MREDESTEIN
eldadige
stilte...
■loosduinen
BETON BOORPALEN
Het nieuwe gebouw van de OLVEH
OLVEH
KORTENAERKADE 1
v BATAAFSCHE AANNEMING-MIJ
GRAVESTEIÜN
..,1,^..... .3 Prima Belgische KLUITKALK
H.H. Architecten
VESTIGT U TE UILLEGEBSBEPq
J. C HENRI VAN INGEN
N.V. CENTRALE GLASHANDEL
BESCHERMT ALLE GEBOUWEN TEGEN
HITTE - KOUDE - VOCHT - LAWAAI
N.V. Producten- Grondstoffen Hmij.
AMSTERDAM: Sarphatikade 1 - Tel. 34824-3E824
ROTTERDAM: Stationsweg 37b Talet. 11690
BOUWBLAD No. 165 (Verschijnt eiken "Maandag
MAANDAG 25 JULI 1932
vertegenwoordiger van de
N.V. INDUSTRIEELS MIJ.
v/h J. W. BRONWASSER Czn.
breukelen. telefoon 24.
Architectuur: JAN WILS, Architect B. N. A. Voorburg.
Uitvoering: Bataafsche Aann. Mij. v. h. Fa. J. v. d. WAL Zn., Ben j
De heer Jan Wils, ardhi/tect B.NA. te
Voorburg, ontwerper van het gebouw, geelt
hierbij een teohniieohe beschrijving, die wij
hieronder laten volgen.
De grondslagen van het plan voor dit ge
bouw waren te vinden in het typische ge
bruik. Het 1 e ve n&verzak ericngsbedrij f be
staat uit een aantal eoheirp gescheiden af
deelingen; de boekhouding met de kas, de
wiskundige af deeding, de afdeeling van de
reserve, in diit geval nog een afdeeling van
volksverzekering, de expeditie en dan ten
slotte het archief, dat bij levensverzekering
zeker niet de minst belangrijke van de af
Al deze met hun wenkvertrak-
ohefskamei-s zijn in zich zelf beslo
ten giroepen vertrekken, die zelfstandig wer
ken, maar toch op een heel eenvoudige ma
nier met elkaar in verbinding moeten wor
den gebracht. Dit centrale punt is de hal
met de daar omheen loopende gang.
Het plan van het huis vertoont twee
rechthoekig op elkaar geplaatste vleugels.
In den knik ligt de haJ.
Et wa6 nog een onderdeed, dat voor alle
afdeelingen van gelijk belang is, n.l. de vei
lige opberging van de stukken, die in be
handeling zijn of op afdoening wachten. Dit
vraagstuk is opgelost door op elke verdJe
ping een ruime brandvrije bergplaats te
maken, waarin vaste stellingen staan en el-
ken avond de wagens met de kasten, die df
stukken bevatten, worden binnengereden
en opgeborgen. Deze bergplaatsen liggen
e.lle boven elkaar en gaan dus ads een zelf
standiig huis van gewapend beton met ijze
ren branddeuren van onder tot boven door
het gebouw. Een boekenldft is verder
wezig voor het onderling verkeer tussöhen
de verdiepingen. Achter deze bergplaatsen
om loopt een dienstgang voor de verbin
ding dier afdeelingen op dezelfde verdieping
Aan deze dienstgang liggen de diensttrap
en een personenlift en verder, ter weers
zijden van de trap, de todiletten.
De indeeling
De ingang voor hiet publiek is op den
hoek van de Kortenaenkade en de Anna
Pe/ulowmastraaf. Over een terras, beschut
door een luiifell komt men in de vestibule
met de portiersloge. Draaideuren geven toe
gang tot de hail, die met de lengteas ligl
evenwijdig aan de Kortenaenkadie. Aan de
korte zijde, diametraal tegenover den
gang liggen de kassa's. De kassa's zijn van
de hal gescheiden door dubbele deurtje
onderling zijn zij gescheiden door wanden
waardoor een ieder vrij en vertrouwelijk
kan spreken. Aan de rechterzijde van do
hal zijn de hoofdtrap en de lift Verder lig
gen aan de hall verschillende vertrekken.
De ingang voor het personeel is aan de
Kortenaerkade. Achter de deur voert een
helling naar beneden naar het souetenrain,
met rijwiellbengplaats voor ongeveer 90 rij
wielen. Halverwege zijn deuren, doe naar
een centrale ruimte voeren, waaraan do
kleedkamers liggen. In het midden van het
sousterrain ligt de Muis. De voorruimte
van de kluis ds alleen bereikbaar met de
d'irectielift. Dan is de voorruimte nog weer
door een zwaar ijzeren hek gescheiden
het voorportaal van de kluis en din dat voor
portaal staat de machtige kluisdeur, 54 c.M.
dok. De wanden en het dak van de kluis
zijn van gewapend beton met een dubbele
zware wapening, en binnen in de kluis ie
nog weer een pantsering van glasharde sta
len platen van 1 c.M. dikte, zoodat het in
breken hier wel volkomen uitgesloten is.
Een gedeelte van het sousterrain, natuur
lijk door brandmuren en stalen deuren van
de overige vertrekken afgesloten, bevat de
centrale verwarmingsinrichting met ketels
voor het stoken van olie, dan de werkplaats
voor het onderhoud van huis en meubilair,
en verder eenige bergplaatsen.
Aan de Anna Paulownastraat is 'een twee
de dienstingang, die zoo breed is, dat het
mogelijk is daar met een auto binnen te rij
den. In dezen zelfden dienstingang ligt de
trap naar de woning yan. den concierge.
KA
De verdiepingen.
Öp "de eersïe verdieping liggen aan de ga
lerij om de hal in de eersh plaats de ver
trokken van de directie en de vergaderzaal.
Naast de kamer van de directie ligt die van
den secretaris en hierbij sluit aan de corres
pondentie. De zoldering en de wanden van
dit vertrek hehben een bekleeding van ge
perforeerde oelotextegels, om het geluid van
de schrijfmachines te absorbeeren. Verder
zijn hier de spreekkamer van de directie en
de kamer van den adjunct-directeur. In den
vleugel van de Anna Paulownastraat ligt
nog de afdeeling expeditie met de postkamer
on de verder daartoe behoorende vertrekken,
de kamer van den dokter met een onderzoek-
kamer.
Op de tweede verdieping vindi men de af
deelingen van de volksverzekering, de reser
ve, de kamers van den hoofdinspecteur, den
wiskundigen adviseur, de reclame, accoun
tant, bibliotheek an oud-archief. Op de derde
verdieping is de afdeeling met de kantoor
machines, fie telefooncentrale, de lunchroom
van het personeel en de woning van den
concierge.
Dit is in groote trekken de indeeling van
het gebouw.
Nu nog het een en ander; over
de constructie.
He£ spreek£ vanzelf, "dat van alle kanten
getracht is voorzorgen te nemen tegen brand
en de onderhoudskosten zoo laag mogelijk
te houden. Het geraamte van het gebouw
bestaat uit kolommen en balken met vloe
ren van gewapend beton met buitenwanden
van baksteen. De binnenwanden, die dienen
tot onderverdeeling van de afdeelingen zijn
van glas in stalen ramen, waardoor het mo
gelijk is later zonder veel te breken naar
behoefte die wanden te verplaatsen. Er is zoo
goed als geen hout toegepast. Men vindt
betimmeringen van hout in de kamer van
de directie en de vergaderzaal, in de kamers
van den adjunct-directeur, de afdeelings-
chefs van boekhouding en wiskunde en de
Bpreekkamers. De betimmeringen van de
eerste twee vertrekken zijn uitgevoerd in
mahonie met snijwerk van den beeldhouwer
T. Vos; de andere hebben een lambrizee-
ring in eikenhout De hal is bekleed met
marmer, zwart en wit en heeft verder deu
ren van palisander. De wanden van de
Werkvertrekken en de gangen zijn bekleed
met marpressit, d.i. een soort bakelith ge
perst op martinit. Dit materiaal wordt ge-1
maakt in de fabrieken van Philips en
vindt hier voor de eerste maal toepassing.
Ook de nikelen strippen op de naden zijn
iets nieuws. Zij zijn vastgezet volgens een
Zweedsch patent en worden aangedrukt als
drukknoopen. De plinten zijn van aluminium
De gevels zijn gemetseld van een speciale
dunne Limburgsche steen, die hier ook voor
het eerst wordt toegepast. De afstanden van
de ramen zijn telkens zoo, dat voor elk
raam een bureau kan staan. De sokkel van
het gebouw is bekleed met Labrador-graniet
W a 1 en zoon, directeuren Ir. J. v. d. W a 1
Jr. en Ir. G. Jonkheid met den uitvoer
der T. Vermolen te Den Haag; betim
meringen van de vergaderzaal en de direc
tiekamer met de meubels, alles naar het
ontwerp van den architect, zijn uitgevoerd
door de fa. H. P. Mutters te Den Haag;
rubbervloerbedekking van „Vredestein".
de stoelen en een groot gedeelte van het
overige meubilair en ook een deel van de
verlichtingsornamenten zijn geleverd door
de fa. Gispen te Rotterdam; een ander
deel van de ornamenten en de gehee'e sa
nitaire installatie is geleverd door fa, W. J.
Stokvis fe Den Haag; de centrale ver
warmingsinstallatie is uitgevoerd door la.
R. P u 11 e te Den Haag; de telefoon- en
klokkeninstallatie is geleverd en uitgevoerd
door de gemeente-telefoon.
Bij den hoofdingang om de portiersloge
moet nog het beeldhouwwerk komen, het
beeldhouwwerk, dat in een zestal paneelen,
waarvan er al twee klaar zijn, zal voorstel-
Het nieuwe gebouw van de Onderlinge Levensverzekering
waartusschen banden van goudgeglazuurden
De vloer van de hal is belegd met mar
mer evenals de hoofdtrap. De vloeren van
alle overige gangen en vertrekken zijn be
legd met rubber.
Nog een afzonderlijke vermelding .ver-
de beveiliging
tegen overval van de kas. Bij ongewenscht
bezoek kunnen de kassiers met een enkele
druk op een contact in de vloer een zwaar
ijzeren scherm doen zakken, waardoor de
kas wordt afgesloten. Tegelijk worden alle
buitendeuren gesloten, op alle verdiepingen
en bij de buitendeur beginnen sirenes te
loeien, kortom, de overvallers zitten van alle
kanten vast Ook de directie heeft de gele
genheid deze zelfde inrichting te bedienen.
Voor het geval het gemeentelijk stroom
net buiten dienst raakt, heeft het gebouw
een eigen noodlicht-installatie. waarmede
nog gedurende enkele uren de heeie ver
lichting in stand kan worden gehouden.
Tenslotte is er een afzonderlijke installatie
voor nachtcontrol everlichting, die vanaf
enkele punten in het gebouw kan worden
bediend. En op den 26 M. hoogen toren
prijkt 's avonds in roode letters met blauwe
belijning naar vier zijden de naam van het
huis, die voor feestelijke gelegenheden nog
kan worden versterkt door beschijning met
schijnwerpers, die op drie plaatsen van 't
gebouw zjjn ingebouwd.
Ik wil hier aan het einde nog een op
somming geven van de werkzaamheden en
de leveranties met de verschillende uitvoer
ders.
De hoofdaannemers van het gebouw was
de N.V. Bataafsche Aanneming-Maatschap
pij van Bouw- en Betonwerken v.h. J. v. d.
len den gang door 't leven van een mensch
van jeugd tot ouderdom, met op den ach
tergrond telkens den verzorger, die let op
de toekomst. Dit beeldhouwwerk zal zijn
van den beeldhouwer H. A. v. d. Eynde.
Als laatste, doch zeker niet als de minste,
zij vermeld, dat de bekende Rubberfabriek
Vredestein te Loosduinen, de rubbervloeren
voor dit gebouw leverde. Deze firma heeft
vooral den laatsten tijd verscheidene groote
leveranties voor belangrijke werken uitge
voerd, waardoor de Nederlandsche industrie
bevoordeeld wordt.
Qe bouw van z.g.
eigen woningen
De Nationale Woningraad heeft in 1931
eeii commissie benoemd, om de vraag onder
de oogen te zien van de wenschelijkheid en
de mogelijkheid van den bouw van z.g-
eigen woningen door woningbouwvereni
gingen.
In een reeds eenigen tijd- verschenen uit
voerig rapport van deze commissie, is in de
allereerste plaats 9prake van het feit dat
zij de vraag, of de bouw van eigen woningen
al dan niet wenschelijk geacht moet wor
den, niet door een algemeene uitspraak kan
beantwoorden. Zoowel vóór als tegen de
eigen woning zijn verschillende argumenten
aan to voeren, waarvan de beteekenis wis
selt naar gelang van omstandigheden.
De gevallen waarin de bouw van eigen
woningen wenschelijk is te achten, zullen
zich in het algemeen voordoen daar, waar
het eensgezinshuis gebruikelijk is; bij de
plaatselijke bevolking de behoefte aan een
eigen woning (vooral een woning met
grond) sterk leeft; men te doen heeft met
personen, die ooor den aard van hun beroep
of werkkring voldoende honkvast zijn; men
te doen heeft met personen, die een behoor
lijk inkomen hebben en daarnaast voldoende
bestaanszekerheid.
Uit den aard der zaak zullen deze geval
len zich met name in de plattelandsgemeen
ten en in de landelijke deelen van andere
gemeenten voordoen.
In de groote steden zullen wel gegadigden
naar een eigen woning voorkomen, maar de
algemeene voordeelen van den bouw van
eigen woningen in de groote stad (die, door
dat hienoor eensgezinshuizen zijn aangewe
zen. alleen aan den rand zou kunnen plaats
viaden) kunnen niet zoo groot worden ge
acht, dat deze bouw aldaar moet worden
aanbevolen.
Ook buiten de groote steden zal in 't mee-
rendeel der gevalien de vereenigingsbouw
aanbeveling verdenem boven de eigen wo
ning. Daar. waar men tot den bouw van
eigen woningen overgaat, zal dit als regel
niet Ier vervanging, doch ter aanvulling van
den vereenigingsbouw moeten geschieden.
In de gevallen waarin de bouw van eigen
woningen wenschelijk is te achten en het
den arbeiders-gegadigden niet goed mogelijk
is zelf het vooi de totstandkoming dezer
woningen benoodigde kapitaal bijeen te
brengen, is het wel gewenscht dat van over
heidswege de helpende hand wordt geboden.
Voorkomen moet worden, dat de arbeiders
door hun verlangen naar een eigen woning
het slachtoffer worden van „welwillen
de" geldschieters of woningspeculanten, die
in de eerste piaats op eigen voordeel be
dacht zijn.
0e drang naar
huurverlaging
„De woning-huren moéten naar bene-
Deze kreet klink in den laatsten tijd
steeds scherper en scherper alom in den
lande, alsof het de meest natuurlijke zaak
ter wereld was.
Men vraagt zich daarbij niet af: of de hu
ren in werkelijkheid in verband met de hui
dige exploitatie-uitkomsten verlaagd kun
nen wórden, noch wat de gevolgen zullen
zijn van een bruuske, sterke verlaging, niet
alleen voor de huiseigenaren, maar ook
de hypotheekhouders, en -banken, be
zitters van pandbrieven enz., noch ook of de
natuurlijke vraag naar bepaalde typen van
woningen, zelfs tegen de huidige huurprij
zen. onder het aanbod blijft of dit misschien
overtreft
Wédrom moéten de woninghuren in het
algemeen zonder meer naar beneden? Deze
Taag stelt de redactie van „Ons Eigendom",
naar aanleiding van de discussie in de
Tweede Kamer over motie-Knottenbelt en
de interpellatie-Kupers.
Of is er een teveel aan bepaalde soor
ten van woningen, en dan gaan de huren
dezer woningen vanzelf reeds naar bene
den, wat men trouwens in verschillende
woninggroepen in den laatsten tijd niet on
duidelijk kan waarnemen; óf er bestaat een
etkort aan sommige woning-typen, en dan
is nieuwe aanmaak het beste remedie en
moeten publiek en pers aandringen op het
opheffen van kunstmatige en andere belet
selen welke den noodigen aanmaak in die
typen thans tegenhouden.
Men zij echter bij het schermen met wo
ning-tekorten buitengewoon voorzichtig, en
negeere vooral niet het steeds grooter wor
dend aantal leegstaande woningen, in het
bijzonder in de grootere steden des lands.
Amsterdam, aan het einde der maand
April 1932 totaal aantal aanwezige wonin
gen 205571; op hetzelfde tijdstip stonden bij
de Gemeentelijke woningbeurs aldaar als te
huur ingeschreven: 4524 woningen; boven-
Het Kantoor van de Onderlinge
Levensverzekering van Eigen Hulp
te 's-Gravenhage is met ingang
van Maandag 25 Juli verplaatst naar
's-GRAVENHAGE
VAN BOUW- EN BETONWERKEN
voorheen Firma J. VAN DER WAL ZOON
Directie:
Ir. J. J. VAN DER WAL en Ir. G. JONKHEID, Civiel-lngenieurs
's-GRAVENHAGE
Buys Ballotstraat 1 Telefoon 335554
Telefoon 32246 GIPS 611 CEMENT
Rotterdam Scherp concurreerende rpijzen
UW ADRES
toot Uw
DRUKWERKEN
Drukkerij LIBERTAS
GOUDSCHE SINGEL 1D5 ROTTERDAM
Telefoon 22490 (4 lijnen)
Inlichtingen bebouwingaan den Terbregscheweg
te HiUegersberg bij
Vlietstraat 8b Rotterdam Telefoon 11748
Dir. W. J. LENGKEEK
Oppert 85 - Rotterdam - Tel. 50030
Het aangewezen adres voor
Bouwvakken en Industrie.
Rotterdam, aan het einde der maand
April 1932 totaal aanwezige woningen
145873; op 26 April stonden bij de Gemeen
telijke Woinngbeurs aldaar als te huur in
geschreven 2094 woningen, benevens 368
woningen, die bij een winkel behooren.
's-Gravemhage. volgens de jongste tel-
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBERS
RUBBER
Vredesteïn's Rubbervloeren wor
den steeds meer en meer ge
vraagd. De talrijke attesten vor
men een overtuigend bewijs van
hun duurzaamheid en kwaliteit
en blijkt ook hier weer uit dat
het fabrikaat van eigen bodem
verre verkieslijk is boven dot van
den buitenlandschen fabrikant.
Vredestein's Rubbervloeren wer
den o.m. gelegd in;
Olveh
Bronovo
St. Bernardusgesticht
Diaconessenhuis
Ziekenhuis Eudokia
Oogljjderskliniek
R.-K. Ziekenhuis
Leeuwenhoekhuis
Kinderziekenhuis
Den Haag
Den Haag
Amsterdam
Utrecht
Rotterdam
Den Haag
Den Bosch
Amsterdam
Leiden
Vraagt ons begroofing
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
RUBBER
ling 4150 leegstaande woningen, op een to
taal toen aanwezige woningen aldaar van
117.030, wat intusschen weer belangrijk is
vermeerderd, en nog steeds toeneemt (op 1
April j-1. 119983, terwijl op dienzelfden da
tum aldaar nog in aanbouw waren 4027 wo
ningen).
Maar in welke huurgroepen vooral, dat
groot aantal leegstaande woningen? Natuur
lijk voornamelijk in de hoogere, ofschoon
men ook hier niet sterk moet generalisee
ren ,bijv.:
Amsterdam: 132 leegstaande woningen in
huurprijzen van f 300 tot f 350 per jaar;
345 leegstaande woningen in huurprijzen
van f 350 tot f 400 per jaar.
Rotterdam: 223 leegstaande woningen in
huurprijzen van f 300 tot f 350 per jaar; 397
leegstaande woningen in huurprijzen van
f 350 tot f 400 per jaar.
Trouwens, het lijkt ons buitengewoon ge
vaarlijk. in dezen tijd van uiterlijk kapi
taalgebrek, vertrouwens-crisis etc. bij den
drang naar huurverlaging van woningen
overwegend te kijken naar het aantal aan
wezige of benoodigde woningen in de laag
ste huurgroepen in verschillende gemeenten
des lands, en te negeeren of niet voldoende
te letten op het onrstbarende totaal-cijfer
der leegstaande woningen in verband met
dat der aanwezige woningen ter plaatse.
Zullen de grootere steden, indien deze cri
sis nog langer voortduurt, of indien de per
manente gevolgen der bestaande crisis moe
opheffing der haar thans camoufleerendo
overheidsmiddelen, in bevolking op dezelfde
ten gerealiseerd worden door geleidelijke
wijze als vóór de crisis blijven toenemen, of
stilstaan, en wellicht afnemen? Omtrent toe.
name zijn we pessimistisch: we hellen eerder
over tot de twee andere verschijnselen.
Is het dan niet veel praetischer, ook van
een algemeen standpunt gezien, om bij den
drang naar huurverlaging bovenal reke
ning te houden met het totaal-aantal leeg
staande woningen ter plaatse in verband
met het totaal-aantal bewoners?
Zeker: wij ontveinzen ons niet, dat er
buitengewone moeilijkheden aan verbonden
zijn om de totale leegstaande woonruimte,
van zoo verschillend gehalte en prijs op
een natuurlijke wijze weer te bezetten: doch
de nood kan ook hier verrassende effecten
bereiken.
In ieder geval lijkt het ons verkeerd door
onnoodigen, kunstmatigen aanmaak rnet
overheidssteun het reeds in bestaande wo
ningen gestoken kapitaal, hetzij particulier
hetzij overheidsgeld, in deze tijden nog
meer on-productief te maken, en belangrijk
in waarde te doen verminderen.
We zijn het met de redactie eens dat een
huurder, die eenige percenten saiaris-\ er-
mindering krijgt, maar niet dadelijk ..den
huisbaas" voor dat bedrag of dikwijls nog
meer, een huurverlaging mag afdreigen, on
der allerlei schrik-aanjagende argumenten,
en dikwijls met behulp van bewiendc, poli
tieke autoriteiten.
