II
HET NEDERLANDSCHE El
19PINSDAG 20 SEPTEMBER lbo.
TWEEDE BLAD PAG. 5
ECONOMISCHE PROBLEMEN
HET BELANG ERVAN VOOR
ONZE WELVAART
2.500.000.000 EIEREN PER JAAR
Eet begint in breede lagen door te drin-
jn, dat de boer moet worden gesteund om
|et ten onder te gaan. Wij aanvaarden die
eunmaatregelen, omdat wij 't in ons hart
kbillijk vinden, dat wij goedkoop de agra-
£che producten kunnen koopen, terwijl wij
eten, dat wij bij elk ei, bij elke hap eten
m boer onbewust bestelen. Zijn zelfkosten
brden niet door de gemaakte prijzen goed-
pnaakt; integendeel hij holt zienderoogen
jhteruit en bleef deze verhouding lang be-
aan, dan zouden heel wat boeren van hun
•ond worden gezet en tot pauperisme wor-
m veroordeeld. Gelukkig grijpt onze Re-
kering steeds meer in en bij elke nieuwe
igeling heeft zij zich ervaring eigen ge
laakt, opgedaan bij vorige experimenten.
Jjlkens weet men dus nieuwe en betere
jéger te bewandelen; telkens bemerkt men
juten, die kunnen worden hersteld en
elke bij een nieuwe wet angstvallig wor-
>n vermeden. Zoo zullen wij op den duur
•n behoorlijke crisis-wetgeving krijgen,
laarbij de lasten niet op den Staat worden
[gewenteld, maar op hen, die het onbillijke
jordeel genieten van te kunnen koopen
gen prijzen, die buiten elke billijkheids-
Drm staan.
Wij leeren die wetten kennen; wij spreken
u over crisis-toestanden in den landbouw,
iaar van de werkelijke verhoudingen weet
massa zoo goed als niets af. Dit geldt
ik voor het Nederlandsche ei. 's Morgens
kn het ontbijt verorberen wij af en toe,
[hangende van het aardsche slijk, dat men
ezit, min of meer versche eieren; moeder
e vrouw bakt en kookt er mede en er zijn
teinig gerechten, waarbij eieren niet annex
jjn. Doch dat is dan ook het eenige, wat
B groote men ervan weet!
De groote rol van het ei
iToch speelt het Nederlandsche ei in ons
fedrijfsleven een buitengewoon groote rol.
loor 1907 waren wij een eieren-invoerland,
t dat jaar begon de opbloei van de pluim-
feeteelt, die zóó groot geworden is, dat in
crisis-jaar '31 niet minder dan 1.374.544.000
luks eieren méér werden uit- dan inge-
oerd. De invoer is belangrijk afgenomen;
eze bedroeg in 1931 slechts 4.640.000 stuks
h hieruit kunnen wij opmaken, dat bijna
pies. wat wij zélf verbruiken aan eieren
ok door het eigen land wordt geleverd,
[oewel geen cijfers van d'e binnenlandsche
ier-consumptie bekend zijn, mag men deze
jch veilig boven het milliard stuks aan-
men en dan zouden wij als totaal-produc-
e komen tot een goede 2Vz milliard eieren
er jaar. Nemen wij als gemiddelde prijs in
lormale tijden 5 cent per ei (wat o.i. te hoog
voor hetgeen gemiddeld aan den boer in
lormale tijden wordt uitbetaald) dan komen
tij tot een totaal eieren-omzet in geld van
025 millioen. Voorwaar geen klein bedrag!
Doch ook door den tusschenhandel is 't
tederlandsche ei van groot belang. Voor
en export werken buiten die particuliere
sporteurs ook de coöperatieve veilingen,
die ten deele als exporteurs optreden, doch
wat den binnenlandschen handel betreft,
blijft er een niet onaardig bedrag in de
handen van de tusschenhande'aren achter.
In dit verband zullen wij niet dieper op de
algemeens problemen van den tusschenhan
del ingaan; deze kunnen veel beter onder
werp worden van een aparte studie, want
het verschil tusschen groot-handels en
detail-prijzen geldt niet alleen voor eieren.
De seizoendrukte bij de kippen
De kippen leggen in de maanden April
tot eind Juni het best en het meest; de
groote overvloed van eieren in die maan
den beïnvloedt de prijzen, terwijl deschaar-
sche eieren-leg in den winter zou leiden tot
exorbitant hooge prijzen in dien tijd. De
handel tracht te eigen bate regelend op te
treden, door in de goedkoope maanden
groote kwantiteiten eieren op zijde te leg
gen, deze in koelhuizen tot den winter te
bewaren en ze in het schaarscho seizoen
tegen een zoet winstje te slijten. De tempe
ratuur in de koelhuizen wordt voortdurend
op circa 1 a 2 gr. vorst gehouden; in den
winter is het koelhuisei 'niet noemenswaar
dig in kwaliteit achteruitgegaan en de han
delaar verdient gewoonlijk een flinke marge
tusschen den lagen kostprijs van destijds,
vermeerderd met de koelkosten en den ver
koopsprijs in den winter. Een ieder is hier
mede gebaat. De boer, doordat in de willige
maanden April tot eind Juni 't prijsniveau
nimmer té laag daalt-, juist omdat de han
delaar dan voor zijn koel-eieren in de markt
isde koelhuishouder, omdat hij een
flinke winst kan behalen in 't minst drukke
seizoen en de consument ,die zijn winter-
eieren op nog betrekkelijk gunstige voor
waarden kan koopen.
Er zijn ook nog andere rpanieren om eie
ren te conserveeren; men kan ze in de kalk
leggen (kalk-eieren), doch er zijn nog zoo
veel andere middelen om eieren tot het
winter-seizoen te bewaren, dat wij er in dit
verband niet verder op in zullen gaan. In
het algemeen lijdt de kwaliteit er wél onder
vandaar, dat in verhouding tot de versche
en koelhuis-eieren het kalken een onder
geschikte plaats inneemt.
van de kij naar de maag
De weg, die het ei aflegt, vanaf het mo
ment, dat de kip het kakelend op 't boeren
erf deponeert en het oogenblik, dat de lek
kerbek zijn ommelette zit te verorberen, is
lang en belangwekkend. Vooral, wanneer 't
ei bestemd is voor den export, want het
export-ei is een troetelkind van de regee
ring. Het ei -voor de binnenlandsche con
sumptie moet grootendeels zijn eigen weg
maar vinden, maar het buitenland mag
nimmer weifelen in de kwaliteit van het
geen de Nederlandsche pluimvee-houder
hem voorzet.
Het Rijkspluimvee-instituut in Beekber-
gen bij Apeldoorn maakt nauwgezette stu
diën van hetgeen een goede legkip behoort
te weten, in allen geval- zijn baas. Nagegaan
wordt, wat er gedaan moet worden om de
kip sterk en gezond te maken, wét leiden
kan tot de gróótst mogelijke eier-productie
en op welke wijze het voedsel, dat die kip
moet worden toegediend, tegelijkertijd goed
koop eri efficiënt kan worden.
Is het beest op de beste wijze verzorgd,
dan komt het ei in observatie. Het wordt
aan alle kanten bezien, belicht en gekeurd;
het moet aan verschillende eischen voldoen,
alvorens de particulier of de-eier-veiling 't
waardig keiirt om aan den man te worden
gebracht Daarna wordt het op spéciale
wijze gemerkt, zoodat men elk moment kan
nagaan, wannéér de eieren gelegd zijn en
aan welken boer ze hebben toebehoord!
Versche eieren worden weer anders ge
merkt als de koelhuiseieren en deze kunnen
of moeten weer onderscheiden worden vap
de kalk en kunstmatige geconserveerde pro
ducten. Er komen dan ook weinig klachten
en de klachten die er worden ingediend,
worden uiterst zorgvuldig onderzocht
Voornamelijk Duitschland
jn onze voornaamste eier-afnemers. In
1930 werden er in totaal voor f 61.250.000 aan
eieren geëxporteerd, en wel f53.960.000 aan
versche eieren en f 5.522.000 aan koelhuis
eieren. Aan kalkeieren en op andere wijze
geconserveerde eieren werd voor f 1.768.000
naar het buitenland verzonden. Hieronder
geven wij den export in 1930 naar enkele
landen in 1000 kilogrammen;
versche
eieren
kalk
totaal
Duitschland
50888
3432
eieren
918
55229
Engeland
21260
3081
1354
25695
Argentinië
3048
3048
België
735
60
14
809
Zwitserland
97
97
Brazilië
26
26
Frankrijk;
X
13
14
Natuurlijk bestaat er
een kans, dal
ons ei
op een gegeven moment verdrongen wordt
door andere buitenlandsche; doch dit zal
nimmer kunnen geschieden, omdat deze
goedkooper zijn. Hoogstens zullen er chau
vinistische redenen toe bestaan. Ons ei is
goedkooper dan de meeste buitenlandsche
en wel, doordat de boeren in onze voor
naamste eier-streken, op en rondom de
Vel uwe Barneveld is als eier-centrum
wereldberoemd zoo goed als geen behoef
ten kent, uiterst sober is, niet drinkt en
geen vermaak zoekt en vanaf den vroegeh
morgen tot den laten avond zonder knechts
en met vrouw en kinderen, bezig is op den
akker. Hij verbouwt rogge en haver om zelf
te eten en zijn vee te voederen; hij heeft
varkens, die hem tot voedsel dienen, terwijl
de overtollige biggen worden verkocht; hij
heeft een enkele koe, die hem van melk
voorziet en waarvan 't restant in de dichtst-
bijgelegen plaats verkocht wordt; hij poot
aardappelen ten deele voor eigen gebruik,
ten deele om als consumptie-artikel op de
dichtstbijgelegen markt te verkoopen. Het
geen hij in „geld" noodig heeft is gering,
want hij koopt slechts kleeren, kruideniers
waren en andere ondergeschikte benoodigd-
heden, terwijl hij natuurlijk ook de belas
tingen in geld heeft te voldoen. De rest
brengt hij op de spaarbank en hij vindt,
dat er malaise heerscht, wanneer hij daar
heen niets kan brengen. Een stadsmensch
vindt de toestand slechts somber, wanneer
hij van zijn te-goed moet gaan halen; de
boer d'enkt anders. Onder zulke omstandig
heden kan het ei niet veel kosten; het groot
ste gedeelte is winst; de kip pikt zijn graan
tje op het erf; zijn aanschafwaarde wordt
tendeele genivelleerd door de slachtwaarde,
wanneer hij een goed jaar gelegd heeft, ter
wijl het bij-voedsel het eenige is, wat de
boer moet zien terug te verdienen wil hij
zijn werkelijk uitgegeven gelden terug ont
vangen. De rest is winst! En. steeds is de
pluimveeteelt een winstgevend bedrijf ge
weest voor hem. die het risico over meer
dere artikelen heeft verdeeld. De boer op
den zandgrond heeft, zooals gezegd, buiten
zijn landbouwproducten, een paar varkens
enkele koeien en kippen. Hij heeft het nog
zoo slecht niet, zijn sobere levenswijze in
aanmciking genomen.
De „eierfabriek"
Anders is 't met de model-kippenhouderij.
Velen van deze eigenaren zien in een kip
een soort van eier-perpetuum-mobile. Hij
geeft wat voerde beesten loopen kake
lend rond en gelijk de loopband in het ge
wone industrietle proces, rollen de eieren
er aan den anderen kant uit In werkelijk
heid Ls het niet zoo eenvoudig. Kippen zijn
„kippelijk" wij zouden bijna „mensche-
lijk" willen zeggen en krijgen ziekten,
gaan soms ontijdig dood en dan is de eier
fabriek gestipt Ook krijgen ze kuren; heb
ben den rui-tij'd, waarin zij niets leggen; of
produceeren aan wraarde minder dan er
door hun keelgat naar binnen verdwijnt
De gewone boer heeft geen extra-kosten van
arbeid; de heesten loopen toch op het erf
rond en zij kunnen in een moeite met de
andere gevoederd worden. In een model-
kippen-liouderij echter dient personeel te
zijn, waarvan de onkosten geheel op de
familie Kukeleku rusten. Het is hiermede
zoo goed als niets gedaan. Zij zullen moeten
verdwijnen, tenminste, wanneer de eier-
prijzen niet door de een of andere reden
speciaal naar boven gaan. Het is de sobere
boer, die,het Nederlandsche kippenei tegen
de groote gevaren der concurrentie kan be
schermen.
Toch Is onze Regeering in het begin van
dit jaar bang geweest, dat de boer ook aan
de eieren verlies zou hebben. Vandaar, dat
zij steunmaatregelen heeft overwogen. Tal
van experts hebben hierover gedacht en het
heeft vrij lang geduurd, alvorens den Haag
de juiste hulp vermeende te hébben gevon
den, Deze zcu bestaan in het opkoopen van
circa 100 millioen eieren in den leg-tijd bij
uitnemendheid April tot en met Juni
welke eieren zouden worden gekoeld, en in
de wintermaanden geliquideerd. De Regee
ring ging van de veronderstelling uit, dat
de particulieren niet voldoende zouden dur
ven koelen uit vrees door de stage prijs
daling er een groote strop aan te hebben.
Vandaar, dat de Regeering deze vrijwillig
door do handelaren op zich genomen taak,
tijdelijk wilde overnemen, zoodat de lage
eierprijzen in de goedkoope maandenerdoor
zouden worden verbeterd.
Maar door het lange delibereeren, ging de
mooiste legtijd voorbij zonder dat er iets
gedaan werd. De particulieren dorsten niet
te koelen uit. vrees, dat de regeerings-caprio-
len zoo weinig logisch zouden zijn. dat alle
eieren op hun kop zouden gaan staan, ter
wijl de Regeering met haar wets-ontwerp
gereed kwam, nadat de kip haar officieele
super-legtijd had beëindigd. De particulie
ren, die anders circa 125 150 millioen
eieren in het koelhuis brachten, zetten dit
jaaF maar een 30 millioen stuks op zijde,
terwijl de Regeering, instede van 100 mil
lioen eieren er slechts 4 millioen tegen de
limite-prijzen kon bemachtigen. Hieruit
blijkt, dat de steun niet noodig was geweest
tenminste niet voor het loopende jaar. Wat
het volgende jaar zal brengen, is nu nog
niet te zeggen. Wel bestaat er een kans,
dat wij in den komenden winter heele dure
eieren zullen zien, want er zijn een 100 mil-
lien koelhuiseieren .te kort, terwijl .de kip
pen, hoe gaarne zij het algemeen belang
zouden willen dienen, dien achterstand niet
zullen kunnen in-leggen. De particuliere
handelaren zullen wellicht aan het kleinere
gekoelde kwantum méér dan anders ver
dienen, terwijl het publiek het eier-gelag
zal hebben te betalen.
De Regeerlngs-eieren
De Regeering bepaalde, dat de regeerings-
eieren (die voor de regeering gekoeld zou
den worden) opgekocht zouden worden in
de eier-veilingen en niet op de markten dan
wel bij particulieren. Dit heeft eenigszins
kwaad bloed gezet, alhoewel ten onrechte,
omdat de controle op de veilingen gemak
kelijker en beter is. De particulieren ver
dienen hun geld door de winst-marges, die
zij kunnen behalen en of de eierprijs laag
of hoog is, dit deert hen over het algemeen
niet, mits het bij verkoop te behalen surplus
zoo groot mogelijk is. Of de particulieren
nu aan de Regeering verkoopen of niet, doet
weinig ter zake. Toch heeft deze bepaling
de kwestie der coöperatieve eierveilingen
naar voren gebracht; immers de laatste
jaren begint de coöperatieve idee meer en
meer veld te winnen en de particulieren zien
dit ongaarne. Wij gelooven echter niet, dat
er voor de particulieren groote gevaren in
deze beweging steken. Zij houden elkander
in toom en zij nivelleeren elkanders exces
sen. De coöperatieve eierveilingen zijn door
de verschillende coöperatieve landbouwver-
eenigingen gesticht; zij koopen de eieren in
verzamelplaatsen op, laten deze voor reke
ning van den boer naar de dichtstbijzijnde
veiling brengen, waar ze worden gemijnd.
Een week gewoonlijk na de veiling wordt t
netto-provenu met den boer verrekend. De
particulier houdt er ook verzamelplaatsen
op na, berekent geen verzendingskosten
naar de dichtstbijzijnde veiling en betaalt
onmiddellijk het verschuldigde uit na af
sluiting van den koop. Bij den particulier
weet de boer direct, waar hij aan toe is,
terwij! hij bij de veiling moet afwachten,
wat hij zal kunnen maken. Beiden hebben
hun vóór en tégen, doch wanneer de parti
culiere firma zijn relaties goed bedient, be
hoeft er geen sprake van te zijn, dat hij
zijn cliënten zal verliezen.
ROFFELRIJMEN.
Pracht kracht-congres
Het Utrechtsche Congres der SDAP?
heeft op bewonderenswaardig
snelle wijze het rapport.Weiter be
handeld. en zön houding bepaald
voor de binnenlandsche en koloniale
politiek, alsmede Inzake de crisis
maatregelen; dit alles i--'
BINNENLAND.
CONSULAIRE DIENST
Bö K.B. ls de heer Udo von Bonln erkend
toegelaten als vice-consul van Duitschland
Venlo, voor het gedeelte der provincie Limburg
benoorden de spoorlön VlodropRoermond
Weert en haar voortzetting tot de grens met
de provincie Noord-Brabant.
De gewone audiëntie met den minister
koloniën zal op Vrijdag 23 September a.s. niet
plaats hebben.
ONDERSCHEIDING
Bö Kon. besluit is toegekend de aan de Ordi
van Oranje-Naseau verbonden eere-medaille, li
zilver, aan: A. Nienhuis. werkmeester bö de
N.V. Amsteriamsche Chininefabrlek te Am
Josephus Jltta te Den Haag op zijn verzoek
Delft zal aanvaarden.
jnderi
heid. Over
j bj) de Arbeiders
pers ging het minder vlot en mlndes
eenstemmig.
Niks geen kunst: een land regeerenl
Zéker niet voor de Partij
Die zfn Paaschcongres besteedde
Aan de ketterjagerij.
Wat een sprekerswat een moties
Wat een kostelijke tijd
Eischte niet dat peuterige,
Kleine beetje broederstrijd;
En zie daar nu tegenover
't Snelle, zekere succes
Van het prachtig-eensgezinde
Kalme Utrechtsche congres:
Al wat Welter in een boekdeel
Van rapporten heeft gezegd
Is met cijfers en bewijzen
In een uur-of-ivat weerlegd
Heel de diepe wereldcrisis
En zijn invloed op ons land
Zet men in papieren moties
Resoluut in juist verband;
Heel de politiek van Holland,
Van de Oost en van de West,
Wordt op ééne voor-de-middag
Zeer solide vercongresd;
Op de functies-cumulatie
Ging een pietsje zwaarder wijf*
Niemand geeft er graag een baantjef
Dat hij eenmaal heeft, weer. prijs
Evenzoo: de loonsverlaging
Bij de groote roode krant:
Discipline eischt de doofpot
Voor het consequent verstand.mm
't Is hier weer: de landsbelangen
Worden vroed en vlot betracht;
Over eigen kleinigheden
Wordt wat langer nagedacht
Prijzen wij de groote snelheid,
't Kloek verstand, het wijs beleid
Waarmee ons de roode leiding
Door de moeilijkheden leidtl
(Nadruk verboden.).
LEO LENSf
LANDMACHT
Bö Kon. besluit ls op zön verzoek met 1 Oct.
a.s. eervol ontslagen uit den militairen dlensB
kolonel J. G. Tinbergen, commandant van het
korps luchtdoelartillerie.
Is benoemd met 1 October tot commandant
van het korps luchtdoelartillerie lult.-kolonel
T. de Iongh, van dat korps, en tot majoor bö
dat korps kapitein A. J. Maas van dat korps3
Is benoemd bö den staf van het wapen der
artillerie tot majoor-magazönmeester de kapl-
teln-magazönmeester N. Versteeg van dien staf i
is met 1 Januari wegens het bereiken van
den pensioengerechtigden loetftöd eervol ont
slagen de cartograaf bö de afd. hydrografie
van t departement van Defensie C. Craandük;
ls benoemd tot reserve-majoor bö zön tegen
woordig regiment de reserve-kapitein T. J. H.
Steur, van het Te regiment veldartillerie.
De tioeede brug over de Roer te Roermond op den hoofd- In de conferentiestad Stresa werd tijdens een historisch feest Navoleons Terugkeer naar het Lago Maggoire" uit
weg RoermondMaastricht wordt afgebroken en ver- gebeeld. Boerinnen bigden keizerin Eugenie bloemen aan
vangen door een nieuweHet afbranden der pijlers. -
Ruïne van een Fransch vliegtuig, dat
vlak bij het vliegveld Croydon ver
ongelukte. De piloot werd gedood
Koningin Catherine van Ar agon
filmt Koning Hendrik VIII tijdens
de pauze van het openluchtspel te
Sandown.
Den Oden September had op de East River te Neiv-Torfc een ernstige ontploffing op een stoomschip piaats, waarbij 38 personen gedood
zeer-velen gewond werden. De plaats des onheils; dc gezonken boot steekt nog uit het water.
Onthulling van het monument te Mont Rem-
mei voor de 5206 Fransche soldaten, die op
Belgischen bodem begraven liggen.
