IHruitrp jCcittsrijr (ümirant Dagelijks verschijne nd Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken EERSTE BLAD. BINNENLAND. VACANTIE-ADRESSEN ABONNEMENT: Per kwartaal in Leiden en In plaat sen waar 'n agentschap gevestigd is 2.35 Franco per post 2.35 portokosten. Per week ƒ0.18 Voor het Buitenland bij wekelijk- sche zending w4.50 Bij dagelijksche zending „5.5C Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 cent met Zondagsblad V/% cent Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar Bureau: Breestriat 123 Telefoon 271Q (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936 No. 3702 WOENSDAG 6 JULI 1932 ADVSBTENTIEN Van 1 tct 5 regels—...............^. 1.1 TVt Elke iveel mper0-22V4 'r.gez. Mcdedeelingen van 1—5 regels2-30 Elke regel meyr__.,a 0.45 Bij contract belangrijke korting. Voor het bevragen aan t bureau wordt berekend 0.10 12e Jaargang Oil nummer bestaat uit TWEE bladen EEN VOLKSKRANT?, Duidelijker dan in menig andere politieke groep komt bij de R.K. Staatspartij tot uiting lioe er verschillende stroomingen in één verband kunnen samenleven. Zeker, de meeningsverschillen kunnen zich dusdanig toespitsen, dat er een afzon derlijk partijtje gevormd wordt, of dat, ge lijk we zagen, er vrees is voor een opkomen de storm; maar de elasticiteit van het partij verband blijkt toch wel heel groot Men heeft slechts te letten op het bestaan van verschillende roomsch-katholieke dag bladen, welke alle iets eigens hebben. Zoo nemen naast Maasbode en Tijd, welke een zeer algemeen karakter dragen, de Bra- bantschc bladen Volkskrant en Mor gen wel een zeer bizondere plaats in; om dat zij meer speciaal de wenschen der roomsch-kath. vakorganisaties verdedigen. Deze bladen hebben dan ook min of meer een „tweeslachtig" karakter (met welke uit drukking we niets onaangenaams willen zeggen). En dat is reeds enkele malen ge bleken. De redactie van de V o 1 k s k b.v. veroordeelde scherp een beslissing van de Tweede Kamer, waaraan ook enkele le den der redactie in hun kwaliteit van Ka merlid, hun stem hadden gegeven. Zij durf den de politieke gevolgen van verwerping van het overigens niet sympathieke regee- ringsvoorstel niet aan en stemden dus nood gedwongen voor. Daarom begrijpen we niet al te goed, dat de redactie van de Volkskrant met groote blijdschap meedeelde: De Volkskrant is een katholiek arbeiclersdagblad, het uitsluitend eigen dom thans van onze Katholieke Arbei dersbeweging. Dit bericht kan niet anders beteekenen, dan dat het R.K. Werkliedenverbond de Volkskrant geheel financiert en dus heer en meester over het blad is. En nu nemen we gaarne aan, dat het hoofdbestuur de redac tie veel vrijheid van bew^gjpg zal gunnen; wel begrijpend, dat schrijven op commando geestelijke slavernij is; maar het eigendoms recht zal ongetwijfeld invloed oefenen. En nu vragen wij ons af, of de Volks krant wel wezenlijk volks krant blij ft (als ze dit ooit geweest is), nu ze feitelijk orgaan der vakbeweging is geworden? Deze figuur lacht ons niet toe; evenmin als we het zouden toejuichen, dat een politieke partij rechtstreeks en volledig macht zou kunnen oefenen over een dagblad. Wat Dr. Kuyper eischte van den in publieke colleges geldt o. i. ook voor persorganen in hun verhouding tot geest verwante groepen: beginselprogram en trouw moeten richtsnoer zijn; maar eén slaafsche gehoorzaamheid is uit den booze. Volkskrantbeteekent in casu dus voortaan: arbeidersblad; orgaan voor het.ri. arbeiden- do volk. Ieder moet dat natuurlijk voor zich zelf weten; maar wie zulk een karakter aan zijn blad geeft, schaadt daarmee zijn invloed, omdat de objectiviteit in 't gedrang komt. Terecht verzette de Nederlander zich tegen de zonderlinge opvatting, welke in de Sociaal-Democraat tot uiting kwam: „de bestaansgrond van de vakbewe ging niet alleen haar taak maar zelfs haar bestaansgrond is: zoo lang mogelijk loonsverlaging keeren." Maar de hoofdredactie weet even goed als wij, dat niet alleen in die kringen vaak de leuze gehuldigd wordt: Ik ben natuurlijk voof dit of dat, o m d a t ik vakvereenigings- bestuurder ben. Dat is ook misl WANTOESTANDEN De crisisnarigheid heeft althans dit goeds, dat zij de oogen, zij het langzaam, opent voor allerlei misstanden in het maatschap pelijk leven. En geconstateerd mag worden, dat er op menig gebied kentering komt; zoo ook ten aanzien van de gehuwde ambtenares. Op ontslag der gehuwde ambtenares, voor zoover ze geen kostwinster is, wordt steeds meer aangedrongen. Thans voegt zich zelfs het liberale Handelsblad, uit welke kring tot heden het scherpste verzet rees, bij hen, die het een wantoestand noemen, dat in vele gezinnen een dubbel inkomen vloeit, terwijl vele andere van werkloozen- steun en onderstand moeten leven. Alleen maar, het liberale blad heeft het over I n d i c. Dat het ten onzent even erg, erger en ergerlijk is, schijnt de redactie niet to weten. De eveneens liberale Avondpost wijst zijn collega daarom terecht op binnenland- sche wantoestanden en vraagt:: Ms het niet evenzeer een wantoestand, die in ons land voorkomt, dat de man ad ministrateur is aan het eene en de vrouw referendaris aan het andere departement? Is het niet zoo, dat zoowel bij het middel baar als bij het lager onderwijs in vele ge. vallen beide echtgcnooten in overheidsfunc ties werkzaam zijn? Heeft de raad van Am sterdam niet zeer onlangs een vrouv hoogleeraar benoemd, wier man rector is aan een gymnasium of een lyceum? Worden er ook niet in particulieren dienst gehuwde vrouwen gehandhaafd, terwijl tallooze ge huwde en ongehuwde mannen snakken naar werk, of naar een betere positie? Is de strijd der vrouw om recht niet practisch uitge- loopen op onrecht (de dubbele functies, het dubbele salaris), dat de Overheid niet alleen tolereert, maar dat zij in eigen dienst hand haaft en bevordert?" Tegen deze algemeen bekende feiten valt moeilijk iets in te brengen. Want de kran ten, welke nog maar steeds deze wantoe standen verdedigen kunnen moeilijk erken nen, dat zij bang zijn voor feministische agitatie bij de stembus. En toch kan het niets anders dan kiezers vrees zijn. Hoe anders de tegenstelling Indië-Nederland te verklaren? HET „ONZE VADER" Toen Frederik van Eeden begraven werd, zou de letterkundige Henri Borel aan bet graf ook een woord spreken. Echter, hij deed dat niet Hij zweeg. Het waarom deelde hij later mee. De plechtigheid was besloten met het bidden van het „Onze Vader" het leek hem heiligschennis om na dit ont roerende gebed, dat Jezus ons geleerd heeft, nog menschelijko woorden te laten hioren. Dit was fijn gevoeld en eert den kunste naar. Het ware we/kelïjk banaal geweest om na zulk een slot nog slotwoorden te spreken. Dit ontroerende voorval bracht oen lezer van de T ij d- een reisverhaal in herinne ring. waaruit ook de majesteit van het vol maakte gebed blijkt. Hij las het ongeveer veertig jaar geleden in de Arohemsclie C r t., welker hoofdredacteur, een reis naar Noorwegen maakte en met een ouden Noor- schen koetsier des nachts een plateau be steeg om de middernachtzon te zien opgaan. Toen de journalist getuige was van hot ajestieuze verschijnsel, kwam hij zoodanig onder de indruk, dat hij den ouden man duidelijk maakte (met elkander spreken konden zij niet) om een oud Noorsch lied voor hem te zingen. De koetsier begreep het tenslotte en zong :n lied, dat diep ontroerde. Maar nu vroeg de oude man den reiziger om met gelijke munt te betalen. Deze kón dat niet Hij had geen stem en geen lied, aardig genoeg voor dit oogenblik. Maar, zoo verhaalt hij, opeens begreep ik, dat ik toch een dank- en loflied van plaats ten hemel uit kon zenden en hardop bad ik het „Onze Vader". Toen ik ophield te bidden, kwam de oude Noor naar me klopte mij op den schouder en stamelde iets wilde hij zeggen: „Daar moeten wij ons maar aan houden". Het moge ons verootmoedigen te moeten erkennen, dat men in het buitenland vaak heel andere taal van ons hoort dan het ver heven „Onze Vader". DE NIEUWE VERKEERSWEG BIJ ZALTBOMMEL HET LAATSTE STUK GEMONTEERD De nieuwe verkeersbrug bij Zaltbommel is reeds zoo ver gevorderd, dat het laatste stuk in den hoofdligger kon worden gemonteerd. Bij het ontwerpen van deze brug heeft het Rijksbureau voor bruggenbouw er naar gestreefd haar aesthetisch te doen aanpas sen bij de spoorbrug, welke 50 meter stroom opwaarts ligt. Er komen 3 overspanningen over het zomerbed te bouwen door Werk spoor en 8 over het winterbed, dat zich aan de Noordzijde van de rivier uitstrekt Het bouwen van deze brug werd opgedra gen aan een combinatie van drie construc tiewerkplaatsen: Pletterij Enthoven te Delft, Pennn en Bauduin te Dordrecht en Kloos te Kinderdijk. Deze combinatie heeft genoem de acht overspanningen gebouwd en in sa menwerking met het Bouw- en Montage bedrijf ter plaatse gemonteerd. De combina tie is in haar arbeid zoo voorspoedig ge weest, dat het werk een jaar te vroeg kon worden opgeleverd. De totale lengte van de overbrugging is ongeveer 929 meter. De rijweg wordt 11 meter breed; buiten de hoofdliggers komen voet paden van 2 meter breedte. Aan de Zuidzijde sluit de brug door een ongeveer 4400 M. langen, nieuw te maken toegangsweg aan op den bestaanden rijks weg bezuideji Zaltbommel. Aan de Noord zijde sluit zij door een ongeveer 760 M. lan gen nieuw te maken toegangsweg aan op den bestaanden rijksweg bij de kom van Waarden burg. De Zuidelijke toegangsweg wordt met een viaduct over den weg op den Zuidelijken Waalbandijk gevoerd. Jlet werk is thans zoover gevorderd, dat de onderbouw nagenoeg gereed is. De brug gen van 2t winterbed, waarvan Maandag de laatste ttaaf is gemonteerd, zullen waar schijnlijk aan het einde van dit jaar geheel gereed zijn. De bruggen over het zomerbed zullen waaiochijnlijk in het najaar van 1933 gereed komen. Met den aanleg der opritten zal binnenkort een aanvang worden gemaakt Naar het zich thans iaat aanzien, zal de brug begin 1934 voor het verkeer kunnen worden opengesteld. Op onze fotopagina vindt men een afbeel ding van de nieuwe brug. HET RAPPORT-WELTER Naar de „Tel." verneemt, kan de publicatie van het rapport der bezuinigingscommissie- Weiter in het begin of midden der volgende week worden verwacht. KOSTELOOZE RIJWIELMERKEN NIEUWE AANVRAAG-REGELING. De aanvrage van kostelooze rijwielmerken kon tot heden alleen geschieden op de kan toren van de ontvangers der accijnsen, waai toe de aanvragers persoonlijk ten kan tore moesten verschijnen. Ten einde tege moet te komen aan de bezwaren van hen, die ver van een kantoor wonen, zullen be langhebbenden met ingang van het belas tingjaar 1932/33 de aanvraagformulieren ook kunnen verkrijgen cn indienen bij den dienstgeleider van den post waaronder zij wonen, mits die post niet is gevestigd in een plaats die ook standplaats is van een ontvanger van de accijnzen. OPLEIDING VLIEGTUIG- BESTUURDER De Minister van Waterstaat heeft alsnog benoemd tct lid van de commissie van ad vies voor de opleiding tot bestuurder van verkeersvliegtuigen aan de Kweekschool voor de Zeevaart te Amsterdam: Jhr. Mr D. H. van L e n n e p, voorzitter van het college van commissarissen van het Neder- landsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst, bestuurderen van de Kweekschool voor de Zeevaart. DE WINKELSLUITINGSWET Aan den Minister van Economische Zaken en Arbeid heeft de firma C. Jamin te Rotter dam de volgende Open Brief gezonden: „Met verschuldigden eerbied deelt de firma C Jamin Uwe Excellentie mede, dat zij, nu de winkelsluitingswet twee maanden in werking is, ten duidelijkste ondervonden heeft, dat hare aan 'Uwe Excellentne en de leden der Staten Generaal kenbaar gemaakte gedachte, dat door de inwerkingtreding; van de betreffende wet het debiet ten zeerste zou worden geschaad en de werkgelegenheid zou worden verminderd, maar al te zeer bewaar heid is. Tengevolge van de betreffende wet ont stond werkeloosheid voor een groot deel van haar personeel. Uit verschillende berichten welke haar toekwamen en welke Uwe Excellentie er zeer zeker over ontving, en verder van alge- meene bekendheid zijn, blijkt de wet bij allen er door getroffen, debietsvermindering te veroorzaken met een zelfde als aoor haar aangegeven ~evolg. De handel in het algemeen en allen hetzij direct of indirect erbij betrokken, ondervin den de ongewenschte nadeelige gevolgen. Velen zijn genoodzaakt, willen zij zich niet de bestaansmogelijkheid geheel zien ontnomen, de wet op allerlei wijze te ont duiken. Inmiddels is deze wet aan de consumen ten ook allerminst sympathiek. Zij richt zich thans tot Uwe Excellentie met het dringend verzoek en is ervan over tuigd dat hierin een wensch van allen er door getroffen, tot U 6preekt, aan de leden der Staten-Generaal voor te stellen, de wet voor onbepaalden tijd op te schorten en in middels een enquete te doen instellen naar de van verschillende zijden en hare firma aan Uwe Excellentie kenbaar gemaakte be- 't Is haar bekend, dat de Tweede Kamer op reces is, doch zij vleit zich met de gedachte, dat de Edelachtbare Leden gaarne bereid zullen worden bevonden hun vacantie te onderbreken om mede te kunnen werken aan een zoo dringend noodig economisch herstel. In dezen tijd van crisiswetgeving kan door opschorting van de wet een door haar invoering c itstane crisis, worden opgeheven. Met velen zou zijhet betreuren wanneer hiermede noodeloos langer zou worden gewacht en daardoor 6teeds ingrijpender en oor menigeen onherstelbaar onheil zou ont staan. Zij is ervan overtuigd, dat een als door haar aan Uwe Excellentie voorgestelde be slissing door het grootste deel der Neder- landsche bevolking zal worden toegejuichd en gewaardeerd. Zij verzoekt Uwe Excellentie beleefd, haar Uwe goedgunstige beschikking met het oog op het dringend karakter, ten spoedigste te willen mededcelen". UIT DE S.D.A.P. We kniippen uit het laatste verslag van de vergadering van het Partijbestuur der S.D.A.P. de volgende mooten: „Naar aanleiding van verzoeken om in lichtingen over de verhouding van de „Ne derlandsche Arbeiders Vredeswacht" tot de Partij, besloot het Partijbestuur het volgen de te publiceeren: Na de mededeeling in het communiqué •an de P.V.-vergadering van 7 Mei 1.1., dat in de nieuwe statuten de bepalingen niet meer voorkomen, die het P.B. vroeger aan leiding hadden gegeven tot de uitspraak, dat het lidmaatschap van de „Vredeswacht" voor leden van onze partij ongewenscht is", heeft deze organisatie tot een aantal partijgenoo- ten en partijorganisaties het verzoek gericht om zich bij haar aan te sluiten. Zij geeft daarbij van het P.B.-besluit een interpre ts.e. die den indruk kan vestigen, dat de „Vredeswacht" door het P. B. is erkend. In een Lrief aan een partijafdeeling vestigt het bestuur van de afdeeling Amsterdam van de „Vredeswacht" er de aandacht op, „dat sinds de parijtbestuursvergadering van 12 Mei (d.m.z. 7 Mei) jl. onze organisatie er kend is door deze instantie als een die volkomen organisatorisch en disciplinair werkt". Het Partijbestuur herinnert er daarom aan, dat in het communiqué van de P.B.- vergadering van 7 Mei ook is medegedeeld dat het P.B. van meening is, „dat aan een organisatie als deze „Nederlandsche Arbei ders Vredeswacht" geen voldoende behoef te bestaat, om haar als een officieele in stelling onzer beweging te erkennen". Die lui van de Vredeswacht weten, hoe zij een uitspraak van het partijbestuur moe ten uitleggen, wanneer dit verlegen is met zijn houding. Voorts kwam het absentisme der Kamerleden aan de orde. Aldus: „Het partijbestuur wijdde zijn aandacht aan eenige ingekomen moties en brieven, betrekking hebbende op het absenteïsme in de Tweede Kamerfractie. Hoewel het P.B. er mede bekend is, dat de Kamei fractie zelf reeds haar aandacht aan dit euvel heeft geschonken, besloot het toch der fractie mede te deelen, dat ook 't P.B. verwacht dat onze Kamerleden tijdens de zittingen van het parlement zoo weinig mogelijk afwezig zullen zijn". Die actieve Kamerfractie, niet waar? Jan vraagt aan Piet, Piet vraagt aan Klaas, Klaas vraagt aan Jan enz. enz., waarom hij niet in de Kamer aanwezig was; er dan kijken Jan. Piet en Klaas elkaar glun der en knipoogjes gevend aan; halen de neus op en lachen schamper en beteekenis- vol over de onnoozele zielen, die zich hier mee bemoeien., 'T HOUDT NIET OP DE BURGEROORLOG IN DE S. D. A. P. Alsof de Nederlandsche regeering de grootste en geniepigste vijand van de arbei ders en kleine burgers was, zoo gaat de roode pers dag aan dag tegen haar tekeer. Uit elke editie kan men uitdrukkingen knip pen als deze: Het geheel van de regeeringsmaatrege- len overziende, behoeven wij geen oogen blik in twijfel te verkeeren omtrent de bedoelingen der regeering. Die bedoelin gen zijn geen andere, dan om van de crisis gebruik te maken, ten einde het levenspeil der arbeidersklasse omlaag te drukken. Het is niet waar, dat de zorg voor de staatskas, voor de beroemde vei ligheid van den gulden, daarbij haar drijfveer "is. Of dit: Hoofdzaak in de regeeringspolitiek is, de arbeidersklasse terug te dringen. Daar- 1 toe moet de ellendige en welberaden stop zetting van alle bouwcredieten dienen. Terwijl alle regeeringen overal hun best doen, de werkloosheid in te dammen, is deze Nederlandsche regeering erop uit, welbewust Tlé werkloösHèid te venneer- deren. Zij bevordert opzettelijke werk loosheid in de bouwnijverheid, ten einde de loonen te verlagr\ En ten derde: Dat is de regeeringspolitiek, in al haar maatregelen tegen de arbeidersklasse ge richt Derhalve zal de arbeiderspolitiek tegen de regeering gericht moeten zijn. De betoogingen van dezen zomer dienen om dit inzicht te versterken. Let er wel op: hier wordt niet betoogd, dat de maatregelen der regeering deze scha delijke gevolgen moeten hebben; neei het is het doe 1, het s t r e v e n, 'de w e lust der regeering om allerlei ellende ovi de bevolking te brengen. Vanwaar deze bittere toon, welke discus- ie eigenlijk onmogelijk maakt? Ze is niet anders te verklaren dan uit het feit dat in eigen kring burgeroorlog woedt en dreigt Nu heeft de redactie het weer aan de stok met Prof. B o n g e r, die evenals de meest« leiders in de partij, het Amsterdam- sche besluit afkeurt Hoe vriendelijk het toegaat, blijkt wel uit deze inleiding van de Volksredactie in een polemiek met Prof". Bonger: De meening van den schrijver, dat wij te veel nakaarten" over deze zaak ont radend, dit deden, omdat wij nog „zeer groen in de problemen der democratie" zijn (elders stelt hij ons de keus tot de „naïevelingen en zwakkelingen" of tot de „demagogen" te behooren), gaat van een verkeerde meening omtrent onze beweegredenen uit. Zoo oordeelt de professor over de redactie- doch .deze slaat terug en zegt: Hoewel de schrijver ziehzelven bij her haling aandiient als bijzonder op de hoogte, moeten wij tot onzen spijt ver klaren, dat zijn relaas daaromtrent we melt van onjuistheden. za?k «ff6"™* Van Pr0f" Bon*er over de eJl?eV,en We ,°,P epn andere plaats. t Bovenstaande is voldoende omde een- hein in he S.D.A.P. tc demon,InwinIn Se to ve™klaren d°r r!siactie' dic vastliep, WETENSCHAPPELIJKE Voornaamste Nieuws. SAMENKOMST V. U. BEGRAFENIS Mr. A. J. v. SCHELVEN RECTIFICATIE wïn .heJ v®ralae van de begrafenis van Va" Schelven stond vermeld, dat Sn L1a\r« "!ir n 35 Dr' J" Hokman» rector 7?in- nr T rïr,l"Gymnasi,,m- Dit had m<*ten S?: ?Aj-,P6kman- voorzitter van de Ver. wKT en Vn h ar-?ndenvij?- Handelsonder- arnHhB'sM,eX,teGSa5iUm dC AMSTERDAM OUD HOOFDINSPECTEUR VAN OOST OVERLEDEN Te Amsterdam is Maandagavond na een Kortstondige ziekte op SC-jarigen leeftijd over leden de heer A. P. F. van Oost. nud-honfd- mspecteur van politie aldaar. De heer Van Oost was chef van het voerwezen (thans be reden politie). Hij was een zeer bekende fi guur in de hoofdstad. Bespreking van de referaten van Prof. Dr. A. Goslinga en Prof. Mr. V. H. Rutgers. Morgen wordt te Leiden de 52ste jaar vergadering gehouden van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Geref. grondslag, waarvan uitgaat de Vrije Universiteit te Amsterdam. Naar gewoonte werd den dag tevoren Wetenschappelijke Samenkomst gehouden. In deze samenkomst, die hedenmorgen gehouden werd in de Foyer van de Stads gehoorzaal, werd een tweetal referaten be sproken, die vooraf in druk waren schenen. Allereerst kwam in bespreking het refe raat van Prof. Dr. A. Goslinga, van Amsterdam, over In dit referaat omlijnt Prof. Goslinga hét begrip „Dietsch" als bedoeld niet in stam- verwan tschappelijken of officieelen. doch in Prof. Dr. A. GOSLINGA politieken zin, dus betrekking hebbend op deopvattingen van den „DietschenBond". Een publicatie van dezen Bond, waarvoor verscheiden schrijvers, zoowel Noord- als Zjiid-Nederlandsche bijdragen leverden, on der den naam „Voor183Q—-na" wordt ver volgens besproken. Het is natuurlijk, dat ei geen volkomen objectieve geschiedbeschrij- ving bestaat Ieder, ook wie zich daarvan niet bewust is, ondergaat den invloed van zijn godsdienstige, staatkundige en economische begrippen en dient zich dus ook hij zijn historisch onderzoek ernstig af te vragen, of de feiten wel aan de voorstellingen beant woorden, en of zij inderdaad voldoende wor den gestaafd. Aan dat gevaar zijn de schrij vers en in het algemeen de voorstanders var de „Dietsche" gedachte, dus de voorstan ders van de vereeniging van de Nederlan ders uit het zuiden met die uit het noorden in één staatsverband, niet ontkomen. De Dietsche geschiedbeschrijving legt aller eerst den nadruk op het nationaal dualize tusschen Nederlanders en Walen. Een r»e- wijs van dit gevoelen wordt gezien in het beloop van den Brusselschen opstand, door Gerretson kernachtig getypeerd als een Fransche commune op N'ederlandsch terri toor. Gerretson heeft zich zeer beijverd om de rol van Frankrijk in het licht te stellen. Het is z.i. geheel onjuist te meenen, dat Europa.onzen koning niet heeft gesteund. Het was integendeel juist panische angst voor het weder uitbreken der revolutie, wat de houding van de cabinetten heeft bepaald. Men was daarom bereid Louis Philippe te accepteeren, wanneer die het ondier kon be dwingen. Van die stemming heeft de Fran sche diplomatie handig gebruik gemaakt eerst om de Juli-monarchie erkend te krij gen en na 25 Augustus om het Vereenigd Koninkrijk te vernietigen. Dat deze „com mune op Nederlandsch territoor" kon slagen zou volgens Gerretson zijn gekomen, omdat 3e Nederlandsche gezindheid van het Boven- en Beneden-Moerdijksche door onderlinge tweedracht was gebroken. Men meene echter niet dat wie den Bel gischen opstand van „Dietsch" standpunt bezien, in alle opzichten oordeelen als hij. Anderen leggen veel sterker den nadruk op het taalverschil en prijzen zeer de taal politiek, van Willem I. Geyl noemt ook de grieven- der liberalen en van de Room- schen, waarover Steinmets nog al luchtig heenloopt Maar ook al zouden Walen en Franschen den doorslag hebben gegeven, dan is daar mede nog niet uitgemaakt dat de ondor- gang van het Vereenigd Koninkrijk te zoe ken is in het nationaal dualisme, de tegenstelling va Fransch- en Nederlandsch- gezindheid. De tegenstand kwam niet zelden juist uit Vlaanderen, omdat de koning zoo anti-clericaal was. De taalpolitiek van den koning hield geen rekening met .de ver- Franschte Vlamingen uit de betere standen, die hij door te vernederlandsching van zich vervreemdde. Bij massa potitionneerden juist de Vlamingen voor taalvrijheid, hetgeen met overheersching van het Fransch gelijk stond. Toen de koning later deze „taalvrijheid echter toestond, gaf dat groote teleurstel ling bij Vlamingen als Bergmans e^ Willems die don koning steeds zooveel mogelijk had den gesteund. Het besluit Komt daarop neer, schrijft de eerste, dat de zuidelijke gewest e verklaard worden, Fransche provinciën tc zijn. Er is bijgevolg vols<"-K-» ee^-i leden om Willem I om zijn taalpolitiek zoo te prrjz' Gemis aan eerbied voor het historisch ge- wordene heeft den koning hele', met de toestanden, die in het Zuiden eenmaal he stonden, voldoende rekening te houden. Over het geheel genomen was de bevolking der Vlaamsrhe gewesten in sterke mate nnfi- Hollandsch. Dat de Vlamingen perst aarzel den, aan den opstand deel te nemen is uitsluitend te danken aan de houding der geestelijkheid, die eerst deze deelneming heeft ontraden. De verdienste der „Dietsche" peschledbe- schrijvine. die nog slechts enkele jaren oud is, ligt niet zoozeer in wat ze tot stand heeft De nieuwe verkeersweg bij Zaltbommel. (blz. 2) Te Lausanne is een Britsch-Duitsch accoord over de slotbetaling bereikt. De Franschen zijn het daarmee nog niet eens. Herriot heeft zijn op Vrijdag a.s. bepaalde vertrek uit Lausanne weer uitgesteld. De algemeene commissie der Ontwapenings conferentie komt morgen bijeen. De kleinere staten bezorgd over een resolutie van Simon. De Kölnische Volkszeitung verboden. Brand aan boord van de Dempo. (Blz. 8) Spionnage in de groote oorlog. gebracht, als wel dat ze leven in de brou werij heeft gebracht Zoodoende prikkelt ze tot bezinning. Moge die prikkeling ertoe leiden, dat men opnieuw over de vraag stukken, die met 1S30 verband houden, onderzoekingen instelle en er zich ernstig rekenschap van geve. en dan niet alleen in en buiten het Koninkrijk der Nederlanden, doch ook aan deze en gene zijde van de taalgrens. Daarna kwam in bespreking het referaat van Prof. Mr. V. H. Rutgers, van Am sterdam, over „Het zwaard der overheid". De strekking van deze symbolische uitdruk king is, aldus het referaat, aan te geven de macht der overheid, de macht die met name ProfMr. V. II. RUTGERS ook bij 't breken van weerstand in staat is tot het uiterste te gaan. Die dwingende macht, de actueele of potentieeie krachtsoefening, waardoor de overheid haar taak ondanks eiken weerstand kan vervullen, is niet in technische formules onder tc brengen, wijl het hier in de eerste plaats op verhoudingen tusschen menschen aankomt. De macht der overheid is van uur tot uur afhankelijk van de samenwerking van velen. Ten slotte is de macht der overheid vooral een staatkun dige vraag. Het is deze vraag: wat vermag de overheid, alle omstandigheden in aan merking genomen? Wat het rechtskarakter van het overheids gezag in het algemeen aangaat, dat recht is naar zijn aard exclusief. Met het inbrengen in het leven van de menschheid van het in stituut der overheid, van haar dwangmacht, ook de rechtsorde pegeven. Tweeërlei ele ment omvat deze rechtsorde: de instelling der overheid en de normen welke door haar worden beschermd. Behalve de zwaardmacht zijn er ook nog andere middelen om de orde der samen leving te handhaven: het geweten, sociale dwang cn economische dwang. Het naast elkander bestaan van vele on afhankelijke staten, elk met eigen zwaard, laat de mogelijkheid van misbruik van dat zwaard open, waarvan de gevolgen zoo ont zettend zijn, dat de verantwoordelijkheid voor het ontketenen van een oorlog door niemand meer kan worden aanvaard. Op het in de scheede doen blijven van het zwaard is ook een groot deel van de inter nationale werkzaamheid gericht. Daarop is ook gericht het streven naar beslechting van geschillen door arbitrage of rechtspraak, en de in toenemende mate aanvaarde alge meene verplichting om de geschillen daar- te onderwerpen. TWEEDE KAMER Mr. DAMBRINK TOT KAMERLID BENOEMD De voorzitter van het Centraal Stem bureau heeft in de vacature-Heemskerk, na het bedanken voor zijn benoeming door Mr. 11. Bijleveld, thans tot lid van de Tweede Kamer benoemd verklaard, de heer Mr. 11. A. Dambrink te Utrecht Nu de vacantietijd weer aanbreekt en velen onzer lezers de krant aan hun vacantie-adres willen ontvangen, ver zoeken wij dezen vriendelijk de tijde lijke adressen zoo spoedig mogelijk, liefst 5 dagen van te voren, aan de administratie schriftelijk op te geven, met duidelijke vermelding van het vaste adres en het vacan- t i e-a dres, de data van begin en einde der vacantie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1932 | | pagina 1