
hooren van zaken met Engeland. Wy willen
nog slechts den roep hooren: „Op voor de
republiek".
Uister trouw aan de kroon.
Alle pogingen om te komen tot het stich-
•n van een republiek van Noord- en Zuid-
lerland zullen vergeefsch zijn, aldus Lord Crai
gavon, de eerste minister van Noord-Ierland,
die hieraan toevoegde, dat geen poging on
beproefd zou worden gelaten om Ulster
trouw aan de kroon te doen blyven.
JAPAN UIT DEN VOLKENBOND?
TOKIO HEEFT GEEN HOOP OP EEN
OPLOSSING TE GENEVE
Onder voorzitterschap van premier Saito
is Zaterdag een buitengewone zitting vaa
het Japansohe kabinet gehouden, welke ge
heel gewijd was aan den politiekén toestand
De minister van buitenlandsche zaken,
Oesjida, heeft rapport uitgebracht over de te
Genève gevoerde onderhandelingen en ver
klaarde, dat geen hoop bestaat op een oplos
sing der Mandsjoerijsche kwestie. Hij ver
zocht volmachten voor het geval, dat Japan
uit den Volkenbond zal treden.
Een besluit betreffende de terugroeping
der Japansche delegatie uit Genéve is nog
niet genomen.
Het Japansche hoofdkwartier deelt mede,
dat de Chineesche troepen na een vrij lang
durig artillerievuur in den nacht van 27 op
28 Januari een aanval op Sjan Hai Kwan
hebben ondernomen. Na een gevecht van
vier uren werden de Chineezen evenwel door
de Japanners teruggeslagen. Aan Chineesche
zijde zouden 200 personen zijn gedood of ge
wond.
Ghineesche waarnemers hebben, in tegen
spraak met de z.g. Japansche bereidverkla
ring om Sjan Hai Kwan weer tè ontruimen,
geconstateerd, dat de Japanneezen de stad
krachtig hebben versterkt door prikkeldraad
versperring en loopgrraven.
Het bericht in zake een z.g. gedeeltelijke
ontrunung van Sjang Hai Kwan is volgens
de Chineesche opvatting niets anders dan
een om den tuin leiding der openbare mee
ning.
ARAKI OVER DE KOSTEN VAN DE
ACTIE IN MANDSJOERLJE
De Japansche Minister van Oorlog Araki
verklaarde in de Japansche Kamer dat do
door de campagne in Mandsjoerije ontstane
kosten in de toekomst niet door Japan al
leen gedragen zouden worden. Het defensie
program volgens het Japansch-Mandsjoeri-
sche protocol zou in 1935 geheel zijn uitge
voerd. De kosten voor Japan zullen dan
ongeveer 70 millioen yen bedragen, terwijl
de uitgaven op de begrooting 1933'34 op
190 millioen yen geschat kunnen worden.
Voor de completeering van het nationale
verdedigingsplan achtte Araki een bedrag
van ruim 500 millioen yen noodig, opdat
men gelijken tijd zou kunnen houden met
de bewapening der andere staten. Uit finan-
cieele overwegingen zou men dit bedrag
echter voor de komende twee jaar lager stel
len en wel op 410 millioen yen.
aardbeving in auvergne
Het seismographisch instituut te Clermont-
Ferrand heeft in den nacht op Zondag een
J jvige aardbeving geregistreerd, welke in
de provincie Auvergne eenige schade heeft
ingericht. De warmte-genezing-gevende bron
e Caudes Algues sohynt wel bizonder door
de onderaardsche beving te zijn getroffen. De
hoeveelheid water is sinds Zondagochtend
net 150 pet. afgenomen en het water, dat tot
ïu toe helder als kristal was, is plotseling
roebel geworden.
EEN NIEUW FRANSCH OORLOGSGAST
De „Daily Herald" meldt uit Marseille,
dat Fransche vliegers in de jungle van Indo-
China een nieuw gas hebben geprobeerd, het
zoogenaamde verlammingsgas, dat geduren
de een periode van 10 tot 48 uur algeheele
lichamelijke verlamming veroorzaakt.
Het gas kan met behulp van bommen uit
vliegtuigen verspreid worden en schijnt tot
nog toe alleen maar tegen wilde dieren te
zijn gebruikt. In geval van oorlog kan het
echter evengoed tegen vijandelijke troepen of
burgers worden gebruikt.
DIJKEN IN CHINA.
Tegen de overstroomingen.
Onder leiding van Chineesche ingenieurs
zijn in China dijken tot een gezamelijke
lengte van 5000 K.M. aangelegd, teneinde
een overstrooming als in 1931, waarbij, zoo
als men zich zal herinneren, millioenen
menschen door verdrinking en hongersnood
om het leven kwamen, te voorkomen.
De aarde, welke hiervoor is gebruikt, zou
voldoende zijn om een dam van eon meter
hoog en een meter dik viermaal rond
aarde op te werpen.
Sir John Hope-Simpson, de directeur-
generaal van de nationale commissie
leniging van den nood tengevolge van de
overstrooming heeft verklaard, dat zoowel
het ingenieurswerk als de uitvoering uit
sluitend is verricht door Chineezen.
Het werk is in ongeveer een jaar tijd vol
bracht.
GECONCENTREERD VOEDSEL
De afdeeliing voor Voedselvoorziening vam
het dep. von Oorlog in Tokio maakt aan
spraak op de uitvinding van geconcentreerd
voedsel, dal calorisch voedsel wordit
noemd en dat bestaat uit boter, druiven-
euiker, gist, „leticin"'? en groene thee. Een
pakje ter grootte van een half sigaretten
doosje, bevat 300 caloriën.
VERANTWOORDELIJKHEIDSBESEF
Op instigatie der autoriteiten van Baja
doz (Spanje) zijn, naar uit Madrid wordt
gemeld, de buqgemeester en alle gemeente
raadsleden der stad Nogales gearresteerd.
Ten einde de verantwoordelijkheid te ont-
loopen voor de oplossing van een aantal
moeilijke sociale kwesties, hadden de hoe
ren zich een voor een verlof laten geven
lagere ambtenaren belast met de
ming der zaken.
INTERPLANETAIRE VERKEERS-
DROOMEN
Uit Washington wordt gemeld, dat Profes
sor Piccard in een interview met Reuter
verklaard, dat het in de toekomst wellicht
mogelijk zal zijn, om met een raket-vliegtuig
naar Mars of andere planeten te vliegen.
Piccard verklaarde, dat een raket-vlieg
tuig voor een tocht naar een andere planeet
minstens 20 ton ontplofbare stoffen aan
boord zou moeten hebben en een hoeveelheid
van 10 ton voor den terugkeer naar de aarde
Voor een raketvlieg-tuig Is het echter prac
tisch onmogelijk eeft zoo grooten last te ver
plaatsen.
De professor is van meening, dat raket
vliegtuigen zich een onbeperkten afstand van
de aarde kunnen verwijderen doch dat ba-
lonnen en vliegtuigen niet veel hcoger zul
len kunnen komen dan 16 K.M., de hoogte,
die hijzelf den afgeloopen zomer bereikt heeft
Hij grondt zijn standpunt op practise hie con
structiemoeilijkheden.
KRYLENKO GERIDDERD
Voor zijn meedoogenloosheid.
Uit Moskou wordt gemeld:
Aan den volkscommissaris voor justitie
Nicolai Krylenko is de ,,orde van Lenin" ver
leend wegens zijn verdiensten bij het onder
drukken en straffen van de con tra-re volution
naire elementen.
Krylenko werd geprezen voor de meedoo
genlooze wijze, waarop hij voor de recht
bank het doodvonnis eischtj tegen de vij
anden van de sovjet.
SPOORWEGARBEIDERS IN STAKING
BELFAST, 29 Januari (VD) Na het mis
lukken der conferentie met de bemiddelaars
hebben 5000 spoorwegarbeiders uit UlsteV
besloten Maandag in staking te gaan De
oorzaak dezer staking is de aankondiging
van een loonsverlaging van 10 pCt
UIT NEW-YORKS ONDERWERELD
De bekende leiders der onderwereld Spi
tale en Bitz, van wier diensten Lindbergh
verleden jaar gebruik heeft gemaakt om te
onderhandelen met de roovers van zijn
zoontje, zijn Zondag door detectives gear
resteerd. Zij worden er van beschuldigd r<n
hunner rivalen-gangsters in Augustus j.l. U
hebben vermoord. Spitale en Bitz ontkennen
met nadruk.
ex-kroonprins ruprecht en de
ex-keizer.
De „Munchener Zeitung* meldt, dat te Mun-
chen gevestigde Pruisische officieren van het
voormalige Keizerlijke leger gisteravond ter
gelegenheid van den verjaardag van den
ex-Keizer een feestelijke bijeenkomst hadden
georganiseerd, waar ook ex-Kroonprins
Ruprecht van Beieren aanwezig was.
bomaanslag te philadelphia
Naar uit Philadelphia wordt gemeld, is op de
villa van den bekenden advocaat en bankier
J olin de Silvestro een bom geworpen, die het
gebouw verwoestte. De vrouw des huizes werd
gedood, terwyl de drie dochters, de zoon en de
secretaresse van den bankier werden gewond.
Silvestro, die in fascistische Italiaansche krin
gen in Amerika zeer bekend is en doorgaat
een vriend van Mussolini, keerde enkele
minuten na den aanslag terug van een bezoek
by een vriend, waardoor hij aan den dood ont
snapte. De familie had in den laatsten tijd in
Italië gewoond en was eerst kort geleden naar
Amerika teruggekeerd. De politie gelooft, dat
de aanslag het werk van de anti-fascistische
beweging is. Men vreest voor verdere aansla
gen.
HET DEENSCHE WETSONTWERP
INZAKE DEN ARBEIDSVREDE
De Deensohe minister-president Stauniing
verdedigde Ze terdag in het Folketing het
wetsontwerp betreffende den airbeidsvrede,
volgens hetwelike alle arbeidstarieven tot 1
Fobr. 1934 hun geldigheid zouden behouden
en uitsluitingen en stakingen zouden zijn
verboden. Stauning verklaarde, dat de drei
gende uitsluiting voor Denemarken een zeer
groo fcongeluk zou beteekenen. Tweederde
Deensohe bevolking ie door de we
reldcrieie getroffen. Er zijn reeds 200.000
werkloozen en op het land lijden 250.000
menschen onder de crisis. Dat beteekent
dat meer dan 1 milHioen personen niet meer
deelnemen aan het economisch gebeuren.
De regeerimgspartij, de eociaail-democraten
on de burgerlijke radicalen ©temden voor
het ontwerp, terwijl de Boerenpartij (Ven
stro). de conservatieven, de rechtsche par
tijen en de communist zich tegen het voor
stel uitspraken. Maandag vindt de tweede
lezing plaats. Op de bouns te Kopenhagen
Kroon buitengewoon veel teruggeloo-
pen. daar de kooplieden en de importeurs
nog steeds rekening mee houden da' op
1 Februari de uitsluiting zaïl beginneb.
Schoolnieuws.
GRONINGEN.
deel. de dames
M. G. Hay tink en H. J.
EXAMENS-MACHINIST
DEN HAAG. 28 Jan.
deelte^ v
vóór 1 April a.s. bij den heer W. H.
Cool. insp. N.O. te Den Haag. Vaa Lenaep-
Kunst en Letteren.
MODERNE RELIGIEUSE EN
KERKELIJKE KUNST
TENTOONSTELLING IN DE LAKENHAL
Zaterdagmiddag half drie heeft in de La
kenhal üe opening plaats gehad van de ten
toonstelling van moderne religieuse en ker
kelijke kunst, die gehouden wordt onder
auspiciën van de Leidsohe Kunst vereeni
ging en ingericht is door het Instituut voor
Kerkelijke Kunst te Amsterdam. De voorzit
ter vaai de Leidsohe Kunstvereeniging, Mr.
J. Slagter, sprak een openingswoord.
Spr. begon met te wijzen op twee verheu
gende verschijnselen in de moderne kunst,
tu de eerste plaats het streven, reactie op
het impressionisme, om de kunst de uit
drukking te doen zijn van een geestelijke
werkelijkheid en de kunst dus weer te bren
gen op het niveau, waarop deze in alit
groote tijd pea-ken stoaid, AMeen in tijden van
verval verlaagt de kunst zioh tot de min oi
meer bedriegelijke nabootsing van de natuur
en verwordt 'het gevoel tot sentimenta
liteit. In de tweede plaats is er reden toi
verheuging over de opleving van de kunst
ambachten. Deze twee verschijnselen waren
bij uitstek geschikt om de opleving te bevor
deren van de religieuse en kerkelijke kunst,
welke immers allereerst behoefte heeft aan
de verbeelding van verhevener gevoelen
terwijl de kerken met een ontwikkeld r:
tueei de behoefte hebben aan sohoone
voorwerpen voor den eeredienst, Spr. wijsl
dan op de groote beteekenis van drie figu
ren, aan wie voor All-es de opleving der reli
gieuse en kerkelijke kunst in ons land is te
danken. Allereerst Antoon der Kinderen,
met wiens in 1884—1888 geschilderde Proces
sie van het H. Sacrament van Mirakel van
het H. Hart cle opleving eigenlijk begint Na
laaige omzwervingen bevindt zioh deze Pro
cessie thans weer op de plaats, waarvoor
zij is gemaakt, nl. de Begijnhofkerk te Am
sterdam. Naast der Kinderen moet Johan
Thorn Prikker worden genoemd, die al in
18S9 verraste met ean van nieuwe visie ge
tuigende Ghristaiskop en wiens latere mo
numentale werk zoo grooten invloed heeft
gehad, vooral in Duitschland. Als derde
noemt spreker Jan Toorop, die zioh om
streeks 1906 meer en meer aan religieuse
«mderwerpen is gaan wijden en die mede
den stoot heeft gegeven tot betere inzichten
betreffende de versiering van het kerkge
bouw. Spr. vraagt aandacht voor de vele
jongeren, die op deze voetsporen trachten
de religieuse en kerkelijke kunst te zuive
ren van wansmakelijkheden en sentimenta
liteit en haar weer te doen doorgloeien van
een levend geloof. Spr. eindigde met zijn
danik uit te spreken aan de Lakenhalcom
missie voor de beschikbaarstelling der za
len, aan den directeur van het Museum
voor zijn hulp en aan den heer Clemen;
Meulenmn. directeur van het Instituut voo
Kerkelijke Kunst te Amsterdam en zijn me
dewerkers. die deze tentoonstelling inrichtte
en de kunstenaars, die hun werk hiervoor
afstonden. Hiermede verklaarde spr. de ten
toonstelling voor geopend.
ORGELCONCERT
HENNIE SCHOUTEN
Er waren nog geen dertig menschen
de Luthersohe Kerk. Welk excuus degenen
hebben, die van muziek houden en niet d'
bezigheden verhinderd waren om weg te
blijven, weet ik niet. Doch ongelijk hebben
ze gehad. Daar zit nu reeds geruimen tijd
op de orgelbamik van de Luthersohe kerk een
zeer jonge nian, orgel-technisch, pheno-
meniaai knap, buitengewoon muzikaal, mei
een kennis van de orgelliteratuur, die menig
reeds jaren lang geroutineerd oiganist hem
benijden mag. Een jonge man, die ondanks
de flauwe belangstelling welke men zijn
werk betoont, den moed er inhoudt en on
verdroten toch maar weer concerten geeft,
in de hoop dat men toch eindelijk eens zal
komen. Die telkens weer een prachtig pro
gramma samenstelt uit zijn rijk repertoire
en dit op schitterende wijze uitvoert.
En ditmaal bestond er wel bijzondere aan
leiding om het concert te bezoeken. Het or
gel in de Luthersohe Kerk, dagteekenend un
de eerste helft van de 18e eeuw, is gerestau
reerd en vergroot door de firma van Leeu
wen te Leiderdorp. We zouden te veel In
technische bijzonderheden moeten treden,
wanneer we alle veranderingen en verbete
ringen, welke aan het instrument zijn ge
schied, hier op moesten sommen. Voldoende
zij op te merken, dat het sprekend mate
riaal werd uitgebreid, dat de pedaal-omvang
grooter werd, dat het mechaniek geducht
onder handen werd genomen en zooveel mo
gelijk gemoderniseerd. Het somtijds hinder
lij'ke klepperen is daardoor voor den toeh wn
der in de kerk vrijwel verdwenen. De klank
is voller en rijker gewordc-n; de klankkleui-
mogelijkheden zijn aanzienlijk uitgebreid.
De firma Van Leeuwen verdient wel een
warme hulde voor dit werk. Het is den or
ganist nu m-gelijk geworden ook sommige
werken van Widor en Dupró te 9pelen, waai
voor klavier en pedaal van het oude orgei
niet génoegzaam omvang bezat-en.
Met buitengewone belangstelling hebben
we dan ook ditmaal naar de voordrachten
van den heer Hennie Schouten geluisteru
Hij ving aan met Praeludium en fuga in
c kl. ran Bach. In prachtige welving zweer?
de melodische lijn van het praeludium bo
ven de rhytihmisohe figuren uit de diepte die
in streng gesloten metrum steeds voortgol-
ven. Door een smaakvolle registratie kwam
het werk in al zijn openheid tot ons. De hier
opvolgende fuga wordt in zachte registers
opgezet en ontplooit zich onder een stil
'jna verdroomd spel.
Naarmate het thema in hoogere ligging
word/t geplaatst, wordt het iets sterker, d-»cti
het blijft zacht en weemoedig. In dit spel
kan men reeds op jrschillende wijzen de
Weerbericht.
Hoogste stand te Budapest 762.7.
Laagste stand te Reykiavik 730.0.
Stand vanmorgen halftwaalf 751.0.
WEER VERWACHTING
(Medegedeeld door 't Kon. Ned. Meteoro*
loglscb lost te De Bilt).
Zwakke tot matige naar W. ruimende wind,
nevelig tot betrokken of zwaar bewolkt, waar
schijnlijk eenige recen, lichte tot matige dooi
in het Z., in het N. om het vriespunt tot
lichte, later matige dooi.
BUITENLANDSCH WEERBERICHT
(Medeged. door 't Kon. Ned Meteorologisch
Inst. te De Bilt.)
De depressie in het Z.-W., die ons gisteren
nog een mooie winterdag bezorgde, doordat zy
de wind in hfet O. hield, verplaatste zich N.O.
Zoowel in W.-Spanje als in Portugal werd hij
door flinke sty gingen gevolgd. Over IJsland
ontwikkelde zich een diepe depressie, die over
het W. de Britsche Ei'anden de barometer ver
doet dalen. De hooge druk trok zich verder
Oostwaarts terug. De luchtdrukverdeeling
wijst op een ruimen van den wind naar w.,
waarby warme en vochtige lucht van den
Oceaan zal worden ingevoerd. Daarbij zal
wellicht weinig regen va'len, terwyl lichte tot
matige dooi voor de komende dagen waar
schijnlijk is.
In Frankrijk steeg de temperatuur. In Scan-
dinavië is de vorst weer streng. In het Z. van
ons land is de temperatuur flink omhoog
getraan, in het N. is in den afgeloopen nacht
nog flinke vorst voorgekomen, eveneens in
N. Duitschland. Over het algemeen is het in
Europa rustig weer met zwakke tot macieg
wind. In ons land is de lucht betrokken, in
Duitschland en Zwitserland helder.
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen halftwaalf 2.2 c.
31 januari
Zonsopgang 7.45 u.; Zonsondergang 4.43 u.
VOERTUIGEN MOITAT HUN LICHTEN
OP HEBBEN:
Van 's avonds 5.13 u. tot 's morgens 7.13 U.
WATERSTANDEN RIVIEREN
Heden Vorla
IValshut 1.40 1.46
Ha sel -0.67 -0.53
lluningen 0.00 0.00
Uelhnweller -0.00 -O.iid
Kehl (MO 0.00
Maxau 3.0H 9.96
Dii-ileahelm
Canp
Ems
Mannheim
l.fO 1.58
1.00 1.00
0.10 0.40
0.82 0:«6
'8 1.06
Cohl°nz 0.90 1.90
Trier 0.94 0.54)
Keulen 0.36 <>.H4
Ruhrort -1.21 -1.02
WHsel -1.45 -1.27
Emmerik 0. 7 O.09
Duseeldorf 0.30 0.05
Maastricht 0.00 0.00
Venlo ,,.10.20 10.50
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
0.35 12.60 lirouwersü. 6.48 17.61
11.46 z
iJinuhK-ii 6.39 18,.->2
II.V liolian.i 6.50 17.5?
."cüeveilingen 6.uu 18.07
6.U4 IS.ï8
Wemeldlnge 6JJ3 18.61
VliHBingi li 4.38 1,.05
Terueuzen 6.17 17.39
Haiisweeri 5.52 i8.22
kwaliteiten van het herboren orgel waardee-
ren. Slechts aan diet slot vau de fuga komt
eenige veiheliing.
„Lidbster Je»u, wir sin-d hier" vol over
gave en verlangen en „Allem Gott m dor
uöh sei Elir" vui jubel en blijdschap.
Als volgende guoep genoten we een „Sar-'
bande grave" vau Louperin, fijn geciseleerde
löe eeuwsche muziek; „Kecit de Nasara"
een aardag nliyiilunisch werkje van Clèram»
baid en een melodieus en krachtig werkje
van Hameau, dat zijn naam „Air ma-
jestueux" alle eer aandoet
Het was zeker een verrassing, ditmaal ook
een oigelwerkje van Mozart te hooren. Mo-
zarts orgelcumposities beperkten zioh ge
woonlijk tot oigelpartijen bij verschillende
kerkelijke werken. Afzonderlijke oigelwer*
ken vjnden we van hem nauwelijks ge
noemd. De 1-antasie in f mineur, waarvan
de heer Schouten de variaties speelde, is
indertijd geschreven voor een klokkenma
ker. die een orgel in zijn klok bmwde, na
tuurlijk kleiai. Dergelijke aardigheden ge
beurden in de 18e eeuw wel meer. Het ls
Pm ^'aar wej'kje, boeiend geschreven.
Na de Canon in B majeur van Schumann
volgde de „Maroia-festivo" vam Bossi, inder
daad een feestelijk werk met een gedrage-
ner, koraalachtig middengedeelte, toch nog
vol spanning, waarna de feestmarsoh weer
daverend t vsbreekt. En eindelijk werd be
sloten met het Andante en de finale uit de
sonate in fis van César Franck. Het an
dante lieflijk en tegelijk extatisch, de finale
van een grandiose pracht en een hemelbe
stormend sentiment als men in de orgellite
ratuur alleen bij Bacih aantreft. Met de
prachtige accooidcm van dit zeldzame werk
in ons hoofd spreken we er nogmaals onze
teleurstelling over uit, dat zoo weinig men
schen den lusit gevoelen, het imposante spel
"an Henri Schouten te genieten.
We hopen van harte, dat het op den duur
meer waardeering zal vinden.
INBRAAK BIJ EEN NOTARIS
Te Loenen a. d. Veoht werd ingebroken fel
de woning .an notaris J. M. Coevorden van
Kempen. De inbrekers hebben zich toegang
vemchaft door het uitsnijden van een paneel
uit de keukendeur. In de huiskamer van den
notaris werd een reservesleutel van de kluis
gevonden, waardoor de inbrekers zich kon
don meester maken van een bedrag van
f 6000 aan gold, benevens een belangrijk be
drag aan effecten De darlera hebben allee
meegenomen: alleen'eenige papieren zondor
waarde bleven achter. Verder werden ver-
schillende kostbare gouden en zit]veren vooi>
werpen benevens byoux meester gemaakt
Tot dusver ontbreekt nog elk spoor, dat
tot opheldering kan leiden.
