N.1. Gelir. H. ei P. V08IH0LEK
ENCI-CEMENT
BETON BOORPALEN
HYPOTHEKEN
A. DE HOOP N.V,
Electro-Technisch-Bureau
Vasteland 4a R'dam
Het Oostelijk Zwembad
Aannemers van Bouw- en Gewapend beton werken
J. C. HENRI VAN INCEN
MOOIE HEERENHUIZEN
MEUBELEN
BESCHERMT ALLE GEBOUWEN TEGEN
HITTE - KOUDE - VOCHT - LAWAAi
DESKUNDIG ADVIES
N.V. Producten Grondstoffen Hmij.
AMSTEkOAM Sarphatikade i - Tal. 34824-46824
ROTTERDAM- Stationsweg 37b Telet. 11690
BOUWBLAD No. 184
WOENSDAG 14 DECEMBER 1932
lo. 57263 «n 58179».
VERTEGENWOORDIGER VAN OE
N.V. INDUSTRIEELS MIJ.
v h J. W. BRONWASSER Czn.
BREUKELEN. TELEFOON 24.
UE JONG VAN BAGGUM N.V.
VIJVERHOFSTRAAT 13
TEL. 41390
BOSCHPOLDERPLEIN 25
LOOD- EN ZINKWERKEN
T. W. H. ODDING, Makelaar, R'dam
lil iiii'iiii'imiiiiBBiiiBir
De ELECTRO-TECHNISCHE IN
STALLATIE in het OOSTELIJK
ZWEMBAD werd uitgevoerd door
v-HOLLANDSCHE
SCHIEDAMSCHEWEG 223a
TELEFOON 33733
leverde het HANG- en SLUITWERK
aan het OOSTER ZWEMBAD
NEDERLANDSCH
jr FABRIKAAT
"I (Glasfabriek Leerdam)
PRISMATISCHE
G L AS-betontegels
GLAZEN bouwsteenen
GLAZEN bouwelementen
GLAS-tegels voor kelder- en
plafondverlichting
Systeem „VERA LUX"
Inlichtingen enz. op aanvraag
EMILE SANDERS
Alex. Boersstr. 21, Amsterdam (Z.)
K 5
DIVERSE SCHILDER
EN GLASWERKEN
UITGEVOERD DOOR
NIC. AARDOOM
Schilder - Decorateur
VREDENOORDLAAN 24a - R'DAM
TELEFOON 56869
H.R.LAUWAARS &Z0NEN
Pijnackerplein 44 - Rotterdam
Magazijnen: Schommelstr. 8-3C
WANDTEGELS
VLOERTEGELS
Speciaal zuurvrije ZWEEOSCHETEGELS
GIPSPLATEN
EEN MODELINRICHTING
Architect: Foeke Kuipers
Aannemers: Gebrs. H. en P. Voormolen
Van buiten af gezien is de inrichting niet
overweldigend. Een tusschen huizen in ge
bouwde entrée naar een breede gang geeft
niet den indruk, dat men in een zoo groot-
sche inrichting zal komen Het bouwterrein
is echter afgepaald op de binnenruimte tus
schen een groot huizenvierkant, waar vroe
ger een hofje stond.
Nauwelijks is men echter binnen of men
krijgt den indruk, dat organisatorisch alles
goed is doordacht Een flauwe helling voert
naar een sousterrain, waar 250 rijwielen
kunnen worden geborgen. In die kelderver
dieping zit nog heel wat meer, doch daar
ziet het pdbliek niets van Dat gaat netjes
door een tochtafsluitend tourniquet naar de
kassa, koopt er een kaartje, neemt even
verder badgoed in ontvangst en loopt zondier
te kunnen verdwalen of zich te vermengen
met 't vertrekkende publiek naar de groote
zwemhal. Wie de deur binnenkomt knippert
even met z'n oogen en wrijft ze zoo noodig
nog even uit, omdat hij niet zal kunnen
gelooven, dat Rotterdam over zulk een in
richting beschikt Een geweldige koepel
vormig gedekte ruimte bevat twee groote
zwembassins, die aan alle zijden omgeven
zijn door dubbele perrons met daarachter
kleedhokjes, douchevertrekken en wat ver
der in een hyper-moderne zweminrichting
aan outillage te vinden is.
Het koepelvormige dak is vrijwel geheel
van glas, zoodat overdag-het zonlicht over
vloedig toetreedt en het toch al zoo fleurige
interieur op z'n best .dóet uitkomen. De
verschillende tinten zijn prachtig tegen
elkaar afgewogen. Groen en wit zijn de bas
sins betegeld, zoodat men het effect krijgt
van de zee bij zomerzon; pastelkleurig
blauw zijn de pilasters en een deel van de
wanden, alluminiumkleurig is al het hek
werk, dat overigens sober van lijn is, en de
plafonds en kleedhokjes zijn in roomkleu
rige gedekte kleuren gesausd of geverfd,
zoodat alles er helder en vroolijk uitziet
Uit het feit, dat er twee bassins zijn zal
men begrepen hebben dat er een diep en
een ondiep moet zijn. Zoo is het. Ze staan
haaks op elkaar en worden onderling door
hekjes en een ketting afgesloten. Wie van
het ondiepe in het diepe komt weet dus,
„waar hij aan toe is".
Vooral het diepe bassin is heel mooi. Het
heeft de ..internationale wedstrijdafmetnrv
gen" van 25 x 12 meter, wat op zich zelf
niets bijzonders is Wat wel iets zeer moois
is: het bassin is op elk punt tot den bodem
toe te doorschouwen. Dit heeft natuurlijk
zijn groote beteekenia om ongelukken te
voorkomen en het is alleen mogelijk door
het juist kiezen van de;kleuren der betege-
lirjg en het rein houden yan het water.-Met
zwarte en witte strepen zijn de Wedstrijd-
banen afgeteekend. De grootste diepte van
het bassin is 3meter, wat voldoende is
Hier heeft men natuurlijk springplank en
springtoren en bovendien een gymnastiek-
plaats, waar men zich desgewenscht wat
kan uitrekken.
Behalve de normale „perrons" waarover
de zwemmers zich naar het bad begeven,
heeft men aan de lange zijd'e van 't „diepe"
ook een koffiegalerij, waar men heel genoeg
lijk een niet-alcoholische verfrissching kan
nemen een een sigaretje kan rooken.
Wanneer we nu nog vertellen, dat de
mogelijkheid van een open zonnebad over
wogen wordt en dat de zwem- en polo-sport
in het nieuwe gebouw ruime kansen krijgen
mits men natuurlijk als jongen of meisje
bij den badmeester al zwemmen heeft geleerd,
zal men denken: ziezoo, we hebben de zaak
gehad
Maar als we plaatsruimte genoeg hadden
zouden wij zeggen: nu begint de beschrij
ving pas! Waarom? Omdat onder en rondom
het uiterlijke gebouw een technische instal
latie is ondergebracht, die niemand ooit zal
zien, maar die feitelijk de exploitatie van
dit gebouw mogelijk zal maken.
In die geheimzinnige kelders zijn wonde
ren gewrocht van techniek. Natuurlijk moet
de zweminrichting 's winters als het buiten
koud is van binnen goed verwarmd worden-
Oho! Maar daar „zit nogal iets aan vast".
Lucht- en waterverwarming worden gedra
gen door een geweldige ketelinstallatie, die
een verwarmd oppervlak heeft van 140 M2,
een Hollandsch stukje werk van bijzondere
constructie. Met de luchtverwarming gaat
het nu zoo, dat de koude buitenlucht door
luchttorens wordt binnengevoerd in een
kamer, waarin een zeer sterke ventilator
staat opgesteld. Deze stuwt de lucht onder
drplf langs stoomkachels heen, waardoor een
zeer heete luchtstroom wordt gevormd. Deze
wordt door gangen gedreven, die rondom
het watercomplex zijn gebouwd en daardoor
worden alle tegelperrons zoo kostelijk ver
warmd. De luchtstroom is echter zoo sterk,
dat ze ook door roosters de zwemhal wordt
binnengeblazen en daar een heerlijke lucht
temperatuur veroorzaakt. Van die roosters
ziet men maar heed weinig ze zijn kunstig
in de dubbele vloeren, die men overal in het
gebouw heeft aangebracht. Warme lucht,
die binnen een afgesloten ruimte wordt-ge
spoten zou daar eohter vermengd met de
vele waterdamp spoedig een ondraaglijke
temperatuur veroorzaken en daarom heeft
Kantoor Graaf Florisstraat 43
men een tweede ventiHatorinetaMatie ge
bouwd, die de voohtige luoht weer weg
zuigt, Vier maal per uur wordt zoo heel de
luchtinhoud van de zwemhal verveiwolrt
maair zoo, diat men toch niets gevoelt. Dit is
het eerste technische kunstetuk.
Het tweedie en voornaamste heeft betrek
king op de voortdoii-ende verveisching
het water in de bassins. Dat zwemwater is
van veel betere kwaliteit danons lei
dingwater- Voor .de eeiste maal heeft men
1.0UU.000 Liter .water van de gemeente be
trokken, maar verder drijft men met de
watervoorziening geheel op eigen mkldelen.
Elke dag wordt een deed van het water
„afgeroomd" en vervangen door opgepompt
welwater, dat eerst op kunstige wijze ge
reinigd wordit Maar ook de verdere inhoud
van de bassins wordt voortdurend ver-
verscht. Vier maaJ per dag wordt de geheeie
inhoud gereinigd- Het water wordt daartoe
eerst door een haarfilter geperst, waar het
ergste vu ill wordt opgevangen. Vóór het dan
in de groote filters komt wordt een oplos
sing van soda en aluin toegevoegd reep. om
het vuil te concentreeren en om de alcalici-
teit te behouden.
De vuile filters worden af en toe met
een riool afgevoerd. 'Iet gereinigde water
wordt dan eeist nog behandeld met cblora-
min terwijl een luchtoompressor er tie
riuoorlucht tegelijkertijd weer afneemt. Na
dat het dan nog voorverwarmd is met stoom
komt het water weer in het bassin, zoo
fiisch als het bekende hoentje-
Wij hebben nu in enkele sobere bewoor
dingen djit proces geteekend, doch men kan
tv el zeggen dat een gansohe fabriek daar
door in touw is. De eigen wassoherij van
net zwembad, waar de badgoederen van al
le bezoekers verplicht gewaesohen moeten
worden, is wee«r een af deeding op zich zelf,
waar ook alles even grootsoh en hygiënisch
is ingericht.
Wanneer we nu nog vertellen, dait voor
ecbooLbaden speciale maatregelen zijn w
troffen voor gemeenschappelijk en onuïer
toezicht ontkleeden en voopzongsmaatrege
zijn genomen bij de douches zoodat de
jeugd er niet met een verbrande nig onder
vandaan komt, meenen we wel in hoofd-
tre-kken het nieuwe zwembad te hebben be
schreven.
Alleen dient nog vermeld, dat er 'e avonds
een uitstekende verlichting is, niet alleen
door middel van gewone „lichtpunten",
maar ook d-oor speciale verlichting onder
water van het groote zwembassin.
Men kan dus wed zeggen, dat het ndeuwe
bad alle comfort en alle attractie heeft, die
men maar zou kunnen bedenken.
Temeer nu de tarieven niet overdreven
hoog zij i, genomen mag men dan ook een
druk bezoek venvachten.
Rest ons tenslotte nog te vermelden, dat
de navolgende firma's bij dezen bouw zijn
betrokken geweest:
Erhije Bunders. Amsterdam, leverdë voor
de in dit artikel genoemde kap-constructjf;,
de .speciale glastegels Vera-Lux in Half
kristal, in helder wit onverkleurbaar glas
en in goudkleur die in eassetvonn .zijn ge
plaatst. Ook de glazen bouwsteenen „Vera
Lux" in helder wit en goudkleur voor vul
ling der verschillende lichtscheppingen en
ter afscheiding tusschen de badcellen zijn
door genoemde firma geleverd.
Nic. Aardoom, Rotterdam, verzorgde het
vele schilderwerk dat er mede toe bij
draagt dat deze inrichting zoo'n schitte
renden indruk maakt
A. de Hoop N.V. Electr. technisch In
stallatie-bureau Rotterdam, heeft de uitge
breide en groote nauwkeurigheid eischen-
de electro-technische installatie aange-
hracht. Genoemde Firma, voor de meeste
Rotterdammers geen onbekende, kan met
voldoening terugzien op dit veel omvatten
de werk.
De Jong en Van Baggum, lood- en zink-
werkers, Rotterdam, verrichtten het loodgie-
terswerk.
Heemaf, Hengelo, leverde de motoren voor
de pomp installatie.
De Hollandsche IJzerwarenhandel, Rotter
dam leverde het vele hang- en sluitwerk;
een oogenschijnlijk bijkomstig artikel, maar
door de kunstige wijze waarop dit door het
geheele gebouw is aangebracht is het zeer
zeker op zijn plaats daar nog eens apart
melding van te maken.
p^ieuwe wet op den
huizenbouw
r E. Hilton Young, de Engelsche
minister van volksgezondheid, heeft een
nieuwe wet op de huizenbouw ingediend,
welke ten doel heeft den bouw van klein»
huizen door particuliere bouwers aan le
moedigen. Het ontwerp stelt voor, het hui
dige subsidie volgens de wet van Wheat-
ley afkomstig van de eerste arbeidersre-
geering in 1924, af te schaffen en de bouw
ondernemingen te helpen met finaqcieelen
steun voor den bouw van huurhuizen. Tot
dusver genoten bouwvereenigingen een sub
sidie per huis van 7 sh. 10 per jaar voor
den tijd van 40 jaar in steden en van 11
in landbouwstreken. De regeering hand
haaft ook bij de nieuwe wet het subsidie tot
het opruimen vankrotwoningen en even
eens de premie tot verbetering van dagloo-
nershuisjes ten plattelande.
Algemeen cultureel gevaar?
In ,3 i n n e n h u i s" noemt Th. L a n-
d r de termijnbetaling een algemeen cul
tureel gevaar, maar een direct practisch
gevaar ook, nu eenerzijds tengevolge van
de samenlev:ng, de meubelmakerij zich
meer dan vroeger moet instellen op de
klandizie van üiet uitsluitend gegoeden en
anderzijds het afbetalingsstelsel zich bij de
werving van klanten allerminst beperkt
tot de kleinste inkomens.
Is huurverlaging mogelijk'
De lezing van den heer A. Bruinsma op de
onlangs gehouden congresvergadering van
den Nederlandschen Bond van Huis- en
Grondeigenaren en Bouwondernemers, over
het onderwerp: „Is huurverlaging moge
lijk?" heeft de heer D. Buitendijk naar
de pen doen grijpen. In „Ons Eigendom" is
hij het met de bewering van den heer
Bruinsma volkomen eens, maar de wer
kelijkheid is nu eenmaal zoo, dat de koop
kracht van vrijwel onze geheele natie met
tientallen procenten is gedaald en heel wat
huiseigenaren noodgedwongen reeds tot ver
laging zijn moeten overgaan.
Terecht o i. merkt de heer B u i t e n d ij k
dan ook op dat „als wij eigenaren dus door
drongen zijn van deze werkelijkheid, dan
hebben wij naar middelen te zoeken, welke
een verlaging der huren mogelijk zouden
kunnen maken.
Tijdens de welvaartsperiode zijn wij geza
menlijk bergopwaarts gegaan, maar nu ook
gezamenlijk er af. De toestand van heden
kan niet voor den huiseigenaar bestendigd
worden.
Hoe kan nu verandering komen?
Zullen hypotheekbanken en particuliere
geldschieters eigener beweging tot verlaging
van rente en meer soepeler toepassing van
de aflossingen overgaan? Zullen gemeente
besturen tot vermindering der lasten, op den
eigendom drukkende, kunnen besluiten?
Zullen pandbriefhouders eigener beweging
willen medewerken om tot een lager rente
peil te komen? Zal elkeen, rechtstreeks of
zijdelings bij den eigendom betrokken, eige
ner beweging bijtijds de bakens willen ver
zetten om met de minst mogelijke schokken
op dat lagere niveau aan te landen? Ik
geloof het niet.
Gelijk de Regeering druk heeft uitge
oefend op de loonen van de bouwvakarbei
ders om tot een lager huurpeil te komen,
moet ze ook hierin andere lichamen, welke
hun bestaan vinden in den eigendom, be
trekken. Als zoo de stoot, door allen bij den
eigendom betrokken, zal worden opgevan
gen, behoeft niemand onder te gaan en kan
de vraag door den heer Bruinsma ge
steld bevestigend worden beantwoord."
Deze zienswijze van den heer Buiten
dijk wordt nu in hetzelfde orgaan bestre
den door Dr. G. Lubbers te Amsterdam,
wie het practisch ondenkbaar voorkomt dat
de regeering een algemeene verlaging van
de hypotheek- en j&ndbriefrente wettelijk
voor zou schrijven.
Volkomen juist heeft de heer Bruins
ma in zijn congresrede een dergelijk re-
igeeringsingrijpen, waaraan veel meer
vast zit, dan in dit korte bestek kan worden
uiteengezet, niet aan de orde gesteld.
Daarentegen heeft hij wel gewezen op het
betreurenswaardige streven van de regee
ring. daarin bijgestaan door vrijwel onze
geheele pers, een algemeene daling van
.prijzen, Joonen en huren af te dwingen en
dit een misstap genoemd.
Hiërrhcdë heeft.de Ufier B if u.iiysm a-deti
inifjen, practisch mogelijken weg uit de
licfigre moeilijkheden aangegeven. Wil
men niet het oeconomisch en maatschappe
lijk leven volkomen ontwrichten, dan zal
men moeten terugkeeren op den weg van
algemeene prijsdaling, d.w.z. waardestij
ging van. den gulden. Deze deflatie, die een
tijdperk van sóhijnarmoede heeft ingeluid,
bedreigt thans vele huiseigenaren, in het
bijzonder hen, die in vroegere jaren den
aankoop van onroerende goederen met hy
pothecaire leeningen hebben gefinancierd,
met den ondergang.
Een congres van huis- en grondeigenaren
is uit den aard der zaak geen bijeenkomst,
waar men monetaire problemen behandelt.
Daarom heeft de heer Bruinsma aan
deze kwestie terecht niet méér aandacht
gewijd. Nu de heer Buitend ij k echter
onvoldaan is gebleven en meent voortzet
ting en consequentie door doorvoering van
de deflatie-politiek van de regeering te
moeten aanbevelen, is een ernstige waar
schuwing daartegen geboden.
Helaas hebben de groote bladen in ons
land eensgezind de kortzichtige deflatie-
nolitiek gesteund, heillooze bezuiniging
zoowel als algemeene loons- en salaris- en
huurverlaging gepropageerd en gesugge
reerd. Zij hebben onkunde en vooroordeel
ten aanzien van de gezonde reflatie-gedach-
le aangekweekt en zonder een spoor van
bewijs e£n geringe inflatie met herstel van
de vroegere koopkrachtwaarde van het
geld, waarvoor afschaffing van den gouden
standaard een eerste vereischte is, voor
onmogelijk verklaard. Nu de kunstmatig
geforceerde moeilijkheden steeds grooler
worden, neemt de noodzakelijkheid toe
stelling te nemen tegen de voortgaande
deflatie.
Duidelijk moet worden gezegd dat het
mogelijk en noodzakelijk is den gulden
los te maken van het in waarde stijgende
gotid en de gemiddelde koopkracht van het
geld aan de hand van de indexcijfers te
stabiliseeren. In het algemeen belang zoo
wel als in hun eigen belang moeten de
huis- en grondeigenaren deze gedachte pro-
pageeren en zich voor zoover mogelijk
krachtig verzetten tegen iedere poging de
huren te verlagen, waardoor zij zouden
medewerken aan de deflatie en daarmede
aan hun eigen ondergang.
Houth. v/h N.V. J. VAN SCHIJNDEL Co. Hoofdkantoor: Oost-Admiraliteitskade 47 Rotterdam
1 n Opslagplaatsen, Zagerij en Schaverij:
ANNO 1853
Nassauhaven—Boerenga
Qouden woorden
van Poincaré
„Een volk, dat den eigendom ontwikkelt,
strooit over zijn landslieden uit den smaak
voor den persoonlijken prikkel, den vreugd
om te leven, het geeft hun de gewioute <i:n
vooruit te zien, te sparen, zucht voor orde
en vrijheid.
Van het werk tot het sparen, van het «pa
ren tot den eigendom zoo gaat de keten
voort en in ieder huis, dat zich op Franschen
bodem verheft, zijn opgestapeld de oneindige
schatten van den arbeid en energie. Tegen
dat onwrikbare bolwerk zullen de aandrin
gende golven van linksche elementen uiteen
spatten."
Qewapend beton
en architectuur
Morgen, 14 December zal door de Beton-
vereeniging te 14% uur, Ir. S. van Raven-
steyn in gebouw „Industria" Vijgendam
te Amsterdam, een voordracht (met licht
beelden) houden over: „Invloed van het
'gewapend beton op de vorming der nieuwe
architectuur."
ADVERTEERT
IN
DIT BLAD
VESTIGT IJ TE UILLEGCPSBEDGj
Inlichtingen bebouwing aan den Terbregscheweg
te Hillegersberg bij
Vlietstraat 8 b Rotterdam Telefoon 11741
KOOP NU UW EIGEN HUIS OP EIGEN GROND
I KLEINE HEERENHUIZEN onder aichitectuor gebouwd, gil. ELLECOMSTRAAT-NUNSPEETSTRAAT-KOOTWIJKLAAN tt DEI HAA& I
Ingedeeld als volgt: Beneden: Kamer en «uite, vestibule met tegels, keuken en W.C
Boven drie groote slaapkamers, badkamer en W.C. en groote zolder. Alle kamen-
hebben marmeren schoorsteen en zijn rijk voorzien van kasten. Voor- en achtertuin I
Brandstoffen bergplaats. Overal is glas in lood aangebracht. Ruime hypotheek voor
handen. Goede verbinding met de stad.
Fa J. D. BRAUCKMAN J A. BEUKER - Voorburg, Schoveningen T«i. 778147—554785
0e aardbeving en
onze bouwwerken
Dat ook in ons land aardbevingen niet tot
de onmogelijkheden behooren, is dezer dagen
ge-bleken. In het „Centraal Blad der Bouw
bedrijven" vonden wij een interessant artikel
over dit onderwerp en onze bouwwerken,
waaraan we het volgende ontleeneD:
De maatregelen tegen beveiliging van ge
bouwen voor aardbevingen komen in hoofd
zaak overeen met die, welke men in de mijn-
districten bij het bouwen van buizen in acht
dient te nemen. Stellen we ons voor een vrij
staand stuk muur, dat den invloed onder
gaat van een enkele terreingolving. De beide
loodrechte einden van den muur zullen trach
ten zich loodrecht te stellen op de golvings-
Hjn en dus een uitwijking ondergaan.
Bestaat nu de muur uit lagen elk van drie
groote stukken, dan zullen de beide stoot-
voegen van deze stukken in de bovenste laag
zich zoover openen als de afwijking uit den
loodrechten stand van de einden van den
muur bedraagt, Is de muur uit kleinere
stukken samengesteld, bv, met vijf stoot-
voegen, dan zal de opening dezer voegen
niet grooter worden dan 2/5 van de afwij
king en bij gebruik van baksteen met b.v.
acht stootvoegen niet meer dan 2/8 daarvan.
De verschuiving van den enkelen baksteen
zal dus geringer zijn dan die van de groote
blokken. De mate van instortingsgevaar
wordt echter proportioneel grooter met de
mate van verschuiving van den enkelen
steen, hetgeen bij meervoudige trillingen non
sterker het geval is. Indien de voeg zich
heeft geopend, zoodat de bouwsteen een zich
vnj bewegend lichaam vormt, dan zal de
groote steen tengevolge van zijn grooter
volume ook meer in beweging raken.
Bij muren van natuursteenblokken met
een achtermetseling van baksteen wordt het
gevaar nog grooter. Terwijl de voegen zich
in het natuursteengedeelte zeer wijd openen,
KÖn daarachter gelegen -bakstcenWerk de be
weging niet volgend Bij de heftige beweging
van de natuursteenblokken is die in het bak
steengedeelte slechts gering en volgt ten
slotte een loslaten van de achtermetseling.
Ten gunste van het baksteenmetselwerk
9preekt ook de betere verbinding door de
mortel, waarvan de aanhechting bij verschil
lende natuursteensoorten veel geringer is.
Uit bovenstaande overwegingen volgt, dat
beton zich het beste zou moeten houden. Het
volume der bestancldeelen is daarbij het
kleinst en de mortelverbinding de sterkste.
De practijk heeft de juistheid van deze stel
lingen bewezen. Waar de toepassing van ge
wapend beton niet in aanmerking kan
komen, tracht men met verschillende hulp
middelen de gebouwen te versterken en be
stand te maken tegen aardbevingen.
De van quadersteen opgetrokken bouwwer
ken der Grieken en Romeinen hebben ver
schillende aardbevingen met succes door
staan, hetgeen in hoofdzaak wel te danken
in de goede onderlinge verbindingen der
quadersteenen door tniddel van krammen,
doken en deuvels, al zullen deze verbindin
gen ook niet met die bedoeling zijn aange
bracht Een der eerste middelen is' dus bij
toepassing van natuursteenblokken voor de
muren, deze goed te verankeren, zoowel on
derling als aan het daarachter gelegen met
selwerk. Het opengaan der voegen en het
bewegen van den enkelen steen wordt daar
door belemmerd. Twee loodrechte muren
zullen bij een eerste aardgolving naar boven
opbuigen, bij een tweede het tegengestelde
doen. Herhaalt zich deze wisselende bewe
ging meerdere malen dan zal de instorting
vermijdelijker zijn, wanneer het uitwijken
r muren niet door tegenzijdige veranke
ring wordt voorkomen.
Bij geringe, zwakke aardbevingen zal het
voldoende zijn, de balken in een lengte door
het gebouw te leggen, of wel bij de stuik-
naden door middel van ijzer goed te verbin
den, en bovendien alles zoo goed mogelijk te
verankeren.
Het moeilijkst is de beveiliging van gebou
wen zonder binnenmuren, als kerken, zalen,
fabrieken, enz. Hier is het niet voldoende
het uitwijken naar buiten te verhinderen,
doch ook het instortingsgevaar naar binnen.
Op de beste wijze voorkomt men dit door
afdekking van de ruimte met gewelven, die
echter voldoende hoog moeten worden aan-'
gerazeerd en door sterke ankers bij elkaar
moeten worden gehouden.
Bij sterkere aardbevingen zal men krach
tiger middelen moeten toepassen, en het
gebouw door een netwerk van horizontale
en verticale ijzeren staven moeten insnoeren.
Vooral zal d«t noodig zijn in de hooger ge^
legen verdiepingen.
Hoe men echter ook alles verankert, moet
toch de bouw in steen ten achterstaan bij
andere constructies, waarvan het gewapend
beton door zijn monolitisch karakter aan de
spits staaL Na de aardbeving van 1925 in
Californië is waargenomen, dat de aange
richte schade overwegend werd veroorzaakt,
door ondeugdelijke uitvoering. Gebouwen, in
goed metselwerk uitgevoerd, hadden niet. (te-
leden. De weinigo, in staalskelet uitgevoerde
bouwwerken, hadden zich goed gehouden en
waren zonder beschadiging gebleven. Do
weerstand van baksteenmetselwerk is geheel
afhankelijk gebleken van den aard daarvan;
in talrijke gevallen was het wegens ernstige
gebreken in de uitvoering geheel vernield,
bij solide uitvoering in cementmorteJ. wape
ning met bindijzer en behoorlijke veranke
ring bleek het te voldoen. Van metselwerk
met holle blokken werd bewezen, dat het
totaal ongeschikt en levensgevaarlijk is 0»k
vakwerk van gewapend beton zonder sta
biele gewapend betonnen wanden en zonder
G. VAN LEEUWEN H ZONEN
LEIDERDORP
KERKORGELBOUWERS
OPGERICHT 1903TEL. LEIDEN No. 1790
ALUMINIUM PROFIELEN
voor de bouwbedrijven
R. H.I.W. A.
Groenendaal 102 -Tel. 53809 - Rotterdam
Prachtige Electrlsche Carley's Klokken
vanaf f 22.50
Alleenverkoop bij
Electro-Techn. Bureau
\Dh „BOHAMEE"
Telef. No. 11678 - Rotterdam
SCHIEDAMSCH TIMMERBEDRIJF
E. SWIDERSKI
KORTE HAVEN 18 L. SINGELSTR. 23
TELEFOON 69588 SCHIEDAM
Speciaal adres voor
TEAKHOUTEN DEUREN
EN PUIEN
T OOP gelegen MOLENLAAN
178—184, HILLEGERSBERG
Bevattende: 5 kamers,badkamer,keuken
groote kelder, 2 W.C.'s, flinke zolder,
Groote voor- en achtertuin. 42 M. diep.
Vlugge verbinding met de 6tad.
Hypotheek aanwezig.
Te bevr.C. v. BOVEN, Jac. Ruysdael-
laan 6, Hillegersberg. Tel. 42744
N.V. FABRIEKEN „WADDINXVEEN"
"Ia A. KEMRKES Co.
TEL.I7 WADDINXVEEN
voor o e
TEGENWOORDIGE WONING
levering ooor oen
HANDEL. - TOONKAMERS
CRABETHSTRAAT57
GOUDA T.O.HETSTATION
MAASTRICHT
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
Vertegenw. voor R'DAM on OMSTREKEN;
NIJL
Co's
BOUWMATERIALEHHANDEL
AEL3RECHTSKADE 147b
TELEFOON 30404-30233
voldoende verstijving tegen zijwaardschen
druk bleek in een aardbevingsgebied onee-
schikL Voor eenvoudige werken als woon
huizen komt ook hout in aanmerking. Instor
tingsgevaar is daarbij in slechts geringe
mate aanwezig, echter is gebleken dat ba"k-
steenen gebouwen het er over het algemeen
ook goed hebben afgebraoht en van bak
steen zijn verreweg de meeste huizen in ons
land gebouwd. Of dit echter steeds op deug
delijke wijze is geschied, valt sterk te be
twijfelen.
J^ezingen over Nederl.
Bouwkunst in België
Op uitnoodiging van het hoofdbestuur van
het Algemeen Nederlandsch Verbond hou tt
de architect Jan de Meyer, lid der Ara-
sterdamsche Schoonheidscommissie en der
Monumentencommissie en Hooger B-mv-
kunstonderricht, van 12 tot 17 dezer in
Vlaanderen lezingen met lichtbeelden o\er
„Stroomingen van de laatste 40 jaar in .ie
Nederlandsche Bouwkunst".
De lezingen zullen plaats hebben in do
steden Aalst Antwerpen, Kortrijk en Ostende.
