De Labedie-Verwikkelingen
DINSDAG 27 SEPTEMBER 1932
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Minnertsga (toez.), J. F.
H. Engel te Nes en Wierum.
Aangenomen: Naar Balckeveen, cand.
A. T. S. Bakker te Velp (G.).
GEREF. KERKEN
Tweetal: Te Ulrum, U. Elgersma te
Haamstede (Z.) en E. N. van Loo te Wons.
Beroepen: Te Ulrum, U. Elgersma te
Haamstede (Z.).
GEREF. GEMEENTEN.
Bedankt: Voor Gouda, R. Kok te Veenen-
daal (voorheen te Gouda).
AFSCHEID, BEVESTIGING. INTREDE.
Men schrijft ons;
Cand. G. Bos, hulpprediker bij de Ned.
Herv. Gemeente te Eindhoven, hoopt Zondag
30 October a.s. aldaar afscheid te preeken en
Zondagmiddag 6 November d.a.v. intrede te
doen als predikant der Ned. Herv. Gemeente
te Dedemsvaart, na des morgens bevestigd te
zyn door Ds. F. M. Muller, van Eindhoven.
Ds. J. W. D i p p e 1 nam Zondagmiddag
jongstleden, na een verblijf van ongeveer vyf
jaar, afscheid van de Ned. Herv. Gemeente
van Aalten, wegens vertrek naar Middelburg,
met een predikatie over Filipp. 1 6 „Vertrou
wende dit, dat. Hü, die in u een goed werk be
gonnen is, dat voleindigen zal, tot op den dag
van Jezus Christus". Spr. bepaalde zijn gehoor
bij zijn werk in de Gemeente en het werk van
de Gemeente voor hem, dat verdwijnen moet,
waarvoor in do plaats treedt het goede werk
Gods, dat blijft tot den dag van Jezus Chris
tus. De predikatie werd met enkele toespraken
besloten.
Aan het einde van den dienst richtten zich,
met woorden van dank, tot den scheidenden
leeraar: Ds. J. D. S.tegenian, van Aalten,
mens Kerkeraad en Gemeente; Ds. W. Roobol,
van Winterswijk, namens den Ring v
predikanten; en de heer J. L. Winkel, namens
de Herv. Evangelisatie te Winterswijk. Toege
zongen werd Ps. 121 4.
Ds. A. H. Hilbers, die het beroep
naar de Chr. Geref. Gemeente te Groningen
heeft aangenomen, nam Zondag jl. afscheid
van de Gemeente te Enschedé. Het kerkgebouw
was tot op de laatste plaats bezet. Van heinde
en verre waren honderden gekomen om al-
scheid te nemen van den beminden leeraar, die
15 jaar de Chr. Geref. Gemeente van Enschedé
heeft gediend.
In zijn afscheidspredlkatie wees Ds. Hilbers
op de woorden uit Prediker 3: „Alles heeft
zijn bestemden tijd". Voor velen is het onge
twijfeld een verrassing geweest, toen zy hoor
den, dat hun dominéé het beroep naar Gro
ningen had aangenomen, omdat hy talryke
malen reels voor beroepen had bedankt. Wij
waren ook zoo aan elkaar gehecht, zei Spr.,
maai de laatste roepstem heb ik gemeend te
moeten volgen. In zijn leerrede bepaalde Ds.
Hilbers zijn gehoor bij 1 Petr. 5 10 en 11. In
zijn slotwoord herinnerde hij er aan, dat hy
de stad Enschedé en zijn Gemeente groot heeft
zien worden. De Chr. Geref. Gemeente van
Enschedé heeft een eigenaardig karakter,
want zij bestaat uit menschen, uit alle deelen
des lands, hierheen gekomen. Groote verschil
len in afkomst en denkbeelden vallen op te
merken en een Dienaar des Woords heeft het
daarbij niet steeds gemakkelijk. Met^ lust en
opgewektheid heeft Spr. in Enschedé mogen
arbeiden. Na nog enkele toespraken werd Ds.
Hilbers zelf hartelijk toegaproken door den
heer J. Koning, 2den praeses van den Kerke
raad, die Psalm 121 4 liet toezingen.
Des Zaterdags had in het kerkgebouw de
aanbieding van een gedenkalbum plaats. Na
mens Je Gemeente werd Ds. Hilbers by deze
aanbieding toegesproken door den heer J.
Brasz. Het album is gebonden in lederen band,
werd versierd door een bekend kunstenaar en
bevat vele foto's van'kerkgebouw, scholen enz.
Nadat Ds. Hilbers dank had gebracht voor het
fraaie geschenk, zong de Gemeente: „Waar
liefde woont, gebiedt de Heer* den zegen".
Ds. R. J. van der Meulcn nam
Zondagmiddag j.L, na Wi jaar aldaar ge
werkt to hebben, afscheid van de NocL
Herv. Gemeente te Bunschoten. Hij sprak
over de laatste woorden van Matth. 25 35:
„Tk was een vreemdeling en gij hebt mij
geherbergd". Ds. M. G. Gerritsen, van
Amersfoort, sprak namens Ring en Classis
en als vriend, die hem hier bevestigd had;
Burgemeester Jac. de Vries Sr. mede na
mens de aanwezige Wethouders, uit naam
van alle inwoners; de consulent Ds. C. J.
Warners, van Hoogland, mede namens don
Kerkeraad. De laatste Het door de Gemeen
te Psalm 121 4 toezingen. Het kerkge
bouw had lang geen zitplaatsen genoeg voor
alle aanwezigen. Ds. Van der Meulon stolt
zich voor, a.s. Zondag intrede te doen in
Somcren (N.B.).
Ds. B. Zoete, wien eervol emeritaat
verleend is met ingang van 17 October a.8.,
hoopt Zondag 16 October voor de Ned. Herv.
Gemeente van Avereest afscheid te preeken.
Ds. H. DEKKER
Ds. H. Dekker, em.-predikant der Geref.
Kark van Venlo, heeft zich metterwoon geves
tigd te Zuidhorn (Gr.).
p. a. joen
De heer P. A. Joen, godsdienstonderwijzer
bij de Ned. Hervormde Gemeente van Bolnes-
Slikkerveer, hoopt Donderdag 29 September
a.s. den dag te herdenken, dat hij 25 jaar gele
den aldaar zyn dienstwerk begon.
De heer Joen werd 2 October 1S73 te Amster
dam geboren. In Mei 1899 werd hij door het
Classicaal Bestuur van Amsterdam geëxami
neerd. In Amsterdam had hy steeds een
werkzaam aandeel in allen jeugdarbeid. De
begeerte van zijn hart om aan een eigen
Gemeente Gods Woord uit te dragen, werd
vervuld 29 Septeióber 1907. Door wy'I
A. H, de Klerck werd hij tot zijn arbeid te
Polnes-Slikkerveer ingeleid met Lukas 5 10b:
„Vrees niet, van nu aan zult gy menschen
vangen". Hand. 4 12 was de tekst waarmee
de heer Joen zich aan de Gemeente verbond.
Ook aan allerlei jeugdarbeid heeft de jubi
laris ijverig leiding gegeven, zoo ook aan de
Kinderzendingsvêieeniging. Hy is eere-voor-
zitter van de afdeelïng van den Chr. Nat.
Werkmansbond en voorzitter van de Ned.
Herv. Mannenvereenlging. Verder zit hij ii
de besturen van een Chr- Schoolvereeniging
en de af deeling van 't Ned. Bijbelgenootschap,
terwijl ook de Chr. Oranjcverecniging in hem
een krachtigen steun heeft,
grafsteen-ds. j. j. van de wall.
Te Groningen is Zaterdag j.l. dc
onthulling geschied van den gedenksteen
op liet graf van wijlen Ds. J. J. van dc
ut der N'ed. Herv.
-•<» fo Groningen. y
Dr. J. C. Roose. pred. te Groningen, voer
de hierbij het woord.
Hierna vertolkte de heer H. C. v. d. Hon-
'en, godsdienstonderwijzer, de gevoelens der
KI u ff bewoners voor hun vroeg gestorven
herder,
kerkinstitueering.
Te Er mei o worden, naar ons van Chr.
Geref- zijde wordt bericht, voorbereidende
maatregelen getroffen om te komen tot insti-
tueering van een Chr. Geref. Gemeente.
Reeds is een stuk bouwterrein voor kerkbouw
in de omgeving van het station aldaar aange
kocht. De aldaar wonende Chr. Gereformeer
den behooren thans kerkelijk onder Harder-
Ook te Doornspijk wordt de insta'tu-
eering eener Chr. Geref. Gemeente llians
ernstig overwogen.
kerkelijke besturen.
D s. J. J. Timmer, Ned. Herv. predikant
te Ermelo, vice-voorzitter van het Prov. Kerk
bestuur van Gelderland, tijdens de ziekte van
den voorzitter als voorzitter opgetreden, heeft
voor dit vice-voorziterschap bedankt, omdat
hy naar zyn consciëntie niet langer mee kan
helpen de besluiten van het college uit te
voeren. Hij blijft echter lid van het Prov.
Kerkbestuur, alleen om teven de huidige Syno
dale organisatie te protesteeren.
raad van beheer
Het ligt in de bedoeling, om op Woensdag
16 November a.s. te Utrecht een vergadering
te houden van de Kerkvoogdyen der Ned.
Herv. Gemeenten met de bedoeling, een op
lossing te vinden voor de thans hangende
kwesties inzake den Raad v
veroordeeld tot drie maanden gevangenisstraf
op grond van anonieme briefschrijverij, mag
nog iederen Zondag, maanden achtereen al,
den kansel beklimmen en preeken. Zelfs pro-
visioneele schorsing is op hem niet toegepast.
Aan de eene zijde is er tegenover consciën
tieuss menschen streng recht, aan den anderen
kant wordt tegenover door den rechter ver
oordeelden de grootste clementie gebruikt.
Zonderling recht!
DIACONIEGELDEN VOOB....U
Men schrijft ons:
Te Ti el heeft de Kerkeraad der Ned.
Hervormde Gemeente besloten een aanzienlijk
bedrag van de Diaconiegelden als hypotheek
te geven op het gebouw van een anti-lcerke-
lyk© arbeidersorganisatie.
Het Class. Bestuur van Bommel (Zalt-
Bommel) vindt echter, met recht, dat het
toch niet in den haak is geld te leenen aan
„anti-kerkelijken", terwijl zoovele „kerke
lijke" menschen ermee geholpen kunnen
worden.
Het Prov. Kerkbestuur van Gelderland
daarentegen heeft den Kerkeraad van Tiel in
liet gelijk gesteld, enkel op grond hiervan dat
de belegging solide was!!
KERK EN OORLOG
Te Utrecht heeft de door den Kerke-
raad der Herv. Gemeente benoemde
commissie lot versterking en bevordering
van het kerke ijk leven een reeks lezingen
georganiseerd \oor de eerste winterhelft
voor 1932/1933 over het onderwerp: „Kerk
en Oorlog". Zij heeft er naar gestreefd, zoo
veel mogelijk iedere meening, die hierover
in de Ned. Herv. Kerk beslaat, plaats te
geven en hoewel iedez-e lezing op zich zelf
staat, toch golracht het historisch verband
tusschen Bijbel, geschiedenis en tegenwoor-
digen tijd vast te houden.
De bijeenkomsten worden gehouden in de
trouwzaal van het dienstgebouw aan het
Domplein, en wel als vo'gt: 3 October: Prof
Dr. Th. Obbink over: „Oorlog in het Oude
Testament"; 17 October: Prof. Dr. D. Pion
over: „Oorlog in het Nieuwe Testament'
7 November: Dr. J. N. Bakhuizen van den
Brink over: „Oorlog in de geschiedenis der
Chrisitelijke Kerk"; 21 November: Prof. Dr.
J. Severijn en 28 November: Ds. A. R Rut
gers, beiden over: „Roeping van het Chris
tendom in onzen tegen woord igen tijd over
het oorlogsvraagstuk".
LEGER DES HEILS
Kweekschool-opening. Naar de
„Tel." verneemt, zal de nieuwe Kweekschool
van het Leger des Heils, die door architect
A. Ingvversen gebouwd is te Amstelveen, op
15 Januari a.s. geopend worden. Het ligt in
de bedoeling, dat Prinses Juliana de plech
tigheid zal verrichten.
DE ROOMSCHEN EN DE BIJBEL.
In de r.-k: „Maasbode" komt ter grootte
van een volle pagina een advertentie voor
die aldus aanvangt:
.Katholieken, Gij zijt zoo van den Pij-
bel vervreemd, dat het woord „Bijbel" IJ
protestantsch in de ooren klinkt, dat zéér
velen Uwer het verschil niet meer weten
tusschen een „Bijbelsehe Geschiedenis" en
den Bijbel. F.r was ook geen kerkelijk goed
gekeurde Nederlandsche Bijbel. Nu zal deze
met Uw medewerking, in ongewijzigden
druk verkrijgbaar gesteld worden. Met ab
soluut ongesnoeideu, vollcdigen tekst en
met vele aantcekeningen.
„Katholieken mogen den Bijbel niet le
deze vergadering zullen zoowel de protestee-
rende als niet-protesteerende Kerkvoogdyen
deelnemen,
AFZETTING VAN EEN KERKVOOGDIJ.
Te Leersum (U.) zijn Kerkvoogdijen
Notabelen der Ned. Hervormde Gemeen
te uit hun ambt ontzet. Op de najaarsver
gadering van het Algemeen College van
Toezicht op het beheer der kerkelijke goe-
•u en fondsen van de Hervormde Ge
meenten in Nederland, vorige week te
Den Haag gehouden is het daartoe strek
kend voorstel behandeld. Deze personen
zijn alle opgeroepen, nadat zij door liet
iviPfiml College to Utrecht waren ge
schorst. Met algemeens stommen werd- lol
ontzetting besloten.
ZONDERLING RECHT
Een Ned. Hervormd predikant schrijft ons
onder bovenstaand opschrift het volgende:
Menschen van Gereformeerd beginsel in de
Ned. Hervormde Kerk moeten er stellig op
rekenen, dat, indien ze het wagen tegen tittel
of jota van den Synodalen Reglementenbundel
to zondigen, het strengste recht op hen zal
worden toegepast.
DaarentegenDs. E. Reeser te Win
terswijk, die door dê Rechtbank te Utrecht is
„Dit is een grove onjuistheid.
„Mgr. Potters zegt in zijn bekende Ver-
klaring van den Katechismys, deel I: De
Beheer. Aan i Bijbel, mits de uitgave kerkelijk is goed
gekeurd en van verklarende aanteekenin-
gen is voorzien, mag door een ieder zon
der speciale goedkeuring der kerkelijke
overheid gelezen worden. Toch kan het
voor weinig ontwikkelden raadzaam zijn
pastoor of biechtvader te raadplegen.
„Vult dus nog heden onderstaonden bon
in. IJ schaart zich dan bij de duizenden,
die deze uitgave van den Bijbel in Neder
land mogelijk maakten".
Tot zoover de advertentie.
Een paar opmerkingen:
Inderdaad zijn de meeste Roomsch-Katho
Heken op zeer ernstige wijze van den Bij
bel vervreemd. On d c recht* i den Bijbelsehe
feiten mogen hun bekend zijn, van het
overige weten ze uitermate weinig af.
De uitgave van een Bijbel zij het dan
ook van een „Roomschen" Bijbel voor
dezulken verheugt ons. We meenden te we
ten, dat bij dc Evangelisatie onder de
Roomschen door onze menschen zelfs meer
malen de Roomsche uitgave van de Evan
geliën en de Handelingen (Canisius-uit
gave) is verspreid geworden.
Echter vreezen we. dat de voorgestelde
Bij lie!-uitgave bij lange niet het gewensch-
te resultaat zal opleveren. Begonnen wordt
met de uitgave van „de I-Ieilige Boeken
van "het Oude Verhond", in niet minder
dan 7 deelen. De goedkoopste uitgave van
het Oude Testament z«l kosten f 30, in
fraaien linnen stempelband f 37. En dan
moet nog het Nieuwe Testament volgen.
Al moge dan voor de koopers deze uitgave
tevens een zekere exegetische waarde heb
ben, een volksuitgave wordt ze bij zulk
en hoogen kostprijs o.i. nooit.
En eindelijk: do Roomsche opmerking,
dat Roomseh-Katholiekcn zóó van don Bij
bel vervreemd zijn, dat het woord „Bijbel"
hen Protestantsch in dc ooren klinkt, zou
een zekeren lof kunnen inhouden voor de
Protestanten. Veelal zijn ze dan ook meer
dan de Roomschen in den Bijbel thuis.
Doch dien lof laten we liefst rustig Hagen,
wijl het droeve waarheid is, dat de groote
menigte, die tot de Protestanten gerekend
wordt, hoe langer hoe meer van den Bijbel
vervreemdt In onzen tijd van afval wordt
steeds minder naar Gods Woord gevraagd
en minder er mee gerekend. En toch
alleen dit wijst ons den weg ten leven!
DE WEG TERUG
Het volgende persbericht, dat over dc
Russische School handelt, is door den heer
J. L. Lens, redacteur van de „School mei
den Bijbel", uitgeknipt:
Volgens de Moskousche correspondent van
de „Manchester Guardian" heeft het cen
traal comité cenige belangrijke hesluiten
getroffen betreffende hot lager onderwijs in
Rusland. De onderwijzer zal weer een lei
dende rol in de klasse hebben en het indi
vidueeel onderwijs wordt weer ingesteld,
terwijl ook weer cijfers gegeven zullen wor
n examens gehouden. De leeraar moet
orde brengen in de klas en de vakken
natuurkunde en biologie, die wel wat vcr-
arloosd werden, moeten uitgebreider ge
doceerd worden.
Aan dit bericht wordt door den heer Lens
het volgende toegevoegd:
In ons land wordt van allerlei zijden ge
klaatrd over de resultaten van het volksón
derwijs.
Daar wordt aangedrongen op experimen
teeren.
Sommige critici vinden alléén wat goeds
in de experiment-scholen.
Rusland keert van die experiment-scholen
terug. Hoe dierbaar ook Hollanders, die een
Russische ondenvijsshovv bezochten, over
die scholen mochten schrijven, op den duur
konden ze blijkbaar niet bevredigen, zoodat
de leidende figuren, om een algeheele on
dergang van het volksonderwijs te keeren.
een halve draai rechts hebben bevolen, en
de weg terug wordt ingeslagen.
Italië past voor Montessori-onderwijs.
Lynch verzwakt zijn Daltonmethode;
Weenen keert van zijn revolutie-systeem
terug;
De Duitsche proefscholen mislukken;
Rusland retireert.
En toch wil men in Holland nog al die
methoden gaan probeeren.
De zaak is cn marche.
Maar we zullen ook hier, als we te snel
gaan, den weg terug moeien inslaan.
Wie zich aan een ander spiegelt, spiege't
zich zacht
Doch ér zijn nu eenmaal menschen. die
niet van de spiegel houden!
EEN EXAMENGEVAL
In verband met een zeer ernstige beschul
diging in de vergadering van de commissie,
belast met het afnemen van 't eindexamen
van het Stedelijk Gymnasium te 's-Herto-
genbosch tegen den rector van deze in
stelling, Dr. Cordewener, ingebracht, waar
van „Voor-uit" melding maakte in een arti
kel, volgens hetwelk de rector een leerling
te voren met dc examenopgaven op de
hoogte zou hehlien gebracht en naar welke
beschuldiging thans een uitgebreid onder
zoek zou zijn ingesteld, heeft de correpon-
dent van het „Handelsbl." te 's-Hertogen-
bosch een onderhoud gehad met Dr. Corde
wener. die mededeelde, dat hem van een
onderzoek in dezen niets hekend is. Het
curatorium is van de beschuldiging geen
mededeeling gedaan. De rector verklaarde-
dat de betrpkken candidaat voor het werk
in kwestie een onvoldoende kreeg.
STRAFWERKEN NOG WAT
Uit Deventer wordt aan de „Zwolsche
CL" het volgende gemeld:
De vader van een leerlinge der Noorder-
school II weigerde voor ongeveer een jaaL
toestemming te verleenen, dat zijn doch
tertje strafweric thuis zou maken. Ten ge
volge daarvan werd het kind niet meer tot
de school toegelaten, terwijl de vader we
gens overtreding der Leerplichtwet werd ver
volgd Het kind bleef hierdoor ongeveer een
jaar van onderwijs verstoken. Met betrek
king tot deze, meermalen ook in den Raad
besproken kwestie, hebben B. en W. thans
aan het hoofd van de Noorderechool II me
degedeeld. dat zij. met volkomen handha
ving van de bevoegdheid van den onderwij
zer om kinderen thiys strafwerk te laten
maken, en met erkenning van de juistheid
der beslissing van den betrokken onderwij
zer inzake sitrafoplegging aan het betrokken
meisje, enkel en alleen tenville van het be
lang van genoemd kind, welk belang h.i.
door haar vader maandenlang op onjuiste
wijze is behartigd, er geen bezwaar tegen
hebben, dat aan het kind gelegenheid wordt
gegeven, haar strafwerk na afloop van den
schooltijd op school te maken.
Volgens nader bericht is liet strafwerk in-
tusschen gemaakt en deze zaak dus opge
lost
Schoolnieuws.
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT-
Dr. H. W. O bbink, toegelaten als pri-
EEN AVONTUUR
Tijdens de proefvaart van de „Trondan-
ger" op de Noordzee heeft de 17-jarige
Maarten v. d. Tooren uit IJmuiden, zoo
weet het N. v. d. D. te vertellen, voor eenige
sensatie gezorgd.
Onder den maaltijd werd de overbelas-
tingsproef ge-houden; het toerental liep tot
160 op en de „Trondanger" doorkliefde met
een snelheid van 17.6 knoopen de golven.
Het gevolg was echter, dat de temperatuur
in den grooten schoorsteen hooger en hoo-
ger steeg, totdat het deurtje geopend werd
en Maarten op het midden-dek stapte. Zoo
i „ontpopte" zich een IJmuider jongen als
irstekeling.
TT_:,m„ i „Ik kon het niet langer uithouden van de
der Letteren en M ysbegcerte aan de Lniver- verschrikkelijken honger"
«tolt te Utrecht, heeft^termidoag zyn &an dcn kok> dk} hem in -
Arameesch.
RIJKSUNIVERSITEIT TE GRONINGEN.
Dr. W. J. Jongmans zal a.s. Zaterdag
middag het ambt aanvaarden van bijzonder
hoogleeraar in de palaeo-bot-nie, met^ het
rede in de aula der Univer-
HOOFDBENOEMINGEN.
Jaarsveld (Herv. School), J- Kloot
wijk te Rotterdam (1ste ond. Joh. Bogerman-
school). Mede op de voordracht stond A. de
Man, ond. te'Ede (G.).
Ede, G. (Fröbelafdeeling aan de School-
Telefoonweg), mej. J. A. Hendriks te Rot
terdam-
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN.
...nsterdam-Noord (Prinses Juliana-
school, hoofd G. van Hattem), E. van Schagen
te Amsterdam.
Mijdrecht-Dorp (hoofd A. Bussche),
mej. A. J. Straus. Als kw. met akte.
Folsgare (hoofd S. Bruinsma), mej- E.
van Dijk te Zutphen.
Amsterda m-Z u i d (Hildebrandschool,
hoofd B. J. Onstein), A, Kuurman te Weesp.
Voor tijdelijk.
Augustinusga (hoofd E- Postma)J.
Zijlstra te Lieve Vrouwen-Parochie.
Britsum (Geref. School, hoofd W.
der Heide), mej. G. Bultsma te Leeuwarden.
EXAMENS
ACADEMISCHE EXAMENS
I dekte.
De heer Goedkoop werd geroepen en toen
moest de stow-away vertellen hoe hij tot
zijn daad gekomen was.
„Wat je dan niet dat het maar een proef
vaart was?"
„Ja, meneer, maar ik dacht toch wat te
kunnen verdienen. Ik ben werkloos, leerling
bankwerker geweest en mijn vader is ook
jal zes weken zonder werk v' "Y
Toen vertelde hij hoe hij langs de statie
trap, om ongeveer half zes 's morgens naar
boven was geloopen. De dikke schoorsteen
leek hem een goede schuilplaats voorloopig
en tot zijn verbazing was er geen rook te
bekennen geweest later. Alleen de hitte
werd ten slotte te erg."
„En wat wil je nu", zei de heer Goedkoop.
„Geef 'm maar hier, vaten wasschen", zei
de kok. En zoo geschiedde. Zonder brom-
men, maar ernstig voortwerkend, waschte
Maarten de vaten; geen kleinigheidje als
er meer dan zestig menschen hebben ge
luncht!
„Die jongen moet directeur worden", hoor
den wij later een anderen directeur zeggen.
Toen wij te IJmuiden van boord gingen
wisten wij, dat Maarten van der Tooren
met zijn ouders moest gaan praten. Ais die
toestemming geven, dan kan hij bij den
heer Goedkoop komen werken
Indologie: cand. ex., de heer L. Les te Rot
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT. Gesl.
lodgeleerdiield: cand. ex. mej. A. G. Lamérls
Rechtswetenschap: cand. ex., de heer K.
Hoekzema en mej. W. L. C. Hoyng.
R. K UNIVERSITEIT TE NIJMEGEN. Gesl.:
Rechtswetenschap: doet. ex., de heer W. van
?r Kallen te Nijmegen.
TECHNICUM TE BINGEN. Geslaagd voor
het Ingenieursex., de volgende Nederlanders: H.
Bax. Arnhem: P. E. C. H. Bonemeyer, Maas-
•icht; Alfred Bosch, Maastricht: J. A. L. H.
Cordewener. Maastricht; C. F1 etterman. Voor
burg: P. A. Julius, Terburg: Baron P. van den
rel. Den Haag; Jonkheer R. A. Qulntus, Den
air; Jac. J. Pr. J. Sanders. Eist; Llan Khay
Elitar (Java); P. J. A. van der Ven. Den
ag; B. W. Wagenaar. Groningen. Het can-
dldaatsdiploma werd behaald door de heeren
Mannaertz. Oss; van DaalenWetters. D
Haag: H. Fischer, Deventer; Van Hoogstraat*
Den Haag; Laméeris, Den Haag; Klinkenbei
Deventer.
EXAMENS-GYMNASTIEK
dam; L. W. M. E. M. Bertram, Den Haag; Chr. t
Have. Oosterhout: A. M. A. Vrins, Ginneken:
S. S. Verschoor, en J. C. Tuinenburg, beiden
UIT HET SOCIALE LEVEN
DE WERKLOOSHEID TE IJMUIDEN
dig. oni reden men s-
ten In aanraking kor
wel in het bijzonder
nstudle. Toch ls dit 1
:hler eiken dag met -
iederet
legellcht. De verschillende l
lellchtlngen van den schrUvi
nkomstlge
Vraag en Antwoord.
M. U kunt alleen lm:
krij-
U inderdaad
nneer Inderdaad een te«-
-,rust dit bij den notaris
e plaats van inwoning van den over-
Is dit een vrij groote plaats, dam kunt
het kantongerecht wel Inlichtingen be-
i bij welken notaris het tee
Is echter geen sprake, daj
kinderen nalatende,
teetam-enteeren.
rechthebbende
de t
rrije verkiezing kan
kostgeld per maand be-
hij
schadevergoeding elscht In den vorm van een
maand kostgeld.
II. Wij weten niet precies, of wij Uw vraag
goed begrepen hebben, doch lm het algemeen
dat de erfgenamen de borgstellingen
zoodat de eersten daardoor borg
ke daaruit voortvloeit.
i aansprakeflijkheld wel-
2026 - B. K. te R. Het bel
ting Jaar loopt
Inderdaad, zooals op het biljet is aangegeven,
30 April. Evenwel moet het inko-
1 over een ander tijdvak worden
Als u gedurende het geheele jaar
1931 hetzelfde beroep hndt als op 1 Mei 1932,
worden gerekend met het Inkomen
-er 1931 (1 Jam.31 Dec.). Wamneer
w Inkomsten op 1 Mei b.v. f 20
moet dit bod-rag worden ver
met 52. Als uit deze gegevens
te hoog bent aangeslagen, kunt u
Dat is heel eenvoudig. U schrijft
mogelijk
menigvuldigd
spoedig mogelijk een ongezegeld briefje,
raarin u het een en amder zoo mededeelt, zoo-
Js u ons dat hebt geschreven. U richt uw brief
an den inspecteur der directe belastingen (zie
ohte-rzijde aanslagbiljet).
Wiskunde-zelf.studie zijn -
boek Goniometrie -
i. Leerboek der Vlakke Meetkunde
Molenbroek. Leerboek der Stereometrie -
denes, of in 't algemeen werken, die
hou-d betreft daarr
tijdschrift (titel, schrijver, uitgeval
l-m uitsluitend of grootendeels teekei
foto's) van kinderkoppen voorkom-
door A. M. WESSELS
HET STERVEN VAN DE STICHTER
DER SECTE
Het bruisend water dat voor de hoogte
bleef staan
II (Slot)
Te Hervord wenden de Labedistcn eigen-1
lijk één huiegeaim, waarin allen het belang
der gemecn&chap behartigden en allen ge
zamelijk de vruchten trokken van elkan
ders bezitting of arbeid. Te Hervord worden
de broeders voor altijd aan do Gemeente
verbonden. Zij gaven zich aelven en al bet
biunne ten offer'en
De a-lgemeene toetreding t-otdie gemeen
schap van goederen word, als een groote
en gewichtige zaak beschouwd en door !c
viering des heiligen Avondmaala gewijl en
geheiligd. Men meende nu het ideaal op
aarde gevon-den te hebben en aan de eenste
Christelijke gemeente gelijk te zijn.
Er waren van die wonderlijke dingen In
de z.g. Labedistcn. Niet alleen wilde men
zijn een gemeente van enkel bekeerden,
maar heel hot natuurlijke leven werd ge
weld aangedaan. Dermate raakte men
6oui6 in verrukking en extase, dat men van
vreugde begon te dansen, mannen en vrou
wen samen, en het bleef niet bij de gewoon
te der Apostolische Kerk, om elkander te
groeten met een heiligen kus. Al ie het ml et
bewezen, dat het op zijn Munstorsch toe
ging. en kan zelfs het tegendeel vol en vast
gehouden, de nuchterhedd was op hol ge
gaan.
Wat het avondmaal aangaat, verwonde-
l I stond in ons blad van 26 SepL
ring kan het niet baren, dat onder zulke
omstandigheden, de geestverrukking bij
velen den gewonen vorm van het alledaag-
sclie overschreed. V o e t i u s, een onzer
beste Hoogleeraren zegt „dat zulke hooe-
k Hm men do devotie en godzaligheld zijn be
grip te boven gaat" cn dat hij daar zulke
hemelsche zaligheid en practijk niet in kon
zien.
De Luthersche predikanten van Heword
hadden de gemeente, .hun toevertrouwd,
ijverig gewaarschuwd tegen de öecte, die
op het grondgebied der Prinses wee geves
tigd. Avondmaalvenschillen en bun inziens
niet door den beugel kunnende hu
welijkszaken, noopteti ben, bij de booge Re
geering des Lands op de verwijdering der
huisgemeente aan te dringen. Zij werkten
bij den Keurvorst van Brandenburg zooveel
uit, dat de Prinses bij de Keizerlijke Kam^r
beschuldigd werd, dot zij een gezelschap op
haar grondgebied had gelokt en bescherm
de. dat nodh Paapsoh noch Luthcrseh, noch
Gereformeerd was. De Prinses kreeg bevel
hen le doen vertrokken, waarover zij zeer
bedroefd was.
Het jaar 1672 am onze geschiedenis als
het rampjaar bekend, was ook mede van
invloed op hun vertrek. Het gerucht dier
oorlogen drong de Labedisten zich van Her
vord te verwijderen. Door de gelieele ge
meente werd een gemeenschappelijke
brief aan de Prinses gezonden waarin zij
haar hartelijke dank betuigde voor de ge
noten bescherming en gastvrijheid. De noo-
d-lge beschikkingen werden gemaakt en
weldra riep men Hervord een laatst vaarwel
toe. Het grootste deel der huiegenooten ver
trok met rijtuigen en sloeg den weg in naar
Bramen. En-kelen bleven met hen, die nog
geen leden waren achter, teneinde het noo-
d-igc toezicht te houden over het huisraad,
de boeken on de drukkerij. Deze zouden
later per scheepsgelegenheid volgen
God had hen van Hervord geroepen,
meenden zij, dus zou Hij hun wel de plaats
hunner bestemming aanwijzen. Als A bra- j
ham trokken zij heen naar een onbekend,
land. Onder het zingen van de Reisliederen
der Heilige Zaaigens, els Pe. 121, 124 en 1331
trokken zij voort cn bemoedigden elkaar
onderweg. Streks zouden zij wel aankomen
in hot land dat God hun wijzen zou.
HET STERVEN VAN JEAN DE LABEDIE
In Friesland's dorpje Wieuwerd
Nu was het natuurlijk wel mooi van de
Labedie om op God te vertrouwen, dat deze
wel een plaats zou aanwijzen, maar men
moest dan toch ook een doel voor oogen heb
ben. Dat begreep De Labedie ook zeer good
en daarom besloot hij met de zijnen recht
streeks naar Altona te trekken, daar voor
eenige weken een huis huren en dan verder
to zien, wat men doen moest, en welke
plaats van vaste woning God hun zou aan
wijzen.
De Heere had hun dit evenwel anders
beschikt, aangezien
die volstrekt geen vervoer naar een andere
plaats toeliet. Met volhardende trouw waak
ten do broeders en zusters, die door zulk
een slag werden bedreigd, aan het krankbed
van hun beminden voorganger. Meer daq
vier maanden werd men geslingerd tus
schen hopen en vreezen, doch in de vijfde
maand kwam er verandering, tot groote
vreugde van zijn volgelingen, en nu namen
zijn krachten ongelooflijk snel toe. zoodat
hij weer spoedig zijn gewone werk kon ver
richten.
De Labedie was na zijn herstelling leven
diger en werkzamer dan ooit, maar 't scheen
toch of hij een soort voorgevoel had. dat
zijn taak weldra zou zijn afgeloopen. Hij
sprak gaarne met zijn vrienden over den
dood en stelde zich dikwijls het lot zijner
kudde voor, als hij niet meer met haar zou
wezen. Geen vrees vervulde hem, bij de ge
dachte aan sterven, want zelf scheen hij te
verlangen naar de rust, na zooveel moeite
en strijd; maar ook over de toekomst zijner
Kerk voecldo hij geen bekommering. Togen
zijn hulp-predikers Yvon en Du Lignon
zeide hij eens „Ik zie niet, dat ik nog veel
omtrent de leden onzer gemeente heb te
doen. Zij kennen allen den Ilcere, zij be
minnen en dienen Hem, zij hebben liefde
onder elkaar en zijn bereid God en Zijn
leiding in alles te volgen, en wat willen wij
meer? Ik sterf vergenoegd!"
Wij gclooven. dat De Labedie dit van gan-
scher harte meende, want wie hij ook was,
en in hoeveel punten wij ook met hem ver
schillen, als een huichelaar kunnen wij
hem in geen geval zien. Voorzeker is het
een zalig sterven, zich in God geborgen te
weten en het hoofd te kunnen nederleggen
tot den laatsten slaap.
Den 6en Februari werd De Labedie weer
het een hevige krankheid aangegrepen, het
was een hevig koliek, dat zijn leven be
dreigde en zijn lichaam sloopte. Op zijn
64sten verjaardag, den 13cn Februari 1674
stierf Jean de Labedie, omringd door zijn
vrienden en in de armen van Anna Maria
van Schuurman. Zijn sterven was dat
Christens. Wij kunnen de droefheid niet
schetsen van de huisgenooten en van al zijn
vrienden, die hij hier en elders achterliet.
Hij werd begraven in den tuin nabij het
huis, dat door de Huisgemeente werd be
woond cn vele tranen hebben daar zijn graf
heuvel bevochtigd.
Na den dood van De Labedie nam Yvon
het bestuur der Lahedisten-gemeente op zich
maar altijd in overleg met Du Lignon en
de andere voorgangers en met de voornaam
ste broeders en zusters. A. M. van Schuur
man werd bovenal dikwijls geraadpleegd en
haar raad ter harte genomen. Een jaar ging
voorbij na den dood van hun herder en
leeraar en zijn sterfdag werd met weemoe
dige herinneringen herdacht. Een jaar was
rustig voorbijgegaan, en gaarne hadden zij
te Altona altijd willen blijven, doch daar
de oorlog tusschen Zweden en Denemarken
dreigde uit te barsten, werden zij genood
zaakt te vertrekken. Door samenloop van
omstandigheden werd overlegd.de reis naar
Nederland weer te aanvaarden, en reeds in
Mol 1875 vinden wij de Labedisten
in Friesland op het kleine dorpje
Wlenwerd.
Daar vond de kleine gemeente eindelijk
den vrede en de rust, zoo lang tevergeefsch
door haar gezocht, cn hier bereikte zij
eenige welvaart. Me°r dan een halve eeuw
was Wieuwerd, de zetel der Labedistische
Kerk, die ook elders haar vertakkingen en
overal vrienden had. Ook in deze stille,
tige plaats ontbrak het daarom niet aan
moeite en strijd en droevige gebeurtenissen,
want slechts drie jaar nadat zij in Friesland
waren aangekomen, werd de kring opnieuw
getroffen
dewelke op 4 Mei 1678 zacht en kalm ontsliep.
Helder van verstand bleef zij tot aan de laat
ste oogembljkken van haar leven, en de jaren
schenen op de scherpheid cn klaarheid van
haar geest geen invloed te hebben uitge
oefend. Tot op het laatste oogenblik was zij
de raadsvrouw van Yvon. Tot op het einde
van haar aardschen strijd, behield zij de
overtuiging, dat de huisgemeente van de
Labedie „de ware kerke Gods" was, en zij
vond m die gedachte rust en vrede voor
haar gemoed. Haar geleerdheid heeft haar
op aarde een onsterfelijken roem verworven.
Zij werd begraven op 't kerkhof te Wieuwerd
volgens haar eigen begeerte met het hoofd
huiten de kerk, het gezicht naar het Oosten
en het andere gedeelte van het lichaam
onder de muur en in de kerk. Kort daarna
overleed ook du Lignon. die een groote steun
pilaar was. Toen de Labedisten in Fries
land kwamen was hun getal 162. Hier
groeide dat getal soms tot het dubbele aan.
Ook werd van daaruit door de kleine Ge
meente zending gedreven en niet alleen in
het binnen, maar ook in het buitenland.
Yvon wenschte niets liever dan de plannen
reeds door de Labedie opgemaakt, om Zen-
delingsposten in andere werelddeelen te ves
tigen, uit te voeren. Zoo was een zekere
R o b ij n, de aanvoerder van een kleine
schare broeders en zusters, dewelke naar
Suriname vertrokken, om daar een kolonie
te stichten, en langs dien weg de heidenen
het Evangelie te brengen. Dankers en
S1 u t e r s waren de twee zendelingen voor
Noord-Amerika bestemd, die zich vestigden
op een streek lands aan de Hudson-rivier.
In hoeverre deze zending op den duur is
geslaagd willen wij niet beoordeelen.
Behalve den landbouw, dreven de Labe
distcn te Wieuwerd allerlei handwerken en
ambachten. Ook is 't historisch bewezen.dat
ambachten. Ook is het historisch bewe
zen, dat de zoogenaamde labedissen door
de boerinnen vroeger gedragen en ook
nog tegenwoordig door ouderen van dagen
op Walcheren alzoo genoemd, door de Labe
distische huisgemeente werden vervaardigd.
Was het leven en de kleeding der labedisten
hoogst eenvoudig en ver van alle uitwerk-
dige pracht verwijderd, omdat dit wereld-
dienst in hun oogen was, met groote nauw
gezetheid werd deze leer toegepast tfp de
handwerken en ambachten, die in het huis
der Labedisten werden gedreven. De geheele
inrichting had iels kloosterachtigs. De Huis
genooten waren zoo niet door de klooster
beloften verbonden, doch vanzelf en inder
daad tot haar vervulling verplicht
Zij moesten werken voor het Huis des
Heeren en zelf niets bezitten. Zij moesten
de belofte afleggen van werkzaamheid en
armoede, van kuischheid en van gehoor
zaamheid. De hoogmoed moest worden ge
dood, door liet afleggen van alle kleeding,
die te wereldsch was, door vernederenden
arbeid en door stipte gehoorzaamheid, en
daardoor kon men soms zien. hier een voor
malige predikant met een boerenkiel ge
kleed aan het waschvat staan, daar een
aanzienlijk jongeling steenen dragen, elders
de zoon van hoogst geplaatste personen, de
schapen hoeden. Deze boetvaardigheid moest
niet alleen uit bedwang, maar ook vrijwillig
worden beoefend.
Zoo zagen wij in korte trekken het leven
van dezen bezielenden prediker. Jammer,
dat het zoo met De Labedie geloopen is. Hij
had zulk een gewichtig werk kunnen ver
richten en daarom is zijn afwijking zoo <e
betreuren. Hij werd eenzijdig. Gevoelende,
dat zijn kracht juist in het bijzondere lag,
richtte hij daarop al zijn kracht der wel
sprekendheid en daardoor kwam hij in een
hoek terecht, waar Gereformeerden toch
niet willen zijn. Instede van de Kerk te
reformeeren door godzaligen wandel en
ware vroomheid, liet hij de Kerk al meer
los. en ook het verbond der genade en Da
Labedie hield straks niets anders over d-n
de persoonlijke bekeering, los van de Kerk
en het genadeverbond.
De leer van Jean de Labedie, die eens als
een bruisend water, met zoo groote kracht
van de bergen stroomde, hleef voor de hoog
ten slaan, om zich ten leste in een smal
beekje, dat een poel zou worden en verzan
den, te verliezen.
