BIUIBAND
<149
TWEEDE KAMER
30 ets. per
DE NAAM WAAR EEN
GARANTIE ACHTER STAAT
6 30NDERDAG 20 OCTOBER 1932
n ven
vergal
KlerW
BEDRIJFSRADENWET
Vergadering van 19 Oct 1932
OVERZICHT
prijzoi
li De Kamer heeft gesproken over de Be-
e pnjjrijfsradenwet. Heden is de minister aan
woord.
ge)We weten nu, dat de vrijz.-dem. met het
porzichtiffe ontwerp meegaan. Ook Mr. Joe-
uites. hun aanvoerder, zag er verwezenlijking
ea van wat Dr. Kuyper vanaf de zeventiger
oudejren der vorige eeuw had gepropageerd en
er door anderen is overgenomen. Zelfs cie
liste bestrijders, met name de soc.-dem.,
geëindigd met het denkbeeld van be-
jifsorganisatie te aanvaarden, al lag dat
•incipieel niet in de Idjn van hun marxisti-
'le klassenstrijdleer. De ontwikkeling der
,atschappij heeft echter getoond, dat Kuy-
gaveif"" 'n zi,n organische maatsohappij-omai-
Kiertf1'?00 Ke'Ük had en in groots lijnen naar
edeögJekomstigen groei juist heeft gezien. De
^enschen van het individualisme, revolu-
jmair of niet revolutionair, kregen ongelijk
p de organisatie in de maatschappij groeit
ir overleg en niet naar vernietigenden
ijd heen. Aan de zuigkracht van dit prin-
kunnen practisch ook de soc-dem. zich
_it onttrekken. Huns ondanks zijn ze er toe
ibracht meer in vrede dan in strijd het be
an bedrijf en bedrijfsgenooten, pa
ins en arbeiders, te zien.
Jat is door verschillende sprekers nog-
_als aangetoond; we noemden reeds den
ferinjW Mr. Joekes; ook de R.K. heer Kuiper
k0i"#ef' het in zijn vrijwel overbodige rede nog
ns. De heer Smccnk wees nog eens op de
tvaarlijke tactiek der soc.-dem., die in eens
iicaal willen doen met een jonge sociale
inting. Dat is gevaarlijk en kan gevoegelijk
beter worden nagelaten, omdat wat ze
irstellen zoo in d;e watten is gelegd, dat
et meer den indruk maakt te moeten die-
Sn om zekeren schijn te wekken dan om
resultaten n u te verkrijgen.
t "ijTot de warme verdedigers Man het wets-
jtwerp behoorde ook de oud-minister Aal-
°.oze5rse. die jn 1809 in ons land de eerste was,
dand|e ui( den R K kring Dr. Kuyper in zijn
e Yi*e|reven naar bedrijfsorganisatie bijviel. Zijn
lp rt ij genoot Kortenhorst wees hij op beaa-
et cajpde wjjze terecht. Zeldzaam waren zijn b?-
jypeihouwingen over de gilden, die meer dan
we.r<Jts anders overheidsscheppingen -waren en
'hrif^et zuivere vrije maatschappelijke organi-
gelijk meermalen wordt voorgesteld
'ggerift verstandige raad om niet door teveel in-
t teljins te willen bereiken die vijand van het ge
iden goede te worden, zou naar meer dan
in kant gehoor kunnen vinden. In eigen
jing heeft men zich er, naar wij nu begre-
r geen, reeds aan onderworpen. Er zullen met
stety bedrijfsrnden geen buitensporigheden ee-
ieden en het gevaar voor politieke com-
dfllicnties is niet groot meer. D.w.jz. de minls-
zal eerlang met groote meerderheid zijn
jrstel aangenomen zien. Ook de eenigszins
inderiijke democraat Max v. Poll. die nog
litte+kele niet zeer heldere beschouwingen ge-
(efde te houden, zal zich wel voegen,
tegenstander zal echter in ieder geval wel
lijven de heer Wijnkoop, naast wien zicl«
„i verzei tegen de wet aan het slot van de>n
l~d3iddag de Staatk. Gereformeerde heer van
V00IJis schaarde. Moskou en Kersten gaan in
nti-sociale gezindheid dus weer arm in
:iJ'eiirm. Zooals meermalen geschiedt en nog ve-
malen geschieden zal. De mannen van
1 ke«e proletarische dictatuur en de uit het eco-
omisch liheraüsme levende staatkundig-
reformeerden zijn één in hun verzet te-
n een geaonde, voorzichtige sociale ont-
Ikkeling.
Had de heer <v. Dis soms goede gronden
aor zijn verzet tegen een wetsonitwerp.dat
fnr°r 0,011 heor Aalborse gekenschetst werd
„principieel het meest belangrijke" we's-
in
sbe-
"is „principieel net meest oeiangnj
ïtwerp, dat sinds 1910 in den v
et ontwerp-Rade navet van minister Talma)
an de orde is geweest? In geenen dieele.
In strijd met de materieele waarheid be-
eerde hij, dat de bedrijfsraden worden op-
elegd Als ze later verordenende bevoegd
eid zouden krijgen, zouden ze op den re-
ttlutionairen weg geral:en. Een en ander
as in strijd met Dr. Kuyper van 1908, zoo
eet.te het, zoodat den anti-rev. weer duch-
g de les gelezen werd. En ten slotte op-
erde de heer v. Dis bezwaren tegen die
ventueele kosten en verklaarde hij van de
ledezeggenschap, als zijnde in strijd met
de ods Woord, niets te willen weten.
Aan dit laatste misbruik van GodsWoord
oen we maar het zwijgen toe. Het is te
roef van onkunde en misleiding om er bij
:il te staan. Het kostenbezwaar is nauwe-
jks ernstig te nemen van een zijde, die
oortdurend zeer kostbare overheidsmaat-
igelen vraagt, welke haar nog steeds geen
lillioenen genoeg vorderen. Blijft over hel
rmzalig beroep op Dr. Kuyper, om de anti-
!v. maar weer te lijf te kunnen gaan.
Het spijt ons het te moeten zeggen, maar
e heer v. Dis heeft zich aan onvolledig ci-
seren schuldig gemaakt
We blijven bij het onderwerp en
loeten dan verklaren, dat de heer
n Dis verplicht was geweest niet
lar één zinnetje van Dr. Kuyper uit 1908
citeeren, maar ook te letten op wat deze
taatsman twee jaren later, bij nadere uit-
ferking van het vraagstuk, hééft geschre-
en, n.l.- in Mei 1910. Toen zeide hij, dat de
verheid gerechtigd is de f o r m e e 1 e or-
anisatie voor een Bedrijfsorganisatie tot
g»!
stand te brengen; binnen de perken van
deze formeele overheidsregeling kan de z a
keliike organisatie geheel aan het bedrijf
zelf, in zijn verschillende variatiën, worden
opgedragen. Het groote raam dus van -Ie
overheid afkomstig; de inhoud, het borduur
werk, aangebracht uit en door het bedrijfs
leven. Geldjk minister Verschuur het voor
stelt.
Waarom sohreef Dr. Kuyper zoo?
Hij achtte noodig verzoening van strijdi
ge belangen en zag den klassenstrijd steeds
verder voortwoekeren, indien de overheid
ten deze haar roeping niet zou verstaan en
zou nalaten een wettelijke organisatie van
het bedrijf in het leven te roepen. Evenals
bij de sociale verzekering was ook hier het
betreurenswaardige, dat de verdedigers en
voorst anders van het particulier initiatief
door niets doen hun eigen wapens bot sloe
gen en de tegenpartij in de hand werkten.
Ze profeteerden wel. maar zonder een uit
weg aan te wijzen voor het bedrijfsleven,
waaraan ook een politieke kant zat. En
dus make de overheid de formeele organi
satie, waar binnen wat in de maatschap
pij groeide, materieel zich ontplooien kan
Dat is volkomen logisch.
De toestand is nu zoo, dat mogelijk is,
wat Dr. Kuyper in 1910 nog sleChts als
noodzaak kon bepleiten. En daarom wordt
thans maar zijn advies gehandeld.
Of moet pas gehandeld, indien de heer v.
Dis het sein eeeft? Maar dan geheurt er
nooit iets. Hij is tegen alle organisatie en
tegen sociale medezeggenschap niet tegen
politiek-meepraten en dus zal nooit in de
vrije maatschappij iets groeien, dat tot be
drijfsorganisatie, een sociaal vredosinsti-
tuut, kan leiden De heer v. Dis miskent
het organisch karakter van maatschappij en
bedrijf, huldigt materieel een absoluut
eigendomsrecht en zit volkomen in
het individueele bevangen. Gevolg: geen
vrede, geen overleg op het terrein van den
arbeid, maar steeds groo'er en feller klas
senstrijd en een vernietigende mach ts
strijd tusschen twee elkaar vijandige mach
ten in het bedrijf.-leven.
Ziedaar c'e sociale politiek van den heer
van Dis.
Ieder Christen zal haar als anti-christe
lijk veroordeplen. Zij is de tegenpool van
den proletarischen klassenstrijd en herust
principieel op geen ander beginsel dan door
Marx theoretisch werd uitgedacht en door
Moskou in de practijk toegepast.
VERSLAG
wetsontwerpen werdei»
aan de agenda toegevoegd:
berechting van burgerlijke en handelszaken,
bepaling leeftijdsgrens rechterlijke macht en
'hrlften betreffende het O.M. In burger-
Hlke zaken.
Op een vraa* van den
om nog deze week den
d. BILT (r.k.)
steun aan den groven tuinbouw
De heer JOEKES (v.d.) begon met hulde te
brengen aan hetgeen In den loop der Jaren van
antl-rev. zijde, onder leiding van Dr. Kuyper.
is gedaan om <le gedarhte van bedrüfsurganl-
ler maatschappelijke ontwikkeling,
ei werd. dat de heer Kortenhorst. In-
ur-.n -r'Ua subsidiair stelsel niet wordt aanvaard,
Iorhts kan tegenstemmen, nu h0 de tegenstel
ling tusschen zlin en des ministers stelsel zoo
cherp zag. Bü de bestrijding van de stellingen
■an den heer Kortenhorst, verklaarde mr.
Joekes van gevoelen te zön, dat geen te sterke
binding om tot oprichting van bcdrlifsmden
te gaan, aanwezig Is. De minister laat op
iel vrühe'd, dal
do
- -_ken bezwaar tegen de be
perkte bevoegdheid der nieuwe organen. Maar
'1 tik de bevoegdheden, die zjj
doen. Hoe moet het bv.
:leht. als men bindende bevoegd-
iplosslng voor. Ge-
alsnog mee mogen
daarbij veel last van critici
ondervinden, als ze den klassenstrijd moeten
gaan opbergen
Het wetsontwerp 1« gericht op betere maat
schappelijke organisatie en georganiseerde sa
menwerking. De onderdeelen van het bedrijfs
leven mogen het hunne doen om die te ver
wezenlijken.
De heer KUIPER (r.k.) was het met het
wetsontwerp principieel eens.
Geleidelijk heeft de ontwikkeling van werk
gevers- en arbeidersorganisaties machtsposi
ties in het leven geroepen, waarin gevaren
schuilen voor liet algemeen belang, welke be-
hooren te worden afgewend.
Dat Is ln het belang van rust, orde, welvaart
cultuur. In dlo goede richting gaat
schiedt zonder daarbjj onnoodlge dwang op 1
leggen.
Het lot -
sluitend In handen
gelegd: er ls ook nog het algemeen welzijn.
Het tweeslachtig stelsel van den heer Korten-
hosrt, waarbij de overheid slechts heeft te
erkennen, kan daarom niet worden toegejuicht,
werd uitvoerig betoogd. Ook wat de soc.
i. willen, werd bestreden. Het ls hun te
de bedrijfsraden in socialistische rich-
De«s organen dienen zich eerst verder te ont-
lelUkheden. De pa:
lkaur wennen. Later kan men verder gaan.
-raagd werd hoe de minister staat tegen-
het denkbeeld om bedrijfsraden een aan-
te geven in de uitvoering van algemeene
egelen van bestuur, die medewerking vor-
De heer Kuiper dacht aan een amende-
In dien geest. Hll betogde voorts tegen-
De heer SMEE.VK (a.r.) wees op het ulteen-
joopende ln de meeningen over bedrijfsorgani
satie. Planmatige productie, waarover de heer
v. d Bilt sprak, getuigt van menscheliike zelf
overschatting en zal ook vrij zeker schade zijn
voor het economisch leven. Ook nationaal Isdit
denkboeld bezwaarlijk door te voeren.
Samenwerking In bedrijfsorganisatie ln Ne
derland moet rekening houden met de inter
nationale markt. Dat verzuimde bv de heer
opdragen. Maar dat brengt net eb
onzekerheid ln het orgaan. Van wat de soc.
dem op dit punt willen. Is practisch weinig te
i op. En dat lokt weinig
tomlsche orde betreft,
I opgeki
ix overh
ïrheldsbepalii
erheidalnstellin-
bonden waren. Dit feit verloor de heer Korten
horst uit liet oog en velen doen dat met hem.
Het ontwerp sluit aan bü wat ln de maat
schappij Is gegroeid. Dat zal materieel worden
erkend en daarna volgt de formeele Instelling
van den bedrüfsraad. De beteekenis er van zal
afhangen van wat partöen er van maken.
Al behoeft tegen het toekennen van verorde
nende bevoegdheid principieel geen bezwaar te
>rshai
i niet ki
illdlge behartiging van het
uom zal overheidscontrole
worden g<
kende feitelijk ook de lieer Kupers, die
zeer voorzichtig wou te werk gaRn. Noodig zou
ook zlfn den omvang dor verordenende be
voegdheid te omschrijven. En dat ls In onze
gecompliceerde maatschappij zeer moeilijk Hoe
het ook zij. - het Is beter om thans niet op
dit zeer moelltJke terrein te tic-den. Willen we
Iets bereiken op den duur, dan zal ook de
klassenstriidprediking moeten worden .osge-
laten en dient er verbetering te komen in het
vaak ontstellende gemlg aan economisch In
zicht aan die zl)de.
De amendemeiiten-Kortenhorst zön nlet^te
karakter dragen. De soc. dem. amendementen
dreigen de ontwikkeling der bedrijfsraden te
schaden en moeten daarom afgewezen.
De heer WIJNKOOP (Oomrabetoogde, dat
het ontwerp voor de arbeiders slechts nadeel
zal brengen. Het zit vol fascistische elementen.
Het reformisme der arbeidersleldi
trüd
sirtjd wordt di.
dem. stellen zich volk
bourgeoisie. Ook omdat
mlng zeggen te willen, zondei
ibben verklaard,
opgeborgen
de zijde der
AALBERSE was de vierde
wetsontwerp van
H| .lijk gering zal die
zön, wanneer men let op practisch resultaat.
We hebben te doen met een sociale hervor-
Ing, die van binnen uit het maatschappö-
rbeteren. In ons land was
ite. die er voor pleitte: ln
werd er ook van Katholieke z(jde de be-
cenls van uiteengezet door een schrtfver
ns naam de heer Aalbcrse niet noemde. (Hü
i n.l. zelf de schrijver). Anderen zön later
Dr. Kuyper de
ictle tegen
0PHdeZen VVtS sevolgd.
Individualisme, ^dat tot steeds gi
keling In het sociale en economische leven was
Kekomen en daarin groote ontreddering had
gebracht, doordat het den mensch beschouwde
zooals hij In wezen en in werkelijkheid niet Is.
geen afdoende verande-
die aansluit bi) den 1
oclale gedachte er uit wel aanvaard.
Na de ontwikkeling van den handel oudtüdsch
usschen stad en platteland en van de njjver-
eld in klein-bedr(jf tot op den tegenwoordi-
;en tijd te hebben geschetst en ook de plaats
bootsen Jn e-ei
held en werel
öind8 10iö
happb', werd opgemerkt, dat het
uin do oude gildevorming na te
n töd van Internationale nïjver-
i'iPPÜ zön geleidelijk de
held, die op zichzélf
Het ware echter onvoori
resultaat schadelijk, Indien
rordenende bevoegd-
Is te veroordeelen.
ichtlg en voor het
we nu in eens die
n. Hoe voorzichtig
on gematigd ook de soc dem. hun amendemen
ten hebben geformuleerd, het betere kan de
vijand van het goede zlin. als men rekening
houdt met de noodzakelijke medewerking van
personen, die aanvankelük nog wat gereser-
Het opnemen van oedrlifsvereeniglngen ln de
(Koi
de instelling van bedrijfsraden
ln de wet ls geregeld.
De heer v d P' )LL (r.k) vond het noodie
als vUfde Roomscne spreker de debatten te
rekken. Hij bestreed z'n partijgenoot Korten
horst zoo wat •n beweerde, dat deze van 's
pausen encycliek niets begrepen had, maar de
heer v. d. Poll zelf zooveel te meer. De minis
ter wist er ook niets van: hij had bö de onder
neming moeten beginnen met het Instellen van
raden Als- de mlmstir een welwillende hou-
v. Poll orn de bedrijfsraden te verplichten onder
nemingsraden op te richten, zou de heer v
Toll met Iets meer genoegen voor de wet stern-
Laatste spreker was do heer v. DIS (s.g.p.).
Deze meende, dat oplegging van een bedrljfs-
raad van bovenaf mogelijk blUft. En dat ls mis
en ook zal de bedrjjfsvrede dan niet groeien.
Het toekennen ln de toekomst van regelende
Va pondspakje
V*rich gekarnd mal U «lo allerfqnite Boombster ouder BIJkicoalrAla
de bedrijfsraden. stelt den
t hlei
:rpd v
den dus weer ln
ke gesteld: zU gaven toe aan revolutie,
eischen. De heer v. nis kon zich met t
rp niet vereenigen, ook al omdat t
geld zal kosten en omdat hü van medezeggen
schap niets weten wil. Deze laatsto ls, beweerde
hü. in strüd met Gods Woord.
ook
■orlge
BINNENLAND.
STANDBEELD
OP DE AFSLUITDIJK
„DE DIJK IS OP ZICHZELF EEN
VERNIETIGING3WEHKTUÏG"
ZooaJe men weet, warden er p sgmtgen aan
gewend om een gedenk'eeken op te nthien
op den afsluitdijk, met bat d-jel voor bet
Tiageelncht vast té leggen Ie data en de om-
etarn(ligbeden, welke op het werk van ilc af
sluiting der Zuiderzee betrekking "nebben en
de namen dergenen, di® aan dc tot ètand-
koming van dit grootecho work bobben mee
gewerkt.
Tegen dit denkbeeld heeft echter de Bur
gemeester van Enkhuizen zijn be
zwaren bij het Comité ingebracht; wand
hierbij ziet men z.L de hoofdzaak voorbij. Rt
hoofdzaak, het doel, ie: lamdw inn/ing door
gedeeltelijke inpoldering. De bijzaak, het
middel is: da afsluiting van de Zuiderzee,
cioor een dijk.
Maar nu denkt men zoo weinig aaoi de
hoofdzaak, dat im de door het Comité ver
spreidde circulair® staat te lezen: „De mo
gelijkheid i6 ontstaan om de verdere inpol
dering, iindien gewenscht, .voort te zetten
De hoofdzaak, het doei, iB daarmede geheel
op den achtergrond geschoven, zelfs zóóver,
dat alleen nog overblijft de mogelijkheid om
de inpoldering voort te zetten, en dan nog
slechts indien gewenscht; in plaats van te
spreken van de zekerheid dat het doel zoo
spoediiig mogelijk zal worden bereikt, nu het
hulpmiddel, d-e afsluiting den- Zuiderzee, ge
reed is gekomen.
De afsluiting der Zuiderzee op zichzelf
berokkent slechts schade; zij is oorzaak dat
het ganache vissohersbedrijf en de bij die
vissoherij behoorende nevenbedrijven totaal
vernietigd zijn. De afsluitdijk op zichze'f is
een verniietigingswerktuig geweest- Hij zai
eerst dan waarde krijgen ais de in uitzicht
gestelde inpolderingen dat is: het doel
geheel gereed zullen zijn.
Het wil mij, zoo &chrijft de Burgemeester,
voorkomen, dat de oprichting van een ge-
denkteeken als door het' comité bedoeld, nu
nog geen reden van bestaan heeft; wèl zoo-
dira en nadat het gansche werk de Zui
derzee betreffende gereed zall zijn gekomen.
REGEERING EN OVERHEIDS
PERSONEEL
Tegenvoorstellen der Organisaties
Dinsdag en Woensdag vond te Den Haag
het nader overleg plaats tusschen de Cen
trales van Overheidspersoneel naar aanlei
ding van de Regeeringsmededeelingen in de
Centrale Commissie voor Georganiseerd
Overleg.
Het moderne Comité van Overheidsperso
neel had schriftelijk bericht aan dat nader
overleg niet deel te nemen.
De Centrales kwamen tot volledige ovei
stemming ten aanzien van een te formulee
ren tegen-voorstel.
Een uiteenzetting namens de Centrales is
aan den Voorzitter van de Centrale Commis
sie verzonden, met verzoek een en ander ter
kennis van de Regeering te brengen.
O. FOEII
EENIGE VUURWAPENS VOOR
RESCHERMING
De Oostenrijk6che regeering gaat volgens
de roode peis heel erg den fascistischen
«eg op. De benoeming van Fey (dit zou een
Zeeuw kunnen zijntot minister voor de
openbare veiligheid, beteekent, schrijft de
correspondent van de roode pers uit Wee
men, „een openlijke uitdaging aan de sociaal
democratie. In de herfetzittlmg van het par
lement zal het ongetwijfeld tot heftige po
litieke botsri-ngen komen''.
Immers heeft minister Fey „onmiddelllijk
na zijn benoeming een verbod van demon
6traties en betoogingen voor geheel Oosten
rijk uitgevaardigd. Dit verbod zal alleen
gelden voor sociaal-democraten, communis
ten en mationaal-sociailisten. De christelijk-
socialen mogen dus vrij demonstreertm Dit
is een openlijke schending van de Grond
wet; zegt de correspondent. Maar ondanks
zichzelf bewijst hij even later, dat Fey het
nog zoo verkeerd niet inz/iel Want dood
leuk vertelt hij:
„De politie heeft den heeilen dag huis
zoekingen in het partijgebouw te Simme
ring verricht en er een ware ruïne aange
richt Behalve eenige vuurwapens voor de
bescherming van het gebouw, zijn geen
verboden wapenen gevonden".
Eenige vuurwapens voor de bescherming
van het gebouw der sociaal-democraten.
Foei, o foei! Wat een liefhebbers van ge
weld en geweer l
ROFFELRIJMEN.
Geef mij maar..paling!
Of zulk/? li
aan de gewijzigd*
afsluitdijk. Is nlt
zeker ls dat de pallngti
fsluitdtik^ ln
in 25o tot 300 pond pallnü waren
niet zeld:
Als wij nog eens iets beginnen,
Met een Zuiderzee of zoo,
Krijgen onze ondernemers
En geleerden 't niet cadeau
De rapporten mogen kloppen
Op het vastgestelde plan
Höllandsch is het, om te zeggen
Mooi! maar wat heb ik eran?
Vroeger gold het, dat de visscher
Amper een bestaan bekwam;
Nu: een zeer welvarend zeevolk
Is verarmd door deze dam.
Pas geleden zei Polak nog:
Stop, regeering, met die zaak!
Nu^stclt Rood in zijn. pamfletten
Weer het stopstaan aan de kaak
't Is, als wij eens wat beginnen,
Altijd ruzie en gezeur,
En wij nekken eigenhandig
Onzen water-ingenieur;
En wij breken arbeidsplannen,
Want wij rékenen secuur,
En verwijzen den werkloozen
Stempelaar naar 't armbestuur.
Waarom nu niet voortgevaren
Waarom nu niet doorgetast?
Worden zelfs de pessimisten
Soms niet wonderlijk verrast?
Als ik lees de ongedachte,
Extra groote palingvangst,
Dan is dit mijn resolutie:
Optimisme duurt het langst.
Pessimisten vangen spiering,
Armoe van de Zuiderzee;
Optimisten vangen paling,
En daar ben je beter mes.
(Nadruk verboden.) LEO LEN
Radio Nieuws.
DONDERDAG 20 OCTOBER
19.20 Lans
19.30 Kalu
20.05H i 1 v
21.30 H 11 v
21 65 D a v
22.10 Hult
22.16 Hllv
22.30 Hllv
23.05 H i 1 v
23.15 Hilv
ium AVRO: Klein orkest
a u: Pop. orkest
berg: Orkest
borg: Symphonie-orkest
i u m. AVliO. Orkest,
sum. AVRO. Caecllla-concert.
r y. Orkest.
NCRV. Giamofoonmuztek.
3 u m. AVRO. Gramofoonmutleli
s u m. AVRO. Kovacs Lajos
sum. AVRO. Graroofoonmuilak
s u tn. AVRO. Kovacs Lajos.
Gerei. Kerk i
r a u m AVRO: Engelsche lea
Politie- en Persberichten
i Hulzen NCRV: Knlppej
Hllv
AVRO. Persberichten.
Hulzen. NCRV. Pei sbericl
Hilv
AVRO. Persberichten.
VRIJDAG 21 OCTOBER.
Concerten
zen KRO: Morgenconcert
re" KRO. Graniofoonmuzli
e r s u m. VARA. Gramofot
1.20 Ka 1 u n d b
12 01 1
12.15 1
12.20 1
1
14.00 1
14.00 1
14.30
16.00
16.00
Hulz
H u i z
Hllv
Hui*
Hllv
Hulz
H i 1 v
Hllv
Huil
g. Strijkorkest,
u m. AVRO. Klein
KRO. KRO-boys.
ry. Orgel-recital,
KRO. Solist
W^ri
Hul»
r s u m. VARA. GraioofoonmuzleltB
n. KRO. Solistenconcert,
r a u m VARA Klein orkest,
n. KRO. Gramofoonmusiek.
r s u m. VARA Gramofc ".nmuzleka
num. VARA Orgelspel
n. KRO. Gramofoonniuziek,
n R. Studio-orkest,
rsum. VARA „De Flierefluiter*»
d b o r g. Omroeporkest,
r s u m VARA De Flierefluiter**»
h a u Orkest,
n. KRO. Grauiofoonmuzlekj
Lezingen, Cursussen, enz,
10.15 Hilversum. VARA. Voordracht.
11.16 Hll er sum. VARA „Onze keuken".
11.46 Hilversum. VARA. Voordracht.
18.16 Hulzen. KRO. Albert Vogel over „Wel«
epreker.dm.id
19.10 Hulzen. KRO. J. Feitsma „Palestina".
20.00 Huizen. KRO. Bchola Cantorum.
n. NCRV. Politieberichten.
DE VAL VAN KONSTANTINOPEL
Door LEWIS WALLACE Naar het Engelsch door ALMA
ïntusschen ging het opwerpen van bergjes
port, terwijl het in de campagna achter de
'erscliansing zeer rumoerig was door het
raken van wielen onder den druk der ma-
Kinerieën, en het schreeuwen van ossen-
Irijvers. De veteranen op de muren zeiden
lat de vijand zijn steenwerpers deed aan
tikken.
Op den derden morgen waren de bergjes
foltooid en gekroond met stormdaken,
vaarachter alle mogelijke bekende soorten
'an werktuigen waren opgesteld.
Bij de eerste schermutselingen ging alles
;eer bedaard en rustig toe. Het had er voel
fan of nieuwelingen hun machines nog
noesten probeenen. Meermalen verliepen
ferscheiden minuten tusschen de schoten,
daar het voorloopig doel der aanvallers
was do verschansinescellen te vernietigen,
die de wachters beschermden, zoo werd
Iedere steen, die het niet hooger dan den
nuur bracht, door luid gejuich begroet
De vreemdelingen onder de verdediger»
waren deskundigen, doorkneed in het ver
meesteren van steden en kasteden. Zij
haalden de schouders op over het werk der
tegenpartij. Eerstbeginnenden, zeiden zij,
niets dan eerstbeginnenden,... zie dio knapen,
bij dien grooten lummel daarginds op zijn
Weerbarstig paard... Hij draait den verkeer
den kant om. Hebben die getulbande Satans
kinderen geen oogen? Ik zal zc een lesje
geven, kijk! En toen de pijl doel trof was
ar luid gelach op de muren,
De kapiteins moedigden daarenboven
voortdurend de onkundigen aan. Twee mu
ren en zoo 'n breede gracht! riepen zij. Op
die manier krijgen zij ons nog in geen vijf
tig jaar! Schiet maar bedaard, mannen.»
heel bedaard. Een ongeloovige voor eiken
pijl.
Gevaar noch vermoeienis achtende ging
de Keizer dag aan dag langs de muren en
altijd had hij een woord van opwekking en
aanmoediging.
De steenen onder onzen voet zijn eorlijk
en trouw, zei hij bij zulk een gelegenheid.
De Perzen kwamen en dachten ze te kunnen
verbrijzelen, maar het einde was dat zij
vloden; en zoek waar gij wilt, nergens zult
gij een plekje vinden waarvan gij zoggen
kunt: Hier heeft Chosroes een wond ge
slagen. Zoo ging het onk met Moerad, den
vader van dezen jongeling. Hij verknoeide
maanden en een onnoemelijk aantal men-
schenlevens maar toen hij op de vlucht sloeg
was niet één steen uit de voegen geraakt
Wat geschied is zal wederom geschieden.
God is met ons.
Toen de drie dagen voorbij waren, ge
raakten de gewapende Grieken aan den
toestand gewoon en maakten zich vroolijk,
evenals de veteranen.
Op den vierden dag beklom de Keizer, na
zijn gewone ronde op den muur gedaan te
hebben, de Bagdadtorcn en zei tot Giustiniani
die daar de wacht hield: Dit vechten, als
men het zoo noemen mag, beteekent niet
veel. Slechts twee der onzen zijn gedood,
niet één steen is beschadigd. Het komt mij
v9.or.dat de Sultan ons bezighoudt terwijl
hij zich op iets ernstigere voorbereidt
- Majesteit, antwoordde de Genuees ern
stig, de Hemel heeft u den geest van een
krijgsheld gegeven, maar ook diens oogen.
Johan Grant deelde mij nog geen uur ge
leden mee, dat de gele vlag op het heuvel
achtig terrein daarginds wel beduiden moet
dat de Sultan in het veld is, maar niet ver
ward moet worden met zijn krijgsbanier.
Hieruit volgt denk ik, dat achter de Janit-
zaren, die verderop in positie staan om een
mogelijken uitval te keeren, de keizerlijke
tent te vinden is. En dat punt zou lang niet
dom gekozen zijn, als mijn vermoeden wer-
keijkheid is en hij deze poort inderdaad
genomen heeft tot aanvalspunt Daaren
boven, hier zijn nergens van die oud-modi-
sche machines, zooals elders langs hun front
geen katapulten, geen steenwerpere'- even
min hebben wij nog het geluid gehoord van
een kanon of buks, ofschoon wij weten dat
de vijand ze in grooten getale heeft Met
bet oog nu op de tegenwoordigheid van den
Sultan doet de leegte hier mij zeggen, dat hij
alles verwacht van zijn groote kanonnen, en
dat hij ons eenvoudig bezighoudt, zooals
Uwe Majesteit zei, terwijl hij de stukken in
orde laat brengen. Morgen, misschien over
morgen, zal hij er mee gaan werken, en
dan....
Wat dan?
Dan zal de wereld een nieuwe les ont
vangen over het voeren van oorlog.
's Keizere gelaat betrok zichtbaar. Ach,
lieve God, zei hij zacht, als dit oude Chris
tenrijk verloren moet gaan door mi,"n onvoor
zichtigheid, wie zal mij dan mijn dwaasheid
vergeven, zoo Gij het niet doet?
De Genuees staarde hem verbaasd aan en
de Keizer dat bemerkende vervolgdè: Ik zal
ii zeggen wat er gebeurd is. Op zeken
verzocht een Daciër, Urbanus genaamd, een
audiëntie en toen hij toegelaten was deelde
hij mede, dat hij kanonnen goot, dat hij
zijn kunst geleerd had in de ijzergieterijen
in Duitschland, en door de studie van het
buskruit tot de overtuiging was gekomen,
dat het toegepast kon worden op kanonnen
van zwaarder kaliber, dan die tot nog toe
in gebruik waren. Hij had een vermenging
van metalen uitgevonden, zei hij, die hij ge
heim hield en die, als alles goed gelukte,
een ongeloofelijke draagkracht aan zulk een
kanon verleende. Als ik hem de materialen
wilde verschaffen en een werkplaats mot
hetgeen hij verder noodig mocht hebben, dan
kon ik alles wat ik in mijn arsenalen had
verbranden of in zee werpen. Ik zou zelfs
de muren kunnen slechten en in hun plaats
gewone aarden verschansingen opwerpen.
Door ze met zijn kanonnen te bewapenen
zou ik de vereenigde machten der wereld
kunnen weerstaan. Hij weigerde meerdere
inlichtingen te geven, maar da belooning
die hij eischte was zóó hoog, dat ik er om
lachte. Met het plan om hem nog verder te
polsen hield ik hem een paar dagen in mijn
dienst, maar daar zijn aanhouden mij ver
droot liet ik hem gaan. Later hoorde ik dal
hij naar Adrianopel was vertrokken. Sultan
Mohammed nam zijn voorstel aan, bouwde
hem een gieterij en probeerde een zijner
kanonnen. De proef moet volkomen geslaagd
zijn. Het was het stuk ijzer dat graaf Corti
op weg hierheen zag,., thans is het hier, en
de Hemel zond het allereerst op mij af.
Majesteit, antwoordde de Genuees,
kennelijk onder den indruk van den droeven
samenloop en van Konstantijns zelfverwijt,
de Hemel houdt ons niet aansprakelijk voor
de dwalingen in ons oordeel. Er is niet één
vorst in Europa die 's mans voorwaarden
zou hebben aangenomen, en nu staat nog te
bezien of Mohammed, eigenlijk toch nog een
onervaren jongeling, niet bedrogen is. Maar
zie daar eens!
Terwijl hij sprak kwamen de Janitzaren
aangereden tot op ongeveer honderd ellen
afstands van de poort Achter hein verhief
zich een oorverdoovend geschreeuw en
zweepgeklap. Weldra verscheen op het gol
vend terrein een trein ossen, met inspan
ning van alle krachten iets voorttrekkende
dat bijna te zwaar voor hen was. Bij ieder
juk ossen was een drijver, en elke drijver
zwaaide een ellenlange zweep en zette onder
luid getier de beesten nog nieer aan.
't Is het groote kanon, zei Konstantijn.
Zij gaan het opstellen.
Op mannen! Steenen! Steenenl riep
Giustiniani tot de mannen die bij de machi
nes stonden.
De mannen zetten zich met ijver aan hun
raderen en wierpen een hagelbui van steenen
naar de Janitzaren en ossendrijvers.
Te kort, mannen! Ziet ze onder schot
te krijgenl
De mannen deden wat hun bevolen werd,
mahr nog misten de schoten hun doeU
De kanonnen vooruit! beval Giustiniani..
De kanonnen waren klein en stonden op
hnoge wielen. Men kon er een half dozijn
ijzeren kogels, zoo groot als hazelnoten
tegelijk mee schieten. De kanonniers mikten
zorgvuldig. Het schot ging fluitend en sner
pend af.
Hooger, mannen! schreeuwde de
Genuees van uit zijn verschansingscel!
Schiet zoover ge kunt!
De tweede hagelbui kogels miste eveneens
het doel. Toen daalde Giustiniani van zijn
hooge standplaats af. Majesteit, zei hij, om
het opstellen van dat kanon tegen te gaan
rest ons niets dan een uitval.
Wij zijn weinigen in getal, zij velen,
was het antwoord. Een van ons op den
muur staat gelijk met twintig van hen in
het veld. Hun kanon moet nog beproefd wor
den. Laat hen het maar eens eerst pro-
bee ren.
Dc Genuees antwoordde: Uwe Majesteit
heeft gelijk.
De Turken zwoegden voort en werkten zoö
hard zijn konden, totdat het monster, tea
laatste zijn groot, zwart, dreigend oog op
de stad hield gericht
Die Daciër is geen slecht werktuig
kundige, sprak de Keizer.
Zie hij gaat nog andere stukken plaat
sen, antwoordde Giustiniani en tegen riea
middag lagen nog zes andere glinsterend
gele blokken op hun affuiten, drie aan
iedere kant van het eerste monster. Er viel
niet aan to twijfelen. S. Romanos moest
overweldigd worden, als de nieuwe machi
nes aan de verwachting beantwoordden.
Was men hier in zorg. aan de anderë
zijde heerschte het grootste ongeduld. Ur
banus, de Daciër. was als opzichter over da
kanonnen natuurlijk tot voorzichtighe;d c»'
neigd, daar rijns inziens alles afhincr van do
juiste plaatsing; maar Mohammad duldde
geen uitstel. Te voet, de zweep in de nnnd,
aarzelde hij niet om zich tusschen de werk
lieden te begeven, cn dreef ze voort, nu met
bedreigingen dan met beloften van bo-
loonlng. (Wordt vtrvolvdi
