ENCI-CEMENT
D
AANNEMINGMAATSCHAPPIJ VAN BOUW
EN BETONWERKEN v.h. A. G. HÖFTE - N.V.
Houtbewerking-machines
Noord-Hollandsche Machinehandel
N.V. L. RAAYMAKERS
AANNEMERSBEDRIJF
WOUW
HET STUKADOORSWERK
Fa, W. Idenburg Zonen
n.v. Erven M. M. VAN LOON
Fa. J. H, v. Assenbergh
JV. i Co s
BOUWMATERIALENHANDEL
BOUWBLAD No. 170 (Verschijnt eiken Maandag
MAANDAG 2,9 AUGUSTUS 1932
N.V. Betonbuizenfabriek
„DE VALK"
NIEUWPOORT-LANGERAK
TELEFOON 18
GROOTSTE fa&ri.k in KederianS.
Prijien beneden eihe concurrentie.
VRAAGT PRIJS
BESCHERMT ALLE GEBOUWEN TEGEN
Him - KOUDE - VOCHT - LAWAAI
GRATIS OESKUNDIO ADVIES
N.V. Producten. GrondstoffenHmij.
AMSTEROAM: Sarphatikade i - Tel. 34824—36824
ROTTERDAM: Stationsweg 37b - Telet. 11690
Zaandam's nieuwe Ambachtsschool
Architectuur: J. SCHIPPERS, Zaandam.
Aannemers: N. V. Aanneming-Mij. vjh. A. G. HöFTE, Amsterdam.
De opening van de nieuwe Ambachtsschool
te Zaandam op Zaterdag 3 September a.s. is
voor een belangrijk Industrie-centrum als de
Zaanstreek een feit van buitengewone betee-
kenis.
Wie eenigszins bekend is met de Zaansche
Nijverheid ,weet dat in een betrekkelijk zeer
korten tijd de veelsoortige bedrijven zijn voor
gegaan haar productie-systeem om te wer
ken en te moderniseeren. Na de periode van
de windmolen, die enkele eeuwen heeft ge
duurd, volgde in een veel sneller tempo de
stoommachine ,op haar beurt weer verdre
ven door de electromotoren, welke nieuwe
beweegkracht de weg baande voor nieuwe
mogelijkheden in de machinale bewerking
der grondstoffen.
Vooral in de laatste 25 jaren is er in de
Zaansche Industrie een geweldige verande
ring tot stand gekomen ,met als gevolg het
bouwen .verbouwen en opnieuw inrichten
der fabrieken; begrijpelijk is dat hiervoor
vaklieden noodig zijn van den eersten rang,
die vooral practisch, maar ook theoretisch
bekwaam zijn.
De Centrale Ambachtsschool voor de Zaan
streek stelt zich tot taak, jongens, die zich
voor een vak willen bekwamen, de eerste
beginselen bij te brengen; een onderbouw te
leggen waarop zij later kunnen voortwerken.
Vanaf 1917 werd het Ambaohtsonderwijs ge
geven in een hulpgebouw, maar door de
groote uitbreiding van het aantal leerlingen
en de zeer gebrekkige huisvesting kon het on
derwijs .ondanks het groote enthousiasme
van Directeur en leeraren, niet meer naar be-
hooren gegeven worden.
Binnen enkele dagen mag het Bestuur de
bekroning zien op zijn arbeid van eenige
jaren, door de deuren te openen van een
nieuw schoolgebouw, dat door zijn forsche
lijnen zonder gezochte details een buitenge
woon prettigen indruk maakt. Aan drie zij
den begrensd door openbare wegen, is be
reikt dat alle lokalen van terzijde ruim
schoots worden verlicht
De verschillende afdeelingen zijn te ver-
deelen in 3 groepen nl.: 1 de teeken- en
theorielokalen, kleedruimten .kamer Direc
teur. enz.; 2 .de practijkzalen voor metaalbe
werking; 3. de practijkzalen voor houtbe
werking.
De lokalen van de eerste groep zijn ver-
eenigd in het hoofdgebouw, dat evenwijdig
loopt met de Westzijde de hoofdweg
die voor de tweede groep tezamen een groo-
ter oppervlak beslaand dan die voor de hout
bewerking, bevinden zich langs de Zuid- en
Westkant ;en die voor de derde groep langs
de Noordkant. De groote binnenplaats die
hierdoor ontstond dient voor de werkzaam
heden in de open lucht en als ontspannings-
ruimte.
Onder de hall en het trappenhuis bevindt
zich een groote gew. betonkelder voor de cen
trale verwarming (warmwaterinstallatie met
versnelde circulatie).
Het hoofdgebouw is afgedekt door een kap;
deze kapverdieping wordt ingericht voor het
geven van Avondonderwijs van de Nijvers
beidssehool.
Naast het hoofdgebouw is het schaftlo
kaal, waaronder de bergplaats voor rijwielen.
Bij ieder practijklokaal is een bergplaats
voor de te verwerken grondstoffen, die van
af de binnenplaats is te bereiken.
Het is den architect ,den heer J. Schipper
te Zaandam, gelukt om, hoewel bij de details
de uiterste beperking en soberheid was ge
boden een mooi gebouw tot stand te brengen,
dat imponeert door groote vlakken en gave
hoofdvormen en door groote zakelijkheid
wordt beheerschk Buitengewoon geslaagd is
de monumentale trap-oplossing ,waar. door
een groot, langs alle verdiepingen opgaand
glasvlak, de hall op alle verdiepingen ruim
verlicht wordt.
De buitenmuren zijn gemetseld in gele ge
slagen door de fa. Wiersma Timmerman
te Zaandam. De voor het gebouw gebruikte
stalen ramen en deuren werden geleverd
door de fa. D. Hoogstraten Zn., uit Zeist.
Het machinale timmerwerk, zooals ramen,
kozijnen enz., werd betrokken van de N. V.
v. h. J. H. de Wilde, Gouda. De schilder
werken buiten aan en binnen in het gebouw,
alsmede de beglazing was in handen van den
heer M. J. van IJzerloo, Rijswijk. Het meu
bilair werd geschilderd door de fa. G. Stapel
Zoon te Zaandam. De fa. J. G. Konsten te
Amsterdam legde de geheele centrale warm
waterverwarming in het gebouw aan. De te
gelvloeren voor hall, gangen, enz. werden ge
leverd door de N. V. Martin Co., te Am
sterdam, .terwijl de tegels werden gelegd
door den heer J. T. van Marle te Zaandam.
Waar aan de riftvloeren van schoolgebou
wen, en vooral ambachtsschoolgebuwen, hoo-
ge eischen worden gesteld, verdient 't onge
twijfeld vermelding dat deze in dit schoolge
bouw zijn geleverd door de N. V. Bruyn-
zeel's Vloerenfabriek wier bedrijven in
Zaandam zijn gevestigd.
Het vele in het gebouw aangewende stuca-
De nieuwe Ambachtsschool te Zaandam.
voor de rustige architectuur van een sober
gebouw beter achterwege zijn gebleven.
Gelukkig is het ineenloopen van de lagere
de hoogere dakvlakken en de aansluiting
aan de conciërgewoning, die op zichzelf ook
een aantrekkelijke architectuur is en
zeker niet het minstgeslaagde gedeelte van
dit groote complex.
De aannemer van au werk was de firma
L. Raa ij makers te Wouw (N.Br.).
De stalen ramen in dit gebouw werden
geleverd door de B e h a-Den Haag, Fabriek
an stalen ramen en Constructiewerken.
Over deze firma gaarne nog een apart
■oord.
Alhoewel de aanbieding kwalitatief de
hoogste en in prijs de laagste was, hadden
zoowel Directie als het Bestuur der Vereeni-
ging, bezwaren deze opdracht te gunnen,
op grond van valschelijk verspreide ge
ruchten, dat de B e h a de te leveren stalen
ramen en deuren niet in eigen fabriek zou
vervaardigen, doch uit Duitschland be
trekken.
Middels een ingesteld onderzoek door den
Rijksnijverheidsconsulent, Ing. Sijbolts,
daartoe aangewezen door de Vereeniging
.Nederlandsch Fabrikaat" is klaar bewezen
m middels een rapport tot uitdrukking ge
bracht, dat elk stalen raam of deur door de
e h a afgeleverd, wordt vervaardigd in
eigen fabriek. Deze belangrijke levering,
welke naar wij vernamen met lof van de
Directie, vanwege de nauwkeurige afwer
king en tijdige levering is opgeleverd, is
één van de vele staaltjes van het kunnen
van de Beha, welke onder de deskundige
leiding van een energieke Directie de laat
ste jaren bijzonder op den voorgrond treedt.
De electrische installaties, lood- en zink-
verken, de Centrale Verwarming, en de'
anitair werken zijn opgedragen aan de
N.V. M. M. v. Loon te Gouda.
Het stucadoorswerk is uitgevoerd door fa.
denburg Zn. te Gouda. De fa. J. H.
van Assenbergh te Utrecht heeft de
school geschilderd. De opdracht voor de
betonfundeering werd gegeven aan de
Eerste Rott. B e t o n-IJ z e r b ouw v/h.
H. T. Passage te Den Haag. Het timmer
werk zoowel voor de Ambachtschool te
Gouda als in Zaandam, heeft geleverd
Stoomtimmerfabriek „de Mor
genster" te Gouda.
Alle deze medewerkers hebben hun werk
met zorg behandeld.
nuanceerde waalklinkers, met roode raam-
dorpelsteenen en roode verbeterde Hoüand-
sche pannen voor dakbedekking, geleverd
door de N. V. Metselsteen v. h. Anton
Geldens te Nijmegen. Het groote ijzeren hek
werk en een groot deel van het meubilair is
door de leerlingen van de school vervaardied.
Moge de opening van dit nieuwe moderne
schoolgebouw voor de Zaanstreek een tijd
perk inluiden van nieuwen bloei en welvaart,
opdat voor de jonge en oudere ambachtslie
den weer volop arbeid is, dan zal ook het
practische onderwijs in de naar de eischen
de~ tijds ingerichte school, ten volle aan
zijn doel kunnen beantwoorden.
Het werk werd uitgevoerd door de N.V.
Aann. Mij. v. h. G. Höfte, te Amsterdam,
onder het dagelijksch opzicht van den heer
M. Kooi te Amsterdam. Voor de fundatie was
noodig c.a. 40.000 M; heipaal die werden ge-
doonswerk was toevertrouwd aan de fa. Th.
G. Fijen, uit Amsterdam. Voor het lood-
en zinkwerk werd door de N. V. v. h. G.
Fris Jr.. te Zaandam, zorggedragen en het
benoodigde sanitair leverde de N. V. R. S.
Stokvis en Zonen te Amsterdam. De voor het
gebouw uit den aard der zaak uitgebreide
electrische licht- en kracht installatie, als
mede de bliksembeveiliging werd uitgevoerd
door de fa. Sterel Wechgelaar te Zaan
dam. Wanneer wij tenstlote vermelden ,dat
de fa. G. Vogelefeang ,de fa. Mastenbroek
en de fa. Gebrs. Bischoff. allen te Zaandam,
de stoffeering van het gebouw verzorgden,
en de Noordhollandsche Machinehandel te
Wormerveer de houtbewerkingsmachine le
verde .meenen wij hiermede een zoo volledig
mogelijk overzicht te hebben gegeven van
den arbeid ,voor het tot standkomen van een
dergelijk groot werk noodig.
Houth. v/h N.V. J. VAN SCH1JNDEL Co. Hoofdkantoor: Oost-Admiralileitskade 47 Rotterdam
ATV NO 1853 Opslagplaatsen, Zagerij en Schaverij:
1Nassauhaven—Boerengat
De nieuwe Ambachtsschool te Gouda
Architectuur: J. DUYNSTEE B. N. A., Den Haag.
Aannemers: L. RAAYMAKERS, Wouw (N.-Br.).
Het actieve bestuur van de Vereeniging de
Ambachtsschool te Gouda is er in geslaagd
om een nieuw schoolgebouw te veroveren.
Wie eenigszins op de hoogte is van de vele
en velerlei moeilijkheden, die een bestuur de
laatste jaren ondervindt bij de stichting van
een nieuw gebouw voor Nijverheidsonder
wijs ,zal zich niet niet verwonderen over de
Uitdrukking „veroveren".
Gemakkelijk is het ook hier niet gegaan.
Dooh al draagt het nieuwe gebouw voor
al inwendig de sporen van de zekere nood
zakelijke bezuiniging, het bestuur kan te
vreden zijn over het resultaat
Aan de Graaf Florisweg aan den buiten
kant van de stad is op een ruim terrein een
forsch schoolgebouw verrezen, dat zeker aan
een 400-tal jongens van Gouda en omstreken
gelegenheid zal bieden om de beginselen van
een vak grondig te leeren.
Ook al terwille van de bezuiniging zullen
enkele vakken, waarvoor de lokaliteiten wel
aanwezig zijn ,nog niet worden onderwezen.
Zoo zal o.a. de autoherstelplaats voorloopig
ongebruikt blijven evenals eenige andere lo
kalen ,die in gebruik genomen kunnen wor
den als het steeds .groeiend aantal leerlingen,
dit noodig zal maken.
Want hij den bouw van deze school is met
groei rekening gehouden.
Immers bedraagt het aantal leerlingen mo
menteel nog geen 200.
Het nieuwe gebouw heeft een H-vormige
plattegrond. De beide naar voren uitgebouw
de vleugels zijn twee hoog, het middenge
deelte en de beide achtervleugels zijn drie
hoog opgetrokken.
Het geheel wordt afgedekt met een vrij
hoog dak met roode pannen afgedekt. De
muren zijn opgetrokken van sterk-gele gevel
steen op een plint van roode klinkers. De
stalen ramen zijn in lioht-blauwen kleur ge
houden.
Als men eenmaal in letterlijken zin over
de brug is, voert de weg naar den hoofdin
gang in rechte lijn langs den rechtervleugel
en een tusschen de vleugels aangelegden
tuin.
De fietsers gaan voor langs den rechter
vleugel en kunnen door het groote inrijhek
de daarachter gelegen plaats bereiken, waar
de ruime fietsenbergplaatsen zijn gebouwd.
Nog meer naar rechts en naar den weg,
sluit de woning van den concierge bij deze
inrij hekken aan.
Op de genoemde plaats is een tweede in
gang met aan weerszijden een garderobe.
De assen der beide ingangen komen sa-
D& nieuwe Ambachtsschool te Gouda.
men in de hal die van den hoofdingang
wordt voortgezet in de ^ang van den rech
tervleugel aan de achterzijde en die van den
zij-ingang vindt haar voortzetting in de
gang die achter de lokalen van het midden
gebouw loopt naar de linkervleugels.
In deze hal is aan de zijde van den hoofd
ingang het trappenhuis gelegen en aan de
achterzijde is een ruime portiersloge ge
bouwd .welke met een kleine halfronde „er
ker in de hal naar voren komt
De oplossing van deze beide ingangen in
de centrale hal met trappenhuis achten we
bijzonder geslaagd.
In het middengedeelte beganegronds is de
bestuurskamer en direct daarnaast de direc
teurskamer gelegen.
In den linkschen vleugel aan de voorzijde is
de autoherstelplaats met drie inrijdeuren, in
den rechter dito het overblijflokaal gelegen
Dit laatste is vooral in deze school nood
zakelijk omdat het grootste deel der leer
lingen niet in Goud doch in de omliggen
de dorpen woont. Zoo levert b.v. Waddings
veen een groot contingent der leerlingen voor
het meubelmakersvak.
Door de -tenk ontwikkelde meubelindustrie
in deze omgeving is dit vak hier veel belang
rijker dan op de meeste ambachtsscholen
In de achtervleugels zijn de lokalen voor
bracht 6n draaierij onderge-
Voorts zijn over de verschillende verdie
pingen de theorie- en teekenlokalen verdeeld,
terwijl ook de praktijklokalen voor electri-
ciens. enz. hier zijn ondergebracht.
Ook in laatstgenoemd vak zal wegens de
bezuiniging voorloopig geen onderwijs wor
den gegeven.
Zooals reeds werd opgemerkt is de afwer
king binnen wel uiterst sober. De vloeren
van de gangen zijn belegd met dubbel hard
gebakken tegels; de wanden zijn beneden in
blauw-gnjzen cementspecie en boven in
schuurwerk behandeld. Ook de lokalen zijn
in grijs schuurwerk afgewerkt. Het ligt in
de bedoeling om deze wanden later door de
leerlingen te laten verven.
Ook de betimmering van de bestuureka-
mer zal later door de leerlingen worden ge
maakt.
In de grijze eentonigheid van de muur
vlakken heeft de architect levendigheid ge
bracht door het verfwerk van deuren en ko
zijnen, die in fel rood en blauw met grijs
voor de paneelen zijn geschilderd.
We achten deze kleurencombinatie meer
gedurfd dan geslaagd.
De vloeren der praktijklokalen zijn ge
deeltelijk van klinkers „op zijn plat" ge
deeltelijk van basaltine-tegels. De overige
zijn houten vloeren.
De gevels met de goed verzorgde ingangs
partijen, met breede luifels overschaduwd,
zijn van een goede architectuur met; voor
een gebouw als dit .ietwat drukke opgaande
gedeelten in de hoeken aan de overzijde.
Is de hooger opgaande torenpartij boven
hoofdingang en trappen huis nog te motivoe-
aan de linkerzijde zijn deze verschillende
hoogtes niet geheel verantwoord en zouden
e organisatie en administratie van
de uitvoering van werken
De wijze van uitvoeren van werken in
onze dagen verschilt in menig opzicht van
de methode, waarop in vorige eeuwen wer
ken tot stand werden gebracht.
Het ruim gebruik van allerlei machines,
de perfectionneering van verschillende be
drijven en het steeds hooger opvoeren van
het tempo, waarin we leven, zijn oorzaken,
dat zoowel aan de uitvoering als aan
voorbereiding van werken steeds meer a_..
dacht dient te worden geschonken In steeds
kleiner tijdsbestek dienen de werken te wor
den voltooid, terwijl de kosten tot een mini
mum moeten worden gereduceerd. Indien
men slechts vergelijkt de tijdsruimten,
waarin b.v. wenken als de Moerdijkbrug in
de vorige eeuw en de brug aan het Kater-
veer thans zijn tot st&nd gekomen, wanneer
men een vergelijking maakt tusschen den
bouw van de Bijenkorf te Amsterdam en te
Rotterdam, dan blijkt duidelijk, dat niet
alleen aan de uitvoering; doch aan de ge
heele organisatie en administratie van der
gelijke werken zggr hooge eischen worden
gesteld.
De waarheid en de waarde van het boven
staande heeft men voornamelijk in het par
ticulier aannemersbedrijf ingezien, doch ze
heeft in vele takken van
overheidsdienst
nog niet de aandacht gevonden, welke ze
verdient
Reeds gedurende vele jaren heeft men in
het aannemersbedrijf de noodzakelijkheid
gevoeld, dat voor het bereiken van gunstige
resultaten aan de uitvoering van werken een
goed opgezette wetenschappelijke organisa
tie en administratie ten grondslag moeten
liggen. Hoewel het laatste slechts een on
derdeel is van het geheel, dienen ze beide
te worden genoemd. Geen goede organisatie
is meer mogelijk, indien niet de administra
tie volgens de meest moderne begrippen
is ingericht.
De hevige concurrentiestrijd, ten deele
ontstaan door het aantal aannemers op
ieder gebied, alsmede het tekort aan werken
in den huidigen tijd van economische de
pressie, heeft tengevolge, dat op vele wer
ken tegen buitengewone, schier
onbegrijpelijk lage prijzen
wordt ingeschreven. Wil thans een aanne
mer de laagste inschrijver zijn, dan is hij
niet alleen genoodzaakt het werk van alle
zijden en in alle onderdeden te bezien, doch
hij zal, ten einde z'n prijs zoo scherp moge
lijk te stellen, tot in détails de efficiency
moeten betrachten.
Allereerst zal hij probeeren z'n materia
len en grondstoffen zoo goedkoop mogelijk
in te koopen en zich door het aangaan van
voorloopige contracten zooveel als in zijn
vermogen is tegen risico'a te dekken. Alleen
bij buitengewone prijs-fluctuaties kunnen
hieruit belangrijke winsten voortspruiten,
doch deze prijsverschillen doen zich uitslui
tend voor in tijden met bijzondere conjunc
tuur. In normale tijden zijn deze winsten
vrijwel uitgesloten, zoodat een belangrijke
voorsprong op concurrenten hiermede veel
al niet ie te bereiken, hoewel niiet kan wor
den ontkend, dat het op juisten tijd inkoo-
pen van materialen van goed koopman
6chap getuigt.
Om tot den meest concurreerenden prijs
te komen, zal de aannemer zooveel moge
lijk op de kosten van uitvoering moeten be
sparen. Voor de uitvoering zijner werken
heeft de aannemer, behalve de reeds ge
noemde materialen en grondstoffen, de be
schikking noodig over voldoende hulpma-
teriaal, zooails steigers, machines f
wefllk kapitaal vereisoht. Hierbij dient nog
te worden gerekend het bedrag aan arbeids
loon, toe-zicht, enz.
Iedere dag vertraging in de uitvoering
beteekent derhalve voor den aannemer
renteverlies.
Een goed aanemer za.l dus trachten de
uitvoering zijner werken zooveel mogelijk
te bespoedigen, hetwelk alleen is te berei-
ken door een logieoh en wetenschappelijk
juiste organisatie. Hij maakt hierdoor zijn
Kantoor: BILDERDIJKPARK 6 - AMSTERDAM W.
Werk- en Opslagplaats: DIEMEN Tel. 83335
itrnm—aamBEiiiE 1j
zijn geleverd door
Wormerveer Telefoon 1791
N.v. METSELSTEEN v.k ANTOON CELDENS
NIJMEGEN
Kanforen: Parkweg 100-98-96-102 Telef. 3600 en 3601
Grootste speciaal-handel in Metselsteenen
Eigen fabrikatie. Groote monsterkamers
Wij leverden voor verschillende groote werken o.a. ook voor de
hierbeachreven ambachtsschool
i
N. Br.
HET TIMMERWERK
van de Ambachtsschool te GOUDA,
alsmede
van de Ambachtsschool te ZAANDAM
is uitgevoerd door:
N.V. Stoomtimmerfabriek en Hout
handel „DE MORGENSTER"
voorheen J. H. DE WILDE Ao. 1903
Betimmeringen in iedere Houtsoort
GOUDA, KATTENSINGEL 86, TeleL 3051
mnMBBimmUIIIIIHimilUIMMimBIMIIBBIBIIIIBBIBMBWMIIHMIUliWMBIIMWTO
is uitgevoerd door
Mr. STUKADOORS
Kleiwegstraat 22 en 24 - GOUDA
GOUDA
verzorgde de
CENTRALE VERWARMING
SANITAIRE- EN ELEC
TRISCHE INSTALLATIE'S
van de Ambachtsschool te Gouda
gehuurde of aangeschafte materialen zoo-
veel mogelijk rendabel, terwijl de productie
I capaciteit van het personeel tot een maxi
mum wordt opgevoerd. Hoe nu de aanne
mer een snelle uitvoering kan bereiken,
zullen we in een volgend artikel nader be
zien.
(Wordt vervolgd)
Eerste Rotterdamsche Betonijzerfaouw N.V.
H. F. PASSAGE
Pletterijkade 31, 's-Gravenhaga
Het SCHILDERWERK is uitge
voerd door
UTRECHT - Tel. 13302
Wenscht U
een mooie, solide en doelmatige
SCHOOLBANK
VOOR ZEER BILLIJKEN PRIJSI
Mijn schoolbank Ned. Octrooi
No. 255-19 voldoet, naar het oordeel
van deskundigen, aan die wenschen
A. G. J. MAK, School en Kerk-
meubelen. Zuidhoek 86-88, R'dam
TELEFOON 10199
MAASTRICHT
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
R'DAM .n OMSTREKEN,
AEL3RECHTSKADE 147b
TELE.\JN 30404-30233
