PATRIMONIUM TE KAMPEN
Radio Nieuws.
DINSDAG 1 NOVEMBER 1932
DERDE BLAD PAG. 9
HERDENKT DEZER DAGEN HAAR
GOUDEN JUBILEUM
EEN ACTIEVE AFDEELING,
DIE HEEL WAT WERK PRESTEERDE
Gegevens uit haar geschiedenis
De afdeeling Kampen van Patrimonium
heeft 14 April van dit jaar een halve eeuw
bestaan. Dezer dagen hoopt zij haar gou/dien
jubileum in een wijdingssamcnkomst en in
een feestavond dankbaar te gedenken. Aan
belangstelling en medeleven zal het haar
zieker niet ontbreken, want door haar wer
ken en streven heeft zij de waardeering
vero\erd van geheel Kampen.
Zij heeft ook
een rijk en welbesteed verleden.
In haar oprichtingstijd was er welvaart
in Kampen. Met de nijverheid was het goed
gesteld en vooral de berichten omtrent de
sigaren- en tabaksfabrieken, die een hoofd
bron van bestaan vormden, luidden zeer be
vredigend». Ook de toestand op andere aan
wezige fabrieken als ijzeren werktuigen-
fabrieken, touwslagerijcn. trijpfabrieken en
steenfabrieken, was eveneens gunstig.
Oefenden al deze ondernemingen een
hoogst weldadigen invloed uit op de wel
vaart van deze staid, de toestand der werk
lieden, wier arbeid tot het welslagen dezer
ondernemingen onontbeerlijk was, was min
der weldadig. De arbeidsloonen waren véél
te laag. waardoor de werklieden niet vrij
van nrmoüde waren. Op de sigarenfabrieken
waren zii van 's morgens 6 uur tot 's avonds
7 uur dikwijls in een temperatuur werk
zaam, die de krachten uitputte en waai
bovendien de atmosfeer tnet allerlei Vuile
stoffen bezoedeld was. werd het lichaam
overwerkt en uitgeput
Het genot van een vrijen Zaterdagmiddag
werd niet gesmaakt en de weldadige ont
spanning van eenige vrije werkdagen werd
voor een volgende eeuw bewaard; een en
kele fabriKant gunde zijn arbeiders een uit
spanningsdag of organiseerde een feest
avond.
Kampen was in dien tijd nog steeds een
bolwerk van het liberalisme en de Kampei-
Courant, die zich thans alleen plaatselijk
heeft te oriënteeren, werd in het geheele
land met graagte gelezen om haar scherpe
artikelen tegen de arbeidersbeweging, meer
in het bizonder tegen de Christelijke, en om
haar hartstochtelijke en hatelijke stukken
tegen de groedende Antirevolutionaire par
tij. voor haar belichaamd in den persoon
van Dr. Kuyper.
Niet alleen van liberale zijde werd „Pa
trimonium'' slechts geduld, maar ook
van Ghristelijke zijde waren
Door de kerkeraden werden haar bewegin
gen met eenig wantrouwen nagegaan, daar
deze nieuwigheid wel eens op oen samen
spanning tegen het gezag zou kunnen uit-
loopen. En Ds. J. Bavinck, wien om raad ge
vraagd werd over de oprichting van een af
deeling te Kampen, uitte zich toch wel héél
kras, door de broeders erop te wijzen zich
liever bij de Kerk van Christus aan te slui
ten! Gelukkig waren er ook andersdenken
den. Prof. M. Noordtzij, die de richting van
zijn tijd begreep, verheugde zich zeer in de
oprichting en werd' de ware ziel en leider
van de afdeeling. In de geschiedenis van
„Patrimonium" zien wij hem steeds als een
moedig voorvechter in dep strijd voor
recht en gerechtigheid op sociaal-maatschap
pelijk terrein.
De propaganda-avoniden, die heit bestuur
geregeld uitschreef, hebben veel bijgedra
gen tot de snelle groei der afdeeling. Deze
avonden werden door leden en belangstel
lenden zeer gewaardeerd en vele bekende
persoonlijkheden in ons land hebben in deze
vergaderingen *an hun breede kennis aan
de bevolking medegedeeld. Maar ook in
Kampen ondervond „Patrimonium" spoedig
de volle medewerking van predikanten, pro
fessoren en studenten der Theologische
School, hoofden van scholen en meerderen.
V ol ksbiblio theek
Dat „Patrimonium" haar taak ten opzich
te van de geestelijk-zedelijke vorming harer
leden goed verstond kwam vooral uit in haar
zorg tot het verkrijgen van een goed inge
richte bibliotheek, waar de leden in boeken
en tijdschriften het belangrijkste sociale
nieuws konden vinden over de vakken van
nijverheid, waarbij zij het meeste belang
hadden en waar zij allerlei ontspannings
lectuur voor hen en hun gezinnon konidten
verkrijgen. Reeds een jaar na de vorming
van oen leesbibliotheek werd in het jaar
1SSG besloten de bibliotheek tot een volks
bibliotheek in te richten Jarenlang heeft zij
uitstekend voldaan en genoot zij de belang
stelling èn van leden èn van niet-leden der
afdeeling. De oprichting van de Openbare
Leeszaal en Bibliotheek in het jaar 1921 gaf
ecuigszins een terugslag in het lezers-aantal,
hetgeen in den loop van den tijd steeds
meer werd gevoeld. Toch is zij nooit in ver
val geraakt en wordt zij nog steeds door
jong en oud gaarne gebezigd.
Steun van het Chr. Onderwijs.
Een voorname factor tot die geestelijk-ze
delijke vorming en tot opbouw en verster
king van het Christelijk Sociaal- en Maat
schappelijk leven zag „Patrimonium" in het
Prof. M. NOORDTZIJ
daadwerkelijk steunen van het Christelijk
Onderwijs en het streven naar en het voor
staan van behoorlijk vakonderwijs.
Bij de oprichting van „Patrimonium" ver
keerde het Christelijk Onderwijs in groote
financieele moeilijkheden, en het scheen wel
alsof er voor de Christelijke school te Kam
pen geen plaats was en zij zou moeten ver
dwijnen. Deze toestarid verwekte in vele
Christelijke gezinen groote zorg en vooral
onder de leden van „Patrimonium" was dit
merkbaar. Reeds in hun vergaderingen had
den zij blijk gegeven van hun liefde voor
het Christelijk onderwijs en nu zouden voor
al de financieele moeilijkheden de oorzaak
worden, dat hun kinderen de Christelijke
school niet meer zouden kunnen bezoeken
daar zij niet in staat waren méér op te
brengen dan zij reeds deden. Het werd in
e afdeeling meerdere malen ernstig be
sproken, hetgeen tot gevolg had, dat 4 Fe
bruari 1884, onder de leden een stuiversver-
Hef tegenwoordige bestuur van de afd. Kampen van Patrimonium. Zittend van liriks
naar rechts de heeren: B. Kruithof, W. Kanis, J. Kruithof Gz., A. Hensen, G. Brands.
Staande van links naar rechts de heeren: B. v. d. Belt, J. Eenkhoorn, J. W. Fijn, H. Kiel,
H. Nak en H. Leid-ekker.
ceniging werd opgericht, die haar werk
zaamheden op de wijze zooals haar naam
reeds aanduidt, vol moed aanvatte. Aan
dit eenvoudige werk heeft het Christelijk
onderwijs te Kampen voor een groot deel
zijn voortbestaan te danken.
Velerlei sociale actie.
Naast de ideëele belangen, die bij „Patri
monium" op den voorgrond stonden, wer
den ook de materieele belangen der leden
niet vergeten; integendeel, veel aandacht en
zorg werden door haar aan de verbetering
zoowel van de sociale als van de maatschap
pelijke verhoudingen en belangen harer
leden besteed.
Zulks bewijst wel de actie, die zij ont
plooid heeft ten opzichte van de coöperatie,
de reorganisatie van de plaatselijke armen
zorg, het oprichten van een ziekenfonds en
oen begrafenisfonds, het verkrijgen van een
betere loonregeling en een maximum ar
beidsduur voor verschillende groepen van
arbeiders, een pensioenregeling voor de ge
meente-werklieden.
Veel heeft de afdeeling gedaan voor het
bouwen van geschikte en gezonde woningen
voor den arbeidenden stand.
De vreemdeling, die in de vorige eeuw
voor het eerst Kampen bezocht, velde, na
dat hij de voornaamste straten had doorge
wandeld. meestal een gunstig oordeel over
haar. Hij vond Kampen over het geheel een
goed gebouwdie, nette en zindelijke stad.
Maar het was alles geen goud wat er
blonk! De arbeiderswoningen waren voor
het meerendeel ellendig en ongezond, geheel
ongeschikt tot huisvesting van redelijke
wezens. Men vond ze bijna door de geheele
stad verspreid, maar voornamelijk opgehoopt
in de menigte kleine steegjes en sloppen,
wier bestaan vaak niet eens vermoed werd
en wier ingangen men meestal voorbijging
zonder ze op te merken. De openbare Ge
zondheidscommissie deed wat zij kon. Maar
zij kon niet meer doen dan jaarlijks een
klein aantal der allerslechtste woningenter
onbewoonbaar-verklaring hij het Gemeente
bestuur voor te dragen, daar de aanbouw
van betere arbeiderswoningen niet evenredig
was aan de behoefte, die er aan bestond.
Het was nu voor de afdeeling weggelegd
fiier pionierswerk te verrichten. 1 Februari
1886 werd in en door de afdiecling de bouw-
verceniging „Patrimoniums Bouwlust" op
gericht met het doel het bouwen van ar
beiderswoningen. die tegen betaling van
billijke huurprijzen het eigendom der be
woners zouden worden. 18 Juni 1886 wer
den de eerste 19 woningen aanbesteed, die
reeds 1 November 1886 konden worden be
trokken. Het volgende jaar werd besloten
tot den bouw van een tweede complex wo
ningen, ditmaal 30 in getal dat 14 Juli 1887
werd aanbesteed en in Februari 1888 ge
heel gereed was.
Toen de Raaid der gemeente Kampen in
het jaar 1923 het besluit nam tot de oprich
ting van een bouwterrein, behoorde „Patri
moniums Bouwlust" tot een der eerste ge
gadigden.
Op haar verzoek van 21 October 1926,
werd haar vergunning verleend tot 't bou
wen van een-en-tachtig arbeiderswoningen
en vier winkelwoningen. In het jaar 1928
volgde een nieuwe bouw van veertien wo
ningen. Al deze woningen getuigen van het
doorzettingsvermogen van „Patrimonium's
Bouwlust".
Vele malen ook voerde de afdeeling
een strijd voor recht en ge
rechtigheid
op maatschappelijk terrein en het gelukte
haar vele Christelijke arbeiders voor de
Christelijke vakbeweging *e winnen. 3 Ja
nuari 1896 werd door „Patrimonium" een
vakafdeeling van sigarenmakers, tabaksbe
werkers en sorteerders opgericht
De snel groeiende Christelijke vakbewe
ging in Kampen werd voor „Patrimonium"
sohijnbaar noodlottig. Haar ledental liep
sterk terug, de vergaderingen werden slecht
bezocht en allerwege werd „Patrimonium"
als een oude schoen weggeworpen. Nu men
de vakvereenigingen had. meenden velen
het recht van haar voortbestaan te kunnen
betwisten.
Toch is die geweldige terugslag „Patri
monium" geheel ten goede gekomen. Te
zeer was wel eens uit het oog verloren, dat
de ideëele zaken vóór de stoffelijke moeten
gaan. Voor de toekomst van „Patrimonium"
was het noodzakelijk, dat met kracht aan
den wederopbouw gewerkt werd, maar daar
bij was de principieele vorming een eerste
vereischte. De notulen der vergaderingen ge
tuigen ervan, dat dit juist is ingezien.
Patrimoniums taak geëindigd?
Maar al is het nu waar, dat de taak van
„Patrimonium" wat meer begrensd geworden
is door het optreden van de Christelijke Vak
beweging. die een deel van haar werkzaam
heden heeft overgenomen en meer naar
buiten uittreedt, om op de materieele be
langen der werknemers het oog gericht te
houden, die begrenzing van haar taak komt
haar ten goede, doordat zij zich nu meer
aan de ideëele vraagstukken van het sociale
leven en de verdieping daarvan wijden kan.
Toch meenen ook in onzen tijd nog velen,
zelfs werkelijk sociaal voelende Christenen,
dat de taak van „Patrimonium" is afgeloo-
pen en deze door de, vooral tegenwoordig
snel groeiende Christelijke vakbeweging is
overgenomen. Maar niets is minder waar.
In het algemeen genomen is aan deze taak
zelfs niets veranderd.
Het moest komen tol een georganiseerd
optreden op het terrein van het sociale
leven, ter verdediging van het „Vaderlijk
Erfdeel" Dat'„Vaderlijk Erfdeel" bestond in
kostbare geestelijke goederen en wel:
de erkenning van, en het geloof in de
Souvereiniteit Gods, met als uitvloeisel daar
van de volkszeden en volksgewoonten, die
zich aan de belijdenis van het Christendom
ten nauwste aansloten;
een gezinsleven, waarin met Gods Woord
en Wet gerekend werd, en
een Wetgeving, waarbij op belangrijke
punten het Christelijk beginsel kon worden
aanvaard (Zondagsrust, huwelijk, sociale
wetgeving, enz.)
Deze geestelijke goederen liepen werkelijk
gevaar verloren te gaan wegens het materia
lisme, dat in de tweede helft der 19e eeuw
hoogtij vierde, en het evangelie van de haat
en de ontevredenheid, dat allerwege gepre
dikt werd en maar al te gretig weerklank
De Sociaal-Democratie stelde het zoo ver
leidelijk voor. Men wilde slechts een ver
andering in het economische stelsel.
Een ieder kon aan zijn eigen kerkelijke be
lijdenis vasthouden. Godsdienst was immers
een zaak van de binnenkamer!
Maar de ervaring leverde telkens weer
het bewijs, dat zij. die zich lieten verleiden
dat zoogenaamde economisch socialisme te
aanvaarden, geleidelijk van het Christelijk
geloof losweekten, kerkelijk niet meer mee
leefden en voor de Chrisitelijke actie ver
loren gingen.
De oprichting van een Chrisitelijke sociale
organisatie die zich met al haar kracht zou
keeren tegen de leer van den klassenstrijd
en ook op sociaal terrein zou pleiten voor
het recht en de Souvereiniteit Gods, is een
daad geweest waarvan wij tot op heden op
sociaal-, maatschappelijk-, ja zelfs op poli
tiek terrein, de zegeningen ondervinden. De
fundamenten, die toen gelegd zijn onder het
gebouw van „Patrimonium", zullen, mits zij
niet ondergraven worden, de eeuwen verdu
ren en dus ook voor de toekemst hun groo
te beteekenis blijven behouden, omdat zij
gegrondvest zijn op de eeuwige beginselen
van Gods Woord.
JOH. DON.
Gemengd Nieuws
VERDRONKEN.
Te Venlo werd in de achter dc woning
van v. d. Wielen gelegen b ek het lijk gevon
den van de 63-jarige vrouw des huizes. Men
neemt aan, dat de vrouw die gewoon is
haar groenten en dergelijke in de beek te
reinigen bij het werk voorover gevallen is
en niet meer in staat was zich uit het vrij
ondiepe water te redden.
GEBROKEN DOOR HAAR MAN'S DOOD
Vreeselijke vlagen van neerslachtigheid.
Nu vroolijkheid, slaap en eetlust
teruggevonden
Toen het verdriet haar trof, werd de ge
zondheid van deze vrouw geknakt. Alles
wees erop dat zij spoedig geestelijk en licha
melijk een wrak zou worden. Toch, in nog
geen twee maanden, heeft zij haar gezond
heid en energie weer teruggekregen. Hoe zij
deze verandering teweegbracht, beschrijft zij
hieronder zelf:
„Na den dood van mijn man, nu eenige
maanden geleden, ging mijn gezondheid hard
achteruit. Ik had vreeselijke vlagen van
neerslachtigheid en het was me onmogelijk
te eten of te slapen. Ook leed ik aan rheu-
matiek. Toen besloot ik Kruschen Salts te
probeeren en nu heb ik de „kleine, dage
lij ksche dosis" bijna twee maanden lang ge
nomen In dien tijd is mijn gezondheid flink
vooruit gegaan en de rheumatische pijnen
zijn absoluut verdwenen. Ik ben nu veel
vroolijker en eet en slaap ook beter."
De meest voorkomende oorzaak van neer
slachtigheid is hoofdzakelijk constipatie
een verzwegen klacht omdat de lijder zich
er zelden van bewust is. Maar dat be teekent
een gestadige ophooping van lichaamsgiften,
die langzaam en zeker den geest versuffen,
de energie smoren, de zenuwen ondermijnen
en de algeheele geestkracht dooden.
Kruschen Salts nu maakt hardlijvigheid
ten eenen male onmogelijk. Kruschen zorgt
dat lever en nieren op natuurlijke wijze hun
functie vervullen; zij verwijderen zacht
maar zeker werkend, alle giftige afval
producten en verzekeren zoodoende een zui
veren bloedsomloop. En daarom zult U, als U
regelmatig Kruschen Salts gebruikt, nooit
weten wat neerslachtigheid beteekent, en
evenmin last hebben van „zenuwen" of moe
deloosheid.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar
bij alle apothekers en drogisten 0.90 en
ƒ1.60 per flacon.
Nu is het de meest geschikte tijd, dit alles
eens zelf te ondervinden op 't oogenblik
kunt U Kruschen Salts probeeren op onze
kosten. Want door heel Holland zijn onder
de apothekers en drogisten duizenden flacons
Kruschen verdeeld, die verpakt zijn met een
gratis proefflacon. U kunt dezen gratis proef
flacon gebruiken zonder den gewonen flacor.
Kruschen te openen. En als U na deze proef
niet volkomen tevreden bent, kimt U den
grooten flacon terugbrengen bij den winke
lier waar U hem kocht en hij zal U uw 160
(uw geheele uitgave) zonden omwegen terug
betalen. Maar vergeet niet, dat de gratis
proefflacon alleen verpakt is bij de groote
maat van ƒ160 en dan nog slechts voor een
benerkten tijd.
Gaat dus naar Uw apotheker of drogist,
voordat hij deze groate proefpakken uitver
kocht heeft. (Adv.)
AUTO-ONGEVALLEN.
Te Wouw (N.-Br.) reed een au+© even na
het passeeren van een andere auto in
volle vaart tegen een boom ter zijde van
den weg. /ermoedelijk is een wiel in aan
raking gekomen met een steen, waardoor
de bestuurder de macht over zijn voertuig
verloor. De auto ve^d totaal vernield. He:
eerste slachtoffer dat te voorschijn werd
gehaald, de 24-iarige me' R. Noordhuizen
uit Bergen op Zoom, werd met ingedrukte
borstkas een woning binnengedragen, waai
zij een uur later overleeed. Een -uster van
den bes'uurder en haar vriendin, mej. A.
de V. uit Bergen op Zoom, zün met bloedige
verwondingen naar het ziekenhuis over
gebracht. ze hadden been- en armbreuken
en wonden in het gelaat. De bestuurder,
die bewusteloos over het stuurrad lag en
het vijfde slachtoffer. K. uit Hals'eren, ble
ken minder ernstige kv sur~n te hebbeh
npgeloopen en konden, na verbonden te
zijn, huiswaarts keeren.
10.000 SIGAREN GESTOLEN.
Zondag op Maandagnacht is ingebroken in
den sigarenwinkel van' den heer Polak, op
den Tugelaweg bij den Beukenweg te Am
sterdam. Alle volle sigarenkistjes zijn door
de ongewenschte bezoekers meegenomen;
naar schatting zijn 10.000 sigaren gestolen.
Door verbreking van een ruit en het for-
ceeren van een luik hebben' de daders, die
nog onbekend zijn, zich toegang versahaft
tot den winkel.
DE INBRAKEN TE OUDLNBOSCH.
Na de arrestatie van een vijftal personen
te Oudenbosch (N.-Br.), in verband met de
verschillende diefstallen aldaar, van wie er
twee weer werden vrijgelaten, heeft hef
voortgezet onderzoek nog tot een drietal
arrestaties geleid. Thans zijn nl. nog aan
gehouden zekere L. D., M. v. T. en P. V.,
die alle drie ook bekentenissen hebben af
gelegd inzake verschillende diefstallen. Aan
de inbraak en diefstal in de Basiliek ver
klaarden zij evenwel niet debet te zijn.
DOODELIJKE VAL.
De arbeider J. de Graaf, werkzaam bij
den landbouwer Elema te Huizinge (Gr.)
is, toen hij bezig was op een wagen stroo-
pakken te laden, door het losschieten van
zijn stroohaak, achterover gevallen en op
den grond terechtgekomen.
Dr. Klompsma constateerde dat eenige
ri..ben waren gebroken en in de longen ge
drongen. De Graaf is naar het Acad, Zieken
huis alhier vervoerd waar hij aan de be
komen verwondingen is overleden.
DIASDAG 1 NOVEMBER.
Hilversum. AVRO. Gi umofoonmuziek,
Hilversum. AVRO. Omroeporkest.
Hulzen. KKO. Gramofoonmuziek.
Hilversum. AVRO. Omroeporkest.
Hilversum. AVRO. Gramofoonmuziek,
19.30 Hilv
u m. AVRO Persberichten.
KRO. Persberichten.
u m. AVRO. Persberichten
VS DAG 2 NOVEMBER.
Hilversum. VARA. Gramofoonmuz
i Huizen. NCRV. Morgenconcert.
Kalundborg. Strükorkest.
Langenberg. Populair concert.
Hilversum. VARA. Klein orkest.
NCRV, Gramofc
I Hilv
I H u I 2
s u m. VARA,
NCRV. Gran
sum. VARA.
1 Londen. R. Kwintet.
Hilversum. VARA. De Flierefluiters*
De Notenkrakers*
>foonmuziek.
Dc Flierefluiters*
Leeuwarden
Politie- en Persbericht
Hulzen. NCRV. Politieberichten.
Huizen. NCRV. Politieberichten.
NCRV. Persberichten.
Volledige programma's in:
de Omroepgids Duidelijke
foto's; best verzorgd Radio
blad: 4 gld. per half jaar of
18 ct. per week. Ned. Chr.
Radio Vereeniging, Voog-
lenzang, Ede Draagt bij in
de omroepkosten.
BRANDEN.
Te Apeldoorn brak door het omvallen van
een lamp brand uit in een woning, be
woond door A. Pater, aan den Foitweg*
Hoewel de brandweer spoedig ter plaatse
was, kon zij niet verhinderen, dat de wo
ning geheel aan het vuur ten prooi viel.
Verzekering dekt de schade.
Te Echten (Dr.) brandde de boerderij,
bewoond door den landbouwer W. Bartelds
tot den grond toe af. Alles werd een prooi
der vlammen, terwijl ook al het vee ver
brandde, te weten 9 koeien, een paard, een
pink en een tiental varkens. Omtrent de
oorzaak tast men in het duister. De bewo
ners werden wakker toen de schoorsteen
instortte. Ze moesten in allerijl het perceel
verlaten. Verzekering dekt de schade.
SMOKKELEN.
Men meldt ons uit Nieuw-Weerdinge:
Het smokkelen van Duitsche margarine
neemt steeds grooter omvang aan, tenge
volge waarvan de winkeliers enorme scha
de ondervinden. Genoemd artikel wordt
verkocht voor f 0.70 per kilo, zoodat de be
volking er gretig gebruik van maakt. Tot
nog tce is het de politie niet gelukt de
smokkelaars te arresteeren.
JACHTOPZIENER DOOR STROOPERS
AANGEVALLEN.
Toen de jachtopziener W. Otten 's avonds
te Ossenzij. het jachtveld inspecteerde
werd hij onverwacht door twee stroopers,
zekere B. en W., aangevallen. Zij sloegen
den jachtopziener -met den kolf van hun
geweer zt danig op -iet hoofd, dat hij erns
tig werd „ewond. Hevig bloedend weid hij
per auto naar Older.,ark overgebracht Zijn
toestand is zeer ernstig.
De heide verdachten van den overval, va
der B. Leemberg en zoon W. Leemberg,
hebben een volledige bekentenis afgelegd.
Zij verklaarden, dat zij den jachtopziener
eenige slagen met den kolf van een geweer
hebben toegebracht, zoodat het geweer
stukgeslagen werd. Dit laatste voorwerp is
door de politie in beslag genomen. Nadat zij
hun euveldaad hadden gepleegd hebben zij
den zwaargewonden O. aan zijn lot overge
laten.
Vader B. Leemberg is ter beschikking
van de justitie gesteld. De zoon is voorloo-
pig op vrije voeten gelaten.
Uit een onderhoud met den jachtopziener
bleek, dat er reeds eenigen tijd een veeto
bestaat tusschen den jachtopziener en de
stroopers, die reeds vaker op strooperij zijn
betrapt.
De daders werden gearresteerd door do
rijks- en gemeentepolitie van Oldemarkt.
DE VAL VAN KONSTANTINOPEL
Door LEWIS WALLACE Naar het Engelsch door ALMA
Hadden wij op de azymieten ver
trouwd, hetzij op een Romeinschen Kardi
naal of een afvalligen Keizer, dan zou wel
dra een muezzin van don koepel der Santa
Sophia het volk tot het gebed oproepen.
Gezegend zij de Panagia! Vannacht zullen
wij rustig slapen en dan... zullen 'wij die
Latijnsche loondienaars wegzenden.
Konstantijn en Giustiniani lieten zich ech
ter niet verschalken. Zij legden de wapenen
niet af. maar lieten hun waakzaam oog over
alles gaan, en zorgden er voor dat dc arbeid
bij de poort S. Romanos niet gestaakt werd.
De romp der galei was ter bestemder plaatse
en er werd druk gegraven aan een andere,
zeer diepe en wijde gracJit.
Zij hadden goed gezien, want tegen vier
uur werden de trompetten geblazen bij hei
groote kanon, en vijf herauten in tunica's
en broeken, schitterend van gouiborduur-
sel, prachtige gestalten met reusachtige tul
banden op 't hoofd en een zilveren trompet
in de hand begaven zich op weg naar de
poort, gevolgd door een deftigen ongewa-
penden beambte,
De herauten stonden nu en dan stil om
hun trompetgeschal te doen hooren. Kon
stantijn begreep dat een gezantschap nader
de en zond Giustiniani en Corti, om hen nan
de andere zijde der gracht te ontvangen- Het
duurdniet lang of zij keerden terug met
een lordschap van den Sultan, die in drci
gende en gebiedende woorden de stad op-
eischte. Tot antwoord bood de Keizer aan
«chatting te betalen. Mohammed verwierp
dit voorstel en deed hem weten dat de stad
bestormd zou worden.
Het terugtrekken der Aziaten op het eien
van de Panagia was ingevolge Mohammeds
bevelen geschied. Hij wilde niet dat prinses
Irene eenig kwaad zou wedervaren.
ZES-EN-ZEVENTIGSTE HOOFDSTUK.
De laatste nacht
De artillerie van Mohammed had vreese
lijke verwoestingen aangericht, maar ner
gens zoo erg als bij dc poort S. Romanos. De
Houtpoort aan de havenzijde was geheel
vernield. Johan Grant en zijn metgezel, die
de Caligariapoort verdedigden, zagen de
groenende heuveltoppen \an Eyoub door
scheuren en gaten, die hun hart benauw
den. Met de poort van Adrianopel was 't niet
beter gesteld. Aan de Salimbriapoort hield
Theophilus Palaeologus de keizerlijke baniei
nog omhoog, maar de voorzijden van de
torens aldaar lagen in de gracht ten gerieve
van den vijand. De verdediger van de Gou
den Poort hield nog sland op het dak, maar
was door een wijde bres in den muur van
de Salimbriapoort gescheiden. Gabriël Trc-
vison hield met zijn vierhonderd edele
Venetiërs dapper stand or den haveni.iuur
van de Acropolis tot de S- PietoA. poort. Dear
de onbekwaamheid of het verraad van her
tog Notaras was het bovengedeelte van de
Gouden Hoorn geheel verloren gegaan. Van
dé Zeven Torens tot Galata hield de Turk-
sche vloot den muur tegenover de zee van
Marmora nauw ingesloten. In één woord,
het oogenblik om de stad te bestormen was
gekomen, en van den 24sten tot den avond
van den 28sten Mei maakte Mohammed alles
daartoe gereed.
In die vier dagen werd het bombardement
slechts flauwtjes voortgezet, niet meer dan
noodig was om den Grieken elke degelijke
herstelling onmogelijk te maken. Nooit ech
ter was Mohammeds geestkracht duidelijker
gebleken. Tot heden liet hij zijn bevelen aan
de hoofdofficieren op de verschillende pun
ten overbrengen, thans deed hij allen per
soonlijk tot zich komen, zoodat het er in en
om zijn tent recht schilderachtig uitzag.
Zulk een groot getal Vorsten, Pacha's, Bey's
Gouverneurs, Sheiks en aanvoerders der
horden, zulk een mengeling van .kleeder
drachten,, wapenen, vreemde vaandels, was
zelden of nooit voreenigd gezien. Het scheen
wel dat het Oosten, van den Euphraat en de
Roode Zee tot de Kaspische Zee, en het
Westen tot aan de IJzeren Poorten van den
Donau, hier ten strijde waren opgekomen.
Voor het meerendeel hielden deze krijgers
zich echter op een afstand en zagen elkan
der van terzijde aan, daar twisten en af
gunst onder hen heerschten, en dat zij zich
behoorlijk gedroegen was alleen te danken
aan de wetenschap dat vijftienduizend Ja-
nitzaren, de blcem van hét Turksche leger,
zich steeds gewapend onder hen bewogen,
die Janitcaren, van wie een oud geschied
schrijver getuigt, dat zij hoefd voor hoofd
van reusachtige gestalte waren en gelijk
stonden met tien gewone krijgers.
Gedurende die vier dagen week één man
nimmer van Mohammeds zijde, echter
niet de Vizier Kalil, evenmin Saganos, of de
Mollah Kourani, of de Derwisch Akschem.
Heer, zoo sprak de Vorst van Jndië, toen
de Sultan het besluit nam om de hoofden
tot zich te laten komen, ten einde persoon
lijk met hen te spreken, alle menschen
houden van pracht Als zijn oog aangenaam
gestreeld wordt is de verstandige half ge
wonnen: wordt de verbazing van den alle-
daagschen mensch opgewekt, dan is hij te
eerder geneigd om zich te onderwerpen aan
de meerderheid van een ander, zonder dat
zijn ijdelheid gekwetst wordt. De Radja's in
mijn vaderland brengen deze leer met groote
behendigheid in toepassing. Als zij hun be
ambten oproepen tot het houden van een
raadsvergadering, richten zij de plaats der
samenkomsten zoo weelderig mogelijk in-
Mijn Heer begrijpt wat ik zeggen wil.
Toen dus de hoofden ter audiëntie werden
toegelaten was het inwendige van Moham
meds tent prachtig versierd en hijzelf op
troon gezeten, 't Zij zoo, had hij den Vorst
geantwoord, maar zij mogen in mij niets
andei's zien dan een krijgsheld, niet een
staatsman of een diplomaat. Bij het Graf van
den Profeet alzoo wiens naam geprezen zij!
mijn viziers zullen aan mijn linkerhand
staan, maar hier aan mijn rechterhand wil
ik mijn paard in volle wapenrusting heb
ben- Het zal mijn schepte.- dragen en zijn
gouden gebit kauwen, en geree i staan om
de kale jakhalzen te vertrappen, als zij 't
wagen zich onbehoorlijk te g^d-igea.
Zoo geschiedde het ook. Over Je ol
en geel-zijden tapijten, waarmede de grond
ter rechterzijde van den troon belegd was,
bewoog het paard zich vrij, als veelzeggende
herinnering van zijn meesters hoofdbezig
heid.
Naar gelang zij Christenen of Turken
waren sprak Mohammed tot de vazallen, die
hij met zijn oproeping vereerd en tot zijn
tegenwoordigheid toegelaten had, want de
zelfde argumenten konden niet voor beiden
dienst doen.
Tot den Christen vazal zei hij: Ik vertrouw
u en verwacht dappere en ridderlijke dien
sten van u. Mijn oog zal op u zijn. Persoon
lijk zal ik over uw dapperheid oordeelen.
Kunt gij u grooter prikkel deaken? De
schatten van eeuwen liggen binnen de
muren dezer stad opgestapeld-, en het zal
alles het uwe zijn: goud, juweelen, goederen,
menschen, alles wat gij maar krijgen kunt.
Alleen de huizen en kerken behouu ik voor
mij. Zijt gij arm, gij kunt rijk henengaan;
want wat gij bemachtigt zal eerlijk verkre
gen zijn en niemand zal het u betwisten, dat
zweer ik u. Sta nu op en houd uw manschap
pen gereed- De sterren hebben mij deze stad
beloofd, en haar beloften zijn als de adem
van God, dien wij, ik en gij aanbidden.
Geheel anders luidde zijn toespraak aan
de Moslims.
Wat h.-ngt daar aan uw gordel?
Een zwaard, Heer.
God is God en er is geen ander God dan
Hij. Hij was het die het ijzer in de aarde
legde en den mijnwerker toonde waar het
verborgen ligt, en den wapensmid leerde er
een vorm aan te geven en er een zwaard
van te maken; vaat God had een werktuig
Q0"«Ü; kast^tLiv ''genen die zeggen:
God heeft anderen naast zich. En wie zijn zij
die zeggen: God heeft anderen naast zich,
een Zoon en zijn moeder? Ginds tronen zij,
en wij zijn hier gebracht om wegen door
de muren te maken, en de paleizen van hun
ongeloof in harems te veranderen. Tot dat
doel hebt gij uw zwaard en ik het mi;ne.„
Amen! Het is de wil van God, dat wij aan
doze Christenhonden hun rijkdom en hun
vrouwen ontnemen. Dat zij. die aan do
scherpte van ons zwaard ontkomen, -vorden
als hedelaars, als slaven en zwervelingen;
dat zal hun straf zijn, het is het oordeel
Gods; De weg daarheen moge vol gevaren
zijn... maar wat zou dat? Die strijdende voor
God vallen zijn niet dood; neen, zij leven bij
God en God zorgt voor hen- En voor hen
die den wil van God gedaan hebben en
levend uit den strijd komen,... ziet, achter
gindsche muren zijn schatten van gemunt
goud en zal ver en schoone jonge vrouwen.
Aan ons de schuld, zoo de belofte van den
Profeet: Het Paradijs zal tot den geloovige
nederdalen! niet in vervulling gebracht
wordt. Daar gij behoort tot degenen die
hun boeken in de rechterhand hebben, be
hoef ik er niets .i.ce. bij te voegen. Voor
mijzelven behoud ik alleen de huizen, nadat
gij ze geplunderd hebt, en de kerken. Maakt
u slagvaardig, u en uw volgers, zegt hun
wat ik u gezegd en bezworen heb. Mijn
laatste hevelen zullen u nog geworden.
Staat op!
Den 27sten Mei reed Mohammed van zons
opgang lot zonsondergang met zijn staf van
opperhoofd tot opperhoofd, "an ieder nam
hij een afdeeling, om als reserve dienst te
doen. Op die wijze kreeg hij 100.000 man
reserveu^pen. .(Wordt vervolgd).
