Wat werd er te Lausanne bereikt?
DINSDAG 12 JULI 1932
Leger en Vloot.
DUIKBOOT VAN STAPEL
GELOOPEN
Van een der hellingen van de Rotterdam-
sche Droogdok Maatschappij is gistermorgen
met goed gevolg te water gelaten de onder
zeeboot K XIV, die gebouwd ie voor den
die net der Marine iin Ned. Intdië.
Deze duikboot ie de eerste, welke door d>
R- D. M. wordt gebouwd, de K XV en di
K XVI staan op aangrenzende hellingen nog
cp stapel en zullen binnenkort eveneens
afgeleverd worden. Twee andere worden ge
bouwd bij Fijenoord.
Bij de doopplechtigheid en te waterlatmg
waren vele autoriteiten tegenwoordig. Wij
merkten op vice-admiraal Jhr G. L- Schorer
chef van liet Marin emat anaalschout bij
nacht J- de Graaff, chef wan den Marine-
stat; kol. A. G. van der Haagen, directeur
van den Marine stoomvaartdienst; Jhr Ir M.
Rappard, directeur van de afd. Scheeps
bouw van het departement van Defensie:
itn ter zee le kl D. C. M. Hetterschy, die
bij den bouw van de vijf onderzeebooten,
die op stapel 6taan, het toezicht heeft; de
professoren De Langen en Hymans v. d.
Bergh; de heer C. Fock, hoofdinspecteur
van de scheepvaart; directeuren van enkele
scheepsbouwmaatschappijen en vele an
deren.
In de groote lood6, waarbinnen de duiK-
bootheUinigen zich bevonden, was een tri
bune gebouwd die met vlaggedoek in de
nationale kleuren wa6 omzoomd en h:er
verzamelden zich de genoodig'ten om aan
de doopplechtigheid luister bij te zetten.
Nadat de mééste beletselen waren w^SS3"
slagen Leeft de dooi moeder, vrouw3 A- M.
Schorc—Dijkm -eslor, echtgenoot-, van den
vice-admiraal met een forsche slag het
koord doorgeslagen, waaraar een versierde
flisch champagne verhonden was en oa:ir-
rrede v.as de K XIV gedoop:. Direct daarop
schoof de sierlijke sianke boot statig den
N.euwen Waterweg tegemoet om haar ele
ment te vinden.
Na de te waterlating vereemgden de ge
noegden zioh in het hoofdgebouw van de
Rotterdamsche Droogdok Mij., waar de
nieuwe directeur, de heer A. K.nape een
t tepsraak hield tot de marineautor.teiten,
Spr. zeide, dat het voor de .verf een bc-icng
rijk moment is gewenst, toen men het be
sluit nam ook den bouw van onderzeeboo
ten te gaan ondermmen, omdat men daar
mede kwam in de k.asso van de super-ma
chine- en scheepsbouw. Achteraf, aid-us spr.
zijn wij zeer blij, dat besluit te hebben ge
nomen; we hebben er nog geen oogenblik
spijt ven gehad.
Wat de R-D.M. in de toekomst echter ook
moge go an bouwen, het mogen Zeppelins,
naaimachines of landbouwwerktuigen zijn,
wij willen all er eens t blijven de goede repa-
3-ateurs van het continent. Spr. verwachtte,
dat de nieuwe outillages, die voor de duik-
booten in gebruik zijn genomen in dc toe
komst een enorme steun kunnen geven om
den feilen strijd om het reparatiewerk met
succes te kunnen voeren.
Tijdens den bouw hebben de leiders van
'de werf zeer intensief kennis gemaakt met
den onderzeebootenstaf van de Hollandsche
Marine en spr. kon getuigen, dat die ken
nismaking tot groote waardeering heeft ge
leid. Het kennen en kunnen van dezen staf
heeft geleid tot vermeerdering van ons
kennen en kunnen, aldus spr. Alleen voor
casco waren 1500 teekeningeu noodig, waar
onder zeer ingewikkelde, dbch de leidsman,
ir. v. d. Sluys, schudde deze ontwerpen als't
ware uit z'n mouw. Spr. braoht dank aan
de onderscheidene jnarine-autoriteiten, die
bij den bouw adviezen hebben gegeven en
toezicht hebben gehouden en richtte zich
nog in het bijzonder even tot den heer A.
A. Normand, die als vertegenwoordiger van
een bevriende Fransche maatschappij was
overgekomen.
Ten slotte huldigde ir. Knape de doop-
mocder, vrouwe Schorei Dij-kmeester, wie
hij een geschenk aanbood, om vervolgens
den wensch uit te spreken dat de K XIV
gehnkkig mocht varen.
Vice-adtniraal Jhr. G. L. Schorer heeft
deze toespraak beantwoord. Spr. achtte het
vanzelfsprekend, dat de marinemenschen
steun hebben gegeven aan de maatschappij;
aan deze komt echter de eer en de ver
dienste toe van het werk. Toen 3 jaar ge
leden het contract werd' geteekend heeft spr.
tegen den heer Endert gezegd, dat de bouw
hem noig wel eens zou kunnen tegenvallen,
jnaar als dat zoo uitgekomen ls, heeft de di
rectie van de R.D.M. het meesterlijk weten
te verbergen. Voor zoover dat nu reeds mo
gelijk is, kan gezegd worden, dat dot werk
stuk van de Droogdok-Maatschappij een
even groot succes is gewo.rden als de boo
ten, die gebouwd werden bij maatschappij
en, die reeds meer dit werk verrichtten.
Men moet den dag niet prijzen vóór hert
avond is; de K XIV mag daarem niet ge
doofd worden vóór de proeftochten achter
den rug zijn, maar toch mag gezegd, dat
hetgeen tot dusver geleverd is alle succes
belooft voor de toekomst Toen het contract
geteekend werd, was het nog een heel an
dere tijd en söheen de zon nog helder. Na
dien zijn echter sombere wolken boven de
iwerf samengepakt, waarvan wel een der
ECONOMIE EN FINANCIEN
SURINAAMSCHE BANK
Zorgelijke toestand van het gewest
Winst ad 60.272 (v. J. 155.847)
disconto reserve
Aan het jai
over 1931 ontieenen wij nei
De in 1932 verscherpte wereld-crisis liet niet
na ook op Suriname haar invloed te doen ge
voelen. en hoewel 1931 met weinig verwachting
was tegemoet gezien, de uitkomst was teleur
stel lender nog dan de verwachting.
Het is te vreezen, dat. Indien 1932 geen ver
betering van prijs brengt en daar ziet he
er op het oogenblik helaas naar uit -
schillende koffie-ondernemlngen geslotei
uilen
worden. 1
Gebr Stork Co.
In den loop van
N.V. Gebr. Stork
van Dr Eernandos van het L
tion gebouwde, koffiefabriek t
gewijzigd systee
tieele hulp van
tzetting der pre
De balata-industrie, gedurende tal t
en zeer belangrijke bron van inkom
e prijs van het product tot zoodanl
gezakt, dat loonende exploitatie niet i
gelijk was. De rJ~j gr J
telegrafie, dee
i de groote onderr
t bedrijf te liquideere:
houtexpioltatie had eveneen
daling van den marktprijs
>opt.
inkrim
t bedrijf
.rging. het de bauxietwinning, ter-
'ijl het goudbedrijf zich niet kon anttrekken
an den. nu reeds jaren durenden, geleidelijken
enteruitgang.
De ongunstige gang van zaken kwam ln
lerko mate tot uitdrukking in den Middelen-
taat. De ontvangsten van het Gouvernement
bleven f 679.000 beneden de raming en waren
462.000 lager dan in 1930. Het tota-al der
ontvangsten bedroeg slechts f 4.125.569. het
"nag®te cijfer sedert de laatste 10 Jaar. een cijfer
dat des te meer spreekt waar verschillende be
lastingen in dien tijd verhoogd zijl
votking met 431 is toegenomen.
Door krachtig doorgevoerde besi
de uitgaven kon het totaal cijfer van de ramiog
met f 370.000 word
overschrijding van
kon worden beperkt.
De waarde van de uitvoer
f 2.372.000 of ruim 28
i een belangrijken
Hij daaldi
rijst
zuinigd.
Daarn
nog langi
hoe moei
ijksbl-jdrag<
De economische inzinking
de economi-
had behoe-
aan is, .indien niet
ontwlklceling van
ordt' hoe lahger
als zij thans ge
en dienende to
i doodend had
loeilijkei
tsbl jdra
stijging dier
en zal zioh steeas Kracntige
mate Suriname economisch dieper zinkt.
En zoo zal Suriname .meer en meer het 2
kindje voor Nederland
rechte, meer en meer den
land
De discontoportefeuille te Paramaribo be
stond op 31 Dec. 1931 uit promessen tot een
Rrzamenlijk bedrag van f 818.468. De hoogste
and was f 878.607. op 24 Jan. 1931, de laagste
stand f816817 op 6 Juni 1931 en gemiddeld
stond uit f 846.424.
Het behoeft geen betoog dat de wereldcrisis,
welke natuurlijk Suriname niet voorbijging, ons
er toe leidde gedurende 1931.de grootste voor
zichtigheid to betrachten bij het uitzetten van
S Ons bijkantoor te Nieuw Nickerle had op 31
Dec. 1931 een disconto-portefeuille,1 in totaal
groot f 166.070. Daarvan was niet gedekt door
bijkomende, zakelijke zekerheldssWlling voor
een bedrag," groot f 65.249.
N V. NED. MIJ VOOR SCHEEPVAART,
HANDEL EN NIJVERHEID
Onder voorzitterschap van Mr IC. P. van der
Mnndele werd de algemeene vergadering van
de raden van be
licht werden onderscheidenlijk her-
C. Langelaar Jr en Mr K. P.
(oedgekeurd. Tot ledi
tuur en toezich"
ic-noemd de hec;
ran der Mandeli
AFSTEMPELING SPAANSCHE
BANKBILJETTEN
De Spaansche regeering heeft besloten, den
termijn voor de afstempeling der biljetten van
de Banco de Espana opnieuw te verlengen, en
tot 31 Dec. dezes jaars.
zwaarste was het overlijden van den heer
A. J. Dijkgraaf, de incarnatie van,kracht en
organisatietalent. Diens plaats is op geluk
kige wijze vervuld. De sombere wolken net-
depressie zijn nog geenszins verdwenen en
niemand weet, wanneer dat het geval zaï
zijn. Bij de geboorte van de K XIV uit spr.
echter den wensch, dat de ouders, de bouw
meesters deze mogen zien als een symbool
van de herleving van het bedrijf tot het de
zelfde hoogte heeft bereikt als in het ver
leden.
ECONOMISCHE PROBLEMEN
„Nu krijgt Frankrijk ten slotte toch
z'n zin"
WAT ZAL DE NIEUWE RIJKSDAG
DOEN EN WAT ZAL AMERIKA
DOEN?,
Zij, die geroepen zijn om hun opinie uit te
spreken over hetgeen zich in de wereld voor
doet, hebben een moeilijke taak. Des te meer
geldt dit voor een dagelijks verschijnend
blad, dat zijn meening moet formuleeren
zonder een tijd van studie eraan te laten
voorafgaan. In tijden zooals wij nu mede
maken, waar het wereldgebeuren met een
sneltrein-vaart voortvliegt, spreekt dit nog
veel sterker. Wat bijv. Lausanne betreft, is
het begrijpelijk, wanneer men in de eerste
opwelling vermeent, dat men een nieuw tijo
perk van mogelijke welvaart is binnenge
treden, terwijl men na het opwindende
resultaat in al zijn onderdeelen te hebben
ontleed, zich moet afvragen: „Is dit alles?
is dit nu eigenlijk het resultaat van jaren
moeizaam werken? hebben wij ons daar
om zoo verheugd?"
In de internationale pers hebben wij juich
tonen gehoord. Wij hebben gelezen, dat de
internationale staatslieden na enkele weken
van staag werken en van groote moeilijk
heden er in geslaagd zijn om een overeen
komst te treffen, waarmede liet wereldher
stel zal worden ingeluid. In een groote ver
broedering zijn de tegenstellingen geregeld,
de punten, waarover nog oneenigheid
heerscht, heeft men tijdelijk op zij gezet en
deze zal men bespreken in komende con
ferenties. Vergenoegd reisden de deelnemers
aan de conferentie naar het eigen land terug
blijde dat zij, elk voor zich, de overwinning
hadden behaald. Zou dit ook werkelijk bij
allen zoo geweest zijn?
De balans.
Wanneer wij de balans van Lausaime
economisch opmaken, blijft er, bij alle dank
baarheid over het elkaar vinden op bepaalde
punten, economisch bezien niet bijzonder:
veel over om enthousiast te zijn. Wat is er
bereikt? Duitschland heeft de politieke
eischen niet kunnen doorvoeren; de schrap
ping van de schuldclausule kon niet de
sympathie van Herriot verkrijgen en von
Papen had te retireeren met de weinig
zeggende belofte, dat men daarop t. z. t. zou
terugkomen. Er was dan ook alleen sprake
van de regelingen op financieel gebied. De
hesrtelbetalingen Pu liet Youngplan werden
geabandonneerd, maar dit beteekent niet.veel
'omdat. Duitschland die exorbitante betalingen
toch niet meer kon doen. Had Frankrijk
maar eenigszins de zekerheid gehad, dat
Duitschland het wèl zou kunnen betalen,
zou Herriot ongetwijfeld voet bij stuk
gehouden hebben. Hij moest hierin echter
retireeren en hij moest zien, er het grootst
mogelijke voordeel uit te halen. En dit is
hem gelukt, zooals \yij zullen aantoonen.
Ter wille van de Duitsche gevoeligheid
werd de naam van „herstelbetalingen" ge
camoufleerd en daarvoor kwam de leuze:
„bijdragen aan een fonds voor dc economi
sche opbouw van de wereld". Het aandeel
van Duitschland hierin zou drie milliard
mark bedragen, nadat men over het bedrag
eerst dagen lang gekrakeeld had. Niettegen
staande Duitschland steeds had betoogd niet
meer te zullen en ook te kunnen betalen,
werd opnieuw een onereus hoog bedrag
vastgesteld. Men kan ongetwijfeld zeggen,
dat er een groot verschil bestaat tusschen
circa 30 milliard mark of 3 milliard mark,
maar men mag daarbij niet vergeten, dal
de 30 milliard mark behoorden tot het rijk
van het geduldige papier en de 3 milliard
mark tot de werkelijkheid. Herriot's overwin
ning is, dat zijn vijand gekoppeld is aan een
bedrag-dat te betalen is, terwijl de som
slechts kan worden bijeengebracht met reus
achtige offers, zoodat Duitschland een perio
de van groote ellende en versobering tege
moet zal gaan.
Dit is ook "Herriot's doel. Hij wil het odium
op zich laden van uiterst minzaam en toe
gevend te zijn, terwijl hij voor zichzelf de
zekerheid heeft, dat Duitschland toch niet
aan zijn greep zal kunnen ontkomen. Daar
voor heeft hij nog meer troeven in handen
gehouden. Immers na een driejarig morato
rium zal Duitschland voor de slotbetaling
5 obligatiën bij de Fransch gerichte Bank
voor Internationale Betalingen moeten depo-
neeren. Deze obligatiën zullen aan het pu
bliek worden aangeboden, zoodra «ie omstan
digheden dit mogelijk maken. Voor een deel
der obligatiën zal een uitgifte koers van
90 en voor het andere deel Tan 95
worden vastgesteld. Wat na twaalf jaar (dus
met inbegrip van het driejarig moratorium
van 15 jaar) niet zal zijn genomen, wordt;
geschrapt. Duitschland zou dus, door zijn
staatscrediet op het huidige lage peil te
houden, van de slotbetaling kunnen worden,
bevrijd. Het. land zal dus te overwegen heb
ben, wat hem beter past: óf zoo spoedig mo
gelijk zijn financieel aanzijn in de wereld
te verlioogen, zoodat het nieuwe crediëteu
en leeningen zal kunnen aantrekken met
gevolg, dat ook de 3 milliard mark effect!
worden; óf blijven doorwerken cp de be
staande methode, een periode van ellende
blijven doormaken om zoodoendo de eind
betaling te ontloopen. Wij kunnen natuur
lijk hieromtrent geen veronderstellingen
maken al hellen wij naar de meaning over,
dat Berlijn liever nieuwe gelden aantrekt
dan zich bezorgd te maken over de conse-
kwenties, aan de terugbetaling van do
leening verbonden.
Geen eenvoudig probleem.
Zoo eenvoudig is het probleem echter niet.
Men zegt, dat Duitschland door de regeling
van een zwaren druk bevrijd is. Do Youïig
verplichtingen zijn van haar afgenomen,
maar wij zeiden reeds in den aanhei van
dit artikel, dat de Duitschers di> verplicn
tingen tóch met meer zouden nakomen. Hel
verlangen om de Young-regeling te laten
vervallen, lag dus niet bij de rnancicele
offers, die gevraagd waren want men
honoreerde deze toch niet maar bij du
moreele factor, dat het Duitsche volk zich
niet meer geknecht wilde voelen. Die factor
is niet weggenomen, gelijkberechtUmg neeft
het niet gekregen, de schuldvraag is niet
geschrapt, aan een wijziging van Versailles
heeft Herriot niet willen denken. Ji,r is dus
voor Duitschland niets anders gedaan, dan
dat een hypothetische schuld omgezet is it:
een werkelijke verplichting. Bovendien be
staat er een kans dat de Fransche Iiegee
ring de Fransche banken en financiers, die
steeds aan den politieken leiband loopeii,
zal foreeeren om de Duitsche obligation te
koopen. Officieel zijn zij dan in omloop ge
bracht en daarmee is Duitschland gebonden.
De kwestie van de schrapping van de
obligatiën, die na 12 jaar riiet docr hel pu
bliek genomen zijn, is alsdan tan naóeele
van Duitschland van de baan. Bovendien
zal de Fransche Regeering de bankiers wel
vrijwaren voor eventueele verliezen, zooda;
in naam de particulieren tegenover Duitsch
land staan, doch in werkelijk de Fransche
Regeering. Hier zit een voetangel, waarvau
Duitschland het bestaan tot schade cn schan
de zal bemerken.
Bij het oorspronkelijke Youngpian stond
Duitschland tegenover de gezamenlijke cre
diteuren, die elkander in toom hielden. Voor
al Engeland en Italië vormden voor Duitsch
land een tegenwicht tegen het agressieve
Frankrijk. Komen de obligatiën alléén in
Fransche handen, dan is Duitschland a 1-
leeen aan Frankrijk verbonden en dal
is een weinig aantrekkelijke verhouding.
Herriot wist dus wel, wat hij deed en het is
niet zoo onlogisch om Lausanne te beschou
wen als een overwinning van Frankrijk!
Wat moet Duitschland betalen.
Dit bemerkt men nog meer, wanneer men
nagaat, wat Duitschland nog altijd te betalen
zal hebben! Ten eerste de rente en de af
lossing van de 3 milliard mark-Jeening. ten
bedrage van 180 millioen mark jaarlijks.
Hierdoor zal de leening in 38 jaar gedelgd
zijn. Hierbij komt de dienst op de Dawes
en Youngleening ad 170 millioen mark, de
betalingen aan Amerika van ongeveer 75
millioen mark, de markenschuld aan Bel
gië en last not least de rente en afbetalingen
op de particuliere schulden die op 1.S00 mil
lioen mark begroot worden. Jaarlijkszal
Duitschland dus ongeveer 2.500.000.000 mark
te betalen hebben.
Nu zal men ons kunnen tegenwerpen, dat
de particuliere schulden aangegaan zijn
voor reëele doeleinden, waarvan economisch
Duitschland profiteert! Ten deele is deze
opmerking juist, al beweren de Duitschers
dat zij tot die leeningen gedwongen waren
om de herstelschulden te kunnen betalen.
De particuliere schulden zijn das hoofd
zakelijk een gevolg van de herstelbetalingen,
moeten daaraan gekoppeld worden is het
Duitsche standpunt Hoe dit ook /ij wij
willen daarin geen stelling nemen, want hei
is een probleem op zichzelf, waaraan men tal
an bladzijden zou kunnen wijden de
2y2 milliard mark moet jaarlijks opgebracht
gevonden worden uit een eventueel over
schot op de betalingsbalans. Duitschland
kan deze betalingen niet doen; het actieve
saldo van haar goedercnbalans is Lijna niet
meer op te voeren, omdat het buitenland de
Duitsche goederen hoe langer hoe meer zal
gaan weren ter bescherming van de eigen
industrie, terwijl de import al tot hef
uiterste beperkt is. Bovendien zal een ver
dere beperking van den invoer in Duitsch
land den internationalen hande* nog meer
remmen. Activa op de betalingsbalans hui-
een gunstig saldo der goederenbalans
zijn er voor Duitschland nagenoeg niet meer
ant goud bezit het land niet in eenigszins
behoorlijke hoeveelheden: de scheepvaart
kwijnt en men zal zooveel mogelijk gebruik
maken van de nationale scheepvaart, kort
om Duitschland is, naar onze meening,
'et in staat om z ij n schulden te
betalen. De schuld van 3 milliard mark
heeft voorloopig nog geen haast, rest dus
\oor Duitschland om aan zijn particu
liere schulden te gaan tornen.
Hier heeft Herriot dus een overwinning
behaald op Engeland en Amenkal Zooals
men zich herinneren zal, heeft Frankrijk
aan Duitschland particulier zoo gced als
niets geleend. Frankrijk stond erop, dat do
herstelbetalingen den voorrang zouden hen
ben boven de particuliere schulden, terwij]
Amerika cn Engeland dien eisch steeds bc
streden hebben vanwege het groote belang,
dat de Angelsaksische landen hadden, juist
bij het particuliere Duitsche bedrijfsleven
Frankrijk moest te dezen opzichte capitulee-
ren, doch het deed dit met zijn bekende
buitengewone handigheid. Want nu
k r ij g t Frankrijk tenslotte toch
z'n zin. Duitschland kan niet betalen, zal
dus met zijn particuliere schulde'schers tot
een schikking moeten komen, terwijl de buit
later Frankrijk in de armen valt, zoodra de
dienst op de Lausanne-slotbetaling zal gaan
beginnen!
Nog twee beslissende factoren.
Mits.... de nieuwe Rijksdag, die «ind
Augustus bijeen zal komen, de overeenkomst
zal ratificeeren. Dit blijft een open vraag,
waarover wij op het moment niet kunnen
discuteeren. Wij kunnen natuurlijk niet
voorspellen, hoe de verhouding der politieke
partijen in de nieuwe Rijksdag zal zijn! Krij
gen de Nazi's de meerderheid, welnu, dan
wordt het verdrag niet geaccepteerd. I-Iet
Centrum zal al tegenstemmen terwille van
Dr. Brüning, en ten nadeele van von Papen,
zoodat men een groote kans heeft, dat von
Papen en Herriot gedesavoueerd zullen
worden.
En dan nog hebben wij Amerika. Amerika
denkt er niet aan, om het slachtoffer te wei
den van het Europeesche drijven. Het wil
met eiken debiteur apart een nieuwe schul
den-regeling treffen, rekening houdend met
elks betalingsvermogen. Dit naar buiv
doch inwendig voelt Amerika zich geneigd
om Engeland met de meest mogelijke pgards
te behandelen, maar om Frankrijk een flin-
ken hak te zetten als revanche voor de be
handeling van Laval en opvolgers tegenover
de Vereenigde Staten. Lavals houding in
Amerika destijds, was op zijn zachtst ge
sproken uiterst provoceerend; later heeft
Frankrijk het wantrouwen in Amerika open
lijk gedemonstreerd door de Fransche saldi
zoo spoedig mogelijk weg te halen en dit
heeft natuurlijk kwaad bloed gezet. Het
is menschelijk dat Amerika geen conside
ratie ten opzichte van Frankrijk zal betoo-
nen en daarin heeft Washington dan ook
volkomen gelijk.
Het zou dus Amerika kunnen zijn, dat ter
redding van Duitschland zal -kunnen optre
den. Maar dan mag Duitschland niet tornen
aan de Amerikaansche particuliere vorde
ringen op haar. Men ziet dus, dat Lausanne
werkelijk niet zoo fraai i.s, als men opgeeft.
Er zijn er, die er anders over denken.
Laat ons afwachten. ELk land zal, ondanks
Lausanne, noodzakelijk moeten letten op
wat het zelf direct heeft te doen.
of blijvende» aard
lor het huishoudelijk glaswerk te verkrijgen,
erden adressen ingediend, onderteelcend door
1 hoofdbesturen der betrokken vakvereenigin-
:n. de fabrikanten, do grossiers en de detall-
ille belanghebbende»
orden
rigsgla
blik m.
ingenteord. En v
-ft, hieromtrent
oogenblik nog niet eens een beslissing gei
ENGELAND EN DE GOUDEN
STANDAARD
ZAL MEN ERTOE TERUGKEEREN
In verband met het advies van de Bank
van Internationale Betalingen tot den gou
den standaard terug te keeren, maakt de
Daily Herald melding van geruohten, dat
de gouverneur van de Bank van EngeJaiid
hiertoe na besprekingen m-et de Engeleche
regeering zijn toestemming gegeven zou
hebben. Deze concessie is een deel ven den
prijs, die men Frankrijk voor de aanvaar
ding van de overeenkomst van Lausanne
zou hebben moeten betalen.
N.V. GLASFABRIEK ..LEERDAM"
werd gehouden, begon de Trustee (Ned. Tn
Mij) met de voorlezing van een schrijven
de directie der N.V. Glasfabriek Leerdam, v
1 de r
digheden en vooral in verband
van de contingenteerin'g
glaswerk, een n
dit jaar algeme
Op grond van deze feiten verzocht de NV.
Glasfabriek Leerdam toestemming van obligatie
t ult'pijvf
rei die aan het begin vi
1 de aflossing, die 1
1 uitstellen
ihieder
Een der aanwezigen
gaf de vergadering in
te nemen, doch ander<
De heer P. M. Cochir
vennootschap, gaf hierop nog
uiteenzetting van den stand van zagen.
Sinds Januari 1.1. hebben de omstandigheden,
waaronder do Glasfabriek Leerdam werkt, zich
sterk gewijzigd. Voorzoover het den omvang
der productie betreft, is het bedrijf belangrijk
teruggeloopen. Wij werken nog slechts met eoi
vaste kern van ongeveer 600 man en als men
bedenkt, dat wij nog niet zoo lang geleden
circa 1500 man in dienst hadden, blijkt hieruit
—el duidelijk de teruggang.
onderling,
reer eenig
Wat^ de
ingediende
in F elf °w a t "d les" mee"1z i J™ °S 1 e ch is
inlangs In het verslag van de
11- kunnen lezen, dat van roomsch-
erd gewezen op den verontrusten
van de glasindustrie, waarop de
laarde. thans do zaak in studie te
Dit klonk na alle reeds gedano
d te berde gebracht wel ietwat
ichou
irloopig als verlo-
Deze verschillende gebeurlijkheden dwongen
ons ertoe het bedrijf in te krimpen op een zoo
klein mogelijke basis.
Het behoeft geen betoog, dat het ln dezen tijd
bizonder moeilijk is om door een zoo sterke in-
uitende c-xploitatle-
°de" liquida
niet in
N-V. HANDELSMIJ R. S. STOKVIS EN ZN
ln de Zaterdag onder voorzitterschap van
den heer L. Stokvis gehouden algemeene ver
gadering van houders van preferente en ge
wone aandeelen waren tegenwoordig of verte-
•dlgd de houders van 5000
1511
•efere
1 de i
iande<
:rliei
rslat,
len. terwijl de
ekeni
den vergadering nader worden" beslist.
31 Dec. 1931 goe
gezondheidsredenen niet herkiesbaar had ge
steld, werd tot commissaris gekozen de heer J.
G. Loeber. Medegedeeld werd. dat tot nu toe
1932 werden verkooht 20.135 halve Kg,
1 bruto 71 cents per 1 Kg.
VIT AMERIKA.
HET AANTAL FAILLISSEMENTEN
BLIJFT HOOG
9 Juli 1932
is voor het Amerikaansohe bedrijfsleven
het ziet
verder verminderen zal. De optimistische i
van den Amerikaan doet hem verlangen i
de toekomst: hij heeft zich daarmede al
1929 af gepaaid en telkens verneemt men
lfde gezegde: „Ja, nu Is het sle<"
enkele weken zal het mof
dan komen de seizoenorders
orders blijven wegde
ten
zelfs de U S. Steel
n weer 140.000 ton lager dan in de "vorige
id. Een cijfer, van 2.035.000 ton tegen bijv.
000 ton op den overeenkomstigen datum
van 1931 laat wel de ongunstige situatie duide
lijk naar voren komen.
De financieele verhoudingen ln Ame-rika la
ten veel te wenschen over. Wallstreet lag ge
druktdlvidendpaseeringen en reducties
zijn niet van de luchtfaillissementen zijn
schering en inslag en onlangs werden nog tweo
public-utilities (dochter-maatschappijen van d©
Middle West Utilities) failliet verklaard. D©
koersen blijven zelfs voor de krachtigste onder
nemingen dalen, zooals bijv. van de American
Telephone and Telegraph; deze aandeelen zijn op
het moment op 711 aangeland, rendement onge
veer 13%. zoodat Wallstreet rekening houdt met
dividendsverlaging., plausibel, nu het aan-
«rijk gaat
tal telcfoon-installat
.1 telefonische ges
1 gedurende langcrcn tijd
9 Juli
Gulf States
thlehem Steel
ic Steel
Steel
Chrysler Corporation
General Motors
Studebaker
Continental Oil
Royal Dutch
Shell Union
Tidewater
Standard Oil X. Jersey,
American Telephone
NAAR DEN GRIEKSCHEN ARCHIPEL
v EN RHODOS
la£:. nti'4
door Dr. C. VELTENAAR
r A
Kt IX*)
Van Delos gingen wij naar Nauplia, om
vandaar uit gedurende twee dagen auto
tochten te doen naar Epidaurus, Asine, het
Museum en Tiryns en den volgenden dag
naar Argos, Mycen>c en Nemea. Ofschoon er
van die beicle tochten zeer veel te vermelden
valt, vat ik ze in één artikel samen. Zoover
ik weet, noemt de „Odyssee" de plaatsen
Epidaurus, Asine en Tiryns niet, wel die
plaatsen, die wij den volgenden dag zouden
bezoeken, maar (te „Ilias" vermeldt ze wel
cn voor wij te Nanplia aan wal gingen, had
ik van een mijner vrienden een „Ilias" ge
leend, om mij naar mijn gewoonte, even te
onënteeren. In het tweede boek, de z.g. cata
logus van de schepen en de bevelhebbers
der Grieken, worden de strijders dezer ge
westen ten tooneele gevoerd:
Zij, die Argos bewoonden en Tiryns, 't
geweldig ommuurde,
1 'Asine ook en Hermione,, diepe baaien
beheerschend,
Troezen, Eïone en ook het wijnstokrijko
Epidaurus,
'Al deinend en slingerend had de „Patris
II" ons van het heilige Delos naar Nauplia
gebracht, in roeibootjes werden wij aan
land gerooid. In die roeibootjes zagon wij
bet armzalige zeestadje, dat wij de residen
tie noemden. Inderdaad is het de residentie
VIII stond in ons blad van 1 JulL
geweest van Koning Otto, maar ook de
vuurhaard der revolutie, daar het volks
oproer zijn onttroning eischte (1862). Het
is de stad des bloeds, die den eersten Presi
dent der Nationale Conventie, Johannes
Capo d'Istria, vermoordde.
Maar ons dreigde geen gevaar van de
vriendelijke Grieken. Wel werden onze
auto's bestormd door kooplieden, die prent
briefkaarten of postzegels aanboden. Ons
werd ook de van bonte kralen, zoo kunstig
bewerkte gelukslang aangeboden, de slang
van Asklcpios, dien wij te Epidaurus zien
zouden. „Dominé", zoo riep men mij toe, uit
een vlak bij mij staande auto, „de slang van
Assen"
.„Het is de slang van Asklcpios", amice,
„het herstel gaat langs medischen Ave-g, niet
juridisch" en. wij lachten.
Welnu, we zijn te Tiryns geweest, de
burcht, die nog ouder is dan die van
Mycene en zijn muren zijn van ontzaglijken
cvclopischen aanleg en wij gingen naar
Epidaurus, naar het heiligdom van Askle-
pios, naar het Stadion, het Museum en het
Theater.
Het was een regenachtige dag, druilend
weer. Onder hooggeboomte werden de auto's
gestationeerd en van de steenen banken van
het Theater, waar wij de lunch gebruikten,
vluchtten wij naar de auto's, de regen had
ons verdreven.
Maar na een kwartier kwam de zon door
de wolken horen en al de gevluchte reizigers
hernamen hun plaats.
Veertienduizend toeschouwers kon het
Theater bevatten, zoo prachtig is geen
Grieksch Theater bewaard, waaiervormig
zijn de zitplaatsen en in de hoogte omkranst
van het groene struikgewas. De groote
kunstenaar Polykleitos heeft het gebouwd,
architect en beeldhouwer in de vierde eeuw
voor Chr. In een der hoogste zitplaatsen zie
ik diep beneden mij de ronde orchestra,
waar het koor onder dans zijn liederen zong.
Wat is de bekoring van deze plaats? Is het
de rust, de ontroering in dit Theater van
Epidaurus?
Hoort, een tweetal geleerden, zij zullen
spreken in deze heilige plaats, Grieksche
verzen zullen het zijn. Zal ik het kunnen
hooren, die zoo ver verwijderd ben van de
plaats, de orchestra, waar zij zich bevinden?
Wonder schoon moest de akoustiek zijn,
maar zal het geluid, dat van de diepte komt,
de krachten, die wij niet kennen of zien,
naar boven worden gedragen en heel dc
ruimte, vervullen?
Maar al breeder en hooger planten zich
de geluidsgolven voort en elk woord van de
„Odyssee" ven-sta ik, zelf» het fluisterend
woord van een studente, die haar vroegeren
leeraar even verbetert.
Toen trad een andere spreker op en zong
een Hehreeuwsch lied, waarvan -ik som
mige gedeelten miste. maar dat lag aan mij,
niet aan de akoustiek.
Want een oogenblik later zong hij een
vers van Euripides en een slotaccoord en elk
woord verstond ik in de cadans en het
rhythme:
Pollai morphai toon daimonioon.
jx>lla aelpoos krainousi theoi,
Kai ta dokvthent' ouk etelesthy,
toon d'adokytoon poron eure theos'
toiond apeby to de pragma. 2)
Veel vormen heeft dey goden werk:
Veel maken ze ongedacht
van kracht;
Wat was verwacht,
Werd niet volbracht;
Voor 't niet verwachte.
Een weg te vinden, was een god bij machte
Wat nu beleefd is, draagt dit merk. 3)
Wij verlaten deze plaats, waar de zangen
van Homerus, van Sophocles, van Euripides
zijn gehoord door duizenden Grieken, wij
begeven ons naa,- het oude Heiligdom van
Asklepios. En in gedachte zie ik dc honderd,
ja duizendtallen, die in de Oudheid dezen
weg 'zijn gegaan, in smart en in angst, in
duizend dooden. In het Abaton, d.w.z. in het
Ontoegangelijk heiligdom, hebben zij zich
te slapen gelegd, met de bede, dat de god
hen zou verschijnen.
De toorn van Zeus heeft hen getroffen,
zijn bliksem heeft hen geraakt, omdat hij
de dooden opwekte.
Was hij niet de zoon van Apollo, die gene
zing brengt in ziekte en smart? Van goud en
ivoor was zijn beeld, leunend op zijn staf,
terwijl de andere hand gelegd was op den
kop van een slang, wij zijn in het mvste-
ricuse gebied der slangen.
Mysterie omringt ons van eiken kant,
mysterie en droom. Genezingen door sug
gestie? Hypnose? Ik weet het niet, ik ont
rafel niet, kom naar huiten, wij gaan
nam het Stadion.
Daar is een bloemenpracht en wij zijn er
op den 30en Maart, die haar wederga niet
heeft.
Wij hebben te Olympia de bloemenpracht
bewonderd, wit was er de grond van dc
schoonste kamilles cn in het hooge geboom
te zongen de vogels hun lentelied, wij heb
ben de ienleweclde gezien van primula's cn
anemonen in Knossos, maar hier in Epidau
rus is de grond beurtelings rood en paars
en blamv. anemonen en druifhyacinthen.
Daar heeft een wedloop plaats tusschen
meisjes, aan de overwinnares wordt een
krans gegeven van bloemen, een bloemen
krans. Twee heeren kampen om den prijs
in de loopbaan, den overwinnaar wordt een
bloemenkrans aangeboden.
Ons groeten de Nederlandsche kleuren op
het tapijt, dat wij betreden: het roode veld
van anemonen, het witte veld van vogel-
melk en het blauwe van druifhyacinthen.
In onze auto's gezeten nemen wij de her
innering mede van den Thessalischen god,
den „Weldoener der menschheid", gelijk wij
hem in het Museum hebben gezien, met de
serene rust, (Vnarmec de kunstenaar hem
schiep. Maar ik denk aan Hem, Die al onze
krankheden op Zich geladen, door Wiens
Den volgenden dag zouden wij Argos, My
cene en Nemea zien. Ik had Tiryns gezien,
nu ging het naar Mycene, wij naderen de
burchtpoort langs glooienden weg. Door
twee machtige rotsblokken wordt de poort
gevormd en dwars over die blokken ligt een
reusachtige steen en driehoek. Daar staat
een pilaar in 't midden en van beide zijden
tegen de pilaar opklimmend, un lion ram
pant. Wij zijn in de Leeuwen poort. In het
midden van een vestingplateau zijn de rui
nen van het Vorstenpaleis, van de bezetting
de voorraadschuren, de arsenalen, liet schat-
huis.
Daar komt iets beklemmends over me,
want ik weet, dat ik hier sta op de plek van
Agamnon en van zijn vrouw Klytem-
nestra van Acgistheus, den verleider der
vrouw, die Agamemnon en Kassandra heeft
gedood, haar man in de badkuip!
Wij zijn hier op het terrein van de opgra
vingen van Schliemann. Graven zijn hier
gCTonden en skeletten, en zelfs een lijk, won
derlijk goed bewaard, sieradiën en kost
baarheden.* Vorsten zijn het, naast wie sla
ven zijn begraven, vorsten in praalgraven
met het goud van het goud-rijke Mycene,
gelijk Homerus zegt, met een kroon cn edel
gesteenten en fonkelende wapenen.
Fijn bladgouden maskers der groote doo
den, hier voor vier duizend jaar hegraven,
heb ik gezien in het Museum van Athene.
Zes onberoerde graven, zoo zegt de gids,
heeft Schliemann ontdekt.
Ik ben hier in het gebied der Lamech's,
van de geweldenaars, van bloed en bloed
schande, van geweld en desolatie. Men vindt
het landschap mooi, ik vind het een troos-
teloozc puinhoop, een land van gruwelen,
ik huiver.
In den geest zie ik Elektra en haar broe
der Orestes en in de verte komen de Erinyen
de Schikgodinnen
Een roofnest en alles spreekt van roof en
geweld, onteering, moord e
schreeuw, roofridders op de rots, reuzen,
die geen God of mensch ontzien.
Het graf van Agamemnon is blootge
legd. wij gingen den ingang binnen, een
ruim koepelgraf in cyclopidischen- stijl, hui
ten den eigenlijken burcht als onwaardige
ligt het graf van liet overspelige paar
Aegistheus en Klytemnestra.
I
(k heradem. oJs wij in een Grieksche lier-
berg kostelijken Griekschen wijn drinken.
Wij zitten eigenlijk niet in, maar vóór het
Hotel. Die herberg heet „Helena en Mene-
laos". Dc Grieksche held bracht die lichtzin
nige, de wispelturige schoone, die Paris,
naar Troye gevolgd was, langs Mycene terug
naar Sparta. „Ze kwamen heiden", zoo zegt
mijn buurvrouw, die in Homeros goed thuis
is, „zij kwamen beiden uit een verkeerd
nest, zij en Klytemnestra, maar zij is nog de
beste, de verloren dochter keerde weder. Wij
zijn nog een twintig kilometer van Nauplia
verwijderd. Wij gaan terug maar niet naar
Nauplia, wij moeten aan boord komen te
Kalamaki. Welnu, wij hebben de mooiste
baai van Hellas gezien ook de oude forten
op een eilandje midden in de baai. dat voor
heen tot woonplaats diende van den Griek
schen beul, het paardenvoedende „Argos",
het welbeminde Tiryns", „het goudrijke. My-
cena" wij zijn vertrouwd geworden met rie
bijvoegelijlce naamwoorden, dio Homeros
deze plaats geeft.
Wij hebben Epidaurus gezien, het heden-
daagsche Davos en Lourdes en Mycene, liet
land van sagen en barbaarschlieid.
Morgen zullen wij Korinthe zien en dan
Athene. Na de tragiek komt dc lyriek als
een „verquickinge des levens".
2) De vertaling van Dr. Aeg. W. Timmer
man. Amst. 1931, blz. 43.
s) Ik vraag verschooning voor de Latijn-
sche letters.
3) Men zie „Hermeneus" 2e jaarg., bl. 122,
vertaling van A. Poutsma.
