ZATERDAG 7 MEI 1932
DERDE BLAD PAG. 9
KERKNIEUWS
INTERNAT. CALVINISME
HET CONGRES TE LONDEN
BEGIN VAN SAMENWERKING
Londen, Hemelvaartsdag.
II
Gistermiddag werd het congres, waarover
wij in ons vorige artikel enkele beschouwin
gen hehben gegeven, voortgezet
In de Committee Room van Memorial Hall
was een klein gezelschap van gedelegeerden
uit verschillende landen bijeen om te spre
ken over de mogelijkheid om een meer
vaste vorm van internationale samenwer
king te vindien.
Bij ontstentenis van prof. Maclean uit
Edinburgh werd de vergadering gepresi
deerd door Dr. U n m a c k, een kranige 84-
jarige grijsaard; 'n klein, levendig man
neke. die er in zijn openingswoord aan her
innerde, hoe de president der Sovereign
Grace Union door ziekte helaas verhinderd
was om de conferentie en ook deze bespre
king bij te wonen. Voorts meende hij, dat
het Calvinisme op een punt gekomen was,
dat het vooruit moet in de wereld. Wij
leven in crisistijd. Wil men iets bereiken,
dan zal men zich internationaal moeten
oriënteeren en dan moét het komen tot een
fede>ratief saamwerken van alle calvinisti
sche groepen in de verschillende landen.
Mr. W. B. B u r b r i d g e, secretaris der
Sov. Go-ace Union, gaf vervolgens een over
zicht van de pogingen, die in vorige jaren
waren ondernomen om tot een internatio
nale samenwerking te komen. Hij deelde
mede. dat prof. Maclean een voorstander
was van het systeem, dat landelijke organi
saties in een federatief verband wil onder
brengen; en dat hij voorts heil verwachtte
van de uitwisseling van literatuur uit de
diverse landen, eventueel in een internatio
naal tijdschrift Uit een schrijven van rev.
Atherton bleek, dat deze zich vooral op
hetgeen practisoh te realiseeren zou zijn,
wilde bezinnen en dat het thans niet het
juiste moment was om over dogmatische
[verschillen te disputeeren.
'Het comité nu had ter vergemakkelijking
Van de bespreking een conflict-resolutie op
gesteld van dezen inhoud:
„De commissie, met nadruk vooropstel
lend, dat een verbond van calvinistische or
ganisaties tot grondslag dient te hebben een
gezonde leerstellige basis, is van oordeel, dat
fjractische samenwerking onmiddellijk mo
gelijk is en dat een eventueele federatie kan
Worden bevorderd door a) officieële corres
pondentie van de vereenigingen der ver
schillende landen; b) uitwisseling der ge
schriften; c) jaarlijks publicatie van versla
gen. waarin de toestand van het Calvinis
me in elk land wordt beschreven; d) voor
bereiding van andere internationale confe
renties."
Hierover werden nu de besprekingen ge
opend. Van Hollandsche zijde wemd opge
merkt, dat de principieele omschrijving te
Vaag was. Voorgesteld werd de verschillen
de confessies met name te noemen, opdat
men zou weten, waar men aan toe was.
Ook van Fransche zijde werd in gelijke
richting een opmerking gemaakt. Gevraagd
werd. wat onider een calvinistische organi
satie moet verstaan worden, In Zwitserland
b.v. is een beweging, die wel eenige sympa
thie heeft voor het Calvinisme, maar toch
niet Calvinistisch genoemd kan worden.
Ten slotte werd het Hollandsch-Fransche
voorstel aangenomen met algemeene stem
men. dat de federatie, een verbond zal wor
den van vereenigingen (niet van personen!)
die onderschrijven een van de Gereformeer
de confessies, zooals de Westminster Confes
sie. de confessio belgica. de 39 artikelen van
de Ghurch of England de Heidelbergsche
Catechismus, en dergelijke.
Bij het tweede punt van de resolutie werd
gevraagd, of het, met het oog op de menig
vuldige literatuur over diverse onderwer
pen in calvinistischen kring in Holland niet
wenschelijlc zou zijn te volstaan met een
literatuuropgave. Het zou niet goed mogelijk
zijn, elke publicatie in de moderne talen en
doen vertalen. De Engelschen vonden dit „a
good idea" en gingen ermee accoord.
Ten slotte werd een voorloopige commis
sie benoemd, bestaande uit één gedelegeer
de van ieder land. die nader de modus quo
van federatievorming zal uitwerken. Midde
lerwijl zal men aanvangen met correspon
dentie en literatuuruitwisseling. Op een vol
gende internationale conferentie kan dan
wellicht de definitieve oprichting volgen.
Niet onvermeld mag blijven, dat elke ver-
eeniging haar eigen autonomie zal behouden
en dat de eene vereeniging niet gebonden
zal zijn door de handelingen of besluiten
van anderen.
Wij meenen, dat wij voor dit begin ran
■^menwerking dankbaar moeten zijn. E® is
thans een begin. Verdere uitbouw van de
gedachte is noodig en gewensoht. Vooreenst
zal men nationaal moeten komen tot een
hechter verband van calvinistische belijders.
Want. zoolang men nationaal niet tot fede
ratie kan komen, hoe zal men dan rijp zijn
voor internationale samenwerking!
Naar onze meening is men in zekere Hol
landsche kringen bang om zich aan koud
water te branden. Of, met andere woorden,
men is benauwd, dat eenige vorm van sa
menwerking tusschen calvinisten, die moge
lijk over min of meer ondergeschikte punten
een andere opvatting hebben, zooal niet on
mogelijk. dan toch in hooge mate bezwaar
lijk is.
Kennismaking en samenspreking met
I stond in ons blad van 6 Mei
geestverwanten uit andere landen, voorname
lijk uit die landen, waar thans een opleving
van het calvinisme valt waar te nemen en
waar men dankbaar is voor aanvankelijk
verkregen resultaten, verruimt de gezichts
toring en voorkomt, dat men „narrowmin-
ded" wordt.
Bovendien en dit zegt nog meer!
men komt onder den indruk, dat er geest
verwanten zijn. die. eveneens gegrepen dooi
de machtigo conceptie van het Calvinisme,
naar hun eigen zienswijze en onder invloed
van nationole omstandigheden deze concep
tie pogem uit te werken en te beleven.
Vraagstukken, die voor de eene groep mo
menteel in het centrum van belangstelling
staan, zijn voor een andere groep misschien
reeds lang overwonnen punten. En omge
keerd, vragen waarmee sommigen worste
len. zullen voor anderen ver buiten den ge
zichtskring liggen. Men moet derhalve lee-
ren zijn problemen en probleemstellingen
„betrekkelijk" te zien. Daartoe heeft doze
conferentie veel bij-gedragen. Algemeen va
men van gevoelen, dat men van elkander
leeren kan. Daartoe is
geen uniformiteit, maar eenheid
noodig. Geen eenvormigheid maar nauwe
saamwerking met behoud van eigen natio
nale. misschien ook kerkelijke nuanceerm
Vooral was het in de lijn van de bespre
kingen te London, dat men niet krampach
tig eraan moet vasthouden, dat.de persoon
lijke visie op de dingen de eenig mogelijke,
de eenig juiste is.
Dit geeft geen vervlakking, geen verfl-au
wing der grenzen, maar opent perspectieven
voor de opbloei en uitbouw van de Calvinis
tische wereld- en levensbeschouwing. Het
Calvinisme is door een der sprekers ge
noemd het meest consequente en meest har
monische Christendom. Deze gedachte is
Juist en draagt in zich beloften van een
sohoone toekomst. Wanneer ook in Neder
land deze gedachte mocht wortel schieten,
is de hoop niet ijdel, dat de hooggespannen
verwachtingen, die met namie öe Engelschen
en Franschen koesteren, in vervulling zal
gaan.
Het Calvinisme heeft toekomst. Het is bij
uitstek geschikt om zich internationaal te
manifesteeren. Dit is trouwens in de lijn
van Galvijm zelf. Er is op de conferentie
een en andermaal aan herinnerd, hoe Cal-
vijn aan den Engelschen bisschop Cram
mer geschreven heeft, hoe begeerig hij was.
dat de belijders van het Gereformeerde ge
loof uit verschillende landen elkander zou
den ontmoeten.
Welnu, waar dit internationaal bedoeld is,
hoeveel te meer geldt het niet voor nationale
verhoudingen? Alle Calvinistische belijders
uit één land onder een federatief verband,
samenwerkend in harmónische eemheid, zoo
wel nationaal als internationaal.
Dit is de les. die London leerde.
Rest ons thans in dit en een volgend ar
tikel nog een kort overzicht te geven van
de voordrachten, welke gehouden en met
groote belangstelling gevolgd zijn.
Woensdagavond begon de serie voordrach
ten over het Calvinisme, onder voorzitter
schap van P. W a k e 1 e y, Esq. Naar Eoigel-
sche trant zorgde een ander voor Schrift
lezing en gebed, en wel pastor S. W. W h i-
te, vice-president der S.G.A.
Eerste spreker was prof. dr. A. Lecerf
van Parijs, die met de eloquentie, den Fran
schen. eigen, en met elegante gebaren een
zeer interessante beschouwing leverde over
de geschiedenis van het Calvinisme
in Frankrijk. Merkwaardig was, dat hij van
calvinisme toon spraken, voordat Calvijn
eigenlijk, rijm lessen in Gemèver had
aangevangen een prae calvinistische pe
riode alzoo. Veirder schilderde hij de opbloei
en het daarop weer volgend verval van het
calvinisme in Frankrijk, terwijl hij uitvoe
rig aangaf, welke oorzaken daartoe geleid
hebben.
Vervolgens refereerde D* E. C, Un-
mack over de
philosofie van het Calvinisme
Uit deze rede. die met groote bewogen
heid werd voorgedragen, was merkbaar,
dat die Engelsche Calvinisten een ander
begrijp van dit onderwerp hebiben, dan wij
Hollanders. Zijn referaat was meer dogma
tisch dan philosophischhij <zette namelijk
uiteen de beginselen van het Calvinisme
en noemde het dogma van den Almachti-
gen. Souvercinen God, Wiens wil alles
draagt, de philosophie van het Calvinisme.
God is de groote ooi-zaak van alles. Die
God is de Eeuwige, Die door Zijn genade
werkt in menscheniharten.
Het derde referaat, dien avond werd ge
houden door Prof. F. W. Grosheide,
van Amsterdam, die sprak over het
eigen-aardigo van het Calvinisme
Ondanks het feit. dat het auditorium
reeds twee voordrachten had aangehoord,
werd ook deze zeker niet de minst in
teressante rede met levendige belang*
stellintr gevolgd. Spr. zette uiteen, waann
het Calvinisme zich onderscheidt van het
Lutheranisme en van de leer der R.K. kerk
namelijk hierin, dat het Calvinisme een
religieus systeem is, hetwelk het leven in
al zijn geledingen doordringt. Het ziet God
als God en wil den mensch zien in de
plaats waarin God hem bedoelt te zetten.
Het schepsel moet Gods eer op alle levens
terrein verkondigen. De waag, of het Cal
vinisme dualistisch is. werd ontkennend
beantwoord. Vandaar, dat de reformatoren
moesten breken met romanisme en arminia-
ndsme.
Het voorgaande werd gedemonstreerd
aan enkele punten, voornamelijk aan het
Schriftgezag, hetwelk het Calvinisme hand
haaft tegenover de pogingen der Schnft-
critioi om dat gezag te ondermijnen. Van
daar ook dat de Bijbel, als het geinapireer-
de Woord van God, gezag heeft over heel
het leven, volgens het Calvinistisch den
ken. Aangetoond werd do groote beteekenis
daarvan voor wetenschap, onderwijs, pae-
dagogie. politiek.
Het Calvinisme heeft toekomst Oi de
wereld op een eind loopt, weten wij met
Maai' wel weten wij, dat deze wereld alleen
dan gered zal kunnen wondien uit de crisis
ars ze geleid wordt door de beginselen dor
reformatie. Ook hierin prevaleert, naar
Prof. Grosheide aantoonde, het Calvinisme
boven Ronje en het Lutheranisme. Onze tijd
vraagt om liet svsteem van het Calvinisme
De „revials" in Hongarije en Frankrijk wij-
zen tidt duidelijk aan. Met groote dankbaar
heid kan worden geconstateerd, dat juist m
dezen tijd allenvoge een belangstelling voor
het Calvinisme levendig wordt. Dit vergroot
onze verantwoordelijkheid.
Deze rüde werd, gelijk de andere, met
warm applaus door de vergadering ontvan
gen. Het bleek uit gesprekken na afloop van
den avond dat men buitengewoon erkente
lijk was voor hetgeen dc buitenlaiulsche ge
delegeerden hadden medegedeeld.
HERDENKING.
Te Siddeburen zal de Geref. Kerk in
een samenkomst op 17 Mei a.s. herdenken dat
75 jaar geleden de ambten aldaar ingesteld
werden.
Te Tweede Exloërmond hoopt de
Geref. Kerk in September a.s. te herdenken,
dat zij 25 jaar geleden geïnstitueerd werd.
kerkgebouwen
Te Apeldoorn is Woensdagavond door
de Geref. Kerk het nieuwe kerkgebouw aan
den Arnhemscheweg in gebruik genomen.
Ds. P. C. de Bruyn ging, als voorzitter van
de bouwcommissie, de geschiedenis van den
bouw na, er aan herinnerend dat in betrek
kelijk korten tijd een som van f 52.000 was
bijeengebracht voor den bouw.
Ds. J. R. Goris hield, als oudste predikant,
de eerste bediening des Woords en wel over
Hand. 28, wijzende op tweeërlei strekking:
HET AMBTSJUBILEUM VAN BURGEMEESTER VAN DER MOLEN
Ter gelegenheid van het 12Vr]arig ambtsjubileumbïleum van den Burgemeester van
Renkum, den heer J. t>. d. Molen, 'vond gisteren een huldiging plaats. We zien op onze
foto den Burgemeester zittende naast zijn dochter, welke namens de ambtenaren bloemen
werden aangeboden.
VIER GESLACHTEN
De vier personen op deze foto dragen allen
denzelfden naam van Dirk van Bameveld.
De oude heer (rechts) woont te Benne-
kom en herdenkt heden zijn SOsten geboorte
dag. Hij verricht nog iederen dag met opge
wektheid zijn werk en heeft drie jaar ge
leden voor 't eersteen fiets aangeschaft,
waarvan hij veel gebruik maakt.
Zijn zoon (staande) werd geboren in 1S76
en woont te 'assenaar. Diens zoon (zittend
linkseveneens te Wassenaar wonende, werd
geboren in 1902, terwijl Dirk IV in 1927 het
eerste levenslicht aanschouwde.
Grootvader, zoon en kleinzoon zijn trouwe
lezers van ons blad; de achterkleinzoon be
looft zulks ook te wordenwant hij zit
Zaterdags al verdiept in 'f Kleuterkrantje.
Ter gelegenheid van den SOsten verjaardag
an den ouden heer Van Bameveld, nemen
we deze aardige foto op.
1. een symbolische onderrichting van het won
dere werk van den Geest Gods in de Gemeente,
en 2. de dure roeping der Gemeente in deze
wereld.
Namens de Classis Apeldoorn en genabuur-
de 'Kerken, voerde Ds. J. Tonkens, van Epe,
het woord, terwyl Ds. A. Boekenoogen, van
Wijhe, aid oud-dienaar des Woords van Apel
doorn, zijn gelukwenschen uitsprak. Nadat
ouderling Staal een woord van opwekking
mens den Kerkeraad had gesproken, herdacht
de nieuwe predikant Ds. E. I. F. Nawyn, in
gevoelvolle woorden wijlen Ds. G. J. Goede,
voor wien deze nieuwe kerk en pastorie eigen
lijk bestemd waren. Nadat Ds. Nawijn de bouw
commissie en inzonderheid Ds. de Bruyn als
voorzitter had dank gezegd voor het vele
werk, eindigde hij met dankgebed.
In dezen dienst werd voor het eerst de
nieuwe wijze van collecteeren (met de zakjes
met korten stok) in toepassing gebracht.
ziekentelefoon
Te Enschedé heeft de Gerei Kerk een
inrichting voor ziekentelefoon in gebruik ge
nomen.
De installatie bevindt zich In de nieuwe kerk
aan den Lasondersingel en is tevens voorzien
van een aantal aansluitingen voor dooven.
De kerkgebouwen aan de Haaksbergerstraat
en Wilhelminastraat kunnen eveneens op het
kerktelefoonnet worden verbonden.
Voorloopig zijn er 13 woningen voorzien, over
de geheele stad verspreid.
Aangezien Enschedé uitgebreid ls, komt de
ln gebruik zjjnde draadlengte per aangeslotene
vrij hoog.
Een woord van lof komt dan ook aan de
Telefoon-Commissie toe voor de goede organi
satie, waardoor de uitvoering mogelijk werd.
Men meldt ons:
De Classis Assen der Geref. Kerken heeft
»a breede bespreking een voorstel van de Kerk
van Smilde aan de Part. Synode van Drenthe
aangenomen, om een commissie te benoemen,
bestaande uit deputaten der Part. Synode
voor Evangelisatie, met enkele andere leden,
welke tot opdracht heeft te onderzoeken hoe
in Drenthe een of meer Evangelisatie-predi
kanten kunnen worden aangesteld.
evangelisatie
Bij de Rijkswerkverschaffing.
Ds. C. van der Zaal, van Deventer,
geestelijk verzorger onder de te werk gestel
den in de Rijkswerkverschaffing in Gelder
land en Overijsel, zendt ons een schrijven
waarin hij uiteenzet het geestelijk werk, dat
met voorzichtigheid en trots vele bezwaren
verricht moet worden onder hen, die telkens
óf 14 dagen of vier weken (de reiskosten re
gelen dit) van hun gezinnen verwijderd zijn
en met andere lotgenooten in houten wonin
gen zijn ondergebracht.
Zy'n ervaringen wekken verheuging zoowel
als ontroering. „Getuigenissen hoorde ik, brie
ven werden door mij ontvangen, die bewijzen",
aldus Ds. van der Zaal, „dat God wonderen
van genade heeft willen doen. Ook ben ik tot
schreiens toe meer dan eens bewogen ge
weest".
„Indertijd zijn vele Hollanders naar Duitsch-
land getogen, om er werk te zoeken en te vin
den. De ellende werd nu echter in den vreem
de zóó groot, dat ze werk- en broodeloos wer
den. Onze regeering moest hulp bieden, of
honderden gezinnen zouden, wegens het ont
breken van middelen van bestaan, over onze
grens gezet zijn. Hierom zijn vele huisvaders
in Holland te werk gesteld. Over het algemeen
zijn het zeer nette menschen, die voorbeeldig
leven. Echter zijn deze mannen menigmaal
eerst lang in lijden geweest, eer ze om steun
wilden vragen. Alles is daardoor opgeteerd,
wat ze in hun goede dagen bijeengebracht had
den. De nood is by hen hoog gestegen. Velen
kunnen de begeerde verwisseling van onder-
kleeren zich niet veroorloven, ondanks ze vier
weken van huis blijven. Ze hebben slechts één
stel onderkleeren, of
Ds. van der Zaal beschrijft dan ho# hy tot
de ontdekking kwam,dat vele mannen niet
meer aan hun lichaam hebben dan de kleeding
die het oog ziet, namelijk alleen bovenkleeding
over het naakte lichaam. Hij vertelt dan van
een bijzondere ervaring.
„'s Avonds (na de prediking, toen ik iets
van die ellende zei) kwam een broeder tot
en zei: „Dominéé, ik ben zelf arbeider en heb
eenig geld weggelegd, om een muziekinstru
ment te koopen. Hiermee wilde ik evangeli-
seeren. Het zwaard van werkloosheid hangt nu
echter aan een zijden draad ook boven mijn
hoofd. Tc Zal myn doel niet kunnen bereiken.
Vanmorgen onder de prediking toonde de
Heere mjj, hoe ik nu dit geld aan U voor deze
menschen moept geven. Met een dankbaar hart
breng ik dit offer. De opgespaarde som was
f20.50. Ti Mocht er wel niets van zeggen;
maar hy heeft me niet verboden er over te
schrijven. Want hiermee gaf htf tegelijk een
stoot in de goede richting. Daarom vraag ik
U: Kunt ge mogelyk zelf, of door uw arbeid
mij niet helpen aan onder- en bovenkleederen,
die ge mogelyk in uw kast laat hangen of
liggen Of 't voor mannen, of vrouwen of kin
deren, of jongelingen en meisjes past, behoeft
voor u geen bezvfraar te zyn. Alles past ons.
Mag ik er nog een vraag bij doen? Dikwijls
heb ik Evangelisatie-samenkomst met deze
mannen. Hoe wordt het hart van tegenstan
ders vaak milder gestemd, wanneer ik bij zulk
een gelegenheid hun een kop koffie of sigaar
of een pyp tabak kan aanbieden.
„My is de verzorging van 23 kampen toebe-
trouwd. In één kamp is vaak ongeveer een ge
tal van honderd mannen ondergebracht.
„Nu begrijpt u, hoe welkom ook giften voor
mijn arbeid zyn. Ieder dubbeltje en kwartje
helpt reeds. Want een kop koffie kost slechts
drie cent. Zal Christus in den dag der dagen
tot u kunnen zeggen: „Ik ben hongerig ge
weest en gij hebt mij te eten gegeven, ik ben
dorstig geweest en gy hebt my te drinken
gegeven, ik was een vreemdeling en gij hebt
mij geherbergd, ik was naakt en gij hebt my
gekleed
Het adres van Ds. van der Zaal is: Mr. de
Boerlaan 149, Deventer. En zijn gironummer
80447.
MAR AN ATHA-CONFERENTIE
Te Zeist, op het terrein van Hotel „Bosch-
lust", sal onder leiding van Johannes de Heer
redacteur van „Het Zoeklicht", de 16e Mara-
natha-conferentie van Zaterdag 7 tot en met
Dinsdag 10 Mei a.8. worden gehouden.
Het onderwerp voor deze Conferentie is:
„Christus naar de Schriften", terwyl als mede
sprekers worden verwacht: Ds. C. J. Hoeken
dijk, van Bussum; evangelist K. Rozendal, van
Radio Nieuws.
ZATERDAG 7 MEI
y: Vioolrecital
18.30 Huls
ulalr
u 1 z e n KRO: Salonork«t
llversum VARA: Orkest
loden R.: Concert
alundbor? Omroeporkest
arschau: Piano-recital
ulzea KRO: Salonorke>®t
u 1 z e n KRO: Grtunoiooomuxlek
11.00 Hulzen KRO: Persberichte:.
13.00 HllT«rsum VARA: Persberichten
ZOXDAG S MEI
KemoiiBUto ens.
8.30—9.S0 Halzen NCRV: Morgenwijding. te
houden door den redacteur van ..Het Zoek-
de Heer. te R1J-
Schriftlezing: Hand. 1:1—5. 3 Geb:A.
4 Solozang: 'k Zal den Koning zien In Z.W
schoonheid. 5 Zang van 'iet Koor: Verheft
j poorten, maakt u wijd" <Zan?b. no. 60|f
6 Toespraak. 7 Zang van het Koor: a BI.'bul-
koor Openb. 5:12. b. Bijbelkoor Openb.
6. 7. 8 Solozang: Ik weet dat mijn Ver.«M
leeft. 9 Zang van het koor: Gezaag 114 8
daar. Organist do heer S. Camping,
spel. 2 Votum naar Ps. 124 S. 3 Zegengroet
naar 1 Cor. 1 3. Zingen: Ps. 75 1. 5 Belij
denis der geloof». 6 Schriftlezing: Joh. 6 -23
—40. 7-Gebed. S Zingen: Pa. 51 6 en S. 9
Afkondiging van den tokat: Joh. 6 3739.
10. Inleiding tot de preek. 11 Mededeeling
hoofdgedachte en verdeeling
dat goddelijk
„cuandellng van do
belde eerste punten. 13 Zingen: Psalm 89 1.
14 Behandeling van het laatste punt. 15
Dankzegging. 16 Zingen: Psalm 86:6. 17
Zegen naar 3 Cor. 13 13. IS Orgelspel.
k.» den dienst tot 19.45 Gewijde
Gemengd vocaal-kwartet.
MAANDAG 9 MEI
Na beëindiging
muziek door
12.01 Hilversum AVRO: Kamerorkest
12.05 Daven try:' Concert
12.20 Lao gen berg: Middagconcert
12.30 Huizen NCRV: Orgelconcert
Jf-30 Hilversum AVRO: Strijkkwartet
Könlgewusterhausen: Concert
Hilversum AVRO: Gramofoomnuzlefc
15*20 La ngenberg: Vesperconcert
JÏ-22 Ml1.1**0 NCRV: Concert
17.30 Hilversum AVRO: Kovaos Lajoe
AVRO: Kovaca Dajos
19.00 H 11
19.20 Daventry: BBC-Orkest
riek
u: Omroeporkest
18.30 Hllv
19.80 Hllv
on i» Peftmoeders van onze kroonprinsi..
AVI10: O- lolst.
mïö g £7!? kcrv:'
Hoekzema
15.00 Hulzen NCRV: Maraaatha-confereatl© te
Klnderuurtja. aai.
NCR VVU e gr e la J e n. Hongarije
sum AVRO: Klnderuur
S *:>r"Yrol! tie be riet
19.45 Hulzen NCRV: Persbericht
Volledige programma's In
de Cmroepgids. Duidelijke
foto's; best verzorgd Radio
blad; 4 gld. per half jaar of
18 et per week. Ned. Chr.
Radio-Vereenlglng, Voog-
lenzang, Ede. Draagt bij in
de omroepkosten.
Den Haag; pred. L. Rosenberg (ZendeL onder
de Joden) te Lodz (Polen); pred. E. Urban te
Elberfeld (Dmtschland); en Ds. A, W. F
Waardenburg te Wezep
De openingssamenkomst wordt gehouden op
Zaterdag te 12 uur; elke dag heeft voorts 3
samenkomsten: 10 uur, 8 uur en 7.80 uur. De
slotsamenkomst vindt plaats Woensdag U
Mei des morgens na het ontbyt.
Alle samenkomsten worden gehouden in een
groote, nieuwe tent, ruimte biedend aan meer
dan 1000 personen. Hierdoor zal het mogelyk
zyn aan de bezoekers uit Zeist, Utrecht en
omgeving een plaats in de tent aan te bieden,
hetgeen bji vorige Conferenties niet steeds
mogelyk bleek. De toegang tot alle samenkom
sten is vry.
Op Maandag 9 Mei worden de samenkom
sten van 35 uur 's middags en 89 uur
's avonds per radio door de Ned. Chr. Radio-
Vereeniging (Huizen, golflengte 1875 M.) uit-
gezonden.
DE VAL VAN KONSTANTINOPEL
Door LEWIS WALLACE ■- Naar het Engelsdh door ALM1A
Maar het zou niet blijven bij Mohammed
en Konstantijn. Hij twijfelde er niet aan
ook de Rabbi's te zullen doen toetreden.
Wat hij voorstelde was toch nagenoeg het
zelfde als het Judaïsme van Mozes. De Bis
schop van Rome zou misschien protestee
ren. Maar dat zou zoo erg niet zijn. Als het
Romanisme afgesneden was moest het ster
ven. Evenzoo de ismes der Bramanen, Hin
does, Boeddhisten, zij zouden alle te niet
gaan onder de mokerslagen dier algemeene
unie. Ook de Tijd zou het zijne doen ter
volmaking van het werk, en langzamerhand
Christus en Mohammed doen vergeten,
hy in samenwerking met den Tijd. Wat
deed het er toe oi dit werk eeuwen in be
slag nam? Hij had iets voor boven andere
hervormers, hij kon zijn hervormingswerk
gaande houden, het leiden en besturen. Hij
kon er op rekenen dat hij van zijn over
winning getuige zou zijn. Medegesleept door
zijn gevoel verheugde hij zich werkelijk in
den vloek die op hem rustte, en beschouwde
dien in dit oogenblik als een goddelijke
genade.
36ST* HOOFDSTUK
De Pannyohlden
Een noodiglng van den Keizer om te blij-
zelf reeds een beleefdheid, maar het ge
reedmaken van een zitplaats voor den
Vorst veranderde de beleefdheid in een per
soonlijk eerebewijs. Daarbij kwam dat hij
werkelijk de Pannychiden of Nachtwaken
verlangde te zien. Hij had dikwijls gehoord
dat zij een machtigen invloed uitoefenden
op die deelnemers. In den laatstcn tijd was
de plechtigheid in onbruik geraakt; en daar
hij wist hoe moeilijk het is een verouderd
gebruik te doen herleven, stelde hij zich
voor, dat het schouwspel niet veel bijzon
ders zou opleveren en niet lang zou duren.
Terwijl hij hierover nadacht keek hij naar
buiten, en was verbaasd dat het reeds zoo
donker werd. Hij h°(.on onrustig te worden,
tctdat hem plotseling iets inviel en geheel
bezig hield.
Gesteld da* de Keizer gewonnen werd
voor "ijn plar, was daarmede dan het wel
slagen verzekerd? Hij was zoo gewoon de
macht van koningen en keizers als de
eenige voorwaarde te beschouwen voor de
plannen dde hij opperde, dat hij in dit bij
zónder geval geheel vergeten L d rekening
te houden met de Kerk, en waarschijnlijk
zou hij in die begoocheling gebleven zijn,
zoo niet de Mysteriën hem de oogen ge
opend hadden, Zij dwongen hem om te den
ken aan de macht, die godsdienstige instel
lingen op de menigte uitoefenen.
En deze Kerkl deze oude Byzan'Jjnsche
Kerk! Ach ja! Het Byzantijnsche geweten
was onder haar leiding, zij was de Biecht
vader van het Keizerrijk. In der menschen
oor was haar stem als de stemme Gods. Het
verwijderen van Jezus Christus uit haar
systeem zou wezen als het rukken van het
hart uit eens menschen lichaam. Zij was
hier en daar en overal, in zinnebeelden,
zegeteekenen, monumenten, in kruisen, in
beelden, in kloosters en verordenin'-en. Wat
kon de Keizer doen, als de Kerk weerbar
stig was en 'n uitdagende houding aannam?
De duisternis daarbuiten sloop het hart van
den Zwerveling binnen en dreigde het pas
ontstoken licht weer uit te blusschen.
De Kerk! Dat is de vijand dien ik te vree
zen heb! fluisterde hij herhaaldelijk, voor
de eerste maal den omvang begrijpende
van den te openen veldtocht Hij voelde dat
de Christelijke idee in den boezem der Kerk
onaantastbaar was, zoo er niet iets voor in
de plaats gegeven kon worden. Zou God de
ledige plaats kunnen aanvullen? Misschien
en de enkele gedachte reeds maakte hem
koud om 'thartzouden de Pannychiden
hem het antwoord geven. Het was een ker
kelijke plechtigheid, een samenkomst van
tallooze geestelijken. Wifiur, wanneer, hoe,
kon de Kerk zich beter als een tastbare
werkelijkheid vertoonen? Misschien, en een
rilling liep hem door de leden, misschien
was het niet zoozeer een gunst van Kon
stantijn, als wel een genadegave Gods, dat
h'j dit schouwspel mocht aanschouwen.
Tot zijn groote verlichting kwam eindelijk
de officier binnen, die hem te voren tot
den Keizer gebracht had, en zeidr op vroo
lijken toon; Tfc zal óe om hebben v naar
de plaats te geleiden, die Zijne Majesteit
voor u heeft doen gereed maken, opdat gij
ongehinderd de plechtigheid zoudt kunnen
bijwonen. Met uw welnemen zullen wij
gaan.
Ik ben gereed
De voor den Vorst bestemde plaats be
vond zich op een plateau, terzijde van een
hollen weg. dien de processie volgen moest
op haar tocht naar de kapel. Toen de
Vorst, die er per draagstoel heengebracht
was, uitstapte, vond hij op dat plateau een
kleine t»nt, vooizien van een gemakkelijken
stoel, eeu vuurbekken met gloeiende kolen,
en een warmen mantel voor 't geval dat
de nachtelijke koelte hem te groot mocht
zijn. Vóór het plateau was een stang in den
grond gestoken, wasraan een mand hing
met o'-'tvlambaie stoffen, om als toorts
dienst te doen. In kort, aJles wat het ver
blijf aldaar kon veraangenamen was aan
wezig, zells wi*u en water stonden op een
kleinen drtev .*t binnen zijn hei eik.
Voordat lnj zich noderzette ging hij naar
den uiieisten rami van het plateau, van
waar hij de kapel beneden zich zag liggen
tusschen het dichte geboomte. Bloemengeur
vervulde de lucht, en zachtkens murmelde
de beek, maar het flikkeren van wape.icn
op de area bij de Groote Poort maakte een
somberen indruk op hem. Behalve het ha
venlicht waren nog twee andere lichten
zichtbaar, een op den Pharos, het andere
op don Galatatoren, door den grooteu af
stand aan twee flonkerende starren gelijk;
maar overigens waren de vallei, on de heu
vel tegenover Blacherne, en de groote stad
daarachter, yocr Qig ,vm den beschou
wer als een zware donkere wolk.
Nu drong een zonderling geluid tot hem
door uit de richting der stad. Stak de wind
op? Of was het verwijderd golfgeklots?
Terwijl hij hierover nadacht zeide een diepe
grafstem achter hem: Zij komen.
De Vorst keerde zich haastig om en zag
een ouden bekende.
Ah, Vader Theophilus!
Zij komen, herhaalde de Vader.
De Vorst huiverde. Het vreemde geluld
werd meer hoorbaar.
Zingen zij? vraagde hij.
't Koor zingt, antwoordde de ander.
Waarom zingt het koor?
Kent gij onze heilige Schriften?
De Vorst bedwong een minachtend ge
baar en antwoordde: Ik heb ze gelezen.
De Vader vervolgde: Gij zult zoo aa_
stonds de woorden van Job hooren: Och of
Gij mij in het graf verstaakt, mij verbergdet,
totdat Uw toorn zich afkeerde; dat Gij mij
eene bepaling steldet, en mijner gedachtig
waart!
De Vorst ontstelde. Waarom werd hem
een man met zoo spookachtig stemgeluid
tot gezelschap gegeven? Eu die woorden,
voor hem juist bijzonder pijnlijk, die hij in
uren van vertwijfeling zoo dikwijls had
uitgeroepen, wie gaf ze dien man ln den
mond?
Het gezang kwam naderbij. Er was niet
de minste melodie of maat te ontdekken
Toch bracht het den Vorst verlichting, die
gaarne to?stemJo dat hij nooit iets derge
lijks gehoord had, iets zoo droevigs, zoozeer
gcüjkcr.d op het geiammer der verdoemden.
:*2t t e";vjs<"Xte pr-' de te rijn,
Vader.
Grooter dan ooit te voren.
Heeft dat een bijzondere reden?
De verdeeldheid die ln de Kerk
heerscht.
De Vader zag den glimlach niet op het
gelaat van zijn toehoorder, maar vervolgde:
Ja, de verdeeldheid neemt toe. Eerst was de
strijd tusschen de Kerk en den troon, nu
is het de Kerk tegen de Kerkeen La-
tynsche fractie en een Grieksche. Eén des
onzen is de drager geworden van al de ge
leerdheid en toewijding van het Christelijk
Oosten. Gij zult hem straks zien, 't is George
Scholarius. In visioenen, gelijk aan die waar
in God zijn raadsbesluiten aan de oudo
profeten openbaarde, werd hem geboden de
Pannychiden te doen herleven. Overal heeft
hij boden heen gezonden, naar de abdijen,
kloosters en kluizenaars. Hoe grooter de
toevloed, zegt hij, hoe grooter de invloed
Scholarius is een wijs man, zei de
Vorst diplomatiek.
Zijne is de wijsheid der profeten, ant
woordde Vader Theophilus.
Is hij de Patriarch?
Neen, de Patriarch behoort tot de La-
tij nsche fractie, Scholarius tot de Grieksche.
En Konstantijn?
Hij is een goed keizer, ongetwijfeld,
maar helaas, hij is overladen met staats
zorgen.
Ja, Ja, zei de Vorst En die torgen lei
den tot venvaarloozlng der riel. Koningen
zijn dikwijls te beklagen. Maar hebben dezo
Nachtwaken een bepaald doel?
i(Wordt vervolgd}
