MAANDAG 23 JANUARI 1933
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Hees, J. de Wit te Leid-
schendam.
Aangenomen: Naar Arnhem (vac.-
wylen I. H. Schreuder), Henri J. Hak .te
Alkmaar.
Bedankt: Voor Heteren, J. Haring te
Giessendan-Nederhardinxveld.
VRJJ-EVANG. GEMEENTEN.
Bedankt: Voor Velp, I. J. Vasseur te
HULPPREDIKERS.
Te Wemcldinge verkreeg de Kerke-
raad der Gerei. Kerk van de Classis Zierik-
zee toestemming een can-didaat tot den
H. Dienst te benoemen, in het bijzonder voor
den arbeid onder de schippers, voorloopig
voor één jaar. De Classis zal dit werk met
een bedrag van f 300 steunen. Aan de Part
Synode van Zeeland zal om een gelijk be
drag verzocht worden.
Ds. J. NOORDEWIER.
In „the Banner'' lezen we, dat Ds. Jacob
Noordewier, sinds 1912 emeritus-predikant
der Chr. Geref. Kerk van Firth (Nebraska,
Noord-Amerika), die 27 December 1.1. zijn
93sten verjaardag vierde, enkele maanden
geleden nog (in het Hollandsch) een korte
radiopreok hield. Uitgenomen dat zijn ge
zichtsvermogen slecht is, mag de hoogbejaar
de predikant nog over zijn volle geestelijke
en lichamelijke vermogens beschikken. Hij
toont dan ook een onverminderde belang
stelling voor de zaken van het Kerkelijk
leven.
HERDENKING.
Te Rozenburg hoopt de Chr. Geref.
Kerk in de volgende maand haar 25-jarig
bestaan te herdenken. Er zullen onderscheiden
sprekers, ook van buiten de plaatselijke
Gemeente, optreden.
KERK EN HISTORIE
Te Den Haag zal de Ned. Herv. Ge
meente in de godsdienstoefening op Zon
dagavond 23 April as. te houden in de
Groote Kerk, iin het bijzonder berdenken
het feit dat Wilttem van Oranje 400 jaar
geleden geboren wend.
KERK EN HUWELIJK
We lezen in „Die Huisgenoot" het volgende
In Kanada wordt die huwelik ernstiger
beskou as in die Verenigde State. Sommige
van die Protestantse Kertce ten suide van
die grenslyn het dit vir hul lede makliker
gemaak om te skei en weer te trou, terwyl
die Verenig Kerk van Kanada net die teen-
oorgestelde rigting ingeslaan het.
Na 'n lewendige debat oor die saak het
die Algemene Raad van die Verenigde Kerk
tijdens sy sitting in Mahilton, Ontario, 'n
besluit aangeneem dat „die Verenigde Kerk
dit dus sal ontmoedig dat sy predikante die
huwelik van enige persoon voltrek tydens
die leeftijd van sy vorige eggenoot of egge-
note."
Daar wordt erken dat deur hierdie optrede
„in menige geval persone swaar getref sal
word, maar,' sê die Raad. „die Christen is
geroepe om ontbering te verduur."
KERK EN CRISIS.
De Classis Z i e r i k z e e der Geref. Kerken
besloot den warmen maaltijd op de verga
deringen te veranderen in een kouden,
GODSDIENSTONDERWIJS.
Te D o r d r e c ht is benoemd tot vasten
voorganger van dé Ned. Herv. Verceniging
„Calvijn", de heer W. van Leeuwen van
Schoonre woerd.
GEMEENTE-LEZINGEN.
Te Utrecht richt de Commissie tot ver
sterking en bevordering van het Kerkelijk
leven in de Ned. Herv. Gemeente dezen win
ter nog drie lezingen in, nu over onderwer
pen. welke de persoonlijke betrekking tus-
schen God en mensch behandelen.
Achtereenvolgens zullen besproken wor
den: 6 Februari: „Wat is God voor U", in
leider Dr. J. F. Beerens te Utrecht; 20 Febr.
„Wat is Christus voor U", inleider Dr. J.
de Lind van Wijngaarden te De Bilt;
6 Maart: „Wat is de Bijbel voor U", inleider
Dr. P. Stogenga te Amsterdam.
Na afloop van de inleidingen is er ge
legenheid tot gedachtenwisseling.
KERKGEBOUWEN
Te A1 m e 1 o is in het kerkgebouw der Ned.
Herv, Gemeente de verwarming door kachels
thans vervangen door heetelucht-verwarming.
DOORGAAN
We hebben meegedeeld, dat Johannes de
Heer met Ds. B. Götze te Warschau liet
„Zoeklicht" ook in een editie voor Rusland
zullen doen verschijnen en dat de gratis-
verspreiding van minstens 10.000 ex. gedu
rende een jaar gegarandeerd is.
In de socialistische pers wordt met deze
pogingen van een „ontstellend-achterlijkst
orgaan van Nedc'rlandsch Protestantisme
om Rusland te bekeeren, den draak gestoken.
In antwoord hierop wordt verwezen naar
1 Cor. 4 12 en 13 en Filipp. 116—19 en
daarna gezegd: „De rnaan laat de hondjes
maar tegen haar blaffen en gaat door met
schijnen."
Zendingesynoden. De Prov. Zen-
dwigissynodie van de Geref. Kerken in Fri .is
land is bepaald op 31 Mei a.s. te Leeuwarden
Hotelevangelisatie. De Tent
evangelisatie der Geref. Kerken in de pro
vincie Drente (voorzitter Ds. B. A. Bos te
Assen, secr. G. Veenstra te Smilde) is gedu
rende het winterseizoen veranderd in een
Hotelevangelisatie. In diverse plaatsen worden
efvangelisatie-samenkomsten in hotels belegd.
INWENDIGE ZENDING.
De-Centraal-Bond voor Inwendige Zen
ding en Cliristelijk-Philantropische Inrich
tingen heeft in een klein boekje „Grepen uit
den Arbeid" gegeven. Na het uitvoerig
Jaarverslag van den Secretaris, den heer A.
J. da Costa, en financieele verslagen, geeft
de directeur. Jhr. M. C. T. van Lennep, een
overzicht van den arbeid in de jaren 1930
1932. Achterin het boekje zijn afgedrukt de
saamstelling van het bestuur en de zeven
commissies, (benevens sub- en andere com
missies) en de aangesloten leden van den
Bond.
ZENDING ONDER DE JODEN.
Dr. C. Hoffmann. Naar we vernemen
is Zaterdag, voor een verblijf van 10 dagen
in ons land gekomen Dr. Conrad Hoffmann,
ufc New-York, secretaris van de Interna
tional Comittee on the Christian Approach
to the Jews.
Dr. Conrad Hoffmann zal in ons land ver
schillende besprekingen voeren in het be
lang van ds Intern. Jodenzending. het In
tern. Joodsche probleem en de positie van
de Joodsche studenten. In Utrecht zal Dr.
Hoffmann een samenspreking hebben met
de studenten aan de Rijksuniversiteit. Ver
der zal Dr. Hoffmann spreken over de
Studenten-zendingsactie voor de studenten
van de Vrije Universiteit te Amsterdam en
voor die van de Theol. School te Kampen.
Schoolnieuws.
Prof. Mr. Dr. S. R. STEINMETZ.
Te Amsterdam is Zaterdag jJ. Prof.
Mr. Dr. S. R. Steinmetz, hoogleeraar aan de
Gem. Universiteit, ter gelegenheid van zijn
zilveren ambtsfeest en zijn 70sten verjaardag
gehuldigd.
In de aula, waar alle hoogleeraren, ook
collega's van elders, autoriteiten, studenten
en andere belangstellenden bijeen waren,
heeft allereerst de rector-magnificus, Prof.
Mr. I. H. Hijmans, het woord gevoerd, die er
op wees, dat de jubilaris een man is van vele
faculteiten, maar van nog meer vakken. Met
het Romeinsche recht begonnen, heeft hy zich
verder toegelegd op de ethnoirafie, de psy-
clio'ogie, de sociologie en de oeconomische
geografie.
Prof. Mr. N. A. Bonger sprak namens het
huldigingscomité en bood den jubilaris diens
door zijn jcu-dvriend Isaiic Israels geschilderd
portret aan, met een album, de handteekenin-
gen der ruim 300 schenkers bevattende.
Voorts deelde hij mede dat de redactie van
„Mensch en Maatschappij" besloten heeft een
Steinmetz-nummer uit te geven, waarin ge
leerden in binnen- en buitenland zyn verdien
sten schetsen.
Dr. E. H. Büchner heeft als lid van het
directorium Prof. Steinmetz gehuldigd als
grondlegger van de Amsterdamsahe Volks
universiteit.
Ten slotte spraken nog Prof. Dr. H. Cohen
en student B. Oosten.
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT.
Te Utrecht zal op 20 Februari de eerste v
de ryksuniversiteitsdagen worden gehouden,
die ter herdenking van Willem den Zwij"pr
in a'le Universiteitssteden zyn uitgeschrev
De rector-magnificus, Prof. Dr. C. G. N. de
Vooys, zal een openingswoord spreken, waar
na Dr. N. B. Tenhaeff het onderwerp: „Prins
Willems jeugd" behandelt.
Deze herdenking gaat uit van het Studen
tenverbond, het Algemeen Nederland sch
Verbond en het Nationaal Jongerenverbond.
HUISHOUDON DERWIJS
Te Den Haag te Zaterdagmiddag de eer
ste algemeene vergadering gehouden van de on-
derwijsafdeeling Huishoudonderwijs van den
Bond van Leerkrachten by het Nijverheidson
derwijs voor Meisjes.
De presidente, mej. E. Mesdag, opende do
vergadering, waarna de secretaresse-penning-
meesteresse, mej. iZ. Herwig, verslag over de
werkzaamheden in het afgeloopen jaar uit
bracht. D.e begrooting voor 1933 werd met
kleine wyziging goedgkeurd. Werkplannen i
het nieuwe vereenigingsjaar werden opge
maakt. By de bestuursverkiezing (het voorloo
pig bestuur zou slechts een jaar zitting heb
ben) werden gekozen de dames: E. Mesdag, D.
M. Boonacker, Z. Hervig en als plaatsvervan
gend lid mej. A. W. Greeuw, terwyl als voor
zitster mej. E. Mesdag werd aangewezen.
Tydens de vergadering werd aan de vakgroe
pen gelegenheid gegeven een bestuur t© doen
kiezen. Het resultaat hiervan was, dat de da
mes A. W. Greeuw, A. F. C. Suermondt en W.
H. Wensink deel uit zullen maken van het be
stuur der vakgroep koken en voedingsleer en de
damee M. A. Kampf, J. E. Redeke en W. H. C.
Smit der vakgroep huishoudkunde en waschbe-
handeling.
ONDERWIJZEUSBENOEMINGEN.
H i 11 e g o m (Chr. Burgerschool voor U.L.O.,
hoofd H. C. van der Schuur), mej A. M.
Eisma te Zetten. Voor tijdelijk.
Wier den (hoofd J. Buddingh), mej. C.
m den Berg, aldaar. Voor tijdelijk.
Bameveld (Prinses Julianaschool der
Ned. Herv. Gemeente, hoofd J. Noorlander),
D. van Wyngaarden te Amersfoort.
Den Haag Weeshuisschool der Ned. Herv.
Gemeente, hoofd A. Kranendonk), H. Don te
W ateringen.
Wijngaarden (Herv. Diaconieschool),
mej. A. A. Benschop te Jaarsveld.
Delft (Ned. Herv. Geref. School), B.
Krims te Jaarsveld, wonend te Schoonhoven.
Stiens (Geref. School, hoofd Th Bakker),
mej. N. Goïnga te Sexbierum. Voor nutt.
handw.
Mid wo ld a (Oldambt), J. J. Ronner te
Winschoten. Voor tijdelijk. Ing. 1 Febr.
NIEUWE CHR. SCHOLEN
Te B1 a r i c urn heeft, na de beslissing der
Kroon inzake de Herv. Schoolstichting, het
bestuur der Herv. School vereen: ging besloten
tot uitvoering der plannen over te gaan. De te
stichten school zal den naam dragen van
„Willem de Zwijgerschool".
GEZAG ENLENGTE
Volgens een ingezonden stuk in het „Kath.
Schoolblad" heeft in de „Morgen" een zekere
meneer Voger geklaagd over de toenemende
tuchteloosheid der jeugd. En één der oor
zaken genoemd: Het ligt veel aan de ge
stalte van de onderwijzers; er zijn zulke
kleine mannetjes onder, daf'de leerlingen
na het 6de leerjaar volstrekt geen egards
voor hen aan de dag leggen.
De remedie?
Laat de minister een zekere maat voor
schrijven, pl.m. 1.75 M., evenals bij do po
litie.
Dat kan wat worden als ons onderwijzers-
(en onderwijzeressen-) personeel de maat ge
nomen wordt!
WACHTGELDERS.
Het „noodwetje" van Minister Terpstra
bevat o.a. de bepaling, dat de gemeenten
genoodzaakt zyn, willen ze voor bepaalde
betrekkineen aanspraak maken op de Ryks-
vergoeding, als hoofd der school of onder
wijzer of onderwijzeres aan Openbare Lagere
Scholen te benoemen hen, die als zoodanig
wachtgeld genieten. Van veel be'ang is het
daarom te weten hoe die wachtgelderslijst er
thans uitziet. De laatste dergelijke lyst, be
vattende de namen en enkele andere gegevens
van op wachtgeld gestelde onderwijzers by
het Openbaar Gewoon, Uitgebreid en Buiten
gewoon Lager Onderwijs, alsmede by het
traal Bijzonder Gewoon en Uitgebreid Lager
Onderwys, is samengesteld naar den toestand
op 14 December 1932. Daaraan kan het vol
gende worden ontleend.
Benoden 40 jaar zijn er 11 op wachtgeld
gestelde onderwijzers en 28 op wachtgeld
geste1 de ongehuwde onderwijzeressen van
openbare scholen voor gewoon en uitgebreid
lager onderwys. Van 40 tot 50 jaar zijn deze
aantallen resp. 16 en 14. Van 50 tot 60 jaar
63 en 25 en boven 60 jaar 121 en 19. Het
aantal op wachtgeld gestelde gehuwde onder
wijzeressen tan het openbaar lager onderwys
bedraagt 142. Van openbare scholen voor bui
tengewoon lager onderwys komt er slechts 1
wacht-elder op de wachtgelderslijst voor.
Afkomstig van neutrale bijzondere scholen
voor gewoon en uitgebreid lager onderwijs
zyn 6 wachtgelders en 7 wachtgeldsters.
Bij het bijzonder onderwys schijnen geen
wachtgelders'ysten te bestaan; ze worden
tenminste niet aan verschillende bésturen
toegezonden.
Voor 't Openbaar Onderwijs bestaat de ver-j
plichting wachtgelders van Openbare Scholen
te benoemen uit het geheele land. Voor het
Bijzonder Onderwys bestaat deze verplichting
a'echts ten opzichte van die wachtgelders,
welke door een benoemend bestuur zelf op
wachtgeld zijn gesteld.
VOOR OUDERAVONDEN
De serie „Voor onze Ouderavonden", die
hij C. A. Westera Bz te Nijverdal verschijnt,
is nu voltooid. Thans zijn de laats'e t/wee
deelen nl. 9 en 10, van de pers gekomen en
bevatten .gelijk de vorige deelen, elk 200
pagina's geschreven door verschillende hoof
den, onderwijzers en onderwijzeressen van
Ghr Scholen.
Deel 9 bevat 24 inleidingen, b.v. over Ge
loof bij de Opvoeding; Bijfo. Geschiedenis in
klas 1 en 2; Vergeten; Waardeering en sa
menwerking; Trouw aan het beginsel; Dom
me kinderen; Gehoorzaamheid; Het zang
onderwijs; Kind, ^huisgezin en school. School,
ouders en oudercommissie; School en leven;
Deel 10 bevat geen inleidingen, maar een
zeer uitgebreide lijst van onderwerpen me'
aanwijzing van bronnen.
Onderwijzers en Schoolbestuursleden kun
nen van deze uitgave buitengewoon profi
teeren. Ze hebben hiermee een betrouwbare
„draad" voor inleidingen .De besprekingen
kunnen daardoor een goed verloop hebben
en de waarde der ouderavonden verhoogen
en die brengen tot die, welke beoogd wordt,
SCHOOL EN WET
We vestigen nog eens de aandacht op een
voor Schoolbesturen, Gemeentebesturen
Schoolhoofden zor nuttige periodiek als „School
en Wet" (losse aanfceekeningen ten dienste van
het L.O.), uitgave N. Samgom, te Alphen a. d.
Ryn. In het zoo juist verschenen Januari-i
mer, dat in beteekenis uitmunt, vinden
NIEUWE EVANGELISCHE KERK
TE BERLIJN
(Van onzen Duitschen correspondent).
Aan den Hohenzollernplatz in Wilmers-
dorf trokken hoogc ijzeren cons ucties de
laatste maanden steeds meer de aandacht
van het publiek. Weldra kreeg met het ske
let eener Evangelische kerk 'e zien, welke
door den Hanvburgschen architect Fritz Ho
ger was ontworpen. Vooral de bewoners van
het district Wilmersdorf volgden den groei
van het go'Jiische bouwwerk met toenemen
de belangstelling. Thans staat deze nieuwe
kerk in baar volle pracht gereed voor den
dienst en heef: op den eersten Kerstdag de
officieeie opening plaats gevonden. Haar sta
tige toren beheerscht 't geheele plein. Glim
mende klinkerstecnen werden benut ter
aanvulling van het ijzeren geraamte en de
smalle vensters glimmen als gouden ader
werk in het imposante geheel Een got-hische
poort, mei mosaiek versierd, noodigt tot
den dienst
In don laten namiddag hangt een mys
tiek schemerlicht in hot schip der kerk. wel
ke geheel van den gothischen geest is v
vuld. Zware orgel onen overtuigen ons van
de voorrteffelijke acoustick. welke nog dooi
de constructie van nissen wordt bevorderd.
Onder de hoog opstijvende vensters van het
middenschip, telkens in lien velden ver
deeld, ziet men gestileerde gestalten, groe
pen aandachtig luisterende menschen van
onzen tijd, ontworpen door professor Sand
kuhl en uitgewerkt in Sgraffito-techniek
Professor Sandkuhl. die deze techniek weer
tot nieuw leven gebracht heeft, vertelt mij
dienaangaande het volgende:
„De traditie der oeroude Sgraffito-tech
niek werd nooit geheel opgegeven. Misschie
is de vormentaal geruimen tijd niet in ove:
eenstemmmg geweest met de technische
eischen. Bij de hier benutte Sgraffito-tech
niek zijn heel eenvoudige rechtlijnige con
touren een eers:e voorwaarde. De taak van
den kunstenaar is het ondanks dezen stren
gen vorm aan de uitwerking een mensche-
ïijk karakter te geven. De kunstenaar die
zelf de kalk mengt en misschien met eigen
handen een laag aanbrengt, weet, dat hij
binnen enkele uren zijn taak moet voltooien
en daarom moet hij uit de techniek de taal
der vormen naar voren brengen".
De zoo aangeduide figuren streven langs
de wanden naar den laa'sten boog toe, wel
ke twintig meter hoog is en naar de altaar
ruimte leidt De absis werkt heerlijk en is
met teer-blainve 'egels belegd. Het kruis
straalt in zijn sobcren eenvoud op liet ver
gulde altaar. Als een wandtapijt werkt op
den achtergrond het driedeelige hoogoven-
ster een ontwerp van Jack Winter, in rood
en goud, uitgevoerd door de gebroeders
Wïchmann
De sluitboog werd versierd met Sgrafflito-
mosaiek ontworpen door den Berlijnschen
kunstschilder Erich Waske; hij ontwierp 72
gestalten welke vol aandacht naar de Berg
rede luisteren, gedaanten in gouden en grijs
blauwe kleur in harmonische saamhoorig-
heid opwaarts «trevend, naar het stralend
zegenend Christusbeeld. Organisch gegroeid,
werkt dit geheel als een harmonische com
positie in de rechte lijnen van de gansche
ruimte.
Erich Waske gaf mij de volgende uiteen
zetting van zijn waardevol werk:
„Sedert vele jaren leefde in mij de drang
naar de uitwerking van monumentale ont
werpen. Ik ben mij bewust dat al,het aard-
sche van onzen tijd ook in de kunst een ra
dicale wijziging zal ondergaan. De kunst
moet weer eeuwige waarheden in nieuwen
vorm aankondigen, een openbaring worden
van hoogere gedachten. Hiertoe drongen mij
de reügieuse thema's in een sacrale ruimte
met haar omhoog strevende dimensies. Wan
neer thans de Bergrede in de Höger-Kirche
met een hoogte van twintig meter klaar
voor mij staat, dan voel i-k hierbij de over
tuiging dat tussehen een innerlijken. lieve-
lingswensch en zijn vervulling een heime-
hoogst actueele en belangrijke stof. Zoo bevat
dit eerste nummer van den 13den jaargang i
voerige mededeelingen en beschouwingen ov
1. Kapitaalverstrekking voor den bouw i
Bljz. Scholen: 2. Art. 101 der L.O.Wet 1920
opheffing Openb Schooi; 3. Radio-installatie
voor de Bijz. School; 4. Tijdelijke salariskor
ting; 5. Wyziging der L.O.Wet 1920; 6. Een
voorstel tot wyziging van de Pensioenwet; 7.
Tijdelijke bepalingen betreffende de vaccinatie;
8. Correspondentie; 9. Ryksschooltoezicht; 10.
Samenvoeging van de geneeskundige inspecties
van de volksgezondhèid. 11. Rente waarborg
sommen; en 12. Beknopt overzicht der onder-
wy «statistieken. Zulk een gids die tijdig en
afdoende voorlichting geeft, kan men niet zon
der schade missen.
EXAMENS
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT. Gesl.:
Indologie: taalk. cand. ex., de heer A. Alberta.
Geneeskunde: doet ex.. mej. H. M. E. van de
Noordaa. Jkvr. S XL van CItters en de h
IC L. Goldbach R. Th. Maaren, H. Hersch
P. A. Schuckink Kool.
Rechtswetenschap: cand. ex.. Jhr. W. C. J. M.
van der Poll te Vught.
RIJKSUNIVERSITEIT TE GRONINGEN. Gesl.
Rechtswetenschap: cand. ex, de heer W. B.
lijke band door onzichtbare hand werd ge-
Eveu later stond ik tegenover den bouw-
moes er Fritz Ilöger, een man uit een stuk,
afkomstig uit een Holsteinsch boerenge
slacht, door en door geloovig in zijn denken
en handelen. Hij vertelt ons van zijn schoon
ste levenswerk: „U ziet aan ieder ding, aan
elke constructie, aan de muren en het ijzeren
betonwerk, met hoeveel liefde en toewijding
hier het werk is verricht door den ontwer
per evenzeer als door den arbeider. Hier
iieerschte van den eers'en tot den laatsten
dag vreugde over den veeleischenden ar
beid. Mijn honderden werklieden voelden
zich allen min of meer verantwoordelijke
kunstenaars en ieder voor zijn deel droeg
iets bij tot liet welslagen van het peheT'.
„Zoo moet hel ook zijn. Zulk een werk
heef de eerzucht van het oude gilde noodig
een trouw, dien wij allang bij den arbeider
gemist hebben. Ik bon dankbaar, dat het
werk is geslaagd, zoo geslaagd, als ik het
mij van den aanvang af had voorgesteld.
Daar echter de vormentaal vooruitgrijpt
in de verre' toekomst, moeten wij het eind
oordeel aan latere geslachten overlaten.
Deze bouw zal, zoo God wil, meerdere
eeuwen tot de verbreiding van het Evange
lie dienst doen".
Kunst en Letteren.
FREDERIK VAN EEDEN
Mevrouw Ligthart-Lion Cachet schrijft in
Die Nuwc Brandwaq persoonlijke herinne
ringen aan Frederik van Eeden. Wij knip
pen daaruit het volgende:
„In waarheid, ik heb nooit te voren en ook
nooit daarna een dokter ontmoet die zoo vol
maakt in z'n werk opging als Dr. Van Eeden.
Hij toonde zoo'n innige belangstelling in z'n
patient, had zoo'n krachtige en toch tegelijk
tcedere manier van met hem om te gaan,
ging zoo voorzichtig en geduldig te werk niet
het onderzoek, en had zoo'n bescheiden
wijze van vragen 'at het ons heiden trof als
ie s heel bizondei o".
„Voor ons bleef hij, hoe druk hij het ook
had, 6teeds dc belangstellende geneesheer, en
toen we eindelijk afscheid van hem namen
en om de rekening vroegen zij hij: „Neen,
ik heb u voor mijn eigen genoegen behandeld
ik wil daarvoor geen geld aannemen." Hij
liet zich niet overtuigen en wij bleven zijn
schuldenaars."
BAUDELAIRE
Er worden door Paul Valéry é.a. pogingen
aangewend om te konten tot oprichting van
een standbeeld voor Baudelaire te Parijs.
Zoo noemt Prof. de Vooya Dr. Hage, schrij
ver van Taalschul. „Op grammatikaal gebied
toont deze schrijver niet meer kennis en in
zicht dan de eerste de beste leek." „Van de
sociologische struktuur van een taal toont
Dr. H. niet het minste begrip te bobben."
„Op semasiologisch gebied huldigt de schrij
ver verouderde denkbeelden."
Onder redactie van Mej. Anita Lotsy (voor
België) en J. Schaap (voor Nederland) begon
te verschijnen een Hollandsch Weekblad
voor België", waarmee getracht wordt eèn
band te leggen en te bestendigen tussehen
de in België wonende Nederlanders.
HEROLD
In „Symphonia" herdenkt Wouter Hut-
schenruyter Louis Joseph Ferdinand Hérold
(t 19 Januari 1833), de man die nog vrijwel
alleen voortleeft als degene die de overture
„Zampa" schreef, doch die 29 opera's, 63
pianostukken (waarbij 2 concerten en 7 sona
tes), benevens tal van zangstukken en werken
voor blaasmuziek schreef, wiens opera „Le
Pré aux Clércs", die op 15 Dec. 1832 het
eerst te Parys werd opgevoerd, reeds op 28
Maart 1833 de vijftigste voorstelling beleefde
en tot 1S98 in totaal 1589 voorstellingen had
beleefd, alleen in Parijs, wel te verstaan.
Hérold was in 1755 geboren te Selz in den
Elzas, verloor jong zijn vader aan tubercu
lose, doch zijn moeder, die zyn muzikaal
talent bevroedde, wist door te zetten, dat hij
muziek studeerde. In Augustus 1812 behaalde
hy de Prix de Rome. Van dien tyd af begint
zijn belangrijke maar nu reeds voor het
grootste deel vergeten productie als componist.
DE DUITSCHE KRITIEK
De Duitsohe létterkundige kritiek al
dus De litt. Gids vooral die der dagbla
den, wordt heden ten dage in Duitsehian.l,
niet hoog aangeslagen. Wel zijn er enkele
couranten (de „Frankfurter Zeitung" bij
voorbeeld) die in hun literaire bijbladen de
boekbespreking door een aantal publicisten
van naam doen verzongen. Maar in liet al
gemeen bevindt zich de voorlichting van het
lezend publiek in handen van dilettanten of
wat meestal nog erger is van gereüs
seerde scheppende literatoren die te pas en
te onpas voor elke noviteit de zwaars'e
woorden van lof bijeenzoeken. En ook in de
geheel aan de letteren gewijde periodieken
moet de boekbespreking zich met een be
scheiden plaats tevreden stellen.
Radio Nieuws.
JANUARI.
Hulze'n. (296.1 M) K.R.O. 8.00 MorgenconciJI
10.00 Gramofdoniuuzick. 11.30—12.00 r
dienstig halfuurtje. 12.15—1.00 KliO-
1.001.20 Grumofoonmuzlek. 1.20 -l]Vo
Lunchconcert. 2 00 Middenstandscureua.
2.36 rouwen uurtje. 3.30—I 30 Modecur» *d
3.304.00 Knippen en naaien. 4.0O—4.30
leiding coupeuse. 4.30—5.30 Populair ci
cret 6.30—6.00 Sollslenconccrt. 6.20
Landbouwcrisis en crlsisstoun. 6-50- -1
Vlool-soll. 8.00—11.00 Kardinaal van 11
eum-herdonklng. plm. 9.15 Vaz Ilias; li
Gramofoonmu
Hilversum. (1875 M.) A.V.R.O. 8.01—9
Gramofoonmuzlek. 9.0010.00
10.01—10.15 Morgenwijding 10.15—10
Gramofootimuziek. ip.3011.30 Orgeloo Zc
eert. 11.30—12.00 Gramofoonmuzlek.
1.00 Lunchconcert. 1.001.45 Gramofo
ziek. 1.46 Klein orkest 2.30 Klein oi
8.00—4.00 Knipcursus. 4.00—4.30 Piun
cltal. 4.30—6.00 Radio kindorkoorzan
6.00—6.30 Verhalen voor kleinere klndere
6.00 Omrooporkost. 7.00 Omroeporkest.
8.01 Vaz Dlas. 8.06—10.05 Bouwmeei
revue „Dat 's goed bekeken. 10.05—
Radlotooneel. 11.00 Vaz Dlafl. 11
12.00 Gramofoonmuzlek.
V.P.R.O. 6.30 Jeugdhalfuur.
R.V.U. 6.30—7.00 K. van der Veer: Iets
den
leid der Noderla
jch\ (337.8 M.) 12.20
05 Ki
5.20 Con<
eert 8.20 Feestprogramma. 9.35 Con.
(Franaoh) (509.3 M.) 12.20 Gramofoon. -
Zang. 1.05 Gruniofoon. 1.20 Conc
6.20 Concert. 6.50 GewUde muziek.
Concert 9.20 Concert
a ven try. (Nat) (1654.4 M.) 11.05—11*
Kookpraatjc. 12.20 Orgelspel. 1.05 C
modore Gran'd-orkest. 6 45 üe Gronds!
der muziek. 7.40 IJndio Militair orkea
9.40 The school for Scandal, van R. B. Sh
(1153.8 M.) 11.20 Conc«
K al u
2.201.20 Concert
izlek. (b-
Könlgswusterhausen. (1634.9 M.) t
Gymnastiekles. 5,50 Weerborlcht en Ochtei.
9.80 Muzlek-theorie. 1.20 Gr
Laugenbe
11.20 Conce
8.20 Con
London (Nat.) (261.8 M.) 12.20 Orgel. l
Orkest. 5.35 Concert door Geraldo en z|
orkest on de Savoy Hotel Orpheans. 9.
Tooneel.
PnrilB. (1724.1 M.) 8.05 Gramofoon. 7.
Concert. 9.05 Kamermuziek.
Gemengd Nieuws
DOODELIJKE VAL
Men meldt ons uit Den Bosch:
De 75-jarige weduwe A. Gruyter te Aarlw
Rixtel is Zondag van een drie meter hoog
trap gevallen. De oude vrouw is enkele uref'
na het ongeval overleden.
bi
ONDER EEN BOOM VERPLETTERD
De 82-jarige L. Reinders te Fluitenberg l p
Hoogeveen was op zyn erf bezig met h p,
afladen van boomen. Plotseling schoot eew
boom los en viel in al zyn zwaarte op dé
heer Reinders. De ongelukkige was op sh D*
dood. Dr. Van der Wal kon slechts den donM
constateeren. De ongelukkige laat een weduvgi
met twee kinderen achter.
jWATERSMOKKELEN'
Tengevoge van 't vriezend weder is 't smo
kelen aan de Gronlngsche grens in een g
heel ander stadium gekomen. Wat niet gi
heel bekend was. is wql, dat partijen bote
uit Duitschland in geheel waterdichte za j
ken op bij de smokkelaars beken-de plaa
sen door het water worden getrokken zo 1
dra zo daarvoor de kans sqhoon zien, om i
veilig aan de overzijde op Nederlandse
grondgebied te trekken en aan den man
brengen in de z.g. grenswinkels.
Terug worden deze zelfde zakken, met ts
bak. koffie, thee e.d. gevuld, weer naar del
Duitschen oever gebracht.
Nu ijs de wateren dekt, is het met dit
tersmokkelon", zoóals het genoemd wordj
gedaan.
SLACHTOFFERS VAN HET IJS
Te Klazienaveen (Dr.) is de 15-jarige
Pol in de Verbindingsvaart Kamerlingswijli
K1 oostermanswijk door het ys gezakt en oi'
schoon onmiddellijk hulp werd geboden, verH
dronken.
Te Zaandam zakte een 50-jarige
door het (ja. Toen men den ongelukkige opi
haalde bleek hy reeds overleden te zyn.
GRENSBANDIETEN
In samenwerking met marechaussee fej
Venlo is de Duitsche politie er in geslaagd
vier mannen aan te houden, die er van ver
dacht worden, zich het vorige jaar aan eet'
overval met roof te Venlo, te Oldenzaal en k
Dinxperio te hebben schuldig gemaakt. D?(
aangehouden zfo'ii eMen uit x Mu!:!hc:m afkoir.
stig. Hun leeftijd varieert tussehen 25 en 3i
jaar. De bandieten zyn opgesloten.
BEIDE BEENEN GEBROKEN
De landarbeider D. te Aalsmeer viel vai
den bok van een boerenwagen. Hy kwam hier-
b(j zoo ongelukkig terecht dat hij beidl
boenen brak alsmede een polsfractuur
DE GOD VAN HET GOUD
EEN VERHAAL UIT WEST-AFRIKA
Door A E SOUTHON
Nanr het Engelsch bewerkt door
I. J. P. B.-V.
17
„Omdat je hem dus op een leugen betrapt
hebt, kan je hem niet meer vertrouwen", zei
Noordaa. „Je gelooft de priester niet, als t er
ojn gaat wonden te genezen, nu je hem door
zien hebt in het geval van de wond van
Deuubi, waarvan hij wilde beweren, dat die
veroorzaakt was door de toorn der goden. En
waarom zou je hem dan moeten gelooven,
als hij iets beweert over je ziel?"
„Zeg mij eens, blanke man, in welk op
zicht verschilt de God, dien gij verkondigt,
van onze goden", va-< eg Moshala plotseling
„Uw goden gelijken op den mensch,
als hij slechte dingen doet. Zij hebben onder
linge veeten, rij hebben naijver en jalouzis.
Zij plagen den mensch, uit lust tot plagen,
en om hen te bewegen vele offers te
brengen. Nooit doen ze goed; steeds zoeken
ze kwaad te doen. Mijn God gelijkt op den
mensch. wanneer hij op z'n best is; met
dien verstande, dat het beste in den mensch
slechts een zwakke afschaduwing is van de
eigenschappen Gods. Mijn God koestert lief
de en geen baat voor do mensch.ieid. Zijn
gunst kan niet gekocht worden; Hij is steeds
ér op uii, het goede voor den mensch te
zoeken. Hij voert geen strijd met andere
goden, want hij is alleen-heerscher. Begrijpt
ge dat?"
„Ja, daar is dus wel een groot onder
scheid tussehen hen", zei Moshala na
denkend.
„Uw stam gelooft ook in een groote god
heid, die alles heeft geschapen", zei Noordaa.
„Ja, ik ken hem wel, Oiorun, den mach-
tigsten uit het rijk der geesten", antwoordde
Moshala. „Maar die is veel te groot, dan dat
wij hem zouden vereeren. Slechts de mindere
gedheden kunnen wij dienen".
„Als Moshala eenmaal aan de regeering
zal zijn gekfimen, zal hij dan alleen oor
hebben voor de smeekbeden der voornamen
in den lande en zal hij zich niet het lot van
den amie aantrokken?", vroeg Noordaa.
„Als ik regeer, zullen allen rechtvaardig
behandeld worden" antwoordde de prins.
„En zal men te dien dage zeggen: Ziet,
Moshola is rnaar een onbeduidend vorst,
want hij luistert ook naar den arme?" vroeg
Noordaa glimlachend.
Moshala keek hem onderzoekend aan en
langzaaim aan kwam een blijde trek van be
grijpen over zijn ernstig gelaat.
„Ja juist", zei hij toc-n; „een groot koning
handelt rechtvaardig, ook tegenover den
arme. En een onbeteekenend vorst leent
alleen het oor aa.i de voornaamsten van
zijn volk".
„Precies", zei Noordaa. „En zoo is het nu
ook met God. Een echte God luistert naar
allen, oojc naar de ecnvoudigsten. De pries
ters, bekrompen menschen als zij zijn,
maken de menschen wijs, dat Oiorun te
groot is om te vereeren, omdat zijzelf niet
van plan zijn om naar de armen te luiste
ren. De goden van Keshona zijn al even
armzalig als hijzelf."
„Inderdaad, dat is de waarheid", beves
tigde Moshala met minachting in zijn stem.
En daarop, alsof er een lichtstraal viel in
zijn zwarte ziel, zei hij: „En lijkt uw God
op u?"
„Och neen, hij is veel, veel beter dan ik"
zei Noordaa beschaamd. „Uw zoontje, met
wien ik van morgen hier speelde, lijkt
soms sterk op u, Moshala. Iedereen ziet
direct, dat het een kind van u is. En toch
is hij in vele opzichten anders dan zijn
vader. Gij zijt groot en sterk, terwijl de
kleine jongen nog gedragen wordt op moe
ders rug. Maar eenmaal zal hij groot zijn
en sterk en dan zal hij nog veel meer op
zijn vader gelijken dan vandaag. En zoo is
het ook met mij. Er is een klein beginsel
van Gods liefde in mij. Als ge mij bezig
ziet om uw volk te helpen en te dienen, niet
om eigenbaat, maar uit liefde voor dat volk
dan ziet ge een glimpje van de Goddelijke
genade. En toch lijk ik niet meer op mijn
God, dan uw zoontje op u gelijkt, hoewel ik
eeramaal Hem gelijk hoop te zijn
Toen hij dit zeide, kwam er een mystieke
glans over het gelaat van den zendeling.
Zijn edel karakter was openbaar geworden
aan den onbeschaafdsten inboorling en als
de vorstenzoon hem zoo aanzag, werd hem
veel duidelijk, van wat hij, zelfs na de
illustratie met de eenvoudige voorbeelden,
niet begrepen had. Diep haalde hij adem,
toen hij opstond en zich in zijn volle lengte
uitstrekte. Toen zei hij:
„Ik ben blij, dat ik bij u gekomen ben,
blanke man. Niet alleen, omdat ge mijn
wond hebt verbonden, hoewel ik u ook
daarvoor erkentelijk bén maar veelmeer
omdat ge iets van uw ziel aan mij hebt
laten zien. Nu heb ik begrepen, dat uw
God verschilt van de onzen. Hij is grooter.
Uw God kan men dienen zonder vrees en
vereeren met blijdschap. Ik zal nadenken
over wat gij mij hebt gezegd en we zullen
nader daarover snreken. Als uw God op u
gelijkt, zal ik nog veel van Hem leeren".
Met een hoffelijken groet verliet de vor
stenzoon het erf. Hij richtte zijn schreden
evenwel niet naar het paleis. Twala zou
daar wel zijn en de vertoornde koning en
misschien Keshona ook wel, en Moshala's
stemming was er niet naar om een van hen
te ontmoeten. Hij had behoefte aan rust,
om met zijn gedachten alleen te zijn.
Daarom nam hij zijn weg door de stads
poort. die vlak bij de woning van den zen
deling was en sloeg den weg in, die diep
in het bosch leidde, naar een ven, dat rij
kelijk begroeid was met weelderige bloe-
mentooi. Hij had dat ontdekt, toen hij eens
op de jacht was. Languit liet hij zich vallen
op het zachtgroene tapijt, en begon na te
denken over al hetgeen hij bij Noordaa had
gehoord; een wirwar van nieuwe indrukken
bestormde zijn ziel.
Kwangu en ieder andere man op leeftijd
in de stad, zou niet in het minst beroerd
zijn geworden door de woorden van den
zendeling. Jarenlange slaafsche onderwor
penheid aan den priestercultus hadden op
allen een verstompende invloed gehad. Waar
de liefde bijna geen rol speelde in hun leven,
sprak de gedachte van een God, die Liefde
is, in het geheel niet tot hen. Liefde was
een eigenscnap, die zij in hun goden niet
noodig vonden. Die moesten vergeetachtig
zijn en beschermend optreden, als het te
pas kwam. Als hij tot Kwangu gesproken
zou hebben, dan had hij moeten praten over
de macht van zijn God om den koning te
verlossen van de booze geesten, waar hij
zoo bang voor was; en dan zou hij misschien
succes gehad hebben, voor zoover hij er in
geslaagd zou zijn den koning er van te
overtuigen, dat de God van den blanken
man sterker was dan al de goden uit Afrika
bij elkaar. Bij Moshala stond de zaak anders
Hij was jong en van nature onverschrokken.
De priesters waren er niet in geslaagd hem
naar hun wil te zetten; hij had voor hun
karakters groote minachting. Hij bracht
op gezette tijden zijn offers en zegde eiken
dag wel zijn gebeden; want een inboorling
in Afrika is nu eenmaal van nature reli
gieus aangelegd. Zijn eeredienst was hem
een levensbehoefte geworden.
Hij vreesde zijn goden; en bovendien had
hij intellect genoeg om zijn fantasie te
kunnen laten werken. Evengoed als hij de
beenderen van een kind tussehen zijn sterke
handen zou kunnen verbrijzelen, zoo zouden
ook de bovon-natuurlijke wezens zijn ziel
kunnen verbrijzelen, als ze daar lust in
hadden; want hoe sterk gebouwd hij zelf
ook was, hij was zich er ten volle van be
wust de minderè te zijn van de creaturen
eener andere wereld. Als Shango langs de
luchten de fiolen van rijn toorn uitgoot,
bogen de woudreuzen; zij vatten vlam, als
Shango's bliksems hen beroerde. En nie
mand kon zichzelf beschutten tegen den
dood, wanneer Shoponna verrader! ij ijk de
stadspoort binnensloop. Als Oshu boos was,
verdroogde de breede stroomen tot onbetee-
kenende beekjes. En zoo voelde Moshala zich
aan alle kanten hulpeloos en afhankelijk
tegenover de krachten der natuur. List, ge
slepenheid, lichamelijke kracht dat alles
baat een mensch niet, als de geheimzinnige
machten rond hem loskomen. Iets, wat mer
honderden malen rustig heeft volbracht, za
hem ten. laatste opeens tc-n val brengen.'Hc
meest gewone kan opeens vreemd en angst
wekkend worden. Het leven was niet een
voudig voor Moshala en voor aiemand ir
het oerwoud. Er was iets geweldigs geconi
pllceerds in; mannen en vrouwen kondei
niet zoo vreesaanjagend zijn als de onberc
kenbare natuur.
De verklaring voor al die angst voor ge
heimzinnlge krachten moet gezocht wordei
in het onbewuste bevreesd zijn voor allerle
godheden, die In de natuur huisden. Nie
mand kon precies weten, wat de goden wil
den, om-dat ze nu eenmaal geen twee dager
achter elkaar hetzelfde willen. Het ee:iig«
wat er op zat, is hen in een zoo hest moge
lijke stemming te houden, opdat zij den
mensch tenminste met rust zouden laten en
hun booze lusten botvierden op iemandsi
vijanden. Niemand dacht er aan, de goden
te respecteeren; en de gedachte om hen liel
te hebben, lag ten eenenmale buiten hun
gezichtskring.
Zoo was ongeveer het religieuze gevoel
van Moshala. Er werd niet gevraagd, of
een bepaalde handeling goed of slecht was.
Diep in zijn hart was er slechts een flauw
bewustzijn van het bestaan eener hoogorc
macht en hij volgde dat flikkerende lichtje
op zijn weg doop het donkere leven.
(Wordt vervolgd),
