VRIJDAG 1 JULI 1932
EERSTE BLAD PAG. 2
BUITENLAND
GOEDE WIL EN TOENADERING
Met grootcn ijver wordt thaös te Lausan
ne het werk voortgezet.
De beide commissies, die Woensdag op
voorstel van MacDonald zijn ingesteld,
hebben Woensdagavond tot in den nacht
vergaderd.
Die voor de economische en commercieele
zaken is al gereed met haar taak: ze stelt
voor twee ondercommies te benoemen: één
voor de financiën en één voor de economie.
Deze zullen moeten behandelen, de beper
kingen in het geldverkeer en in den handel,
de basisprijs van de goederen en de kwes
ties van monetairen aard en van het cre-
diet. In die onder-commissies zal elk der
7,qs uitnoodigende mogendheden (België,
Duitschland, Engeland, Frankrijk, Italië en
lapan) door een financieel en een econo
misch lid vertegenwoordigd zijn. De Vol
kenbond zal bovendien verzocht worden
drie van zijn leden, anderen dan de ge
noemde zes, te vragen zich op dezelfde wij
ze in de commissies te doen vertegenwoor
digen. Op een later tijdstip zal dan een der
gelijke' uitnoodiging tot de Ver. Staten wor
den gericht, opdat deze dan ook zullen
kutraen medewerken aan de voorbereiding
van de economische wereldconferentie, die
in het najaar, vermoedelijk October, te Lon
den zal worden gehouden.
Ook het bureau der conferentie, dat ver
eenzelvigd schijnt te moeten worden met de
commissie, die zich met de herstel kwestie
heeft bezig te houden, is in volle actie ge
weest. Het is weliswaar nog niet tot een
resultaat gekomen, maar het schijnt, dat de
standpunten elkander naderen.
Wij maakten reeds melding van de Duit-
sche bereidwilligheid om onder bepaalde
voorwaarden een geldelijke bijdrage te le
veren (die dan geen „schadeloosstelling"
meer zal mogen heeten) in een wereldher-
stelfonds.
Daar is bij de onderhandelingen van Don
derdag een Fransch voorstel tegenover ge
komen, welks inhoud hierop neerkorft, dat
de geallieerden afstand doen van hun
eischen tot schadeloosstelling, wanneer
Duitschland zich verplicht tot een slotbeta-
ling, hetzij van zes milliard mark, die ver
minderd zou kunnen worden met 't bedrag,
dat de Amerikanen zullen vorderen, hetzij
van 2 milliard, die dan echter vermeerderd
moeten worden met eventueele hoogere
eischen der Amerikanen van hun schulde-
De Duitschers hebben zich hier echter
standvastig tegen verzet. Zij zijn wel be
reid tot de algemeene kas bij te dragen
maar slechts met een bescheldene en niet-
rekbare schuldbekentenis.
Herriot blijkt echter onvermoeibaar in
zijn pogingen om de conferentie tot een
goed resultaat te brengen. Gisteravond ver
luidde alweer, dat de Frausche premier,
nu de Duitschers zijn voorstel hebben al
gewezen, met een volkomen nieuw plan zou
komen, dat hij eerst „even" te Parijs ging
bespreken om er dan Zaterdagmorgen mee
ter conferentie te komen.
Ook Von Papen gaat weer voor enkele
dagen naar Berlijn om overleg te plegen
met zyn kabinet.
Zoo wordt er dus niet alleen met ijver
maar ook met grooten ern6t gewerkt. Men
heeft het er klaarblijkelijk op gezet om de
finitief werk te verrichten, nu de toestand
van de wereld zulks met onverbiddelijke
krachfr vereischt, t
Alles wijst erop, dat men elkander nadert
Was de onzekere factor Amerika en zijn
onwilligheid om in de Europeesche finan-
cieele besprekingen betrokken te worden
niet zoo sterk dan zou men hoogstwaar
schijnlijk reeds tot een overeenkomst ge
raakt zijn.
Doch ook buiten Amerika om imoet at
wederzijdsche goede wil in staat zijn tot
eenstemmigheid te komen.
Wij hopen, dat we dit heuglijk feit spoe
dig kunnen berichten.
Lausanne verklaarde Herriot o.a. het vol
gende:
Ik Tertrouw op het succes van de Con
ferentie te Lausanne. De conferentie moet
succes hebben, alleen reeds om de eenvou
dige reden, dat een mislukking niet denk
baar is. Wij Franschen hebben een groot
voordeel te Gcnève en dat is mijn persoon
lijke sympathie voor MacDonald. De vriend
schap tusschen MacDnoald en mij is een
symbool van de vriendschap tusschen onze
beide naties. Van het eerste begin der con
ferentie bestond er t.a.v. alle principieele
kwesties nauwe overeenstemming tusschen
MacDonald en mij.
Frankrijk heeft zijn best gedaan het En-
eelsche standpunt te begrijpen, dat vér
gaande betalingsoverdrachten zoowel van
oorlogsschulden als van herstelbetalingen in
de huidige situatie van economische verar
ming der geheele jvereld onmogelijk is.
Gedurende alle onderhandelingen had
Herriot zich nauwkeurig gehouden aan
rapport van Bazel.
De Fransche delegatie was vast besloten
een spoedige, definitieve regeling te vinden.
Frankrijk was bereid offers te brengen en
zijn rechtmatige eischen t« beperken, op
dat de conferentie zou kunnen slagen.
Frankrijk deed dit in de hoop, dat een
succes te Lausanne, dat gevolgd zal worden
door een vriendschappelijke overeenkomst
met Amerika, meer tot het herstel van de
wereldwelvaart kan bijdragen dan iets an
ders.
STRESEMANNS OMGEVING
STERFT UIT
(Van onzen Duitschen correspondent)
Ongeveer terzelfder tijd loopen twee
doodsberichten binnen, die te denken ge
ven: twee mannen uit de naaste omgeving
van wijlen Stresemann zijn heenggaan Dr.
Fritz Mittelmann en Ernst Scholz. In den
glanstijd van Stresemanns „Erfüllungs-
politik" hoorde men vooral Scholz veel noe
men. Hij behoorde tot de wegbereiders van
het nieuwe Duitschland, was aanvankelijk
tegenhanger, later een tijouw medewerker
van Stresemann. Jaren achtereen was hij
voorzitter dep Duitsche Volkspartij, totdat
ook hem zijn gezondheidstoestand noopte,
zich voorgoed uit het politieke leven terug
te trekken.
Toen de oorlog uitbrak, was Scholz eerste
burgemeester in Kassei, als majoor der re
serve nam hij deel aan den oorlog, later
ontmoetten wij hem als burgemeester van
Charlottemburg en in 1920 trad hij naar vo
ren als „Reichswirtschaftsminister". Hij
werd als een der besten van zijn partij ge
waardeerd. Met toenemende bezoigdheid en
niet zonder verbittering volgde hij den gang
van zaken, sedert hij de leiding der partij
in dr. Dingeldey moest overgeven.
Dr. Fritz Mittelmann, de vroegere rijks
dagafgevaardigde der Volkspartij, is te Dus-
seldorp in een kliniek overleden. Hij ver
tegenwoordigde in het parlement het dis
trict Pommeren. Ook hij zag zich om gezond
heidsredenen gedwongen, zich uit het poli
tieke leven terug te trekken.
LONDEN, 1 Juli. Mac Donald heeft den
kanselier van de schatkist Neville Chamber
lain, die gisteren uit Lausanne t? Londen
arriveerde, telefonisch verzocht onmiddel
lijk naar Lausanne terug te keeren, aange
zien zijn aanwezigheid voor eenige details
hot noodzakelijk maakt. In tegenstelling tot
zijn aanvankelijk voornemen, keert Cham
berlain derhalve heden weer naar Zwitser
land térug.
Onverwacht bezoek van Herriot
aan von Papen.
LAUSANNE, 30 Juni. De *ittin~ van het
bureau der conferentie, welke plaats had
onder voorzitterschap van Mac Donald,
werd tegen zes uur voor een uur geschorst.
Tijdens deze onderbreking heeft Herriot
zich onverwacht in gezelschap van zijn ka
binetschef naar hotel Savoye hegeven, waar
hij een onderhoud bad met den Rijkskan
selier en de Duitsche ministers.
Dit onverwachtsch bezoek wordt algemeen
aldus geïnterpreteerd dat op voorstel van
Engeland thans de laatste pogingen zullen
wonden gedaan om een directe overeen
stemming tot stand te brengen tusschen
de-Duitsche en Fransche regeering.
Het bureau der conferentie, dat den ge
heelen ochtend, ten slotte zonder de verte
genwoordigers van Duitschland vergaderd
ha;d„ kwam om halfdrie onmiddellijk na
den lunch opnieuw bijeen in de vertrekken
irai) den Britschen premier.
LAUSANNE, 30 Juni. Het bezoek van Her-
ridt' aan den Rijkskanselier duurde 40 mi
nuten. Na afloop bracht von Papen den
Fr&ifschen premier naar zijn auto. Daar
Hërriot Zondagavond uit Parijs naar Lau
sanne terugkeert, schijnt er geen sprake te
zijn van een beëindiging, d.i. een misluk
king der conferentie.
Geruchten over voorstellen der
geallieerden.
PARIJS. 90 Juni. De bijzondere corres
pondent te Lausanne van Havas meent te
weten, dat de geallieerden heden het vol
gende voorstel hebben uitgewerkt:
1. De rrediteur-staten zijn bereid af te zien
van alle verdere Duitsche betalingen op
herstel rekening, wanneer Amerika afziet
van de intcrgeallieerde schulden.
2. Duitschland doet de B.I.B. terstond
door de rijkregeering gegarandeerde schuld
bekentenissen toekomen, die echter eerst
van dien dag af rente gaan dragen waar
op Duitschland zijn betalingscapaciteit her
kregen heeft Deze schuldbekentenissen zul
len 7 milliard goudmark bedragen.
LONDEN. 1 Juli. In een onderhoud met
een correspondent van de Daily Mail te
AANSLAG OP UN1VERSITEITS-
RECTOR TE WEENEN
DOOR EEN COLLEGA
Bij de onthulling van een grafmonument
op hot centrale kerkhof te Weenen heeft pro
fessor Schneider van de universiteit te Wee
nen op den nieuwen rector der universiteit
prof. Abel, een schot gelost. Prof. Schneider
was op den rector toegetreden met de woor
den: „Nu zullen wij eindelijk eens afre
kenen!"
Het schot miste echter zijn doel. Toen prof.
Schneider nogmaals wide vuren, kon de
naast hem staande burgemeester Dr. Seitz
hem dit nog juist beletten.
Prof. Schneider werd onmiddellijk ge-
arresteed. Hij schijnt in een oogenblik van
verstandsverbijstering gehandeld te hebben.
HET TAAL-ONTWERP IN BELGIE
AANGENOMEN
OVERWINNING DER MINIMALISTEN
In de Belgische Kamer is Donderdagmid
dag met 80 stemmen (katholieken en libera
len) tegen 12 fronters en 63 onthoudingen
(socialisten en zes liberalen) het wetsvoor
stel goedgekeurd inzake de taalregeling bij
het lager- en middelbaar onderwijs, nadat
tevoren de artikelen werden goedgekeurd
in den geest, zooals door Van Cauwelaert
geëischt.
Renkin, de minister-president, had met
een verwijzing naar den internationalen
toestand, de Kamer gesmeekt, geen crisis
to veroorzaken.
Voor de Vlaamsche minimalisten betee-
kent dit een overwinning; anderzijds is het
ook een overwinning voor de regeering, al
thans de dreigende regeeringscrisis is voor-
loopjg van de baan.
POLITIEKE VECHTPARTIJ
TUSSCHEN STUDENTEN
De universiteit gesloten
Een hevige vechtpartij tusschen links- en
rechts-geöriënteerde studenten in d§ vesti
bule der Berlijnsche universiteit heeft den
rector genoodzaakt de universiteit voor gis
ter en heden te sluiten. Het begon met ge
zang en gejoel van nazi-studenten, die blij
kens hun uitroepen, wilden, dat de joden uit
de universiteit zouden uitgesloten worden.
De linksche studenten verzetten zich daar
tegen. Nadat het gebouw ontruimd was, wer
den de vechtpartijen op straat voortgezet.
Een groote politiemacht was noodig om orde
te scheppen. Het bleek achteraf dat vier
linksche studenten vrij ernstig gewond wer
den. Vandaag zou de senaat der universiteit
beraadslagen.
Handhaven de nationaal-socialisten hun
eisch, dat de joden van de universiteit ver
wijderd moeten worden en zeker niet meer
in de vestibule mogen verschijnen, dan zal
de universiteit tot na afloop van het semes
ter gesloten blijven, hetgeen dan zou betee-
kenen, dat dit semester voor de studenten
aan de Berlijnsche universiteit niet meege
rekend wordt.
ECONOMISCH PROGRAM DER
CHILEENSCHE REGEERING
IEDER BURGER BEZITTER
De consul van Chili hier te lande, de heer
A. Wiechman, heeft van de nieuwe regecring
der Chileensche republiek eert telegram ont
vangen, waarin wordt medegedeeld, dat deze
regeering op economisohen grondslag is geba
seerd.
Er is ingesteld een nationale economische
raad, aan welk lichaam de verschillende eco
nomische vraagstukken ter beslissing zullen
worden voorgelegd door een algemeen secre
tariaat, waarin ook een drietal personen van
Duitsche of Fransche nationaliteit zitting
hebben.
In zijn eerste zitting heeft de Raad de eco
nomische politiek der nieuwe regeering in de
volgende punten vastgelegd:
1. Verbetering van de betalingsbalans.
2. Het voeren van zoodanige financleele
politiek, dat inflatie voorkomen wordt.
De regeering heeft voorts beslag gelegd op
de groote landgoederen van die bezitters, die
daarvoor van de hypotheekbank meer dan de
werkelijke waarde hebben ontvangen.
Het streven der regeering is, om ieder tot
bezitter te maken, en daarom heeft zij den
eigendom der kleine bezitters en dien van
de tusschenklasse gegarandeerd.
SPRINKHANENPLAAG OP SARDINIË
Groote schade
Op Sardinië hébben reusachtige zwermen
sprinkhanen groote schade aangericht. Het
spoorwegverkeer werd gestoord daar de
sprinkhanen zich op de spoorstaven hadden
genesteld, zoodat uit vrees voor ontsporing
dc treinen langzaam moesten rijden. De in
secten zijn uit Noord Amerika afkomstig.
DE BEZUINIGINGEN IN FRANKRIJK
Volgens Havas bevat het financieele wets
ontwerp (1 vandaag bij de Kamer ingediend
zal worden o.a. de volgende voorstellen: Ver
laging van de militaire credieten met in het
geheel 10 pcL; vermindering met 5 pet. van
de uitgaven voor de staatsambtenaren,
echter zonder salarisvermindering; uitbrei
ding van de belasting op den omzet op de
confectiebedrijven; belasting van de inleg
gingen bij de spaarbanken en verhooging
van de inkomstenbelasting. Op deze wijze
moet 4 milliard van het deficit van oy2 mil
liard gedekt worden.
Severing weigert.
De rijksminister van bianenlandsche za
ken heeft den Pruisischen minister van bin-
nenlandsche zaken, Severing, verzocht, de so
ciaal-democratische „Vorwarts" en de katho
lieke „Kolnische Volkszeitung" elk voor 5
dagen te verbieden.
Later wordt gemeld:
Vorwarts en Kolnische Volkszeitung zullen
voorloqpig verder verschijnen, daar de Prui
sische regeering besloten heeft geen gevolg
te geven aan het verzoek van rijksminister
Von Ga/J.
Het Rijksgereohtshof heeft nu tot taak de
staatsrecht.lijke beslissing in dezen te tref
fen.
Volgens de Duitsche pers wordt Von Gayl's
verlangen tot verbod van de Köln. Volkszei
tung gemotiveerd met een verwijzing naar
een artikel in de Köln. ""olkszeitung van 26
Juni jl. onder het opschrift „Ernstige mis
greep van den rijkskanselier": „Is de heer
Von Papen nog als delegatielijder te hand
haven?"
Het verzoek tot verbod van de „Vorwarts"
berust op de publicatie van een artikel in dit
blad getiteld: „Het volk moet betalen, opdat
S. A. kan paradeeren". Er wordt in beweerd
dat de middelen die op grond van de nood
verordening voor het handhaven van maat
regelen voor werkloozen steun en sociale
verzekering, alsmede voor het verlichten
de crisislasten der gemeenten worden
geëischt, dienen om de S. A. en de S. S. op
nieuw in de kleeren te steken. y
OVERSTROOMINGEN IN ROEMENIE
Ruim twintigduizend dakloozen
Het aantal personen, dat tengevolge van
de uitbreiding van de overstroomingen in
het Noorden van Moldavië eri in Bessarabië
dakloos is, wordt geschat op minstens 20.000
Verscheidene steden, in de eerste plaats
issy en Cernautzi, zijn door het water ge
heel geïsoleerd. Tal van huizen zijn, door
"het water ondermijnd, ingestort, waarbij
verscheidene slachtoffers- zouden zijn gedood
of gewond.
„TERUG NAAR BRöNING".
Naar de Germania mededeelt, begint het
Centrum Zondag den kiesstrijd met groote
betoogingen in alle deelen van het rijk: Het
parool van het Centrum in den kiesstrijd
luidt: Terug naar Brüning; naar zijn natio
nale krac'. ige buitenlandsche politiek, naar
zijn politiek van binnenlandsche orde c
vrede.
ZENDELINGEN IN CHINA ONTVOERD
Volgens een te Peking ontvangen mede-
deeling zijn 10 Amerikaansche zendelingen
met hun familieleden door Chineésche roo-
versbenden gevangen genomen en ontvoerd.
Dit voorval speelde zich af in een klein
plaatsje in de Chineesche provincie Honan.
Eenige van de zendelingen zagen kans te
ontsnappen en deden van de ontvoering aan
de betrokken autoriteiten mededeeling.' De
Amerikaansche regeering heeft reeds de noo-
dige stappen bij de Chineesche regeering te
Nanking gedaan, tevens werd een protest in
gediend bij het bestuur der provincie Honan.
HET LUCHTSCHIP LOS ANGELES BUITEN
DIENST GESTELD
Te Lakehurst is met een korte plechtig
heid het luchtschip Los Angeles buiten ge
steld in verband met het bezuinigingsplan
der Amerikaansche regeering.
Gemengd Nieuws
De inzittenden gered.
De heer Joh. B. Arends, bierhandelaar te
Groningen, geraakte gisteren nabij de Veen-
hoopbrug met zijn auto in de tramrails, met
het gevolg, dat de auto met drie inzittenden
over de rails vloog en in de Drentsche
Hoofdvaart in de diepte verdween.
Den veldwachter Boer en den heer E.
Visser mocht het gelukken de inzittenden
uit de auto te halen en op het droge te
brengen. Dr. Th or en was onmiddellijk ter
plaatse om de eerste hulp aan de drenke
lingen te verleenen. Zij hadden echter geen
ernstige verwondingen opgeloopen. De heer
Van der Knaap heeft hen naar hun
woonplaats vervoerd.
DE GEARRESTEERDE INBREKERS
De twee Duitsche inbrekers A. en F., die
te Nijmegen werden gearresteerd, blijken in
een tijdsverloop van 20 tot 28 Juni een zes
tal inbraken gepleegd te hebben. Zij hebben
ingebroken in villa's te Hengelo, Amersfoort
en Arnhem en in restaurants te Delden en
Apeldoorn. Hun buit bestond voornamelijk
uit levensmiddelen en kleeding. In Arnhem
hebben zij in den nacht van 26 op 27 Juni
een groote slag geslagen door een groot aan
tal gouden en zilveren voorwerpen en kost
bare munten buit te maken. Een der daders
heeft bekend. De tweede blijft ontkennen.
VERDRONKEN.
Woensdagavond is bij het baden achter in
Stormpolder te Krimpen aan dén IJssel de
15-jarige Meulenbroek alhier plotseling in
de diepte verdwenen en na ongeveer een
kwartier levenloos uit het water opgehaald.
BANKETBAKKER AANGEHOUDEN.
Te Amsterdam heeft de politie een 29-
jarige banketbakker aangehouden, die door
de politie te Den Haag wegens verduistering
gezocht werd.
VAN ZIJN FIETS GEVALLEN.
Te Amsterdam kwam een 21-jarige Inge
zetene uit Purmerend met zijn rijwiel te
vallen, waardoor hij zoodanig gewond werd,
dat hij in een gasthuis ter verpleging moest
worden opgenomen.
ONBEWAAKTE OVERWEG
Op den onbewaakten overweg tusschen Ge
leen en Sweykhuizen is de auto van den heer
Jansen uit Schimmert door den trein, komend"
uit de richting Heerlen, gegrepen en totaal
vernield. De heer J., die zelf aan het stuur
zat, werd op slag gedood. De trein had ver
traging.
EEN KRANIG REDDER
Men meldt on6 uit Rotterdam:
Woensdagmiddag ongeveer half vier kwam
een vrouw in zeer opgewonden toestand den
verkeersagent die op de Keizersbrug stond,
vertellen, dat zij een meisje met haar fiets
de Blaak in had zien rijden.
De agent, de heer J. Anker, verliet onmid
dellijk zijn post. De vrouw wees hem de
plek waar het meisje ongeveer te water was
geraakt., doch daar was niets meer te zien.
De agent bedacht zich echter geen oogen
blik, ontdeed zich van helm en uniformjas
en dook in het water.
Er volgden enkele seconden waarin het
amengestroomde publiek in angstige span
ning wachtten op de dingen die komen zou
den. Na een kort oogenblik verscheen de
agent boven water. Echter zonder resultaat.
Hij gaf echter den moed niet op, doch dook
opnieuw onder. Een zucht van verlichting
ging door de menigte toen even later de
agent boven kwam met het meisje onder
den arm. Het bleek dat het meisje reeds in
den modderachtigen grond was vastgeraakt.
Men hielp den kranigen redder en
last op den kant waar men onmiddellijk
aan het werk trok om het meisje, dat in
bewusteloozen toestand verkeerde, bij te
brengen. Na eenigen tijd keerden de levens
geesten terug en kon men haar naar het
politie-bureau aan de Groote Paauwensteeg
brengen. Ook haar redder is daar heen ge
gaan om zich van droge kleeren te voorzien.
Het meisje, de 14-jarige D. v. D. uit de
Wilgenstraat, had oogenschijnlijk geen let
sel gekregen en is naar huis gebracht
Het is opmerkelijk, dat niematid anders
dan de vrouw, die het meisje te water had
zien rijden, het ongeluk heeft opgemerkt.
Het blijkt dus zelfs mogelijk om midden op
den dag in een der drukste gedeelten van
de stad te water te rijden en te verdrinken,
zonder dat iemand het hc iorkt
Een woord van hulde aan den kranigen
redder is hier zeer zeker op zijn plaats.
GEVAARLIJK ZWEMMEN!
Gistel-middag is in den Amstel, bij de
alfjeslaan, een man, die daar was gaan
zwemmen, bewusteloos cpgehaald. Hij had
gedoken en kwam niet meer boven. Toen
men hem had gevonden, bleek hij gewond
te zijn aan den hals. In ernstigen toestand
is hij naar het Binnengasthuis overgebracht.
Naar datzelfde ziekenhuis is vervoerd
een 24-jarige man die gistermiddag in het
Merw edekan aal was gaan zwemmen en in
dc diepte verdween. De levensgeesten kon
den nog worden opgewekt.
DE VEERDAM TE HOLWERD.
Gistermorgen is de veerdam te Holwerd
op last van den Minister van Waterstaat ge
sloten voor alle verkeer dat geen gebruik
maakt van den Rijksveerdienst op Ameland.
By den toegang over de land- en zeezijden
van den veerdam stonden des morgens rijks
veldwachters en maréchaussées voor controle.
Zij maakten proces-verbaal op teg.n personen
die zich zonder kaart van den Rijksveerdienst
op den veerdam begaven. Met de Particuliere
Veerdienst Onderneming arriveerde een dertig
tal passagiers van Ameland, waaronder de
loco-burgemeester en de gemeente-secretaris
van het eiland, de voorzitters der vereenigin-
gen voor vreemdelingenverkeer te Nes en
Hollum en verschillende vooraanstaande per-
>nen van Ameland.
Toen zij zich van den aanlegsteiger op den
veerdam begaven, werd ook tegen hen proces
verbaal opgemaakt.
Alles had een zeer ordelyk verloop.
Op Ameland wordt krachtig gewerkt om de
intrekking der genomen maatregelen te krij
gen, daar men hierin een extra belasting en
een beknotting van de rechten der Amelanders
ziet, daar de tarieven voor personen- en vracht
vervoer van den door de N.V. Wagenburg's
Passagiersdiensten te Delfzijl gepachten rijks
veerdienst aanmerkelijk hooger zijn dan die
der Amelander Veerdienst Onderneming „Mo
torschip Friesland",
Weerbericht.
Bet duune pijltje geeft den vorlgea stand aan
Hoogste stand te Helsingfors 764.2.
Laagste stand te Stomoway 735.3.
Stand vanmorgen halftwaalf 752.3.
WEERVERWACHTING
(Kedeged, door 't Kon. Ned. Meteorologisch
Inst. te De Bilt)
Meest matige Z.W. tot W. wind, zwaar
bewolkt tot betrokken, met tijdelijke opkla
ring, waarschijnlijk regen- of onweersbuien
en iets koeler.
BUITENLANDSCH WEERBERICHT
(Medeged. door 't Kon. Ned. Meteorologisch
Inst. te De Bilt)
De gister reeds genoemde depressie op de
Atlantische Oceaan heeft zich verder uitge
diept en is vrijwel Oostwaarts getrokken.
Haar kern ligt thans met een barometerstand
van 735 mM. ten W. van Schotland. De hooge
druk in het Oosten trok zich N.O.-waarts
terug.
Tengevolge van het doordringen van den
lagen druk toestand naar ons land moet
daarom morgen op slecht weer worden ge
rekend. Een secundaire depressie kan echter
tijdelijk opklaring geven. De temperatuur zal
wel eenige graden dalen. In Engeland en
West-Frankrijk vielen zware regens. Brest
had 33 mM., Croydon 21 mM.
Over de Britsctie eilanden en West-Frank
rijk is het ook thans zeer regenachtig weer.
In het zuidelijk deel van het depressiègebied
stormde het gedurende den avond en den
nacht hevig,
TEMPERATUUR
Stand vanmorgen halftwaalf 19.4 C.
2 JULI
Zonsopgang 3.45 u.; Zonsondergang 8.23 U.
Maansopgang 1.36 u.; Maansonderg. 8.02 u.
Van 's avonds i
mertyd
i u. tot 's morgens 4.16 u,
WATERSTANDEN RIVIEREN
Heden Vorig
Walshnt i 3.39 3.55
Basel 1.50 1.51
Huningen 3.12 2.23
Rheinweiler -0.19 -0.24
Kehl 3.62 3.54
Maxau 4.15 5.07
Wledesheim 1.21 1.69
Mannheim 4.03 4.12
Lohr 1.45 1.60
Mainz 1.55 1.53
Bingen 2.45 2.46
Heden Vorig
Canp 2.83 2.82
Ems LU LU
Cobienz 2.68 2.69
Trier 0.42 0.49
Keulen sJ.55 2.62
Ruhrort i.26 L34-
Wesel 1.08 1.17
Emmerik 2.36 2.41
Dusseldorf 2.01 2.09
Maastricht 1.87 1.97
VenJo ,10.84 10.84
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
2 Juli
(Oude Amsterdarasche töd)
Delfzjjl 10.16 22.34 Heiievoetsl.1.50 14.15
Terschelling 7.33 19.48 Willemstad 2.44 15.09
Harlingen 8.15 20.32 Brouwersb. 1.02 13.27
Helder le 3.05 5.56 Zlerikzee 1.3614XO
Idem 2e 15.16 18.17 Wemeldinge L56 14.21
IJ muiden 1.54 14.21 Vliasingen 0.13 12.31
H-v. Holland 1.08 13.34 Terneuzen 0:41 13.02
Scheveningen 1.18 13.44 Hansweerc L19 13.42
Rotterdam 3.03 15.26
NAAR DEN GRIEKSCHEN ARCHIPEL
EN RHODOS
door Dr. C. VELTENAAR
vin.
Onze stoomboot is een toovenares, die eiken
nacht uit de Grieksche zee een schoone parel
opduikt. Uit de wateren, die de Cycladische
eilanden bespoelen, zullen in twee nachten twee
parelen van groote waarde aan het licht wor
den gebracht, de eilanden Santorin en Delos.
Santorin, het Zuidelijkste der Cycladen, Delos,
het godsdienstig centrum der Grieken, waarom
heen de Cycladen zich scharen „zooals de rei
zich schaart rond den leider van zijn zang".
Het was een goede gedachte van het Comité,
dat deze beide eilanden, het Kratereiland en de
beroemde bedevaartplaats, zouden worden be
zocht. Want wie deze Grieksche eilanden niet
heeft gezien, kent Griekenland niet. Multatuli
zegt, dat Indië zich als een gordel van sma
ragd slingert om den evenaar. Om in zijn beeld
spraak te blijven zijn er drie smaragden gor
dels, die zich slingeren om het vasteland van
Griekenland, of liever een drievoudige diadeem
de Jonische eilanden ten Westen, de Sporaden
ten Noord-Oosten en de Cycladen ten Zuid-
Oosten. Niet minder dan vijfhonderd eilanden
behooren tot Griekenland. Speelsch en grillig
liggen ze daar verspreid, bergen en rotszuilen,
deze eilandjes en groepen van eilanden, die de
Grieken tot een zeevarend volk hebben ge
maakt. Vruchtbaar zijn ze niet, maar Naxos is
een paradijs en Paros verschafte het Parisch
marmer, het wondere materiaal voor de Griek
sche beeldhouwkunst. Niet Poseidoon, maar de
Heere is het ,.Die de eilanden heenwerpt als
dun stof' Jesaj? 40 15. Rijke archeologische
vondsten gaven Mykenas en Santorin, het
oude Thera, een van de Zuidelijkste Cycladen
in de Aegeïsche Zee. En dat eiland zouden wij
Paaschmaandag zien. Des morgens was onze
boot in de bocht van het eiland gekomen en
had het anker geworpen. Wij dalen de hooge
scheepstrap weer af en springen in de kleine
bootjes, die ons aan land zullen brengen. Er
staat veel deining, de rotsachtige kust is wit
van het schuim. Het was de Noord-Westen
wind, die dien dag woei en de golven gingen
zóó hoog, dat de kapitein het gevaarlijk achtte
om te blyven liggen en ons aanspoorde tot een
kort bezoek. Uit de bootjes zagen wy op den
top van het gebergte het stadje Phira, als een
adelaar op het nest. Veilig kwamen wy allen
aan land en wy vonden daar ezels en muilezels
en paarden gereed, om ons naar boven te bren
gen naar het stadje Phira, op de rotsen. Een
steile weg van drie kwartier lag vóór ons, de
ezeldrijvers drongen er by ons op aan, maar op
Kreta had ik op minder aangename wijze met
een Griekschen ezel kennis gemaakt, zoodat ik
met enkele heeren de voetreis verkoos. Reoht
in de stijgbeugels zat een ruiter, die ons pas
seerde en groette. Langs de in korte slingers
oprijzende trappen, midden soms tusschen de
ezels, die stijfkoppig geen duim uit den weg
gingen, kwamen wy in de overwelfde straatjes,
waar vóór de huizen mannen en vrouwen ston
den, die ons groetten en goede reis toewensch-
ten. Steil verhieven zich de rotsen aan onze
rechterhand, gansch anders, dan wy tot nu toe
hadden gezien, van kleur, gesteente en forma
tie. Maar wy stegen hooger en zagen in de rots
een laag van zwartgebrande lavablokken.
Als een halve maan lag daar ons eiland. En
in de baai, waarin de „Patris" lag, heel diep,
als een klein speelgoed, lagen andere eilandjes
zwart verbrand, en ik herinner mij, dat het
midden van de baai zoo diep uitgebrand is, dat
geen schip er kan ankeren, de vulkanische
erupties, een ronde baai vormend op de plaats
waar eens het midden van het eiland was ge
weest, en over het wijde zeevlak ziende, van
een klein terras, zag ik de eilanden aan den
rand: Santorin, Theresia en Aspronisi, de
eilandjes, die ten allen tijde de belangstelling
der geologen hebben opgewekt.
Het Museum werd door my vluóhtig bezocht,
evenals de Metropolitaankerk, dicht bij het
museum. Op enkele amphora's trof ik de
Swastica aan, het Hakenkruis, vazen vond ik
er uit de 8e en 7e eeuw vóór Christus.
Maar wat ik nooit vergeten zal, dat is de
wijn van Santorin. De wyn van Lesbos of Sa-
mos is er niets bij. Op de boot hadden wy het
allen er over. Een kenner, een fijnproever on
der ons, uitte zich aldus: „Het was of het vuur
van den vulkaan en de lieflijkheid van hot land
er in vermengd waren. Goud was da k! lur als
de gloed van de zon, die de druiven had ge
koesterd".
Santorin, Sancta Irene! Heilige Vrede. Om
halftwaalf moesten wy allen aan boord zyn en
wij zyn er, behalve een paar toeristen, waaron
der een tweetal hoogleeraren; onder wie do
enthousiaste bewonderaar van den Santoryn-
schen wyn, maar in de stemming van het
oogenblik werd hun vergiffenis geschonken,
en men roept: „Het professorale kwartiertje".
Nu gaat het naar Delos! Het heilige eiland
van heel den Ionischen stam, die hier telken
jare zijn hoogfestyn ter eere van Apollo Diony-
sios vierde. Geheel dit heilige terrein is nu
weer uitgegraven en blootgelegd en geeft nog
in zyn bouwvallen den machtigen indruk weer
van de schitterende Ionische feesten,, die hier
zijn gevierd, gelyk Dr. A. Kuyper zegt.
Na den lunch ga ik my even oriënteeren.
Over Santorin spreekt Homeros niet, dat eiland
lag buiten den gezichtskring van Odysseus,
maar van Delos spreekt de dichter wel. Ik sla
het zesde boek van de „Odyssee" op en begu
ce lezen by het 162ste vers.
Op Delos zag ik bij t altaar van Phoebos
Apollo
Juist zulk een jonge loot van den dadelpalm
zich verheffen.
Want daar heen ook kwam ik, door velen
begeleid.
Op dien tocht, die mij zoo veel rampen ge
bracht heeft.
Het zijn de woorden van den ellendigen ei
toch steeds in zyn ellende, galanten Odysseus,
1 die hy richtte tot Nausicaa, de dochter des Ko-
nings op Korfu. Thans blijkt mij ook, dat De
los evenals Rhodos behoorde tot die steden of
eilanden, die in de macht der Romeinen,
schrijven ontvingen ora de Joden te ontzien.
(1 Maccab. 15 23).
Delos, het was daar, dat Latona een rust
plaats vond, waar ze haar zoon Apolio, den
zoon van Zeus ter wereld bracht, onder een
palmboom.
En daarom bleef Delos het middelpunt der
Apollo-vereering in Hellas.
Pindarus, de hymnendichter, verhaalt
dat Delos eerst als een rots in zee ronddreef^
tot het wonder der geboorte geschiedde.
Toen werd het op hooge zuilen vastgezet. De
naam Delos wil zeggen: duidelijk, openbaring,
nl. openbaring van den Lichtgod. Daarom wordt
zijn geboorteplaats terstond met goud over
goten.
Met diamanten ketenen klonk Zeus het
eiland aan den bodem vast, Delias en Delia, de
Delische goden, Apollo en Artemis werden ge:
boren. Uit tweeërlei oogpunt was Delos van
groote beteekenis, voor de Grieken als gods
dienstig, voor de Romeinen als een handelscen
trum. Vanuit Athene en heel Griekenland kwa
men zy in de statige processies, om Apollo, den
god des lichts te vereeren. Vanuit Rome kwa
men zy met handelsschepen, die de
de slaven van het Oosten zouden o\
van deze marktplaats, die de brug vormde van
het Oosten naar het Westen.
Zoo heilig was de grond van Delos, dat van
uit Athene het verbod kwam, hier te sterven of
hier te worden geboren. Vóór het naderen van
den dood werd de kranke gebracht naar het na
bijgelegen Rheneia en de hoogst zwangere
vrouw werd tydig van dit eiland verwijderd.
Van Parisch marmer was de tempel, die aan
Apolio was gewyd, door Erisyelithon gesticht,
waarin Apollo in den zomer zyn orakels gaf,
die voor de duidelijkste van alle Grieksche
godsspraken werden gehouden.
Deze tempel lag in d.e nabijheid van de ha
ven en de puinhoopen spreken nog van zijne
heerlijkheid.
Ja, wij zullen Delos zien, het centrum van
den Delischen Statenbond en het schathuis.
Delos, dat in den tyd der Romeinen een handels
centrum zonder wederga in de Grieksche ge
schiedenis is, de stapelplaats van den handel
in de Middellandsche Zee, de opslagplaats van
de Romeinen van de granen en de markt der
slaven, op één dag werden eens 10 duizend sla
ven verhandeld
De Aziaten hebben hunne tempels en goden,
de Joden, de kooplieden en slavenhar lelaars
scharen zich rond hunne Synagoge en de leéu-
wen staan na zooveel eeuwen nog steeds op
wacht voor de opgegraven heiligdommen op
Delos
Ondertusschen stevent onze stoomboot naar
het Noorden, met den kop tegen den Noord
westenwind, die opsteekt en feller blazen
gaat. 't Is alsof Poseidoon vertoornd is op die
Hollanders, die alles trotseerend zyn gebied
gaan overmeesteren.
Het waait hard, des nachts, ook des morgens
als wy Paros en Naxos zyn gepasseerd. Myke-
nos komt in zicht en Delos, door de Grieken
Dhilos genoemd. Zouden wij by zoo'n deining
kunnen landen?
Ja, wij kunnen! Is dat Delos, het vermaarde,
het meest beroemde eiland der oudheid Niets
dan steen, niets dan ruïnes, niets dan bouw
vallen, daar is zelfs geen plantengroei, niets
dan een rots, slechts twee olijfbooraen op heel
het eiland.
Ik tel een vier of vijf leeuwen, die op wacht
staan vóór de heiligdommen, die geen heilig
dommen zyn, het zyn grimmige, groote leeu-
De „Ecole Fran^aise d'Athènes" heeft hier
de opgravingen verricht en een museum ge
sticht, een Grieksch Pompei.
Het museum is maar klein, want de belang
rijkste vondsten bevinden zich te Athene.
Wy zwerven over hét eiland, het zijn overal
steenen in den grond en er boven. Daar lagen,
zoo zegt do gids, de tempels van Apolio uit
verschillende tijden, daar de tempeltjes der an
dere goden. Het eiland is nog geen uur lang en:
ongeveer 25 minuten breed, wy doorkruisen het
in de lengte en de breedte. Op dit kleine eiland
is het geweest een beweging van een stad van
tempels en huizen.
Groote handelshuizen, de Hermaïsten (Ro
meinen), Poseidonasten (Syriërs uit Beyroet).
hadden hier hun opslagplaatsen en kantoren.
Maar de handelshaven is verzand en de
prachtwoningen der Romeinen liggen in puin,
wij bewonderen de mozaïkbevloering en de bin
nenplaats met een kolónnade. Ik zie niets dan
m ruïneveld.
De Lichtgod Apolio heeft Delos verlaten, het
woord van Tertullianus is vervuld: „Delos zal
adyllos zyn".
Want het volkrijke Delos is onbewoond en
onbewoonbaar. Dat „de eilanden op Zyne leere
wachten". (Jesaja 42 4).
En nu ik deze dingen herdenk, komt mij
tor den geest het woord van zelfverheffing
m Tyrus. de groote koopstad: „Omdat Uw
hart zich verheft en zegt: Ik ben God, ik zit
Gods stoel in het hart der zeeën". (Ezech.
28 2).
„Door de veelheid yws koophandels hebben
zii het midden van u net geweld vervuld en
gij hebt gozondigd; daarom zal Ik u ontheili
gen van Gods berg. ei. zal u, gij overdekkende
cherub, verd en uit het midden der vurige
steenen". Eze-n. 28 16.
Delos, een G 'sgericht
