ENCI-CEMENT
De
Fa, A, JONKERS JAC, WOLS
n.V. Betonbuizenfabriek
„DE VALK"
NIEUWPOORT-IANGERAK
TELEFOON 18
GROOTSTE in fïtütil»
Prijzen beneden elke concurrentie
VRAAGT PRIJS
BOUWBLAD Nö< (Verschijnt eiken Maandag1
MAANDAG 9 MEI 1939
BESCHERMT ALLE GEBOUWEN TEGEN
HITTE - KOUDE - VOCHT - LAWAAI
GRATIS DESKUNDIG ADVIES
N.V. Producten. GrondstoffenHmij.
AMSTERDAM: Sarphatikade i - Tel. 34824-36824
ROTTERDAM: Stationsweg 37b - Talet. 11690
[Ruilverkaveling bij aanleg van kanalen ,enz.
Eén van de oorzaken, waardoor in vele
gevallen een sterke versnippering van dén
grondeigendom optreedt, is wel, aldus de
beer Swart in het tijdschrift der Neder-
Jandsche Heidemaatschappij, waaruit wij
a, idit artikel overnemen, de aanleg van wogen
ikanalen, spoorwegen enz- Niet altijd behoeft
dit echter het geval te zijn: er kunnen zich
namelijk bij dien aanlieg twee mogelijk
heden voordoen: Of de grond, waardoor een
kanaal of weg is geprojecteerd, ligt in een
blok van ruilverkaveling, of dit is niet het
geval. In het eerste geval is er geen ont
eigening noodig. Nadat n.l- het project van
het kanaal of van den weg op het terrein
in tracé is uitgezet, wordt dooi- de Centrale
Slotj Commissie voor Ruilverkaveling bij vast-
75 j 'stelling van het plan van wegen en water-
loopcn, krachtens art- 55 der Ruilverkave-
lingswet, aan Ged. Staten geadviseerd, de
bedoelde strook gronds is eigendom beheer
en onderhoud toe te wijzen aan het Rijk (de
/onteigenende partij) onder bepaalde voor
gaarden, welke nader moeten worden vast-
gesteld-
•lol Die voorwaarden omvatten o.a. een be
paalde geldsom, welke door het Rijk aun
[de plaatselijke Commissie voor Ruilver
kaveling moet worden betaald en boven
dien bepalingen omtrent de uitvoering van
[werken aan het kanaal of den nieuwen weg-
Een dergelijke werkwijze is o.a- gevolgd
bij het project van den Rijksweg door de
Have Iter Made en met een gunstig resul
taat Op zeer eenvoudige wijze verkreeg het
Rijk den voor den nieuwen weg benoodig-
iden grond, zander dat onteigening toegepast
(werd.
Tevens kon, dank zij de gelijktijdige uit
voering van de ruilverkaveling, bij het op
maken van het ruilverkavelingsplan met 't
tracé voor den nieuwen weg worden reke
ning gehouden, waardoor een versnippe
ring der perceelen werd voorkomen- Ieder
jeigenaar in het blok droeg bovendien naar
verhouding van de geschatte waarde van
zijn grond bij in den afstand van grond,
jlioodiig voor het wegen- en waterloopenplan
!pn dus ook voor den nieuwen weg, waardoor
[werd voorkomen, dat de eigenaren van de
(perceelen, waarover de weg was geprojec
teerd, een onevenredig groot verlies aan
grond hadden-
Het bovengenoemde geval van gelijktij-
lÜige wegaanleg en ruilverkaveling behoort
pchter tot nog toe tot de uitzonderingsge
vallen. In de meeste gevallen moet dan ont-
-».eigening worden toegepast.
i Wel wordt bij het opmaken van 't tracé
iftan soms eenigermate met den bestaanden
'toestand rekening gehouden, doordat men,
(voor zoover mogelijk, het tracé in de rich-
ting legt der perceelen en, waar dit moge
lijk is, buiten het cultuurland blijft. De
richting van den spoorweg tusschén de sta-
"tions Dedemsvaart en Staphorst is hier een
j,voorbeeld van- Hierdoor heeft men t voor
deel, dat men bij de onteigening minder
perceelen doorsnijdt en met een kleiner
aantal eigenaren te maken heeft, wat een
(vlotter verloop der onteigening ten gevolge
heeft-
Meestal wordt hiermede met gerekend en
kan er ook geen rekening mee worden ge
houden, daar de juiste richting van het be
trokken tracé, zoowel bij den aanleg van
kanalen en wegen als van spoorwegen, van
het allergrootste belang is.
In het algemeen zijn de nadeelen, die
hieruit voortvloeien, bekeken uit eeü land
bouwkundig oogpunt, drieërlei:
1. verlies van cultuurgrond;
2. ontstaan van perceelen met een minder
Ifeunstigen vorm;
3- de perceelen kunnen vaak minder ge
makkelijk van de boerderij worden bereikt-
Vooral bij aanleg van kanalen gaat er
meestal een belangrijke oppervlakte cul
tuurgrond verloren en voor sommige boer
derijen kan dit soms noodlottige afmetin
gen aannemen, in het bijzonder, wanneer
het betreffende kanaal een boerderij in de
lengterichting doorsnijdt, iets, wat o.i. bij
iden aanleg van het .Tuliana-kanaal meer
malen voorkomt. Voor den betrokken eige
naar blijft er ten gevolge van het groote
iverlies aan grond weinig anders over dan
de boerderij met den resteerenden grond
te verkoopen en elders opnieuw een bedrijf
ie beginnen Maar waar een geschikt bedrijf
te vinden?
i Het onder 2 genoemde nadeel is van min
der ernstigen aard
De onregelmatig gevormde perceelgrenzen
belemmeren evenwel de bewerking van den
grond in sterke mate. Vooral echter het
onder 3 genoemde nadeel doet de rentabili
teit van het bedrijf in sterke mate dalen
en wel doordat de overgangen zich door
gaans op groote afstanden van elkander be
vinden met het gevolg, dat veel tijdverlies
Wordt geleden ten koste der exploitatie.
Voorbeelden hiervan vindt men o-a- bij
Iden aanleg van het kanaal Wessem-Neder-
jveert en het Julianalkanaal.
Bij spoorwegen doet zich dit nadeel niet
5n die mate gelden, omdat de overwegen ge
woonlijk dichter bij elkander worden gepro
jecteerd. Ook bij het aanleggen van wegen
kan dit nadeel in sterke mate optreden. Ik
denk hier bv. aan 't plan voor den nieuwen
Rijksweg door de gemeente Staphorst, waar
bij naast den hoofdweg een parallelweg is
geprojecteerd voor het verkeer met boeren-
wa gens.
Daar er slechts enkele overgangen over
'den hoofdweg zijn gedacht, kan men deze
niet. willekeurig passeeren, maar zal men
moeten omrijden. Hier verbindt de weg dus
geen perceelen meer, maar hij splitst ze-
Bij den aanleg van kanalen kunnen zich
Hu verschillende gevallen voordoen:
1- het kanaal loopt uitsluitend door gras
land of uitsluitend door bouwland:
2. de bouw- en weilanden liggen overal
Verspreid;
3. het kanaal volgt ongeveér de grens tus-
Bchen het bouw- en het grasland.
Treedt in de beide eerstgenoemde geval
len versnippering op, dan is door toepassing
van ruilverkaveling gemakkelijk weer een
betere economische indeeling van den grond
te verkrijgen- In het laatste geval zal echter
ruilverkaveling slechts ten deele helpen,
daar de beste als weiland gebruikte grond
van de boerderij wordt afgesneden, terwijl
alleen de hoogere ais bouwland in gebruik
zijnde grond bij de boerderij blijft liggen-
Iets dergelijks zal zich voordoen bij som
mige gedeelten in de strook langs het ka
naal AlmeloWiene, teil minste wanneer
het indertijd hiervoor opgemaakte plan
wordt uitgevoerd. Door enkele boeren werd
dan ook de verzekering gegeven, dat, mocht
dit plan worden uitgevoerd, zij hun boerde
rijen gingen afbreken om haar op een meer
geschikte plaats weer te herbouwen. Ook
door toepassing van ruilkaveling is het een
mogelijkheid weer weiland bij de boerderij
te voegen.
Wat gebeurt er nu bij de onteigening?
Volgens art. 5 van de Onteigeningswet
moeten, zoowel voordat de wet voor de ont
eigening als voordat het Koninklijk Besluit
tot aanwijzing der perceelen mag wonden
uitgevaardigd, verschillende formaliteiten
worden vervuld, welke de wet voorschrijft,
ten einde belanghebbenden in de gelegen
heid te stellen, hun bezwaren tegen de voor
genomen onteigening kenbaar te maken.
Nadat een wet. ter verklaring van het alge-
meene nut, den aard en de-strekking van
het werk en zooveel mogelijk de gemeenten,
door welke het kanaal of de weg zal loopen,
heeft aangegeven, worden later bij Ko
ninklijk Besluit de perceelen aangewezen,
welke zullen worden onteigend. Hierna
moet dengene. ten wiens behoeve de ont
eigening zal geschieden, een poging doen
om den grond in der-minne aan te koopen.
Veelal zal hem dit gelukken, omdat de eige
naar weet dat hij aan de onteigening niet
meer kan ontkomen en het alleen de vraag
is, welk bedrag hij voor den grond zal ont
vangen.
Wordt men het eens, dan vindt er een ge
wone eigendomsoverdracht plaats en be
hoeft de onteigening geen voortgang te heb
ben.
In den regel wordt dan meer dan de nor
male prijs per ha. betaald, terwijl de meer
waarde ais een vergoeding voor de bedrijfs
schade- zou Kunnen worden opgevat. Deze
meerwaairde, die als vergoeding voor de ver
snippering van het bedrijf moet dienen, is
gewoonlijk echter lang niet in overeenstem
ming met de èchade, welke het bedrijf door
versnippering lijdt, welke schade ook moei
lijk in cijfers is uit te drukken. Wordt men
het niet eens, dan wordt de Rechtbank ver
zocht. de onteigening uit te spreken en de
schadeloosstelling te bepalen, waarbij de
Rechtbank wordt voorgelicht door deskun
digen tegen wier advies belanghebbenden
bezwaren kunnen inbrengen.
Volgens art. 41 der Onteigeningswet wordt
bij de berekening der schadeloosstelling
ook acht gegeven op de mindere waarde,
welke voor het biet onteigende het nood
zakelijk gevolg -der onteigening is. doch dfit
slaat niet op de,overblijvende gronden, clie
aan danzelfden~ eigenaar toebehooren. Vol
gens ech arrest van den Hoogen Raad n.l.
doelt de wet hier alleen op dat deel van
het onteigende goed, hetwelk overblijft en
niet onteigend wordt.
In de practijk komt er dus weinig van
vergoeding voor bedrijfsschade terecht en
moet men zioh maar zoo goed mogelijk met
den nieuwen toestand zien te behelpen. Het
eenige middel om bij kanaal- of wegenaan
leg weer een beteren toestand in het leven
te roepen, is toepassing van ruilverkaveling,
terwijl de kosten geheel of gedeeltelijk van
Rijkswege zouden moeten worden gedragen.
Zal men nu ten onzent tot ruilverkaveling
kunnen overgaan, dan zal eerst moeten
worden uitgemaakt, öf de ruilverkavelings-
kosten geheel of gedeeltelijk door het Rijk
zouden moeten worden gedragen. Ik neem
daarbij stilzwijgend aan, dat ter zake door
de onteigende partij 'en de Centrale Com
missie van te voren deze zaak financieel is
geregeld.
Geheel zouden zij door het Rijk moeten
worden gedragen, wanneer naar het oordeel
der Centrale Commissie voor Ruilverkave
ling zonder kanaal- en wegaanleg geen ruil
verkaveling noodig zou zijn geweest. De
Onteigeningswet zou in bovengenoemden
zin moeten worden aangevuld. Ruilverkave
ling is hier immers het noodzakelijk gevolg
van de onteigening.
Yereeniging
Het Eigendomsrecht
In de dezer dagen te Amsterdam gehouden
vergadering van de Vereeniging van huis-
en grondeigenaren Het Eigendomsrecht is
het nieuwe bestuur als volgt samengesteld:
A. F. Bruinsma, voorzitter; A. L.
M eyer, secretaris-pcntningm eesterP. H.
Het Lam vice-vooixitter; N i c. Kip Jr.,
plaatsvervangend secretaris-penningmeester
^anbestedingskwestie
te Winterswijk
Het gebeurde dezer dagen op 'n aanbeste
ding te Winterswijk, meldt de Gr. Bode:
Onder groote stilte opende de architect de
ingeleverde briefjes van perceel 1. De na
men van de verschillende inschrijvers met
de door hen ingevulde bedragen werden
achtereenvolgens voorgelezen. Een der brief
jes werd wat langer door den architect
vastgehouden en eindelijk tea- zijde gelegd.
De vele aanwezigen zwegen, doch zagen el
kander aan alsof ze wilden zeggen: „wat
zou dat beteekenen?" Eindelijk waren de
briefjes voorgelezen en werd meegedeeld,
wie de laag9te inschrijver was. Eén der aan
wezigen riep „Maar mijn briefje is niet voor
gelezen, en ik ben nog wel de laagste in
schrijver!" De architect antwoordde: „Uw
briefje is ongeldig verklaard 1" Dit lokte
protesten uit van de zijde van den „gedu
peerde". doch wat bleek ten slotte? Deze
had een verkeerd briefje ingeleverd! Wat hij
had gegeven, was een contract, geteekend
door verschillende aannemers, waarin deze
zich hadden verbonden wanneer een van
hen het werk werd gegund, deze SOO zou
verdoelen onder de mede-andrteekenaars.
Het werk kon worden gegund, doordat
de laagste inschrijver niet bij de club be
hoorde.
Nieuw abattoir te Hoorn
Reeds lang ageeren de slagers van Hoorn
tegen de hooge keurloonen van het aldaar
gevestigde abattoir. Verlaging der tarieven
wordt steeds geweigerd, reden waarom de
slagers besloten tot den bouw van een cen
trale slachtplaats in eigen beheer, waarvoor
reeds een bouwterrein is aangeboden.
Staatsterrein te Zwijndrecht
Het Rijk heeft zich bereid verklaart een
terrein aan den Noord te Zwijndrecht, groot
pl.m. 9V2 H.A. aan de gemeente te venhuren,
voor 290— per jaar, aanvankelijk voor den
tijd van vier jaar, met voorkeur van weder-
inihurimg na afloop van dezen termijn.
Dit terrein zal worden geögaüserd, bc-
boscht en voorzien van wegen en paden,
waardoor het als wandelgelegenheid zoowel
als speelterrein kan worden ingeridhit.
ponds Gijsberti Hodenpijl
Krachtens art. 2 suib B van het statuut
van het Fonds Gijsberti Hodenpijl schrijft de
afdeeliing der bouwkunde van de Technische
Hoogeschool te Delft, daartoe uitgenoodigd
door het college van curatoren, de volgende
prijsvraag uit:
In hoeverre heeft hot gewapend beton bij
gedragen tot de ontwikkeling van cfc aesthe-
tiek der bouwkunst en in welken zin zijn
hieromtrent nog verwachtingen gerechtvaar
digd?
Ter toelichting diene, dat deze vraag is
voortgekomen uit de gedachte, dat sinds ge-
ruimen tijd hiet gewapend beton weliswaar
veelvuldig wordt toegepast bij grootere bouw
constructies, dodh dat dit zelden gepaard is
gegaan met nieuwe aesthetische begrippen.
Eerst den allerlaatsten tijd is. wellicht ook
door veranderde sociaal-economische ver
houdingen, hierin een wijziging waar te ne-
In de verhandeling, waarin een antwoord
op bovengestelde vraag zal worden gegeven,
zal niet alleen een overzicht van de te con-
stateeren resultaten te geven zijn, doch zal
ook naar een verklaring daarvan moeten
worden gezocht en gronden moeten worden
aangegeven, waarop de te noemen verwach
tingen gebaseerd kunnen zijn.
Straatklinkers
De Rijkswaterstaat heeft <te levering van
straatklinkers (vlamoven) bij verst gegund
aan de N.V. De Vlamovenstraatklinker te
Zeist voor f 55.pea* 1000 (700.000 stuks).
tentoonstelling
„Interieur en kleur"
Voor de te Gomingen te houden Schilders
vak tentoonstelling „Interieur en Kleur" is
een eere-comité gevormd, bestaande uit de
be eren: H. P. J. Bloemers, burgemeester;
E. Rugge, wethouder Openbare Werken;
Jt. R e i n i n k, wethouder Onderwijs; W. C.
an As, voorzitter van den Bond van Ned.
Houth. N.V. J. VAN SCHIJNDEL 6 Co Hoofdkantoor: Oost-Admiraliteilskade 47 Rotterdam
I n Opslagplaatsen, Zagerij en Schaverij:
ANNO 1853
Opslagplaatsen, Zagerij en Schaverij:
Nassauhaven—Boerengat
Schilderspatroons; F. A. J. L. B e u d t. luit-
kolonel der Genie; W. van der Eist,
directeur der Ambachtsschool te Groningen;
H. J. H a r k e m a, voorzitter der Kamer van
Koophandel; H. G. R. Huisman, distri ets-
bouwkundige bij den Rijksgebouwendienst;
C. K o 1 f f. voorzitter der Vereeniging van
Vernis- en Verf fabrikant en in Nederland; L.
van der Reis, voorzitter der Groningsclie
Journalistenvereeniging; Ir. J. J. H. V r ij-
dag hs, dircteur der Middelbaar Techni
sche School te Groningen; A. R. Wittop
Koning, voorzitter der Vereeniging van
Architecten.
ontwikkeling van het archi
tectuur-begrip en de bouw
kunstuitingen van 18501931
In een cursus van een zestal voordrach
ten voor de Volks-Universiteit te Amster
dam, behandelde architect ing. J. B. van
L o g t e n de ontwikkeling van het Architec
tenbegrip en de bouwkunstuitömgen van
18501931. Architect J. J. van d e r W e y
geeft in het Centraal Orgaan voor de Bouw
wereld daarvan het volgende beknopt over-
De moderne architectuur is niet plotseling
ontstaan, maar vindt haar oorsprong in het
verleden. Om het bestaan en den groei er
van te kunnen volgen, moet men dus wel
even in de geschiedenis terugblikken. Voor
1900 bediende de bouwkunst zich van be
staande vormen, die alle eigen geest misten.
Maar de vorm is in de architectuur een zeer
sterke secundaire bijkomstigheid.
De leek tracht altijd e*m stuk architectuur
onder een bepaald jaartal te rangschikken,
maar als hij zich daarbij een halve eeuw
vergist is dat. niet erg. Belangrijker is het
om de kunst in verband met den tijd te be
grijpen. Beter is het van een Gotihisoh bouw
werk het begrip der ruimte te leeren vatten
dan de beteekenis van elk der details.
In de architectuur wisselen opkomst en
verval gedurig af. De kunst trekt zich tel
kens terug om zich later weer opnieuw te
ontplooien.
Dat de bouwkunst van heden bezig is te
veraavnen, is geenszins het geval, maar het
is een poging om zichzelf in de oeraboom
terug te vinden. Van de grootste versobe
ring kan ze weer opgaan naar de verrijking.
Op het laatst van de vorige eeuw, na een
eeuw van inkrimpen, was men weer tot het
besef gekomen, dat het copieeren de kunst
niet verder kon brengen. Door slaperigheid
en dogmatisme was de 19e eeuw geestelijk
duf geworden, en het doorwaaien met wat
frisschen wind was hard noodig, want zij
vertoonde een merkwaardig beeld van ver
brokkelde en gestolen vormen.
De tempel van Karaak, die technisch op
een zeer hoog peil staat, is een juiste weer
gave van den godsdienst en de maatschap
pelijke stroomingen van het oude Egypte.
Dc zware 30 meter hooge en in doorsnee 3
meter dikke zuilen vertolken de groote
machten, waaronder het volk zich zeer nie
tig voelde. Wanneer we nu een gewapend
betonkerk van den Fransahen architect Per-
ret beschouwen, dan zien we dat er heel
wat veranderd is, want ai zijn de kolommen
in dfeoe kerk ook al 30 m. hoog, de dikte is
nu niet meer dan 30 c.m. Architectuur en
techniek wonden echter n.iet geheel en al
door elkaar gedekt, en het streven van
thans om dat wel zoo te doen schijnen, kan
nooit de ware bedoeling zijn.
Aesthetisch denken en ontwerpen mag nu
niet meer op den voorgrond staan, wel ech
ter het uiting geven van den geest des tijds
en het zoeken naar eenheid; in dit opzicht
kan men nu iets zien komen, worden en
groeien dat hoop op de toekomst geeft.
Alles verwerpen om tot het betere te
komen is niet den goeden weg begaan, we
moeten ook aoeken naar wat vroeger goed
was, want wat een paar eeuwen geleden
goed was, is dat thans nog. Wanneer we een
Renaissance-interieur van den Delftsahen
Vermeer bezien, dan treffen ons daarin de
goede verhoudingen van wanden, vloer en
plafonds, die we ook terugvinden in een
simpele boeren-umning, maar die verloren
gingen in het 19e eeuwsche Weensche Kur-
haus, waar de vorm van het einde van de
deugd beteekende. Schaal en ruimte gingen
daar verloren en die te bepalen is het voor
naamste doel van de architectuur.
Na de 19e eeuwsche architecten, die hun
ontwerpen met behulp van catalogie samen
stelden, heeft men in Amsterdam wel het
moderne gewild, maar er niet de consequen
tie van aangedurfd noch begrepen, en zoo
heeft men daar niet de eenvoud en sterke
werking kunnen vinden, diie zoo vaak in
een sober dorpsbeeld voorkomt. Sterke een
voud is de kracht van de architectuur, en
met opnieuw te gaan zeggen dat dit zus en
dat zoo moet zijn, betreedt men nogmaals
den verkeerden weg.
We doen nooit verkeerd met naar de oude
dingen te zien en er de mooie accenten in
te zoeken, die men vaak kunstmatig tracht
te bereiken door het uitschrijven van prijs
vragen, enz. We bouwen goed of slecht, dat
te kunnen onderscheiden is al heel wat
waard. Wat voor een kracht er b.v. van een
simpele muur kan uitgaan, heeft B e r 1 a g e
ons opnieuw geleerd.
Stijlen kennen is van minder belang dan
het hegrijpen van wat goed of slecht is.
want al kan men b.v. niet dwepen met de
overladen versiering in de barock, men zal
toch moeten toegeven dat deze stijl de beste
ruimtekunst was.
Wanneer Berlage er in geslaagd is een
nieuwe kunst te scheppen, wat Cuypers
niet kon bereiken omdat hij teveel de Gio-
tMsohe vormen wilde doen herleven, dan
komt dat door het begrijpen van het wezen
der Romaansche architectuur, waarvan we
gedeeltelijk de vormen in zijn werk terug
vinden. Toen hij zijn Amsterrlamsche Beurs
schiep, begrepen alle jongeren, dat er een
nieuwe meester was opgestaan. Het was te
vens een daad van beteekenis om alles zoo
constructief zichtbaar te maken als Ber-
l^a g^e, die altijd bezonnen te werk ging, dat
(Wordt vervolgd).
j^oderne architectuur
in Noorwegen
De moderne Noorsche architectuur is
buiten het land weinig bekend, veel minder
don zij het verdient. Misschien is die oor
zaak daarin gelegen, dat de Noor wat af
getrokken is van karakter en niet de kunst
verstaat, c)e aandacht van hot buitenland
op zich te vestigen, zooals b.v. zijn Zweed-
sclien stambroeder dit .vermag. Een feit is
UW EIGEN HUIS 1
OP EIGEN GROND!
Kom nu den tweeden Pinksterdag eens kijken naar de Heeren-
hulzen met 5 en 6 kamers, badkamer, keuken en zolder, aan de
MELOENSTRAAT TE 's-GRAVENHAGE
(TUSSCHEN FRAMBOZEN- EN MISPELSTRAAT)
De meest zekere belegging in dezen tijd
Inl.Bouwbureau: M P WERNER, Roienstr. 55, Deu Haag, Tel. 339682
althans, dat de groote Zweedsche architec
ten (Asplund. Lallerste d.t, 0,s,t,-
b,e,rg, Wahlman, Tengbom, Tor-
ben Grut) buiten hun vaderland meer
bekend zijn dan niet minder bekwame
Noren als BI akst ad, Ar neb erg,
P o,u,1,s,s,oji, Manthe-Kaas, slaat to,
Eide, Korsmo, Berner en de jong ge
storven Lars B - k e r,
Evenals in de Zweedsche - en in 't al
gemeen over het geheele gebied der archi
tectuur had ook in de Noorsche bouw
kunst aan 't begin dezer eeuw een omwen
teling plaats. Men wilde niet langer het
interieur van een gebouw opofferen aan een
ojjgepronkten en veelal smakeloozen gevel.
Luchttoetreding en contact met het leven
buiten werden meer on meer de beide
hoofdzaken van de woning. Men maakte
de architectuur ondergeschikt aan de func
tie die het gebouw had te vervullen, waarin
men de nieuwe richting ook aanduidde met
den naam van „functionalisme" (wat over
eenstemt met ons woord „zakelijkheid"). Ben
naai* deze grondbeginselen opgetrokken
woonhuis noemt men in de Skanddnavische
land-en zeer karakteristiek een „funkis-
hiuis".
Het Centraalblad der Bouwbedrijven be
schouwt de Noorsche architectuur van twee
kanten, rul. den stedebouw in steen en
beton en den landhuis bouw van hout. Zon
der aan de belangrijke bouwwerken op het
eerstgenoemde gebied te kort te doen, aar
zelt het blad niest te verklaren, dat de
Noorsche bouwkunst het best en meest
origineel tot haar recht komt in cje
houten landhuizen. Op dit gebied zijn de
Noren de onmiskenbare meesters en staan
zij, zoowel technisch en aesthetisch, voor
aan.
Gèheele steden worden bijna uitsluitend
van hout gebouwd b.v. Trondheim, de be
kende havenstad met 60.000 inwoners. Zelfs
het paleis van c)en koning is van hout;
men zegt, dat dit het grootste houten ge
bouw tetr wereld is.
De meeste Noorsche gemeente-architecten
wellicht allen bouwen ook houten
huizen. Dat is hun een aangeboren drang,
want de meesten zijn van boeren afkomst
en velen komen zelf van het platteland.
Gevaren van de moderne bouwtechniek
met haar nieuwe materialen heeft het hou
ten huis in Noorwegen niet te duchten. In
de eerste plaats is de bouwstof prach
tige, sterke, kaasreohte dennen in over
vloed aanwezig en in de tweede plaats
woont de Noor niet gaarne in de steden.
Dit is» zelfs in de moderne groote stad Oslo
goed te merken. Daar wordt het dagelijksch
bedrijf uitgeoefend in huizen van steen en
beton, maar men woont buiten in houten
huizen, die niettemin aan moderne com
fort in den regel niets te wenschen laten.
De moderne Noorsche stedebouw* gaat
zijn eigen banen. Natuurlijk blijft hij niet
onaangetast door de buiten landsohe stroo-
minigen. Het sterkst vvordt hij beïnvloed
door twee landen: Dudtschland en Frank
rijk. Terwijl die Duitsohc stijl meer invloed
heeft op complexen van gebouwen (b.v.
tuinsteden, stratenaanleg e.d.), is de Fran-
sche geest meer te herkennen in particu
liere* gebouwen (villa's restaurants enz.).
Luchtfoto's van nieuwe stadswijken doen
dan ook sterk denken aan Berlijn, Stutt
gart, Frankfort a.d. Main enz. Bij verschil
lende villa's herkent men evenwel den
bouwtrant van Le Corbusier, Lurqat
en M a 11 c t-S t e v e n s. Ook de Nederland-
sche bouwkunst trekt in Noorwegen de
aandacht en bijna geen enkele Noorsche
architect, die een reis maakt naar Duitsch-
land en Frankrijk, verzuimt ook Amster
dam, Den Haag, Rotterdam en Hilversum
te bezoeken.
Tot de beste stedebouwkundige architec-
te behoort Jacob C. K i e 11 a n d. Oslo heeft
aan hem een reeks uitmuntende, ook archi
tectonisch zeer goede nieuwe woonwijken
met goedkoop e h uizen te danken.
Excursie van het Int Verband
für Wohnungswesen
Het Int. Vebband für Wohnungwesen orga
niseert een excursie door Zuidwest-Duitsch-
land en Zwitserland van 2 tot 16 Juli as.
Bezoeken aan Frankfort. Mannheim, Karls
ruhe, Heidelberg. Basel, Biel, Bern. Frei
burg. Lausanne. Genéve, Interlaken, Luzera,
Zurich en Winterthur staan op het program.
Er zal naar worden gestreefd het program
niet te overladen te maken. De kosten be
dragen voor leden van het Verband 535 Zwit-
sersche franken, voor niet-leden 560. De
eerst volgende aflevering van Wohnen und
Bauen zal aan de excursie zijn gewijd.
Voor nadere inlichtingen wende men zich
tot hct Secretariaat van het Verband, Dr.
II. Kampffmeyer, Hansa Allee 27,
Frankfurt a. M.
|-|et 3500-woningenplan
van Amsterdam
JB, en W. van Amsterdam bevestigen
thans in het Gemeenteblad, dat blijkens een
brief d.d. 13 April 1.1. van don minister van
Arbeid, Handel en Nijverheid, voor het 3500-
wonóngenplan een aan vul lings voorschot van
f 2.389.S15 zal vwmden verleend, tegen een
rente van 4% pet, af te lossen in 39 jaar.
opdat het tegelijk terugbetaald zal zijn mei
het oorspronkelijk voorschot Tevens deelde
dc minister mede, dat dc regeering bereid
was mede te werken tot verhooging der
reeds toegekende bijdragen. Nu de zaak in
dit stadium gekomen is, achten B. on W.
verdere opschorting van de afdoening niet
noodzakelijk
Van de bruto bouwkosten ten bedrage van
f 20.622.426 heeft de regeering ter beschik-
TELEFOON: gg'jJ SCHIEDAM
NOG TE HUUR
event. TE KOOP aan blok of zelfbewoning
BUKGEM. KNAPPERTLAAN
JULIAN AL AAN
BOSBOOMLAAN
BENEDENHUIZEN:
(Parterrepanden) bevattende: Kamer,
suite, groote keuken en kelder, terraa^
groote aangelegde tuinen. - Slaap
verdieping: i kamers plus geheel
ingerichte badkamer met warande.
BOVENHUIZEN:
bevattende: Kamer, suite, zijkamer,
groote keuken, terras. - Slaapétage:
t kamers plus geheel ingerichte bad
kamer. Glazen v\arande.
Alle woningen vrije ingang achter
met loods.
Alle Bovenhuizen voorzien van Straat-
deurtelefoon, ook verbindingen
met Slaapkamers.
TF KnnP a-». ROZEHLAAN 37a Lm. 55b
ILIUJUI HILLEGERSBERG
panden
vrije Bovenhuizen.
indeeiinR resp. 3 kamers. 2 slaapkamer»
keuken, badkamer, croote voor en achter
tuin. Bovenhuizen: 2 kamers en suite,
3 slaapkamers, badkamer, zolder over hel
geheele huis
Te bevragen:
L. D. SUNDERMEYER
IJsclubstraat 68. Telefoon 13866
H.R.LAUWAARS &Z0NEN
Pijnackerplein 44 - Rotterdam
Magazijnen: Schommelstr. 8-30
WANDTEGELS
VLOERTEGELS
Speciaal zuurvrije ZWEEDSCHE TEGELS
GIPSPLATEN
Wenscht U
een mooie, solide en doelmatige
SCHOOLBANK
VOOR ZEER BILLIJKEN PRIJS!
Mijn schoolbank Ned. Octrooi
No. 25519 voldoet, naar het oordeel
van deskundigen, aan die wenschen
A. G. J. MAK, School en Kerk-
meubelen. Zuidhoek 86-88. R'dam
TELEFOON 10199
MAASTRICHT
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
Verlegenw. voor R'DAM en OMSTREKEN:
1IYS 4 Co s
BOUWMATERIALENHANDEL
AEL3RECHTSKA0E l47b
TELEFOON 30404-30233
kuip besteld als voorsclurt het ooitspronk^-
lijk toegestane bedrag van f 14.886.580, bene
vens het thans tcx'gekonde aanvullingsvoor
schot van f 2.389.815. Het bedrag, dat dus
formeel door de gemeente nog ter beschik
king moet worden gesteld, zal op do basia
van het xoorstel van 12 October zijn
f 3.316.030. Dit bedrag kan echter thans nog
verminderd worden met f 371.751, zijntie da
bijdrage in de annuïteit ofer hel hovnvtijd-
vak, welke van het rijk is ontvangen en met
f 35S.800, zijnde de afschrijvingen op het ge
meen tewKirsohot voor dezen houw por ul
timo 1931, zoodat tenslotte blijft een bodTa»
van f 2.615.475, hetwelk door de gemeente
zelf als voorschot voor den bouw nir»et ww
deu verstrekt.
