ONS PARLEMENT IN 1932
MAANDAG 2 JANUARI 1933
Per ku
TWEEDE KAMER
WAT ZIJ DEED EN HOE ZIJ WAS';
millioen per jaar, niet uit de staatskas,
naar door de bewerkte prijsverhooging der
artikelen. Alles bij elkaar komen we met de
erschillende landbouw steunmaatregelen
stellig een eind over de f200 millioen 's jaars
Daarbij komen de sterk verhoogde uitgaven werp
voor wcrkloozenzorg, werkverschaffing ei» j nomen met 49 tegen 44 stemmen Bij de be
gelegenheid scheidden zich 2 soc.-dem. van
hun tegenstemmende fractiegenooten af, ge
lijk reeds eerder bij de behandeling der
Tarwesteun zich had voorgedaan. In den
kring der SD.A.P. ontstond hierover een
klein stormpje.
Ook tegen de contingenteering van schoe
nen en text iel goederen mankten de soc.-dem.
bezwaar. Zij verzotten zich eveneens tegen
den steun aan de melkveehouderij en aan
de varkenshouderij.
Minister Donner zag op 31 Mei zijn ont-
zake strafbare Godslastering aange-
Mutatles. I op 5 Föhn
Kerk Dr t pl",ieke '%™n" ^e„RK
naad van
nationale inkomen gemoeid is laatste parlementaire rede. Den volgenden
nnir pon erononiisviio We zullen niet elk der opgesomde steun- dag overviel hem eên ongesteldheid, waar
„J,ï, nnnn^Ln van in nrofptipSn heeft be- I maatregelen bespreken. Maar niet mogen we aan hij 12 Juni overleed Mot hem verloor
^fnn^ i^ hpt^^lp h(Sr f^ \VihauL wiens nalaten te herinneren aan de afwijzende de Kamer een harer grootste parlementaire
ÏTI/h ?n 1,11™. Siot mzae "wit toudins, welke van soc.-dem. zijde in vele figuren uit de laatste halve eeuw. tlij genoot
v in het eind van 190? verklaarde lui voor gevallen er tegen werd aangenomen. Bij (ie in de Kamer aller eerbied en zijn invloed
1030 de zaken nS nessimisUsoh in te lira Uingenteeringen werd meermalen door o, den gang van zaken was zeer groot, ge-
l en sluitende begroohng was eigenlijk zoon hen de voorkeur gegeven aan het toelaten lijk juist in de laatste maanden nog bij
a S!SrJïïl£*_ heirekkelilk van ongebreidelde buitenlandsche cuncur- haling was gebleken.
arüSLw ma« het hèeten dat wel de SD jrentie en tot de offers om ons nationale be- De deviezenregellng (2 Juni) o,
a .thans - mag het mnauwiïo^ Idrijfsleven in stand te houden werd, f.nan bij de Kamer geen tegenstand, evei
cieel gezien, slechts in zeer beperkte male I steun aan de kippenhouderij (8 Juni).
medegev\erkt. Het cnisiskarnkter van het 1 Minder gelukkig was minister Ruys met
jaar 1932 kwam voorts in sterke mate tot zijn wet op de artsenijbereidkunst; het ver
openbaring bij de behandeling van de rijks- Izet er tegen was zoo unaniem, dat de minis-
mi «mschiër bov^erchelHke taak i begrooting voor 'tjaar 1933. Deze is n age- j ter - 14 Juni - de wijste partij koos en
z™ ziinom een sluitend budget te verkrij- noes sluitend gemaakt door ingrijpende mid schorsing der behandeling vroeg en ver-
gen Heel 1932 hebben we geleefd in een Idelen 20 millioen verhooging van indirecte
dfèp crisisdal en enorme otters zijn gebracht belastingen, 27 millioen verhooging van di-
de bronnen van ons volksbestaan zoo- rede betastingen en 30 millioen aan
veel mogelijk in stand te houden. Op het derde stortingeni in fondsen en o
parlementaire leven heeft de economische door krachtige bezuinigingen op de staats-
bedankte in Sept. Als hun opvolgers traden
op de heeren Mr. Y. Keestra, Mr. Truyen,
Mr. H. A. Dambrink, J. Langman en Mr
C. P. M. Romme.
Volledigheidshalve releveeren we nog het
overlijden van het oud-Kamerlid- den oud
minister Dr. J Th. de Visser op 13 April
en de intrede van den H G. S. man Peere
boom, op wien de mantel viel van den naar
Urk geretireerden heer Ds. C. A. Lingbeek
A.P. op dergelijke weinig gefundeerde inzich
,en haar politiek gebouwd heeft en niet onze
Regeering. Zij toonde zich en terecht
van gansch ander gevoelen en eer 1932 half
ten einde was stond bovendien vast, dat het
vermin-
overigens
crisis haar merk scherp en diep ingehrand.
We zijn er dankbaar voor, dat er een Regee
ring en een Kamermeerderheid was. die den
moed had om te doen wat noodig was, zelfs
al was aan die maatregelen een onaange
name kant Want om te kunnen geven
moest ook vaak genomen worden en offers
opleggen maakt nu eenmaal niet populair,
allerminst in het politieke leven.
Het was de rechterzijde, die in hoofdzaak
het groote werk, ook toen er schcrp-bezuini-
gende budget-politiek noodig was, heeft ver
richt. Enkele malen deden liberalen en vrijz.
dem. mee, de soc.-dem. hielden zich echter
veelal op een afstand. Zij wisten het meestal
beter, wilden wat anders en vonden in hun
negativiteit en gemis aan verantwoordelijk
heidsbesef telkens weer aanleiding om zich
tegen regeeringsmaatregelen te verzetten.
Stijlloos opportunisme.
Hadden ze inderdaad iets beters? Iets soci
alistisch hadden ze zeker niet Aan de S.D
AP ontbreekt naar Albarda's verklaring op
het congres van Maart 1932, „een program
van socialistische constructie". Wat ze theo
retisch hebben zijn onbruikbare abstracties
en het concrete, dat ze met behoud van het
bestaande productie-apparaat trachten te
geven, mist al te vaak liet merk der door
dachtheid (financieel program Oudegeest
b.v.) en is niet veel anders dan een stijlloos
opportunisme, dat geïnspireerd is door wijs
heden als we van heer Wibaut in herinne
ring brachten. Gevolg is dat hun wenschen
volkomen buiten de realiseerbare mogelijk
heid komen te staan en slechts een onver
antwoordelijk roekeloos politicus den over
moed zou kunnen vinden om er zijn land
cn volk aan te wagen.
Dat we voor de soc.-de<m. experimenten tot
dusver gespaard zijn gebleven mag ons
dankbaar stemmen. Waarbij we echter te
vens hebben te bedenken, dat hun tactiek
vrijwel geheel beheerscht wordt door de
eischen van politieke parti .ropaganda.
Doen we dat, dan wordt veel In hun optre
den verklaard en krijgen we ook het juiste
inzicht in den gang der politieke en parle
mentaire gebeurtenissen. Zij para&iteeren
het moge nog eens worden herhaald op
anderer verantwoordelijkheidsbesef. Dat is
hun politiek voordelig; heel goed wordt be
seft, dat, wordt de soc.-democratie tot posi
tieven arbeid geroepen, het uit is met den
politieken groei. Dan blijkt gelijk de er
varing heeft geleerd de onmaoht om de
hoogdravende propagandistische leuzen uit
te voeren gezwegen nog van het fei, dat als
dan onder soc.-dem. zeer groote verschillen
in practisch inzicht openbaar zouden wor
den. Die verschillen zijn er en zijn zelfs nu
niet steeds te verdonkeremanen. Dat heeft
ook het parlementair gebeuren in 1932 ge
leerd.
Dat jaar was een
crisisjaar bij uitnemendheid.
Het Kamerwerk droeg daarvan het stempel.
We behoeven slechts te herinneren aan de
talrijke en kostbare crisismaatregelen, die
moesten worden genomen, buiten de vele
contingenteeringsmaatregelen. die bedoelden
afweer te bieden tegen buitenlandsche ver
dringing in eigen land van de producten
van eigen bodem.
Door crisismaatregelen moesten worden
gesteund: bieten, aardappelmeel, tanve,
vlas, eieren, varkens, tuinbouw, haring,
scheepvaart, griendcultuur en last not
least de zuivel. Deze laatste steun vraagt
.van ons volk stellig een bedrag van f 100
uitgaven in den vorm van salariskorting dei
rijksambtenaren (11 millioen) en inperking
van de uitgaven over heel de linie.
'n Cristssymptoom was ook de aanneming
der z.g. crisis-pachtwet-Ebels, waarin ten
gevolge van het optreden van Dr. Beumer'
en minister Donner van het initiatief dei
indieners wel niet veel was overgebleven,
maar die toch dien naam behouden heeft
Verzuimd werd in de Tweede Kamer te luis
teren naar enkele andere wijze raadgevin
gen van Dr. Beumer Had men dat gedaan,
dan zou een van de grootste gebreken, die
bij de werking der wet aan het licht zijn
gekomen, geen bron van ergernis zijn ge
weest
Regeering en gemeenten.
Dat de Regeering ook de gemeentebestu
ren wilde stimuleeren om zich in hun uit
gaven te matigen lag geheel in de lijn, toen
bleek, dat de uitkecringen uit het Gemeente
fonds uit de gewone middelen moesten wor
den aangevuld. Hèt z.g Kortingswetje werd
ingediend, stuitte op veel tegenstand, maar
werd ten slotte op 23 Febr. toch aangeno
men met 48 tegen 42 stemmen. Elf leden
van rechts kantten zich bij de eindstemming
tegen het wetsontwerp.
Tot het sluiten van geldleeningen werd
enkele malen besloten. Soms moest vlottende
schuld worden geconsolideerd, ook is de mo
gelijkheid op conversie van staatsleeningen
door de verleende machtigingen in het zicht
gekomen.
Dat het aan Interpellaties en moties niet
ontbrak daarvoor zorgden buiten soc.-dem.
en communisten nog enkele andere volks
vertegenwoordigers. Voor een deel werd in
de crisisomstandigheden aanleidiing gevon
den om aan het interpelleeren te slaan;
noodzaak er toe bestond niet altijd en de
Regeering toonde zich tot het mogelijke be-
De liberaal Mr. Boon heeft bij zijn inter
pellatie over den radiozendtijd een zoo slecht
figuur geslagen, dat we het even willen me-
moreeren. Op 19 Februari was hij ged-won-
gen om openlijk In de Tweede Kamer excu
ses te maken ter zake van laster, dien hij
over Mr. v. d. Deure. voorzitter der N. C. R
V. had verspreid.
Van belang mag worden geacht, dat dank
zij het besliste optreden van Dr. Colijn, ge
steund door een groot deel der Tweede
Kamer, zoowel in Februari als in December,
een uitspraak viel ten gunste van
voortzetting der Zuiderzeewerken.
De Regeering moest dezen weg op worden
gedrongen. Met name minister Reymer
kreeg hierbij harde noten te kraken. Deze
zelfde bewindsman was ook op 12 Februari
gedwongen geworden, dank zij Mr. Heems
kerk, belangrijke verbeteringen in het z.g.
Zuiderzeesteunbesluit aan te brengen.
Aan het indienen van initiatief-voorstellen
gingen ook dit jaar de soc.-dem zich enkele
malen te buiten. Een heel ergerlijk geval
was het ongewijzigd indienen der in de
Eerste Kamer verworpen pachtwetten. Dat
was een politiek spel en anders niet. waar
over de Kamer met 43 tegen 24 stemmen
vonnis streek op 23 Juni.
Op 16 Maart had minister de Graaff bijna
een conflictje met de Kamer bij dé behande
ling van de Indische bestuurshervorming
voor de buitenbezittingen. Den volgenden
dag werd door verklaringen olie op de gol
ven geworpen en keerde de rust weer.
Op 28 April werd de contingenteering van
rund- en kalfsvleesch goedgekeurd. Bij deze
We meenen het hierbij te moeten laten
Gaarne hadden we nog iets gezegd ov
werkmethode der Kamer, waarover
meermalen opmerkingen maakten
over den laatstcn tijd in bladen van onder
scheiden richtingen beschouwingen losko
men. We gaan daarop maar niet meer in.
Slechts herhalen we den wensch, dat zij tol
herziening van zich zelf moge komen. Ter
wille van haar eigen prestige achten we
zulks dringend noodig.
de Pr<
Staten \an Gelderland en Overijsel niet her
nieuwd. De slachtoffers van dit minderwaar
dige politiek bedrijf waren de heeren Dob-
belmann, Arntz en Van der Lande.
Op 9 Februari werd z.h.st de steun voor
de aardappeimeelindustrie aanvaard en een
gingsmaatrege! de verminderde storting Franr<
het Invaliditeits- en in het Pensioer.foi pei wt
goedgekeurd, kreeg de minister van Fin
ciën de machtiging om de pensioenbüd
gen der rijksambtenaren niet ten hoog
5 pet. te verhoogen van welke mar
ging echter geen gebruik zal worden
maakt werd het crediet van 2V? millii
voor de haringvisscherij verleend en
opschorting van den vnccinedwang i
twee jaar verleng)} en kreeg de herzien
der L.O-wet 1920. waardoor 6y2 milli
Voor I
Eche z
Bu da
dag later met 22 tegen 16 stemmen de kor bezuinigd zal worden, haar beslag. Dit U
ting op de wedden van rechterlijke ambte-
Tegen de financiering door het Rijk van
de kashehoeften de; .gemeenten maakt nie
mand bezwaar
Kom tot u zelf De Rijksbegrooting voor 1932 werd'in
Maart op vlotte wijze afgehandeld.
In diezelfde maand werd het veel-bespro-
ken „Kortingswetje" op de uitkeeringen uit
e reeds het Gemeentefonds niet 24 tegen 16 aan
waar- genomen. Z.h.s. werden verder aanvaard:
erhoogde accijnzen en invoerrechten
„de economische toestand des lands"
waarin hij onzen tijd schetste als een „tiid
vol destructieve factoren", waarin we
moeilijkheden slechts overwinnen kunnen
door offergezindheid en betoon van saam-
hoorigheid.
Op 20 Sept deed H M. de Koningin in de
Troonrede een beroep op dat betoon van
saamhoorigheid. Hoe noodig dat was bleek
uit de Rijksbegrooting voor 1933 waarvan 't
ontwerp een tekort vertoond had van bijna
150 millioen, welk tekort tot een kleine 20
kon worden gereduceerd door tal van in
grijpende maatregelen.
In de maand October besteedde de Kamer
een week aan de behandeling van het Be
drijfsradenontwerp van minister Verschuur,
dat op 25 Oct. met 67 tegen 19 stemmen
werd aangenomen.
Het voorstel van minister de Geer om ons
tarief van invoerrechten met 30 opcenten te
verhoogen. gaf, door verzet van den heer
Colijn, aanleiding tot ernige moeilijkheden
en zekere politieke spanningen Echter werd
de weg er uit gevonden; op 23 Nov. kon net
gewijzigd opcenten-ontwerp met 50 tegen
41 stemmen worden aangenomen. Met de te
genstemmende linkerzijde verbonden zioli de
Staatk. Gereformeerden
De algemeene beschouwingen over de
Rijksbegrooting begonnen op 8 Nov. Zij lie
pen hoofdzakelijk over de toekomstige kabi-
netsvorming en gaven den indruk, dat de
tijd der extra-parlementaire kabinetten voor
bij is en dat met ernst gestreefd wordt naar
de vorming van een parlementair rechtsch
kabinet, echter zonder uitsluiting van do
mogelijkheid van kabinetsvorming op bree
der grondslag. Bij deze gelegenheid werd
voorts door Mr. de Wilde op het financieele
„program" der soc.-dem. een zoo vernietigen
de critiek geleverd, dat dit parlementair
gesproken tot een volslagen ruïne werd.
In de maanden November en December
kwamen weer verschillende contingentee
ringsmaatregelen tot stand. Bereids was
voor deze aangelegenheden in Juni een
vaste Kamercommissie ingesteld, waarvan
de heer J. Schouten als voorzitter optrad.
EERSTE KAMER
MEESTAL VLOTTE AFDOENING
VAN ZAKEN
DE GROOTE LIJNEN
Wat men van onzen Senaat ook zeggpn
moge, dit staat vast. dat men er streeft
naar een vlotte afdoening van zaken. Dat
wil echter niet zeggen, dat er niet te veel
en niet onnoodig vergaderd en gepraat zou
worden O.i. is zulks buiten kijf wel het ge-
al, als gevolg van het wanbegrip bij
Zonda
enkele artikelen ten einde daaruit den steun
aan de bietenteelt te financieren
Niet onbelangrijk was de dag van 1 April;
als niet zeer aangename verrassing werd
toen uit den mond van den minister van
Buitenlandsche Zaken vernomen, dat de
onderhandelingen met België over de han
gende groote kwestie als stopgezet konden
worden beschouwd.
In Mei werd den lOdcn door den Voorzit
ter de moord op den president der Fransche
republiek, den heer Doumer, herdacht In
het eind der maand werd het wetsontwerp
inzake het pondenverlies der Nederlandschp
Bank goedgekeurd.
De Indische begrooting nam de eerste
twee dagen van Juni in bes'ag, terwijl den
dag daarop de Crisispachtwet-Ebels z-h.st
werd goedgekeurd
Op 9 Juni verklaarden ook in de Eerste
Kamer de soc.-dem. zich tegen de steun
maatregelen voor de melkveehouderij.
Juni werd een drukke maand.
De instelling van een Economischen Raad
en de Vleeschcontingenteering vonden op
ste geschiedde weer onder eenparig
der linkerzijde, versterkt door een zich i
politieke escapades te buiten gaani
Roomsch-Katholiek.
Op de laatste vergadering des jaars
December) werden nog goedgekeurd o.a.:
uantal contingenteeringen en de steun i
de griendcultuur
Person;
Aan de Kamer ontviel door den di
haar geacht medelid, mr A A. de Vi
Dczi maakte deel uit der anti-rev. frac
Tot zijn opvolger is benoemd de heer
rui H. A. M. van Asch van Wijck te Doe
Ontslag wegens ziekte werd genomen d
het R.K. lid Haffmans. Hij werd opgevo
door den lieer Janssen de Limpens.
Na de 29 Juli gehouden verkiezing
de Eerste Kamer de-ien als nieuwe let (lees
hun intrede de R.K. heeren Schoemal waar
Ruyter en IJsselmuiden die zooals re
opgemerkt drie hunner partijgenoo
hadden weten te verdringen.
Door de chr.-hist. was bij deze geleg
heid mr O J. E. Baron van Wassenaer
Calwyck aan den dijk gezet; mr J. W
Baron de Vos v. Steenwijk werd zijn op< W1J 1
ger. Voorts verving de heer mr P. Drc „O
leever Fortuyn, burgemeester van Rott zijn.
deeli
„Chr
Zoi
ling
dam, den 80-jarigen liberalen oud-minis
mr P. Pink, die met hel oog op zijn hooj
leeftijd gemeend had zich niet opnieuw
schikbaar te moeten stellen.
't
schillende senatoren, die meer aanleg tot 6 Juli bij niemand verzet Evenmin op 21
peuteren hebben, dan om van allerlei din- Juli de Deviezenregcling, de contingentee-
gen de groote lijnen te zien. Velen kunnen ring van schoenwerk, de garantieregeling
het blijkbaar niet verder brengen dan tot voor de kippenhouderij en de voorschot-
in dit milieu niet-passende behandeling van regeling voor den grovon tuinbouw in West
détails, welke meer thuis -ou kunnen he-
hooren aan de overzijde van het Binnen
hof Daar doet men er druk genoeg aan, zij
het niet altijd met zeer gelukkig wetgevend
resultaat Wat we eohter bedoelen is. dat de
Eerste Kamer met snelheid de bij haar in
komende wetsontwerpen pleegt af te duen
De laatste dagen des jaars leggen daarvan
een duidelijk getuigenis af.
Met deze karakteristiek is niet in tegen
spraak het op 4 Februari behandelen van de
Pachtwet, die lang genist had, echter meer
uit speculatieve overwegingen van den be-
Steunregelln gen.
Aan de tuinbouw en de fruitteelt werd een
steunregeling geschonken, waarmede f 5
millioen gemoeid was, de haringvisscherij
verkreeg een credietregeling tot een bedrag
van f 2Vè millioen, de griendcultuur een
steun van f 100 000. terwijl op 23 Dec. nog
een belangrijke wijziging der Tarwewet (ver
lenging tot 1937, richtprijs van f 12 en meng-
percentage verhoogd van 25 op 40); onder
oppositie der soc.-dem. tot stand kwam.
Tot de bezuinigingsmaatregelen, die in de
Tweede Kamer hun beslag kregen behooren
voorts de -herziening^ der L.O.-wet (hezuinl-
ging 6V£ millioen), waarbij de linkerzijde
eensgezind tegenstemde; de vermindering
der stortingen in Invaliditeits- en Pensioen
fonds en machtiging van den minister van
Financiën om de pensioensbijdragen der
rijksambtenaren met 5 pet te verhoogen (60
24 stemmen), en de heffing van opcenten
op de Gemeentefondsbelasting (opbrengst 27
millioen).
Ten slotte vermelden we nog de indiening
van een initiatief-voorstelv. d. Heuvel
Bakker tot afschaffing van den zomertijd
(30 Nov.) het echec van minister Reymer
met de voorgenomen opheffing van de tram
ZwolleBlokzijl (2 Dec) en de opschorting
van den vaccinedwang gedurende nog 2
jaar (6 Dec)
Friesland en op 22 Juli de steun voor
varkenshouders en voorde Nationale Scheep
vaartbelangen.
Het jauj was reeds vrij ver gevorderd
toen op 2 November het Godslasterings-
ontwero aan de orde kwam; op 3 November
werd het, rechtslinks, met 28 tegen 18
stemmen aangenomen
Het veelbesproken opcenten-ontwerp werd
od 22 December goedgekeurd met 25 tegen
21 stemmen; de steun aan den tuinbouw
kwam er z.h.st
Enkele dagen voor het sluiten van hel
NAAR HUIS
Gemengd Nieuws
late
BESLAG'Op DRIE TON AAN WAARD
Omdat het bestuur van den Grooten Ve
polder in de Friesche gemeente Weststelli
werf niet voldeed aan het verzoek van b011*
Coöperatieve Zuivelbank te Leeuwarden wen
terugbetaling van geleende gelden heeft d Ni
bank, naar het Handelsblad meent te wei
besloten beslag te leg'gen op de inschryl
gen op het Grootboek der Nationale Sch
ame van dezen polder tot een beo ®'ul
van ongeveer 330.000 gulden nominaal. 1 den
aanvraag tot beslaglegging is reeds in raa<
diend. dat
MEN ZIJ GEWAARSCHUWD! dw!
het
Men meldt ons uit Ede (Gld.): n
Bij den garagehouder L. vervoegde zich
persoon met de mededeeling, dat hy in
buurtschap Wekerom met zyn auto een a gen
rijding had gehad met een boerenwagen.
autp was daarbij zoo beschadigd, dat d aj x
•gesleept moest worden, hetgeen hij i
den garagehouder opdroeg, wien de s'
tel van de auto gegeven werd. Aangezien bew
boer schadeloos gesteld moest worden I is t
genoemde heer hem al het in zijn bezit zy y
geld gegeven. Misschien wilde de gara
houder wel zoo vriendelijk zijn f 60 voor ar
schieten. Het geld werd hem verstrekt en doe
vertrok naar Arnhem. De garagehouder kaï
de takelwagen naar Wekerom. Wat bi q
echter? Van een verongelukte auto niets
kend. De garagehouder zijn f 60 kwyt en v
niets een reisje gemaakt, aangezien de „vri stei
delijke" mijnheer verdwenen was. De po' loo
zal probeeren een en ander in het reine saI1
brengen. crj,
BRANDEN I
Te Vlissingen is een hevige brand i S t
gebroken in den kruidenierswinkel van bej
Coöp. Vereeniging „De Broederband" op
Nieuwendyk.
Direct werd met drie spuiten, samen a orf
slangen, op de waterleiding aangekoppeld eer
even acht uur was men den brand meecter. dei
De brandweer kon uitbreiding voorkoir 07]
zoodat alleen dit eene gebouw geheel uit
brand is. De belendende perceelen hebben 1 or«
terschade bekomen. 1
De oorzaak van den brand is onbekend. V or;
zekering dekt de schade. Persoonlyke onget jia
len kwamen niet voor.
Het dagelyksch bestuur der gemeente v n
behalve de burgemeester, die ziek is, aanwej en
Te H e e r by Maastricht zyn in de Dot
straat twee huizen, bewoond door Pricken
Pieterse, benevens een schuur met stroo d
brand vernield. .Een paard en eenige vark
kwamen in de vlammen om. Verzekering d
de schade; de oorzaak is onbekend.
Te Kerkrade (L.) is in de Gracht
straat het sigarenfabriekje van Schappin af
brand. Een flinke hoeveelheid tabak ging m
verloren.
KERKELIJK LEVEN
IN 1932
I
DE GELEDEREN DUNNEN
In het afgeloopen jaar gaf een moderne
dominéé, D r. H. de Vos, een preek uit
over Ex. 13 vs. 21: de HEERE in de wolk
kolom en in de vuurkolom vóór het volk
gaande. Dus: de God. Die voorop gaat Dat
was ook het thema van de preek. In het
leven is het vaak zóó, zei hij, dat God ach-
teraankomt. Hij sprak zelfs van: de groote
ambulance, die achbeT het leger aanrijdt om
de gewonden, zieken en uitvallers, die niet
meer mee kunnen, op te rapen. God en
godsdienst dus alleen nog goed genoeg voor
zieken, ziwakken.en die in het leven mis
lukten.
Dit harde en helaas duizenden typeerende
woord komt ons voor den geest, nu we ons
weer zetten gaan tot het schrijven van een
„terugblik" op het kerkelijk en godsdienstig
leven in het afgeloopen jaar. Men moet
ziende blind zijn, om niet op te merken dat
Kerk en godsdienst voortdurend terrein ver
liezen.
De dominéé wordt nog wel bij begrafenis
sen gevraagd, doch schier aooit voor een
huwelijksinzegening, aldus ongeveer schreef
de zoo even genoemde voorganger. En hij
doelde daarmee op zijn naaste en in
„theologicis" wellicht ook geestverwante
omgeving. Men meent God slechts noodig
te hebben, als het leven moeilijk wordt, als
men het niet langer aankan!
Nu komt die geestelijke, of Juister ge
zegd: óngee9telijke. onverschilligheid niet
uitsluitend in het vrijzinnige kamp of in
sceptische kringen voor. Ook in Kerkge
meenschappen en groepen die een positieve
belijdenis bezitten, wordt de „zelfkant" al
breeder en de afval voortdurend grooter.
Om dezen achteruitgang op het terrein
van het Kerkelijk en godsdienstig leven te
Verduidelijken, behoeven we geen betoog op
te zetten, noch over daarmee verband hou
dende zaken beschouwingen te leveren.
Met betoog en beschouwing moeten we
trouwens voorzichtig zijn. Althans nog in
den loop van 1932, n.l. bij het 60-jarig be
staan van de „S t a n d a a r d", werd door
Prof. Grosheide de waarschuwing uit
gereikt: „Gaarne waardeeren we, dat ge ook
op kerkelijk terrein ons nieuwsblad wilt
zijn, maar verder: handen af! Onze kerke
lijke zaken zullen we zelf wel in orde
maken". Terzijde latend de vraag inhoeverre
dit vermaan noodig was en zelfs ons weer
houdend te wijzen op het bestaan van vele
„grensgevallen", behoeven we met des hoog
leeraars opgeheven vinger niet in conflict te
komen.
De schrijvers in de Kerkelijke pers „zelf
hebben in het voorbijgegane jaar klacht op
klacht aangeheven en gewezen op ondei^
scheiden verontrustende en verootmoedigen
de verschijnselen.
Daar was Prof. Grosheide zelf, die
over de Geref. Kerken een artikel schreef
onder een titel zonder vraagteeken: .„Ach
teruitgang", waarin hij „niet zoo gunstig
uitziende cijfers" gaf en op onderscheiden
tekortkomingen in die Kerken wees: „ver
slapping bij zeer velen van onze menschen";
„predikanten die wel wat slordig zijn met
de catechisaties"; „het huisbezoek geschiedt
niet altijd overal even trouw en niet altijd
met de aoodige teederheid"; „ons geestelijk
leven is (door den grooten oorlog en de
genadige bewaring Gods) niet verdiept".
Een kerkblad-redacteur uit deze Kerken,
klagend over „afbrekende krachten in haar
midden", begrootte de verliezen aldus: „We
staan als Geref. Kerk in de groote stad als
een boom. waarvan niet alleen maar bladen
en twijgen, maar heele takken afvliegen,
niet eerst in den laatsten tijd, maar al sinds
jaren".
D r. K. D ij k, die waarschuwde ertegen te
„waken, dat ons klagen tot mode-geklag
wordt", erkende desniettemin: „Wij geven
veel. zooveel reden tot klacht", en sprak vao
„stof tot critiek en geween".
En de ten grave nijgende Prof Linde
boom, in October nog waarschuwend tegen
velerlei verzoeking ea wereldgelijkvormig
heid, constateerde toen met smart, dat er
in de Geref. Kerken is: „inderdaad alle
reden tot zorg".
Ook in andere Kerkgemeenschappen is er
niet steeds gejuicht Ds. A. C. G. den
H e r to g „aoht de positie van de Hervorm
de Kerk uiterst wankel". De persoonlijke
meening van dezen Rotterdamschen pre
dikant kan zeker te somber zijn. Maar er
helaas ook sprekende droeve cijfers.
In de periodiek „Woord en Daad" vla
den we geciteerd, wat betreffende Hervormd
Amsterdam een der predikanten schreef:
,Vóór 1925 werden er elk jaar in onze Kerk
gedoopt 2000 kinderen, in 1930 slechts 1297.
Ij 1925 waren er 11.000 catechisanten, thans
7.'"6". En in zijn „Wijkbode" gaf Ds. A. G. H
van H oogenhuvzeals het aantal kerk
gangers van de 250.000 leden tellende Herv.
Gemeente van Amsterdam: negen duizend!
Om tenslotte een derde groote-stadskerk
te noemen: bij een verkiezing in de Ned.
Herv. Gemeente van Den Haag, waar 6.000
stemgerechtigden zijn. bleven er 5600 thuis.
Moge in kleinere Kerkengroepen niet zulk
een achteruitgang, doch zelfs, een zichtbare
vooruitgang in ledental zijn, ook daar vallen
sombere schaduwen.
De „W artbur g", die dezer dagen meld
de dat in tal van Evang Luth. Gemeenten
jaarlijks eleohts één- of tweemaal het H.
Avondmaal wordt bediend en in één Ge
meente „voor 't eerst weer sedert eenige
jarea", gaf o.m. de volgende percentage
cijfers van het aantal Avondmaalgangers:
Den Haag 3 Haarlem 3,9 Utrecht
4.5 Rotterdam 5.2 Ook Alkmaar en
Zutphen, waar slechts éénmaal het Avond
maal gevierd werd, gaven niet meer dan
resp. 5 en 7 Amsterdam zal niet ver
boven Den Haag uitgekomen zijn. Bij de
Gustaaf-Adolfherdenking was er een groote
Avondmaalsviering, waarbij 5 predikanten
voorgingen. Er werd een buitengewoon groot
aantal deelnemers venvacht. Het getal werd
niet meer dan 225, d.l. in percentage uitge
drukt 1.6 Bij gewone gelegenheden zal
het wel niet veel meer zijn. Dat het percen
lage in vrijzinnige Gemeenten gering is.
zou nog eenigszins begrijpelijk zijn, maar,
zoo schreef het blad, „helaas doen recht
zinnige Gemeenten voor de vrijzinnige niet
veel onder".
..geestelijk leven".
Een „W e k k e r"-vensla$ van een Classis-
vergadering der Christelijke Gereformeerde
Kerk sprak van „reden tot klacht over wei
nig geestelijk leven".
En een Classis-vergadering der Gerefor
meerde Gemeenten, opgenomen in de
„Sa am bin der", zuchtte: „De geestelijke
strekking betreffende Sions vruchtbaarheid
schijnt ons donker toe".
Dat in tal van Gemeenten reeds sinds
jaren het volksloven buiten de Kerk kwam
te staan, spreekt.uit een in het afgeloopen
jaar gepubliceerde lijst van plaatsnamen,
waar sinds de daarbij vermelde jaren geen
enkel huwelijk kerkelijk bevestigd werd-
Grollo sinds 1878, Peize sinds 184S, Gieter
veen sinds 18591911, Oosterhesselon sind*
1860, Wapserveen sinds 1864, Zweelo sinds
1866, SL Jacobi Parochie sinds 1842, Tzum
marum sinds 1872, Goeree sinds 1900. Terwijl
in de Ned. Herv. Gemeente van Retranche-
ment (Z.) in 1932 voor het eerst weer na
103 jaren (na 1829) een huwelijksinzegening
plaats had.
Ziehier voorootmoedigende cijfers en fei
tien uit Protestantsch Nederland.
Doch ook de bisschoppen van de Roomsch-
Katholieke Kerk behoeven geen hooge borst
op te zetten. Al werd in November te Apel
doorn de eerste spade in den grond gestoken
voor den bouw van een groot Seminarie,
dat meer dan zeven ton gouds zal kosten en
waar voor 350 studenten plaats zal zijn, ook
in hun Kerk is afval, groote afval zelfs.
Pater H. de G reeve te Den Haag schreef
rondweg in de „S L Gerardusklo k": „Al
is het waar. dat velen zich bekeeren tot de
Katholieke Kerk, dat onze rangen aan
den anderen kant gedecimeerd worden is
eenvoudig een feit. In iedere groote-stads
parochie zijn straten waar de geestelijke bij
zijn huisbezoek soms een heele rij huizen
naast elkaar in zijn boekje aanget'y>£"'*
heeft staan als N. P. (non paschanten, d.i.
houden hun Paschen niet). Een groot per
centage komt nooit meer terecht Wie de
berekening heelemaal doorzet, huivert van
de consequenties".
Deze geestelijke verwording en afval van
Kerk en godsdienst onder Protestanten.
Roomscheri en Joden is een proces, dat lang
zaam begonnen is en in een 6teeds meer
geforceerd tempo voortgang maakte.
Toen bij de volkstelling van 1849 het volk
zelf zijn „kerkelijke'kleur" had bekend,
bleek er op 1000 inwoners nog niet één, die
niet tot eenigerlei Kerk behoorde. Vijftig
jaar later, bij de volkstelling van 1899, ver
klaarden op elke duizend inwoners 45 niet
te behooren bij eenige Kerk. En nog twintig
jaar later, bij de volkstelling in 1920, zijn
op elke duizend 156 personen niet aange
sloten. Het percentage Kerk-loozen is in
twintig jaar van 4.5 gestegen tot 15.51. De
resultaten van de laatste volkstelling, n.l.
/an 1930, zijn nog niet bekend. Doch dat
de cijfers juist op dit gebied een droeve
sprake zullen doen hooren. is zeker.
In de laatste jaren hebben we enkele
nieuwigheden binnen de Ilollandsche kerk
muren gekregen: Adventdienst van offer.
Kerstnachtwijding, Voetwassching, Passie
stonde, Paaschgroet, Doodendag. Er moge
hier meer, daar minder belangstelling voor
geweest zijn, dat de afval van de Kerk
erdoor gestuit is, zal niemand durven zeg
gen. Het gebruik van alcoholvrijen Avond
maalswijn. door een Kerkeraad ingevoerd,
zou meerderen tot het sacrament ter verster
king des geloof hebben moeten trekken,
dat de geestelijke vrucht ervan tegen het
uit de Gemeente gerezen verzet heeft opge
wogen, werd niet vernomen.
Alleen het uit Londen geïmporteerde „in
stituut" van de „Alle-Dag-Kerk" heert. al
thans in de eerste maanden, een kans ge
kregen in den werkrnes van bet groote
stadsleven eenige oogenhlikken van zelf
inkeer en overdenking te brengen. Te Am
sterdam op het oude Bagjjnhnf, dat wonder
lijk verstilde plekje midden in lief drukke
stadsrumoer, in de historische Engelsrhe
Kerk, werd ia d« Maart-ma*nd d* JLd.K.'
begonnen? waarvoor reeds door transpar.
ten in de trams de publieke belangstelli
aagd was. Voor de twee uur „oj
kerk" met een kort liturgie, waarbij
kwartier „middagpooze voor den vrede"
'n „twee-minuten-stilte" gaven niet mini
dan 46 predikanten van verschillende
zindten uit de hoofdstad uitgezond)
de Geref. Kerken zich op om, ni
het zeggen, van den initiaUcf-ncmer Ds.
J. P. Boeke, elk op zijn wijze „de sti
te bedienen". Het vrijz.-godsdienstig w->< f
blad ,J)e Stroom", welks geestverwi
ten aan deze voor ons land nieuwe insi
l'ng daadwerkelijken steun verleenden, h
niettemin weinig hooggespannen verwa
tingen en wees op elders mislukte pog
gen, al werd toegegeven het genoegzai
belangrijke in een druk en groot centrt
nog eens een eerlijke proef te nemen. Mt
half Juni hadden reeds meer dan 5.000 p
sonen deze „samenkomsten" bezocht en
het late najaar zag het Comité zijn ond
neming inzooverre geslaagd, dat toen
Stichting „Alle-Dag-Kerk" bij acte, verled
ten overstaan van een notaris, is tot sta
gekomen, waardoor de voorloopige regeli
een vasten vorm verkreeg.
Tegemoetkoming aan al of niet uitj
sproken behoefte aan religieuse conté
platic in het leven-van-alie-dag moge h
geboden zijn, de Kerk zelve kwam er n
verder loor. Een gemeenschappelijk schi
ven der predik aten van dn Geref. Kerk
de hoofdstad motiveerde in deze riehti
hun onthouding. En D s. J. L. Sc hou te
een der hunnen, sprak in de „A m s 11
damsche Kerkbode" nog uit van di
„goedbedoelde poging", wijl er mensen
van zoo uiteenloopende ricbtii g optreden
daarom in de „Alle-Dag-Kerk" metterda
„het begrip Kerk totaal uitgehold is",
vreezen dat zij zelfs „de verwarring 1
doen toenemen"
Bij den geestelijken nood en zijn verz<
ging kwam zoo weer naar voren het v«
moeiend probleem zoowel als heilig geloo
stuk van de Kerk. benevens zijn wanoH
lijke praktijk, waarvan ook in 1932 moi
en pen meer dan vervuld zijn geweest.
