IHruitrp jCcittsrijr (ümirant
Dagelijks verschijne nd Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
BINNENLAND.
VACANTIE-ADRESSEN
ABONNEMENT:
Per kwartaal in Leiden en In plaat
sen waar 'n agentschap gevestigd is 2.35
Franco per post 2.35 portokosten.
Per week ƒ0.18
Voor het Buitenland bij wekelijk-
sche zending w4.50
Bij dagelijksche zending „5.5C
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad V/% cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
Bureau: Breestriat 123 Telefoon 271Q (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
No. 3702 WOENSDAG 6 JULI 1932
ADVSBTENTIEN
Van 1 tct 5 regels—...............^. 1.1 TVt
Elke iveel mper0-22V4
'r.gez. Mcdedeelingen
van 1—5 regels2-30
Elke regel meyr__.,a 0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan t bureau
wordt berekend 0.10
12e Jaargang
Oil nummer bestaat uit TWEE bladen
EEN VOLKSKRANT?,
Duidelijker dan in menig andere politieke
groep komt bij de R.K. Staatspartij tot uiting
lioe er verschillende stroomingen in één
verband kunnen samenleven.
Zeker, de meeningsverschillen kunnen
zich dusdanig toespitsen, dat er een afzon
derlijk partijtje gevormd wordt, of dat, ge
lijk we zagen, er vrees is voor een opkomen
de storm; maar de elasticiteit van het partij
verband blijkt toch wel heel groot
Men heeft slechts te letten op het bestaan
van verschillende roomsch-katholieke dag
bladen, welke alle iets eigens hebben. Zoo
nemen naast Maasbode en Tijd, welke
een zeer algemeen karakter dragen, de Bra-
bantschc bladen Volkskrant en Mor
gen wel een zeer bizondere plaats in; om
dat zij meer speciaal de wenschen der
roomsch-kath. vakorganisaties verdedigen.
Deze bladen hebben dan ook min of meer
een „tweeslachtig" karakter (met welke uit
drukking we niets onaangenaams willen
zeggen). En dat is reeds enkele malen ge
bleken. De redactie van de V o 1 k s k
b.v. veroordeelde scherp een beslissing van
de Tweede Kamer, waaraan ook enkele le
den der redactie in hun kwaliteit van Ka
merlid, hun stem hadden gegeven. Zij durf
den de politieke gevolgen van verwerping
van het overigens niet sympathieke regee-
ringsvoorstel niet aan en stemden dus nood
gedwongen voor.
Daarom begrijpen we niet al te goed, dat
de redactie van de Volkskrant met
groote blijdschap meedeelde:
De Volkskrant is een katholiek
arbeiclersdagblad, het uitsluitend eigen
dom thans van onze Katholieke Arbei
dersbeweging.
Dit bericht kan niet anders beteekenen,
dan dat het R.K. Werkliedenverbond de
Volkskrant geheel financiert en dus heer en
meester over het blad is. En nu nemen we
gaarne aan, dat het hoofdbestuur de redac
tie veel vrijheid van bew^gjpg zal gunnen;
wel begrijpend, dat schrijven op commando
geestelijke slavernij is; maar het eigendoms
recht zal ongetwijfeld invloed oefenen.
En nu vragen wij ons af, of de Volks
krant wel wezenlijk volks krant blij ft
(als ze dit ooit geweest is), nu ze feitelijk
orgaan der vakbeweging is geworden? Deze
figuur lacht ons niet toe; evenmin als we
het zouden toejuichen, dat een politieke
partij rechtstreeks en volledig macht zou
kunnen oefenen over een dagblad.
Wat Dr. Kuyper eischte van
den in publieke colleges geldt o. i. ook voor
persorganen in hun verhouding tot geest
verwante groepen: beginselprogram en trouw
moeten richtsnoer zijn; maar eén slaafsche
gehoorzaamheid is uit den booze.
Volkskrantbeteekent in casu dus voortaan:
arbeidersblad; orgaan voor het.ri. arbeiden-
do volk. Ieder moet dat natuurlijk voor zich
zelf weten; maar wie zulk een karakter aan
zijn blad geeft, schaadt daarmee zijn invloed,
omdat de objectiviteit in 't gedrang komt.
Terecht verzette de Nederlander
zich tegen de zonderlinge opvatting, welke
in de Sociaal-Democraat tot uiting
kwam: „de bestaansgrond van de vakbewe
ging niet alleen haar taak maar zelfs
haar bestaansgrond is: zoo lang mogelijk
loonsverlaging keeren."
Maar de hoofdredactie weet even goed als
wij, dat niet alleen in die kringen vaak de
leuze gehuldigd wordt: Ik ben natuurlijk
voof dit of dat, o m d a t ik vakvereenigings-
bestuurder ben. Dat is ook misl
WANTOESTANDEN
De crisisnarigheid heeft althans dit goeds,
dat zij de oogen, zij het langzaam, opent
voor allerlei misstanden in het maatschap
pelijk leven. En geconstateerd mag worden,
dat er op menig gebied kentering komt; zoo
ook ten aanzien van de gehuwde ambtenares.
Op ontslag der gehuwde ambtenares, voor
zoover ze geen kostwinster is, wordt steeds
meer aangedrongen. Thans voegt zich zelfs
het liberale Handelsblad, uit welke
kring tot heden het scherpste verzet rees,
bij hen, die het een wantoestand noemen,
dat in vele gezinnen een dubbel inkomen
vloeit, terwijl vele andere van werkloozen-
steun en onderstand moeten leven.
Alleen maar, het liberale blad heeft het
over I n d i c. Dat het ten onzent even erg,
erger en ergerlijk is, schijnt de redactie niet
to weten.
De eveneens liberale Avondpost wijst
zijn collega daarom terecht op binnenland-
sche wantoestanden en vraagt::
Ms het niet evenzeer een wantoestand,
die in ons land voorkomt, dat de man ad
ministrateur is aan het eene en de vrouw
referendaris aan het andere departement?
Is het niet zoo, dat zoowel bij het middel
baar als bij het lager onderwijs in vele ge.
vallen beide echtgcnooten in overheidsfunc
ties werkzaam zijn? Heeft de raad van Am
sterdam niet zeer onlangs een vrouv
hoogleeraar benoemd, wier man rector is
aan een gymnasium of een lyceum? Worden
er ook niet in particulieren dienst gehuwde
vrouwen gehandhaafd, terwijl tallooze ge
huwde en ongehuwde mannen snakken naar
werk, of naar een betere positie? Is de strijd
der vrouw om recht niet practisch uitge-
loopen op onrecht (de dubbele functies, het
dubbele salaris), dat de Overheid niet alleen
tolereert, maar dat zij in eigen dienst hand
haaft en bevordert?"
Tegen deze algemeen bekende feiten valt
moeilijk iets in te brengen. Want de kran
ten, welke nog maar steeds deze wantoe
standen verdedigen kunnen moeilijk erken
nen, dat zij bang zijn voor feministische
agitatie bij de stembus.
En toch kan het niets anders dan kiezers
vrees zijn. Hoe anders de tegenstelling
Indië-Nederland te verklaren?
HET „ONZE VADER"
Toen Frederik van Eeden begraven werd,
zou de letterkundige Henri Borel aan bet
graf ook een woord spreken. Echter, hij
deed dat niet Hij zweeg. Het waarom deelde
hij later mee. De plechtigheid was besloten
met het bidden van het „Onze Vader"
het leek hem heiligschennis om na dit ont
roerende gebed, dat Jezus ons geleerd heeft,
nog menschelijko woorden te laten hioren.
Dit was fijn gevoeld en eert den kunste
naar. Het ware we/kelïjk banaal geweest
om na zulk een slot nog slotwoorden te
spreken.
Dit ontroerende voorval bracht oen lezer
van de T ij d- een reisverhaal in herinne
ring. waaruit ook de majesteit van het vol
maakte gebed blijkt. Hij las het ongeveer
veertig jaar geleden in de Arohemsclie
C r t., welker hoofdredacteur, een reis naar
Noorwegen maakte en met een ouden Noor-
schen koetsier des nachts een plateau be
steeg om de middernachtzon te zien opgaan.
Toen de journalist getuige was van hot
ajestieuze verschijnsel, kwam hij zoodanig
onder de indruk, dat hij den ouden man
duidelijk maakte (met elkander spreken
konden zij niet) om een oud Noorsch lied
voor hem te zingen.
De koetsier begreep het tenslotte en zong
:n lied, dat diep ontroerde.
Maar nu vroeg de oude man den reiziger
om met gelijke munt te betalen. Deze kón
dat niet Hij had geen stem en geen lied,
aardig genoeg voor dit oogenblik.
Maar, zoo verhaalt hij, opeens begreep ik,
dat ik toch een dank- en loflied van
plaats ten hemel uit kon zenden en hardop
bad ik het „Onze Vader". Toen ik ophield
te bidden, kwam de oude Noor naar me
klopte mij op den schouder en stamelde iets
wilde hij zeggen: „Daar moeten wij ons
maar aan houden".
Het moge ons verootmoedigen te moeten
erkennen, dat men in het buitenland vaak
heel andere taal van ons hoort dan het ver
heven „Onze Vader".
DE NIEUWE VERKEERSWEG
BIJ ZALTBOMMEL
HET LAATSTE STUK GEMONTEERD
De nieuwe verkeersbrug bij Zaltbommel is
reeds zoo ver gevorderd, dat het laatste stuk
in den hoofdligger kon worden gemonteerd.
Bij het ontwerpen van deze brug heeft
het Rijksbureau voor bruggenbouw er naar
gestreefd haar aesthetisch te doen aanpas
sen bij de spoorbrug, welke 50 meter stroom
opwaarts ligt. Er komen 3 overspanningen
over het zomerbed te bouwen door Werk
spoor en 8 over het winterbed, dat zich
aan de Noordzijde van de rivier uitstrekt
Het bouwen van deze brug werd opgedra
gen aan een combinatie van drie construc
tiewerkplaatsen: Pletterij Enthoven te Delft,
Pennn en Bauduin te Dordrecht en Kloos te
Kinderdijk. Deze combinatie heeft genoem
de acht overspanningen gebouwd en in sa
menwerking met het Bouw- en Montage
bedrijf ter plaatse gemonteerd. De combina
tie is in haar arbeid zoo voorspoedig ge
weest, dat het werk een jaar te vroeg kon
worden opgeleverd.
De totale lengte van de overbrugging is
ongeveer 929 meter. De rijweg wordt 11 meter
breed; buiten de hoofdliggers komen voet
paden van 2 meter breedte.
Aan de Zuidzijde sluit de brug door een
ongeveer 4400 M. langen, nieuw te maken
toegangsweg aan op den bestaanden rijks
weg bezuideji Zaltbommel. Aan de Noord
zijde sluit zij door een ongeveer 760 M. lan
gen nieuw te maken toegangsweg aan op
den bestaanden rijksweg bij de kom van
Waarden burg.
De Zuidelijke toegangsweg wordt met een
viaduct over den weg op den Zuidelijken
Waalbandijk gevoerd.
Jlet werk is thans zoover gevorderd, dat
de onderbouw nagenoeg gereed is. De brug
gen van 2t winterbed, waarvan Maandag
de laatste ttaaf is gemonteerd, zullen waar
schijnlijk aan het einde van dit jaar geheel
gereed zijn. De bruggen over het zomerbed
zullen waaiochijnlijk in het najaar van 1933
gereed komen. Met den aanleg der opritten
zal binnenkort een aanvang worden gemaakt
Naar het zich thans iaat aanzien, zal de brug
begin 1934 voor het verkeer kunnen worden
opengesteld.
Op onze fotopagina vindt men een afbeel
ding van de nieuwe brug.
HET RAPPORT-WELTER
Naar de „Tel." verneemt, kan de publicatie
van het rapport der bezuinigingscommissie-
Weiter in het begin of midden der volgende
week worden verwacht.
KOSTELOOZE RIJWIELMERKEN
NIEUWE AANVRAAG-REGELING.
De aanvrage van kostelooze rijwielmerken
kon tot heden alleen geschieden op de kan
toren van de ontvangers der accijnsen, waai
toe de aanvragers persoonlijk ten kan
tore moesten verschijnen. Ten einde tege
moet te komen aan de bezwaren van hen,
die ver van een kantoor wonen, zullen be
langhebbenden met ingang van het belas
tingjaar 1932/33 de aanvraagformulieren ook
kunnen verkrijgen cn indienen bij den
dienstgeleider van den post waaronder zij
wonen, mits die post niet is gevestigd in
een plaats die ook standplaats is van een
ontvanger van de accijnzen.
OPLEIDING VLIEGTUIG-
BESTUURDER
De Minister van Waterstaat heeft alsnog
benoemd tct lid van de commissie van ad
vies voor de opleiding tot bestuurder van
verkeersvliegtuigen aan de Kweekschool
voor de Zeevaart te Amsterdam: Jhr. Mr
D. H. van L e n n e p, voorzitter van het
college van commissarissen van het Neder-
landsch Fonds ter aanmoediging van
's Lands Zeedienst, bestuurderen van de
Kweekschool voor de Zeevaart.
DE WINKELSLUITINGSWET
Aan den Minister van Economische Zaken
en Arbeid heeft de firma C. Jamin te Rotter
dam de volgende Open Brief gezonden:
„Met verschuldigden eerbied deelt de firma
C Jamin Uwe Excellentie mede, dat zij, nu
de winkelsluitingswet twee maanden in
werking is, ten duidelijkste ondervonden
heeft, dat hare aan 'Uwe Excellentne en de
leden der Staten Generaal kenbaar gemaakte
gedachte, dat door de inwerkingtreding; van
de betreffende wet het debiet ten zeerste zou
worden geschaad en de werkgelegenheid zou
worden verminderd, maar al te zeer bewaar
heid is.
Tengevolge van de betreffende wet ont
stond werkeloosheid voor een groot deel
van haar personeel.
Uit verschillende berichten welke haar
toekwamen en welke Uwe Excellentie er zeer
zeker over ontving, en verder van alge-
meene bekendheid zijn, blijkt de wet bij
allen er door getroffen, debietsvermindering
te veroorzaken met een zelfde als aoor haar
aangegeven ~evolg.
De handel in het algemeen en allen hetzij
direct of indirect erbij betrokken, ondervin
den de ongewenschte nadeelige gevolgen.
Velen zijn genoodzaakt, willen zij zich
niet de bestaansmogelijkheid geheel zien
ontnomen, de wet op allerlei wijze te ont
duiken.
Inmiddels is deze wet aan de consumen
ten ook allerminst sympathiek.
Zij richt zich thans tot Uwe Excellentie
met het dringend verzoek en is ervan over
tuigd dat hierin een wensch van allen er
door getroffen, tot U 6preekt, aan de leden
der Staten-Generaal voor te stellen, de wet
voor onbepaalden tijd op te schorten en in
middels een enquete te doen instellen naar
de van verschillende zijden en hare firma
aan Uwe Excellentie kenbaar gemaakte be-
't Is haar bekend, dat de Tweede Kamer op
reces is, doch zij vleit zich met de gedachte,
dat de Edelachtbare Leden gaarne bereid
zullen worden bevonden hun vacantie te
onderbreken om mede te kunnen werken
aan een zoo dringend noodig economisch
herstel.
In dezen tijd van crisiswetgeving kan
door opschorting van de wet een door haar
invoering c itstane crisis, worden opgeheven.
Met velen zou zijhet betreuren wanneer
hiermede noodeloos langer zou worden
gewacht en daardoor 6teeds ingrijpender en
oor menigeen onherstelbaar onheil zou ont
staan.
Zij is ervan overtuigd, dat een als door
haar aan Uwe Excellentie voorgestelde be
slissing door het grootste deel der Neder-
landsche bevolking zal worden toegejuichd
en gewaardeerd.
Zij verzoekt Uwe Excellentie beleefd, haar
Uwe goedgunstige beschikking met het oog
op het dringend karakter, ten spoedigste te
willen mededcelen".
UIT DE S.D.A.P.
We kniippen uit het laatste verslag van
de vergadering van het Partijbestuur der
S.D.A.P. de volgende mooten:
„Naar aanleiding van verzoeken om in
lichtingen over de verhouding van de „Ne
derlandsche Arbeiders Vredeswacht" tot de
Partij, besloot het Partijbestuur het volgen
de te publiceeren:
Na de mededeeling in het communiqué
•an de P.V.-vergadering van 7 Mei 1.1., dat
in de nieuwe statuten de bepalingen niet
meer voorkomen, die het P.B. vroeger aan
leiding hadden gegeven tot de uitspraak, dat
het lidmaatschap van de „Vredeswacht" voor
leden van onze partij ongewenscht is", heeft
deze organisatie tot een aantal partijgenoo-
ten en partijorganisaties het verzoek gericht
om zich bij haar aan te sluiten. Zij geeft
daarbij van het P.B.-besluit een interpre
ts.e. die den indruk kan vestigen, dat de
„Vredeswacht" door het P. B. is erkend. In
een Lrief aan een partijafdeeling vestigt het
bestuur van de afdeeling Amsterdam van
de „Vredeswacht" er de aandacht op, „dat
sinds de parijtbestuursvergadering van 12
Mei (d.m.z. 7 Mei) jl. onze organisatie er
kend is door deze instantie als een die
volkomen organisatorisch en disciplinair
werkt".
Het Partijbestuur herinnert er daarom
aan, dat in het communiqué van de P.B.-
vergadering van 7 Mei ook is medegedeeld
dat het P.B. van meening is, „dat aan een
organisatie als deze „Nederlandsche Arbei
ders Vredeswacht" geen voldoende behoef
te bestaat, om haar als een officieele in
stelling onzer beweging te erkennen".
Die lui van de Vredeswacht weten, hoe
zij een uitspraak van het partijbestuur moe
ten uitleggen, wanneer dit verlegen is met
zijn houding.
Voorts kwam het
absentisme der Kamerleden
aan de orde. Aldus:
„Het partijbestuur wijdde zijn aandacht
aan eenige ingekomen moties en brieven,
betrekking hebbende op het absenteïsme
in de Tweede Kamerfractie. Hoewel het
P.B. er mede bekend is, dat de Kamei
fractie zelf reeds haar aandacht aan dit
euvel heeft geschonken, besloot het toch
der fractie mede te deelen, dat ook 't P.B.
verwacht dat onze Kamerleden tijdens de
zittingen van het parlement zoo weinig
mogelijk afwezig zullen zijn".
Die actieve Kamerfractie, niet waar? Jan
vraagt aan Piet, Piet vraagt aan Klaas,
Klaas vraagt aan Jan enz. enz., waarom
hij niet in de Kamer aanwezig was; er
dan kijken Jan. Piet en Klaas elkaar glun
der en knipoogjes gevend aan; halen de
neus op en lachen schamper en beteekenis-
vol over de onnoozele zielen, die zich hier
mee bemoeien.,
'T HOUDT NIET OP
DE BURGEROORLOG IN DE S. D. A. P.
Alsof de Nederlandsche regeering de
grootste en geniepigste vijand van de arbei
ders en kleine burgers was, zoo gaat de
roode pers dag aan dag tegen haar tekeer.
Uit elke editie kan men uitdrukkingen knip
pen als deze:
Het geheel van de regeeringsmaatrege-
len overziende, behoeven wij geen oogen
blik in twijfel te verkeeren omtrent de
bedoelingen der regeering. Die bedoelin
gen zijn geen andere, dan om van de
crisis gebruik te maken, ten einde het
levenspeil der arbeidersklasse omlaag te
drukken. Het is niet waar, dat de zorg
voor de staatskas, voor de beroemde vei
ligheid van den gulden, daarbij haar
drijfveer "is.
Of dit:
Hoofdzaak in de regeeringspolitiek is,
de arbeidersklasse terug te dringen. Daar-
1 toe moet de ellendige en welberaden stop
zetting van alle bouwcredieten dienen.
Terwijl alle regeeringen overal hun best
doen, de werkloosheid in te dammen, is
deze Nederlandsche regeering erop uit,
welbewust Tlé werkloösHèid te venneer-
deren. Zij bevordert opzettelijke werk
loosheid in de bouwnijverheid, ten einde
de loonen te verlagr\
En ten derde:
Dat is de regeeringspolitiek, in al haar
maatregelen tegen de arbeidersklasse ge
richt Derhalve zal de arbeiderspolitiek
tegen de regeering gericht moeten zijn.
De betoogingen van dezen zomer dienen
om dit inzicht te versterken.
Let er wel op: hier wordt niet betoogd,
dat de maatregelen der regeering deze scha
delijke gevolgen moeten hebben; neei
het is het doe 1, het s t r e v e n, 'de w e
lust der regeering om allerlei ellende ovi
de bevolking te brengen.
Vanwaar deze bittere toon, welke discus-
ie eigenlijk onmogelijk maakt?
Ze is niet anders te verklaren dan uit het
feit dat in eigen kring burgeroorlog woedt
en dreigt Nu heeft de redactie het weer aan
de stok met Prof. B o n g e r, die evenals de
meest« leiders in de partij, het Amsterdam-
sche besluit afkeurt
Hoe vriendelijk het toegaat, blijkt wel uit
deze inleiding van de Volksredactie in een
polemiek met Prof". Bonger:
De meening van den schrijver, dat wij
te veel nakaarten" over deze zaak ont
radend, dit deden, omdat wij nog „zeer
groen in de problemen der democratie"
zijn (elders stelt hij ons de keus tot de
„naïevelingen en zwakkelingen" of tot
de „demagogen" te behooren), gaat van
een verkeerde meening omtrent onze
beweegredenen uit.
Zoo oordeelt de professor over de redactie-
doch .deze slaat terug en zegt:
Hoewel de schrijver ziehzelven bij her
haling aandiient als bijzonder op de
hoogte, moeten wij tot onzen spijt ver
klaren, dat zijn relaas daaromtrent we
melt van onjuistheden.
za?k «ff6"™* Van Pr0f" Bon*er over de
eJl?eV,en We ,°,P epn andere plaats.
t Bovenstaande is voldoende omde een-
hein in he S.D.A.P. tc demon,InwinIn Se
to ve™klaren d°r r!siactie' dic vastliep,
WETENSCHAPPELIJKE Voornaamste Nieuws.
SAMENKOMST V. U.
BEGRAFENIS Mr. A. J. v. SCHELVEN
RECTIFICATIE
wïn .heJ v®ralae van de begrafenis van
Va" Schelven stond vermeld, dat
Sn L1a\r« "!ir n 35 Dr' J" Hokman» rector
7?in- nr T rïr,l"Gymnasi,,m- Dit had m<*ten
S?: ?Aj-,P6kman- voorzitter van de Ver.
wKT en Vn h ar-?ndenvij?- Handelsonder-
arnHhB'sM,eX,teGSa5iUm dC
AMSTERDAM
OUD HOOFDINSPECTEUR VAN OOST
OVERLEDEN
Te Amsterdam is Maandagavond na een
Kortstondige ziekte op SC-jarigen leeftijd over
leden de heer A. P. F. van Oost. nud-honfd-
mspecteur van politie aldaar. De heer Van
Oost was chef van het voerwezen (thans be
reden politie). Hij was een zeer bekende fi
guur in de hoofdstad.
Bespreking van de referaten van
Prof. Dr. A. Goslinga en Prof. Mr.
V. H. Rutgers.
Morgen wordt te Leiden de 52ste jaar
vergadering gehouden van de Vereeniging
voor Hooger Onderwijs op Geref. grondslag,
waarvan uitgaat de Vrije Universiteit te
Amsterdam.
Naar gewoonte werd den dag tevoren
Wetenschappelijke Samenkomst gehouden.
In deze samenkomst, die hedenmorgen
gehouden werd in de Foyer van de Stads
gehoorzaal, werd een tweetal referaten be
sproken, die vooraf in druk waren
schenen.
Allereerst kwam in bespreking het refe
raat van Prof. Dr. A. Goslinga, van
Amsterdam, over
In dit referaat omlijnt Prof. Goslinga hét
begrip „Dietsch" als bedoeld niet in stam-
verwan tschappelijken of officieelen. doch in
Prof. Dr. A. GOSLINGA
politieken zin, dus betrekking hebbend op
deopvattingen van den „DietschenBond".
Een publicatie van dezen Bond, waarvoor
verscheiden schrijvers, zoowel Noord- als
Zjiid-Nederlandsche bijdragen leverden, on
der den naam „Voor183Q—-na" wordt ver
volgens besproken. Het is natuurlijk, dat ei
geen volkomen objectieve geschiedbeschrij-
ving bestaat Ieder, ook wie zich daarvan niet
bewust is, ondergaat den invloed van zijn
godsdienstige, staatkundige en economische
begrippen en dient zich dus ook hij zijn
historisch onderzoek ernstig af te vragen, of
de feiten wel aan de voorstellingen beant
woorden, en of zij inderdaad voldoende wor
den gestaafd. Aan dat gevaar zijn de schrij
vers en in het algemeen de voorstanders var
de „Dietsche" gedachte, dus de voorstan
ders van de vereeniging van de Nederlan
ders uit het zuiden met die uit het noorden
in één staatsverband, niet ontkomen.
De Dietsche geschiedbeschrijving legt aller
eerst den nadruk op het nationaal dualize
tusschen Nederlanders en Walen. Een r»e-
wijs van dit gevoelen wordt gezien in het
beloop van den Brusselschen opstand, door
Gerretson kernachtig getypeerd als een
Fransche commune op N'ederlandsch terri
toor. Gerretson heeft zich zeer beijverd om
de rol van Frankrijk in het licht te stellen.
Het is z.i. geheel onjuist te meenen, dat
Europa.onzen koning niet heeft gesteund.
Het was integendeel juist panische angst
voor het weder uitbreken der revolutie, wat
de houding van de cabinetten heeft bepaald.
Men was daarom bereid Louis Philippe te
accepteeren, wanneer die het ondier kon be
dwingen. Van die stemming heeft de Fran
sche diplomatie handig gebruik gemaakt
eerst om de Juli-monarchie erkend te krij
gen en na 25 Augustus om het Vereenigd
Koninkrijk te vernietigen. Dat deze „com
mune op Nederlandsch territoor" kon slagen
zou volgens Gerretson zijn gekomen, omdat
3e Nederlandsche gezindheid van het Boven-
en Beneden-Moerdijksche door onderlinge
tweedracht was gebroken.
Men meene echter niet dat wie den Bel
gischen opstand van „Dietsch" standpunt
bezien, in alle opzichten oordeelen als hij.
Anderen leggen veel sterker den nadruk op
het taalverschil en prijzen zeer de taal
politiek, van Willem I. Geyl noemt ook de
grieven- der liberalen en van de Room-
schen, waarover Steinmets nog al luchtig
heenloopt
Maar ook al zouden Walen en Franschen
den doorslag hebben gegeven, dan is daar
mede nog niet uitgemaakt dat de ondor-
gang van het Vereenigd Koninkrijk te zoe
ken is in het nationaal dualisme, de
tegenstelling va Fransch- en Nederlandsch-
gezindheid. De tegenstand kwam niet zelden
juist uit Vlaanderen, omdat de koning zoo
anti-clericaal was. De taalpolitiek van den
koning hield geen rekening met .de ver-
Franschte Vlamingen uit de betere standen,
die hij door te vernederlandsching van zich
vervreemdde. Bij massa potitionneerden
juist de Vlamingen voor taalvrijheid, hetgeen
met overheersching van het Fransch gelijk
stond. Toen de koning later deze „taalvrijheid
echter toestond, gaf dat groote teleurstel
ling bij Vlamingen als Bergmans e^ Willems
die don koning steeds zooveel mogelijk had
den gesteund. Het besluit Komt daarop neer,
schrijft de eerste, dat de zuidelijke gewest e
verklaard worden, Fransche provinciën tc
zijn. Er is bijgevolg vols<"-K-» ee^-i leden om
Willem I om zijn taalpolitiek zoo te prrjz'
Gemis aan eerbied voor het historisch ge-
wordene heeft den koning hele', met de
toestanden, die in het Zuiden eenmaal he
stonden, voldoende rekening te houden. Over
het geheel genomen was de bevolking der
Vlaamsrhe gewesten in sterke mate nnfi-
Hollandsch. Dat de Vlamingen perst aarzel
den, aan den opstand deel te nemen is
uitsluitend te danken aan de houding der
geestelijkheid, die eerst deze deelneming
heeft ontraden.
De verdienste der „Dietsche" peschledbe-
schrijvine. die nog slechts enkele jaren oud
is, ligt niet zoozeer in wat ze tot stand heeft
De nieuwe verkeersweg bij Zaltbommel.
(blz. 2)
Te Lausanne is een Britsch-Duitsch accoord
over de slotbetaling bereikt. De Franschen
zijn het daarmee nog niet eens. Herriot
heeft zijn op Vrijdag a.s. bepaalde vertrek
uit Lausanne weer uitgesteld.
De algemeene commissie der Ontwapenings
conferentie komt morgen bijeen. De kleinere
staten bezorgd over een resolutie van Simon.
De Kölnische Volkszeitung verboden.
Brand aan boord van de Dempo.
(Blz. 8)
Spionnage in de groote oorlog.
gebracht, als wel dat ze leven in de brou
werij heeft gebracht Zoodoende prikkelt ze
tot bezinning. Moge die prikkeling ertoe
leiden, dat men opnieuw over de vraag
stukken, die met 1S30 verband houden,
onderzoekingen instelle en er zich ernstig
rekenschap van geve. en dan niet alleen in en
buiten het Koninkrijk der Nederlanden, doch
ook aan deze en gene zijde van de taalgrens.
Daarna kwam in bespreking het referaat
van Prof. Mr. V. H. Rutgers, van Am
sterdam, over
„Het zwaard der overheid".
De strekking van deze symbolische uitdruk
king is, aldus het referaat, aan te geven de
macht der overheid, de macht die met name
ProfMr. V. II. RUTGERS
ook bij 't breken van weerstand in staat is tot
het uiterste te gaan. Die dwingende macht,
de actueele of potentieeie krachtsoefening,
waardoor de overheid haar taak ondanks
eiken weerstand kan vervullen, is niet in
technische formules onder tc brengen, wijl
het hier in de eerste plaats op verhoudingen
tusschen menschen aankomt. De macht der
overheid is van uur tot uur afhankelijk van
de samenwerking van velen. Ten slotte is
de macht der overheid vooral een staatkun
dige vraag. Het is deze vraag: wat vermag
de overheid, alle omstandigheden in aan
merking genomen?
Wat het rechtskarakter van het overheids
gezag in het algemeen aangaat, dat recht is
naar zijn aard exclusief. Met het inbrengen
in het leven van de menschheid van het in
stituut der overheid, van haar dwangmacht,
ook de rechtsorde pegeven. Tweeërlei ele
ment omvat deze rechtsorde: de instelling
der overheid en de normen welke door haar
worden beschermd.
Behalve de zwaardmacht zijn er ook nog
andere middelen om de orde der samen
leving te handhaven: het geweten, sociale
dwang cn economische dwang.
Het naast elkander bestaan van vele on
afhankelijke staten, elk met eigen zwaard,
laat de mogelijkheid van misbruik van dat
zwaard open, waarvan de gevolgen zoo ont
zettend zijn, dat de verantwoordelijkheid
voor het ontketenen van een oorlog door
niemand meer kan worden aanvaard. Op
het in de scheede doen blijven van het
zwaard is ook een groot deel van de inter
nationale werkzaamheid gericht. Daarop is
ook gericht het streven naar beslechting van
geschillen door arbitrage of rechtspraak, en
de in toenemende mate aanvaarde alge
meene verplichting om de geschillen daar-
te onderwerpen.
TWEEDE KAMER
Mr. DAMBRINK TOT KAMERLID
BENOEMD
De voorzitter van het Centraal Stem
bureau heeft in de vacature-Heemskerk, na
het bedanken voor zijn benoeming door Mr.
11. Bijleveld, thans tot lid van de Tweede
Kamer benoemd verklaard, de heer Mr. 11.
A. Dambrink te Utrecht
Nu de vacantietijd weer aanbreekt en
velen onzer lezers de krant aan hun
vacantie-adres willen ontvangen, ver
zoeken wij dezen vriendelijk de tijde
lijke adressen zoo spoedig mogelijk,
liefst 5 dagen van te voren, aan de
administratie schriftelijk op te geven,
met duidelijke vermelding van het
vaste adres en het vacan-
t i e-a dres, de data van begin
en einde der vacantie.