£fiïtsd)r GTouraitl
Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
eersteTblad.
ABONNEMENT:
Ver kwartaal in Leiden en in plaat
sen waar 'n agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 -f- portokosten.
Fer week ƒ0.18
Voor het Buitenland bij wekelijk-
sche zending „4.50
Bij dagenjksche zending „5.50
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
Bureau: Breestriat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
VRIJDAG 5 AUGUSTUS 1932
No. 3728
ADVEBTENTIEN
Van 1 tot B regelstlVA
Elke regel meer0.22V}
Ir.gez. Mededeelingen
van 1—5 regels 240
Elke regel meer 0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan t bureau
wordt berekend 0.10
12e Jaargang
Dit nummer bestaat uit TWEE bladen
waarbij inbegrepen Voor onze Vrouwen,
MISLEIDENDE VOORLICHTING.
Men moet zich hoeden voor de meening,
dat misleidende voorlichting inzake de be
zuiniging op de rijksuitgaven alleen in de
roode pers te vinden is. Het is waar, dat
deze een zeer bizonder karakter draagt, van-
>vege de binnenlandsche onlusten in die
partij en dat ze daarom thans alle perken
te buiten gaat en bij voorbaat voor elk on
derdeel op één na iedere bezuiniging
afwijst; maar deze onbehoorlijke critiek is
niet de eenige.
Het „neutrale" dagblad De Telegraaf,
dat slechts zoolang en in zoover neutraal is,
als het daarbij de lezers in 't gevlij kan
komen, doet hel geen haar minder en is,
juist door de manier waarop het geschiedt
peker even gevaarlijk.
De teekenaar van dit blad, die voortdurend
naar nieuwe onderwerpen moet zoeken om
frappant te zijn, heeft nu zijn aandacht op
het rapport-Weiter geconcentreerd. En door
suggestieve teekeningen moet de lezer tot
de erkenning komen, dat van regeerings-
wege het geld vermorst wordt voor
defensie, terwijl voor kunst, wetenschap en
pnderwijs bezuiniging en schrielheid troef is.
We aarzelen niet deze volksvoorlichting
'demagogie van de slechtste soort te noemen.
En hoogst gevaarlijk voor de mentaliteit
ider burgerij.
De roode pers insinueert, dat het volks
kind „het loodje moet leggen", „maar dat
op het vervloekte militarisme slechts 7Vfe
millioen bezuinigd wordt"; wat de T e 1. met
zijn 'teekeningen doet, is niet minder erg.
Beide doen immers hun best om het volk
diets te maken, dat elke cent, voor de lands
verdediging besteed, eenvoudig weggewor
pen geld is en beide miskennen hiermee de
groot e waarde van een zelfstandig volksbe
staan.
Eq voor de zooveelste maal moeten we er
op wijzen dat menigeen in onze kringen
'dro.gt het Christelijke dagblad de deur te
wijzen, zoodra de meening der redactie ook
maar even afwijkt van de zijne. Van het
„neutrale" dagblad echter verdraagt men
allai.
UIT HET POLITIEK VERLEDEN
Nieuw laboratorium van de Vrije Universiteit
BINNENLAND.
OFFICIEELE BERICHTEN
j ONDERSCHEIDING
Bij K. B. is toegekend de zilveren _e
medaille der Oranje Nas
BURGEMEESTERS
Bij K. B. zijn benoemd met 15 Aug. tot
emeester van Zoelen Mr L. R. J. Ridder
tappard en van Waardenbung J. H. E. b,
ran NageÏÏ.
RIJKSVERZEKERINGSBANK
OFFICIERSBENOEMINGEN
NED.-IND. LEGER
3ij Besluit van den Gouverneur-GenerE
Ned.-
luitenan
Bij h<
die
ïnfai
i Cappel,
ö'Êngelbronner. M. M. H. B. Volkert.
Asperen \4rvenne. J. A. Freudenberg.
Wijnmalen,' S. da Casta F. H. Sangsl
van der Least, E. A. Feijes, J. Postma,
A. Blom, J. C. A. Faber. H. Sippel, O.
Korintb.' J. H. Cox,
(Claassen, H. W. Gerth -
:w.
C. D. Winter. F. J.
M.
Oude:
H. J. Sch rader,
J. Ch. L.
esa, D. H.
M. x
J. P. Houpst,
Geelen, W.
cavalerie: M. W.
■wenborg, D. H. Stephai.. --- --
P. A. Coors. Y. Meetor J. P. Houpst, E. V. F.
EToers-Bijns, J. L. J. M. Geelen. W Spiering,
bij hi
W. F. J. van Dun. B. W. J. van de
A. van Houwelingen, W. J. Komentas
bij de militaire administratie: G.
H. G. J. de Leeuw.
i VISSCHERIJ-INSPECTIE
Voor het tijdvak van 2 t.e.m. 16 Ai
de- inspecteur der visscherljen in het
district A. G. C. van Baren te 's-Gr
tevens als hoofd van het le en 5e vissoherij-
dietrlct te 's-Gravenha.ee aang
ZEEDIENST
Bij beschikking
king gesteld
Poolman
fensie, den 16ci
den Marinestaf bij
i Aug. 1932 ter
kapt.
schik-
ter zee G. H.
noemde functie
VARKENS-CENTRALE
De minister van Econ. Zaken en Arbeid heeft
benoemd in het bestuur der lied. Vi
trale tot voorzitter,
i lid. Ir W. de
i Nijmegen,
ARBEIDSINSPECTIE
Een herinnering aan Heemskerk,
Keuchenius en Kuypc
In het orgaan van de Dr. Abr. Kuyper-
stichting „Antirevolutionaire Staatkunde
.chrijft Mr. B. de Gaay Fortman een artikel
onder de titel „Een herinnering aan Mrs.
Heemskerk, Keuchenius en Dr. Kuyper", dat
wij belangrijk genoeg vinden hier geheel en
al over te nemen:
Onder eenige brieven aan prof. Fabius, te
mijner beschikking gesteld voor het schrij-
en van diens levensbericht voor de „Maat
schappij der Nederlandsche Letterkunde"
ind ik er, die mij de volgende herinnering
aan wijlen mr. Heemskerk doen samenstel
len ter eere zijner nagedachtenis.
Het is bekend, dat de motie-Keuchenius in
1866 gericht was tegen het ministerie, dat
behalve aan den eerst antirevolutionairen
graaf Van Zuylen van Nyevelt aan den con
servatieven minister J. Heemskerk Az., den
ader van mr. Th. Heemskerk, zijn naam
ontleent.
Onder het derde ministerie-Heemskerk
(1883—1888) ontmoetten Keuchenius en de
premier elkander weer op het Binnenhof.
Uit dezen tijd noemt Van Weideren Ren-
gers den antirevolutionairen afgevaardigde
„Ileemskerk's onverbiddellijke antagonist".
Bij de voorbereiding der Kamerverkiezing
in 1884 in Amsterdam, had prof. Fabius,
voorzitter van „Nederland en Oranje", waar
van mr. Th. Heemskerk secretaris was, den
naam van Keuchenius genoemd. Hier tegen
maakte, mr. Heemskerk bezwaar. Vooreerst
had Keuchenius in den laatsten tijd zich
zoo los getoond van de andere antirevolu
tionaire Kamerleden, tusschen welke samen
werking juist zoo gewenscht was. Daarom
behoefde hij nog wel niet in Gorkum be
streden te worden, maar er was toch ook
weinig reden, om hem in een district, waar
men tot nu toe los van hem was, te stellen.
Een tweede bezwaar was voor mr. Heems
kerk de „zeer gezochte en zeer grievende
wijze", waarop Keuchenius gewoon was in
de Kamer den minister Heemskerk aan te
allen. En aldus vervolgt hij: ik mag,
met het oog op de heiligste plichten tegen-
mijn vader, niets doen om de verkie
zing van den heer Keuchenius in de Kar
merte bevorderen." Hij wijst er nog op,
dat hij geen samenwerking tusschen de anti
revolutionaire partij en het ministerie
wenscht, ja, dat hij. komende uit den con
servatieven hoek, met conservatieve neigin
gen tot de antirevolutionaire partij toegetre
den, meer en meer geleerd heeft, dat aan
die neigingen niet mag worden toegegeven.
Voor het eerste bezwaar werd nog een be
roep gedaan op „De Standaard", die in de
laatste maanden de houding van Keuchenius
en ander maal had afgekeurd. Besloot
de kiesvereeniging anders, dan zou de secre
taris ter wille van het andere bezwaar, dat
hem onoverkomelijk was, zich op dui
delijke wijze aan de verantwoordelijkheid
voor deze candidatuur moeten onttrekken.
Prof. Fabius deelde de bezwaren niet,
maar onthield zich in de vergadering van
het noemen van Keuchenius' naam. Dat
deed ds. Van Schelven en Kuyper steunde
deze aanbeveling, ook nog nadat Heemskerk
zijn persoonlijk bezwaar genoemd had. Kuy
per meende, dat bedenkingen van zoo per
soonlijken aard een kiesvereeniging bij haar
openbaar optreden niet beinvloedcn moch
ten. Op het zakelijke, in beide bezwaren
gelegen, schijnt niet te zijn Ingegaan. De
vergadering bleek echter te staan aan de
zijde van haar secretaris, dezen althans ter
wille te zijn. Keuchenius kreeg 7 stemmen
tegen 22 op baron Van der Borch van Ver-
Kuyper was ontstemd; zelfs bedankte hij
voor de kiesvereeniging. En hij meende dit
zoo ernstig, dat hij weigerde hierop terug te
komen, omdat hij alleen aan zijn losmaking
van „Nederland en Oranje" het recht kon
ontleenen af te zien van een oppositie, die
hij anders plichtmatig zou moeten achten.
Lobman, ook een der gestelde candidaten,
bedankte voor de candidatuur, omdat hij in
het gevallen besluit een aanranding van de
vrijheid van den volksvertegenwoordiger
zag, die zelf zijn strijdwijze had te bepalen,
maar kwam daarvan terug, toen hij over
tuigd werd, dat geen andere bedoeling had
voorgezeten d'an om den secretaris te ont-
De heeren De Geer van Jutfaas, Hovy en
Van Marle schijnen ook eerst geen candida
tuur te hebben willen aanvaarden, en de
heer Van der Borch, die schreef, dat hij vol
komen dezelfde beginselen als Keuchenius
beleed, wilde zich de candidatuur alleen la
ten welgevallen, wanneer uitgesproken werd,
dat Keuchenius noch om zijn politieke be
ginselen noch om zijn politieke gedragslijn
was voorbijgegaan.
Hoe dit alles weer recht gezet is, heb ik
niet kunnen ontdekken. „De Standaard"
meldt er niets van, als ik het goed heb na
gegaan. Andere candidat.n dan de oorspron
kelijk genoemde (n.l. de bovenstaande en
de heeren mr. A. W. van Beeck Calkoen en
J. C. Fabius) werden niet gesteld.
En Keuchenius? Een naar dagen later
schreef hij. dat hij zich niet in het minst ge
ërgerd had aan de houding van mr. Heems
kerk en de kiesvereeniging. Met een zin
speling op zijn „elected I submit", het tele
grafische antwoord uit Indië op de hem in
1870 voor Gorkum aangeboden candidatuur,
liet hij hierop volgen: indien ik nog
niet kon zeggen „rejected I submit", zoude
het toch goed wezen, dat ik ook nu eens het
begon te leeren".
van den Havendtei
district der Inspectie
Rotterdam zal van 6
als zoodanig worden
HET NIEUWE GEMEENTEHUIS
TE KATWIJK
Naar „De Fakkel", het orgaan der Onaf
hankelijke Socialistische Partij, van deze week
meldt, zijn de heeren E. Fimmen en N
Nathans uit deze partij getreden. In een toe
lichtend schrijven verklaren de heeren Fim
men en Nathans, dat zij voor het lidmaatschap
De officleele opening van het nieuwe Ge- der O.S.P. hebben bedankt uitsluitend uit mo-
meentehuis te Katwijk zal plaats hebben tieven ontleend aan de belangen der Interna-
©p Woensdag 21 Sept. De mogelijkheid tionale Transportarbeid. Federatie, van welke
niet uitgesloten, dat prinses Juliana dez organisatie de heeren Fimmen en Nathans
plechtigheid .verrichten zal. I resp. secretaris-generaal en secretaris zijn.
ONAFH. SOCIALISTISCHE PARTIJ
Ingebruikneming in September
Dit is niet de eigenlijke preek over het
nieuwe Laboratorium van de Vrije Universi
teit te Amsterdam. Het is slechts een voor
woord. Want wel wordt het grootste ge
deelte van deze nieuwe werkplaats der
Christelijke wetenschap omstreeks Septem
ber in gebruik genomen, de officicele ope
ning zal dan nog wel een paar maanden op
zich laten wachten. Want, al is dit een ge
bouw voor de meest verfijnde exacte weten
schappen; bij de totstandkoming was men
onderworpen aan. de meest alledaagsche
verschijnselen in de wereld van de arbeid:
als de werkman staakt, dan moet de hoog
leeraar wachten.
En gestaakt is er tijdens en dus ook bij
de bouw. Door de vloerders, maar dat gaf
geen stagnatie; en door.de stucadoors en dit
was oorzaak, dat het gebouw niet op tijd
gereed komt. Nu mogen we echter, om ge
wetenswroeging bij deze stakers te voor
komen, er op wijzen, dat zij geen dag te
vroeg het werk neergelegd hebben- Want
zij waren gereed gekomen met die ver
trekken, welke met September klaar moes
in zijn om de lessen te geven
Het Laboratorium is op de groei gebouwd
en 't niet-gcstucadoorde gedeelte kan voor-
loopig rustig wachten Het is reserve. De
professoren kunnen dus vooruit En ze wil
len dat ook. Want niemand behelpt zich
graag. En hoogleer^ren kunnen zich natuur
lijk heelemaal niet schikken in alledaag-
Moet U maar eens gaan kijken naar de
teekeningen van den architect, den heer
B. T. Boeyinga, met hoeveel zorgvuldigheid
alles is uitgepast en -gelijnd, opdat er toch
maar niets aan mankeeren zou. 't Komt tot
i de puntjes in orde.
Trouwens, ik geloof, dat de professoren
xips en Sizoo, die mij en een collega aller
vriendelijkst rondleidden door het nieuwe
gebouw, en ons bejegenden, alsof althans
ik ook maar eenig begrip van hun ge
leerde arbeid hebik geloof, dat deze
heeren nauwelijks met vacantie durver,
gaan en heel den dag onder kalk en spaan
ders zitten om op elke kleinigheid te letten-
Want ja, dat zou ik haast vergeten, met
het oog op onze leergierige jeugd, die zich
mogelijk afvraagt: waar ga ik straks stu-
deeren, dacht het ons goed reeds bij voor
baat iets van het Laboratorium te vertellen;
zij kunnen er dan rekening mee houden.
De gunstige ligging
Wat direct opviel, was de gunstige ligging
Achter de bekende Valerius-Kliniek van de
nog bekender Vereeniging tot Chr- Verzor
ging van Krankzinnigen, lag tusschen Vale
riusplein. De Lairesse- en Lassusstraat een
groote tuin. De hoek aan het Valeriusplein
was reeds bebouwd met een laboratorium,
dat thans nog dienst doet als Paedalogisoh
Instituut van Prof. Waterink.
Het grootste gedeelte van 't overblijvend
terrein is thans gebezigd voor het nieuwe
Laboratorium der V.U.
Het geheele gebouw heeft aan De Laires-
sestraat een voorgevel frontbreedte van
bijna 50 M.; de zijgevel aan de Lassusstraat
is ruim 27 M. en reikt tot de Polikliniek.
De andere zijgevel, welke paalt aan het
Pae^alogisch Instituut is bijna 17.5 m. lang.
Het geheele gebouw is nadrukkelijk in
twee helften verdeeld. Met een frontbreedte
van ruim 33 m- ligt aan De Lairessestraat
de Chemische afdeeling van prof. Coops; de
afdeeling voor Physica van prof- Sizoo be
slaat de overige ruimte en ligt dus lang;
de Lassusstraat gericht.
Waarom die nadrukkelijke afscheiding?
En waarom is de verdiepinghoogte van de
chemische afdeeling aanmerkelijk groo-
ter dan van de andere? Dat heeft natuur
lijk met meer of minder bescheidenheid van
de professoren niets te maken.
De zaak zit zoo. Dit prachtgebouw wordt
geheel bekostigd uit bijdragen van onze
„kleine luyden".
De overheid van stad en land betaalt er
geen sou aan. Het Gereformeerde volksdeel
wil zelf zijn Universiteit vervolmaken en
afbouwen. Want het is de vrije! Maar,ook
dit volk voelt de druk der tijden. En zelfs,
al kon men den heer Boeyinga wat de fi
nanciën betreft, volkomen vrij spel laten,
dan ware thans versobering en zuinigheid
óók Christenplicht. En deze gaven den ar
chitect
twee problemen ter oplossing.
Het eerste betrof de verdiepinghoogte.
Hoogleeraren houden van hooge hoogten;
zelfs bij verdiepingen. Maar zij hebben
ook geleerd te buigen voor natuurkun
dige wetten en doen het dus ook voor eco
nomische. Dus zijn ze tevreden met een
hoogte, der lokalen, welke precies toereikend
is. Men behoeft echter geen professor te
zijn om te begrijpen, dat chemische proeven
hooger zoldering vergen dan die op 't ge
bied der physica en het gevolg hiervan was,
dat de eene afdeeling meer omhoog rees
dan de andere: een combinatie van noodza
kelijkheid en zuinigheid.
Met mijn leekenverstand kwam ik tot da
conclusie, dat de architect dit probleem
kostelijk heeft opgelost. Gevellijnen met
knikken er in, zonder dat deze gecamou
fleerd zijn, zou natuurlijk van architectoni
sche wansmaak getuigen.
Stel u het maar even voor. Aan één en
dezelfde gevel rijen raamkozijnen op ver
schillende hoogte.
Toch moest het hier. Maar de architect
heeft de hoofdingang op de scheiding der
twee afdeelingen zoodanig ombouwd. daler
niets hinderlijks in de verschillende verdie
pinghoogte zit Een gewoon mensch kan
zoo'n architectonisch kunststukje niet om
schrijven, doch alleen constateeren. Hij kan
er alleen op wijzen, dat tot het resultaat
hebben meegewerkt: het hellende vlak naar
de ondergrond de bibliotheek met geheel an
dere ramen dan de overige aan het gebouw
en gelegen vlak naast de ingang; het trap
penhuis op de. grens van twee wetenschap
pelijke werelden en de dakconstructie,
welke het bij de noklijn weer in 't gelijk
breit en op de hoek uitloopt in een heel
klein onontwikkeld torentje.
Meteen zijn wij hier nu bij het tweede
probleem: de dakconstructie. Dat is ook min
of meer een rudiment Want staande in De
Lairessestraat ziet men weinig van de
zwarte leipannen. Het lijkt meer op een
plat dak. Terwille van de kosten moest het
dak zeer laag blijven.
Dat is jammer. Want de lijnen van het
gebouw komen nu pas goed uit als men op
een afstand in De Lairessestraat staat. Vlak
er vóór is het effect weg. Echter, dit wordt
vergoed doordat een ruim gebruik is ge
maakt van glasbouwsteen. In de dikke mu
ren. welke een laboratorium behoeft om
geen last van straatdreun te hebben, past.
dit zware sterke glas uitnemend en het
werpt een weldadig licht door het gebouw.
Dit wat het uitwendige betreft.
Doorloopen we nu even het gebouw en
beginnen we bij de zolderverdieping, dan
treft ons allereerst de enorme
ventilatie-installatie.
Dat de ventilatie een zaak van groot ge
wicht in zoo'n gebouw is, spreekt van zelf.
Natuurlijke ventilatie door ramen en lucht
kokers ware hier onvoldoende. Er moet ver-
sche, in den winter verwarmde lucht, inge
blazen en verontreinigde lucht weggezogen
worden. Dat inpersen geschiedt gecen
traliseerd: het afzuigen gedecentraliseerd.
De ventilatoren, welke hiervoor dienst
doen, hebben een groote capaciteit; zii kun
nen in één uur drie keer het geheele gebouw
ersche lucht voorzien; en de inri 'ti
ling is zoo groot, opdat alles geruischloos
kan geschipden.
Door schachten gaan de leidingen naar
beneden en dat ei zeer vele zijn, is te be
grijpen. Ze zijn niet weggewerkt; men mag
ze gerust zien en met het oog op reparaties
is het gemakkelijk. Maar dat het „organi-
seeren" van zooveel verschillende leidingen
door het gebouw een kunststuk apart is,
dat nemen we graag aan. Men bedenke
slechts dat er installaties zijn voor: afvoer,
water, warm water, gas. electriciteit, pers
lucht, druklucht, zuigleiding. ventilatie en
centrale verwarming. Overal waar men
komt, is het dan ook een netwerk van lei
dingen.
De installaties voor centrale verwarming
en ventilatie zijn ontworpen door 't bureau
van Ir. Deerns, uit Den Haag.
Naar de afdeeling Physica.
Onder de zolderverdieping ligt de tweede
étage. Hier zijn in de afdeeling Physica 4
lokalen ingericht. Het hoeklokaal dient
voor cheraisch-radio-actieve onderzoekiu
gen; voorts is er een eenvoudige collegezaal
voor wiskunde, een zitkamer en donkere
De le étage is bestemd voor het onderwijs
aan studenten, die het candidaatsexamen
nog niet gedaan hebben. Er is een rustige
collegekamer voor natuurkunde met 50 plaat
sen en een doelmatige experimenteertafel;
voorts een hulpruimte om proeven voor te
bereiden en de rest dient voor prakticum,
waar de studenten proeven kunnen nemen.
Voorts weer donkere kamers voor licht
proeven en fotografie.
De lokalen op de begane grond zijn van
ongeveer gelijke indeeling; ze dienen voor
het onderwijs aan oudere jaarsstudenten
In de hoek vindt men de instrumentma
kerij met een trap naar de hulpruimte be
neden, waar draai- en fraishanken en zoo
meer staan. Er naast is de administratieka
mer en daarnaast de zit- en werkkamer vau
prof. Sizoo. Voorts verschillende werk- en
donkere kamers.
Het ondergrondsche gedeelte, even groot
als de begane grond, bevat de machine-
ruimte, de schakelkamer en een groot aan
tal werkvertrekken. Rondom 't geheele ge
bouw loopt n.l. een koekoek. Deze dient al
lereerst om de trillingen van de straat op
te vangen; doch voorts zijn de prismategels
uitnemend voor de verlichting: het is overal
net dag.
Naar de chemische afdeeling.
Links van de hoofdingang ligt de biblio
theek, welke bestemd is voor gemeenschap
pelijk gebruik. Langs de bibliotheek voeit
een korte gang naar de afdeeling chemie.
Er zijn daar naast de grootere prakticum-
zalen allerlei kleinere „huishoudelijke" ver
trekken: als weegkamer spoelkamer, en in
de kelderverdieping koelcel, bergruimten
voor glas en metaal enz. Verder op de be
gane' grond ook 't groote laboratorium van
15 bij 15 M.,waar de candidaten in organische
en anorganische chemie voorloopig bij elkaar
chemische proeven zullen nemen (24 plaat
sen); een zitkamer voor den professor, enn
werkkamer voor de assistenten en zoo me«r
Op de le verdieping is o.m. een flinke
collegezaalvoorts weer soortgelijke kamers
en verder prakticum voor analytische en
physische chemie.
De 2e verdieping heeft een collegezaal
voor wiskunde; de andere ruimten zijn ge
reserveerd.
Enkele bijzonderheden.
ïn afwachting van een nauwkeuriger be
schrijving geven we nog enkele bijzonder
heden.
Bij de hoofdingang is eenig beeldhouw
werk aangebracht door den kunstenaar
Theo van Rhijn.
De vloeren in het gebouw zijn van een
bijzonder soort, geheel berekend od het doel
van het gebouw.
De deuren zijn z.g. celtriplexdeuren.
De gangen zijn bekleed met witte tege's
I)e betimmering wordt overal uitgevoerd
door de maatschappij „de Schelde" te Vlis-
singen. welke, gelijk we reeds eerder meld
den met groote energie werk zocht voor
haar bekw aam personeel.
In alle lokalen zijn langs de wanden lijs
ten met ringleidingen aangebracht; bij het
ophangen van hulpmiddelen wordt de wand
dus niet beschadigd.
Al met al is onze voorloopige conclu
sie, dat de hooglceraren straks blij zullen
zijn met een zoo keurig en doelmatig labo
ratorium en voorts, dat het Gereformeerd
volksdeel uitnemend zorgt voor zijn studee-
rende spes patriae.
LEEUWARDER BOTERNOTEERING
De Boternoteeringscommissie bericht, dat
Leeuwarder Commissie.Noteering voor
Vrijdag 5 Augustus is vastgesteld op 75 cent
per kilogram.
KEURINGSDIENST LEVENS
MIDDELEN
Naar aan de „Morgen" bericht wordt zou de
regeering zich vereenigd hebben met het rap
port van de bezuinigingscommissie-Weiter
met betrekking tot de Keuringsdiensten.
Dit rapport stelt voor het toezicht op de
deugdelijkheid van het onvervalscht zijn van
levensmiddelen door de Keuringsdiensten
voortaan te beperken tot brood en melk en het
aantal keuringsdiensten van 21 terug te bren
gen tot 13.
Voornaamste Nieuws.
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
angenomen: Naar Enschedé (vac.-W.
ten Kate; toez.), S. H. J. Voors te Zie-
DS. A. L. RUYS
(Blz. 1)
Het nieuwe laboratorium der Vrije Unl-
(blz. 2)
Amerika en Europa, een beschouwing naar
aanleiding van de propaganda van senator
Borah voor herziening der oorlogsschulden.
Het conflict tusschen Bolivia en Paraguay,
(blz. S)
Zendingsdag te Driebergen van de Geref.
Zendingsbond.
De Haagsche leening overteekend.
(Blz. 5)
De veertiende zitting van de Alg. Synode
der Ned. Herv. Kerk.
Ds. A. L. Ruys, predikant der Geref
Kerk te Dinteloord, die, na 40-jaren in het
ambt gediend te hebben a.s. Zondag, wegens
ingang van zijn emeritaat, afscheid hoopt te
preeken.
Ds. O. BOERSMA. t
Te Velp (G.) is op 66-jarigen leeftijd
leden Ds. Oenze Boersma, emeritus-predikant
der Geref. Kerk van Koudum-
De overledene was reeds geruimen tijd
lijdende. Dit was ook de oorzaak, dat hij vorig
jaar emeritaat heeft aangevraagd.
Hy is eerst 16 jaar lane onderwyzei
weest by het Chr. Onderwijs, en wel 5 jaar
hier te lande en 11 jaar (1890-1901) in Trans
vaal. Doordat hij geïnterneerd werd tijdens
den Boerenoorlog door de Engelschen, is hij
later weer in ons land teruggekeerd en heeft
hij er de opleiding tot het door hem begeerde
ambt aan de Theol. School te Kampen ont-
angen. Zoo was hy reeds 41 jaar, toen hy
zyn candidaatsexamen aflegde.
In Febr. 1908 deed hij intrede te Ezinge, ir
1912 vertrok hij naar Lutten a. d. Dedems-
aart en in 1918 naar Koudum, waar hij vorig
jaar emeritaat verkreeg.
Hy bewoog zich op velerlei terrein: plaat
selijk Chr. Onderwijs, Geref. Schoolverband,
A-R. politiek en Groene Kruis.
Meermalen maakte hy deel uit van de Part.
Synode van Friesland (Zuid. gedeelte). Hij
was curator der Theol. School te Kampen
voorzitter van „Schoolhulp" in Friesland.
Hij heeft jarenlang als medewerker tal i
bydragen in de „Wachter" geschreven.
De begrafenis is bepaald op Zaterdagmiddag
6 Augustus te Worth-Rheden op „Heiderast".
REFORMATIE-HERDENKING.
Ook te Woubrugge zal de Reformatie
der 16de eeuw worden herdacht en D.V. in
maand een gedachtenisrede worden ge
houden.
Woubrugge (Jacobswoude) is bekend als
een der eerste dorpen in ons vaderland waar
de Reformatie is gepredikt in 1522 door
Johannes Pistorius, ook dat hier een hage-
preek is gehouden door Jan Arendszoon.
In 1572 brak de toenmalige pastoor Nicolaas
Symonszoon met Rome en werd door ketter
meesters te Utrecht gevangen gezet.
Met de pacificatie van Gent 1574 keerde hy
hier terug en ging in 1579 als Gereformeerd
predikant naar het Luthersche Woerden.
Zyn opvolger, Michiels Andrieszoon, was
dus de eerste predikant die hier zyn intrede
deed en hier werd bevestigd, dat gesctiiedde
6 Augustus 1582 en dus is dit heden 350 jaren
geleden en 410 jaren dat Jan de Bakker hier
predikte.
DE NIEUWE KERK TE DELFT.
De Kerkvoogdij te Delft stichtte in het
vorig najaar een fonds voor de zoo dringend
noodige verdere restauratie van schip en zij
beuken der Nieuwe Kerk.
Dezer dagen kon Ds. de Voogd f 1000 in dit
fonds storten, voornamelijk door kleine giften
van één gulden bijeengebracht.
Het totaal bedrag is daardoor tot ruim
f 12000 gestegen.
CHR. GEREF. KNAPENVEREEN.
VERDAGING BONDSVERGADERING
Door omstandigheden is de datum van deze
vergadering moeten worden verdaagd. Ze zal
nu gehouden worden op Woensdag 17
Augustus, te Hilversum, op welke vergadering
hoopt te refereeren Ds. D. Henstra,
Dokkum.
SRANDSPI RITUS-
iverkoopkonL „Bergen op Zoom-DelB".
Uit het jaarverslag van den secretaris
memoreeren wij, dat van de 34 Mennen-
ereen. die de Chr. Geref. Kerk telt, er
slechts 7 zijn aangesloten, met 136 leden. De
rgaderingen worden geregeld gehouden
en er bestaat permanente belangstelling.
Het verslag van den penningmeester besloot
met een nadeelig 6aldo.
De behoefte aan een bondsorgaan wordt
voortdurend sterker gevoeld. Maar, gezien
het ter tafel aanwezige rapport van de ten
vorigen jare benoemde commi66ie, moest
het bestuur de oprichting daarvan ontraden
Aangenomen werd een voorstel-Ds C. v. d.
Zaal. om het voorloopig te doen met een
correspondentieblaadje voor de vereenigin*
gen; vervolgens om ook getypte schetsen
voor de leden uit te geven en eindelijk om
de liefde voor een eigen blad warm te hou*
den door de vorming van een stamkapitaal*
tje. Dit voorstel werd aangenomen.
In betrekking tot de afvaardiging werd
besloten aan twee leden van elke vereeni
ging stemrecht te verleenen, terwijl de reis*
kosten ponds-pondsgewijze over de vereeni*
gingen zullen worden omgeslagen.
Het yoorstel-Vlieeingen tot contributie-
verhooging werd verworpen. Aangenomen
werd een vooretel-D6 v. d. Zaal om de be
staande contributie te handhaven, doch aan
te vullen door getrouwelijk te houden col*
lecten.
Als plaats voor de voglende vergadering
werd Rotterdam aangewezen.
De bestuursverkiezing had tot resultaat,
dat herkozen werd de heer A. Kool, uit
Dordrecht, en dat gekozen werden de heeren
Ds S. v. d. Mole n, van Rotterdam, en Ds
C. v. d. Z a a 1, uit Deventer.
In de middagvergadering trad op D6 K.
G. van Smeden, van Haarlem-Noord,
met het onderwerp: „De pluriformiteit der
Kerk". Naar aanleiding van dit referaat,
welks stellingen we reeds publiceerden, ont
wikkelde zich een zeer geanimeerd debat,
waaraan 11 sprekers deelnamen. Tweemaal
zooveel vragen werden gesteld. Het vraag
stuk werd echter niet ongelost. Wel werd
naar alle zijden gevoeld het ang6tig-benau-
wende van dit probleem.
Het standpunt van Jen referent was: er
is pluriformiteit, ongeacht of we dit wél
of niet willen weten. Spr. pretendeert dat
de Chr. Geref. Kerk de ware is, maar niet
de éénig ware. Niet gaarne zegt hij, dat de
Geref. Kerken en de Geref. Gemeenten
val6ch zijn. Dat zou spreken zijn boven het
geen een mensch betaamt Gaarne zou spr.
meer eerbied zien voor het ambt in andere
Kerken, b.v. bij het overkomen van leden.
Hij dankt er voor om den afval aan te
nemen uit andere kerken. Geen overkomen
b.v. om redenen van peneoonlijken aard
(tucht, of mindere bedeeling door diaconie).
Zeer gaarne zag referent dat de Chr. Geref.
Kerk in correspondentie trad met andere
bui ton Ionische kerken, en dat eens een in
ternationale synode kon worden gehouden.
Overigens beleed referent: we zijn onmach
tig om het vraagstuk op te lossen. We zijn
te doctrinair geweest en hebben verketterd
wie bij ons hoorde. Misschien dat Christus
eens de oplossing brengen zal, als hij den
anti-chri6t groote macht geeft
's Avonds trad Ds H. Janssen, de be
kende leger- en vlootpredikant, op. met het
onderwerp: „De torenbouw van Babel en
de crisis". Aandachtig werd naar dit in-
houdvolle woord geluisterd. Het was een
waardig besluit van deze in alle opzichten
KERKGEBOUWEN
•*v.e Vrühoeve-Capelle zal wee„...,
uitbreiding van de Geref. Kerk het aantal zit
plaatsen van haar kerkgebouw aanmerkelijk
vergroot worden.
BOND VAN CHR. GEREF.
MANNENVEREENIGINGEN
HET VRAAGSTUK DER
PLURIFORMITEIT
Binnen Haarlems wallen werd Woensdag
de derde Bondsvergadering gehouden
den Bond van Chr. Geref. M.V. Deze ver
gadering stond onder leiding van den
Bondsvoorzitter, de heer K. Frugte, van
Amsterdam, die op de gebruikelijke
or.jnde
geslaagde dag.
DOODEUKE AUTO-ONGELUKKEN
Te Zwolle is in het Sophia-Ziekenhnis over
leden de heer Van Dyk, uit Bussnm. mede-in*
zittende van de auto van den heer Gerritsen,
uit Amsterdam, welke op den Rijksstraatweg
Zwolle—JVleppel is verongelukt. De heer van
i'. had inwendige kneuzingen bekomen en is
aan de gevolgen daarvan bezweken. De mede-
deeling, dat hy slechts licht gewond zou zijn.
is dus onjuist gebleken. De heer v. D. was ée-
huwd en vader.
De toestand van den heer Gerritsen in zeer
zorgwekkend.
jTe !0r-1 I» ket 3-jarig kind
van den boekhandelaar Hoon dst plotseling
den «tg over. -en am geraakt. D.
kleine werd ern -,d ,n is aan de t».
komen verwondingen c .leden. Den chauffeur
l treft geen schuld.
