Uit het zeeuwsch verleden
ENCI-CEMENT
Uw eigen huis
opeigengrond!
MEUBELEN
N.V. Betonbuizenfabriek
„DE VALK"
NIEUWPOORT-LANGERAK
TELEFOON 18
6R00TSTE fabriek in Nederland
Prijzen beneden elke concurrentie.
VRAAGT PRIJS
BESCHERMT ALLE GEBOUWEN TEGEN
HITTE - KOUDE - VOCHT - LAWAAI
GRATIS DESKUNDIG ADVIES
N.V. Producten Grondstoffen Hmij.
AMSTERDAM: Sarphatikade l - Tel. 34824-36824
ROTTERDAM: Stationsweg 37b - Telef. 11690
BOUWBLAD No. 134 (Verschijnt eBceit "Maandagh
MAANDAG 2 MEI 1932
DOOR A. M. WESSELS
HEt VOORMALIGE STADHUIS VAN VLISSINGEN
Wanneer •wij van het station te Vlissin-
gen komen en wij nemen onzen weg langs
den Konigsweg, dan zien wij een groot
fraai huis, dat het Stadhuis van Vlissingen
is, waarin de vroede vaderen over het wel
varen van de stad beraadslagen.
Ofschoon het een aardig gebouw is, mist
het. o.i. alle sdhoone vormen, welke b.v. de
stadhuizen van Middelburg en Veere ken
merken.
Dit is echter niet de schuld der Vlissin-
gers. Het voormalige Stadhuis, dat voor
een der prachtigste en kunstrijkste van ge
heel Zeeland werd gehouden is verloren ge
gaan. Gelukkig bestaan er ofschoon dit
voor Vlissingen een schrale troost is nog
afbeeldingen van, meestal opgenomen in ge
schiedkundige werk i, welke ni^t algemeen
in den handel zijn. Ditzelfde geldt, ook ten
aanzien van de 'beschrijvingen, die er van
lijn gegeven.
Eén daarvan is te vinden in „den Tegen-
woordigen Staat, van Zeeland". Isaac Tirion
uitgegeven in 1753. Zij wordt, terecht voor
de nauwkeurigste en volledigste gehouden.
Wij willen deze beschrijving hier laten
voLgen.
Het Stadhuis, staande op de Groote Markt
aan de Noordzijde, werd voor het prachtig
ste van gansch Zeeland gehouden. Het was,
naar het ontwerp van het Antwerpscihe, gc
sticht, op den grond van twee kloosters en
eenige andere geestelijke gebouwen.
De eerste steen werd gelegd op den 4e n
Mei 1594. Het was 109 voeten breed en 61
voet diep. In dit gebouw kwamen al de vijf'
orden der bouwkunst voor, n.l. in de eerste
verdieping, die 12 voeten hoog was, de Tos-
kaansche. In de tweede, die 15 voet hoog
was, de Dorische, in de derde, die 17 voe
ten hoog was, de Ionische. In het midden
van den gevel was een uitsteeksel, sprin
gende, 6 voeten vooruit en 28 voeten breed.
Van voren stonden daarin drie kruis
kozijnen, ter westerzijde in den gevel vijf,
makende te samen dertien kruiskozijnen.
Tusschen ieder paar der 10 laats^n was
een platte en tusschen ieder der drie ko
zijnen in het uitsteeksel, een halve ronde
kolom.
Boven den gevel kwam op het uitsteeksel
een vierde verdieping, van 19 voeten hoog,
naar de Romeinsche bouworde, waarin
tusschen de kolommen in het middel een
rrt en ter weerszijden een schulp 6torud.
de pooirt zelve stond een uur en zonne-
iwijzer.
In de vijfde verdieping, die 20 voeten hoog
en naar de Korinthisohe orde was, stond,
tusschen 2 kolommen in, het wapen van
den Prins van Oranje.
Van binnen was het eveneens schitterend.
Men trad op dit stadhuis langs eenige trap
pen, ter weerszijden van de puije. De vier
schaar was een ruim en deftig vertrek, dat,
in het jaar 1735, sierlijk, van eikenhout ver
nieuwd werd. De schoorsteen prijkte met
een schilderij, het laatste oordeel voor-
Stellende. I
Van de zaal ging men met 27 trappen
naar de Raadkamer, waarin de afbeeldin
gen hingen van de verschillende heeren
ran Vlissingen, o.a. Anthonius den Grooten,
Adolf en Maximilliaan van Bourgondië, Van
Willem I, Maurits, Frederik Hendrik, enz.
Tegenover de Raadkamer was de wapen
kamer. Hier vond men, onder velschil
lende zeldzaamheden, ook het harnas en
zwaard en de stormhoed van den ongelukki-
gen Don Pacisco. Ook bewaarde men op de
Thesaurie een flesch, volgens oude over
levering de Flesch van Sf. Willebrord ge
naamd. Voorts werd men met een wentel
trap van 116 treden, naar het opperste vlak
van het gebouw gebracht. Deze trap was
'n zeer groot kunstwerk op ziehzelye en
was zeer beroemd.
Zoo stond dit tnotsch gebouw, hetwelk
het. eertijds schoone Vlissingen als met een
lichtkrans omgaf, die haar, onverminderd
het zoo veel schier vergetene. dat vroeger
die stad versierde, een voortdurened her
innering schenkt, en het welk bestemd
scheen, om den roest der eeuwen te ver
duren.
Helaas, het heeft niet zoo mogen zijn.
Vlissingen werd van zijn kostbaar sieraad
beroofd.
Tijdens het beleg der stad door de Engel-
sche land- en zeemacht, was het vijandelijk
vuur aanhoudend op het Stadhuis gericht,
ten gevolge waarvan zich een Congrevisehe
vuurpijl aan hetzelve vasthechtte en zulk
een ontbranding veroorzaakte, dat het on
mogelijk was, deze te blusschen, en dit
trotsche kunstgewrocht in vier uren tijds
geheel uitbrandde.
Alles werd in het werk gesteld om den
brand meester te worden. Tevergeefsch!
De manschappen zoowel die der be
zetting, als de gewapende burgerwacht
schaarden zich in rijen tot in het bovenste
van het gebouw en reikten elkaar water
aan. Eenige ©ogenblikken vleide men zich
nog, den brand meester te zullen worden,
doch het was een ij dele hoop. Even later
sloegen de vlammen weer uit, en er was
geen mogelijkheid meer, om hun voort
gang te stuiten en weldra stortte het dak
met donderend geweld neer.
De blusschers konden zich voor dat het
viel nog juist redden. Alles wat er in het
Raadhuis was, werd verbrijzeld. Niets bleef
staan, dan het dorre geraamte der muren,
die naderhand omvergehaald en weggebro
ken zijn.
Een noodlottige omstandigheid maakte in
den veegen toestand, waarin zich de stad
bevond, dezen brand npg jrampsRoediiger^-
In de gewelfde kelders van dit Raadhuis
had. behalve de gekwetsten, een menigte
inwoners, meestal vrouwen en kinderen,
als het eenige veilige toevluchtsoord voor de
beangste burgerij, een schuilplaats gezocht,
die zij nu ijlings moesten verlaten, om el
ders een veilige schuilplaats te zoeken voor
het Engelsche geschut-
Zoo werd Vlissingen van rijn schoonste
Sieraad, beroofd.
Liet tegengaan van
machinegeruisch
De trillingen, veroorzaakt door werkende
machines, kunnen, zooals we allen bij on
dervinding weten, vaak storend werken op
de omgeving. Zij kunnen zijn: regelmatig
wedterkeetrend, dus een zekere frequentie
hebben, of wel onregelmatig (machinale
hamers e.d.).
De andere soort, de periodieke trillingen,
sajn zeer algemeen verbreid; een machine,
die ze niet veroorzaakt, is een zeldzaam
heid, zoodat we er in vele gevallen mee te
maken hebben. De storiijgen die dergelijke
machinetriHingen op de omgeving uitoefe
nen, kunnen drieërlei zijn, aldus lazen we
In „Electra".
lo. in het ergste geval lijden muren, vloe-
fren en gebouwonderdeel'en ervan, wat zich
uit in scheurtjes, barsten of breuk. We zul
len dit noemen: gebouwstoringen.
2o. in de meest voorkomende gevallen tre
ilen meer of minder muzikale geluiden op,
wat we zullen noemen: geluidsstoornis:
3o. soms heeft men trillingen van te lage
frequentie om als geluid door ons te wor.
den waargenomen. Zijn ze voldoende krach
tig, dan hinderen ze ons echter wel dege
lijk, doordat we ze voelen op de huid of op
andere wijze, b.v. door het beven van stoel
en tafel of door een onaangenaamm stooten
in de ooren. We zullen dit noemen: gevoels
storingen (wal, wel is waar geen mooi ge
kozen uitdrukking is in dit verband).
De trillingen zelf, en wel speciaal regel
matige of periodieke,, zijn weer in t\Oe ty
pen te verdeelen, n.l. dSe met hoogere, als
geluid hoorbare frequenties, en de tragere,
niet hoorbare. Deze laatste kunnen heel las
tig weg te krijgen zijn, zooals we verder
lullen zien.
De frilling op zichzelf la geen ernstig
verschijnsel; alleen door de voortplanting
wordien we er pas door gehinderd. Ook deze
voortplanting kan weer op twee manieren
plaats hebben: als luchtgolven en als gol
vingen in het gebouw via de machinefun
datie. Zuiver geredeneerd moet men voor
elke mogelijke combinatie van al die ver
schillende verschijnselen speciale afweer
middelen toepassen. Het vraagstuk is dus
wel zeer gecompliceerd, wat vaak de reden
ervan is, dat het ons zooveel last bezorgt
Een van de hinderlijkste nevenverschijn
selen, die bij machinevibraties kunnen
voorkomen, is de resonnantie. Elke vloer of
wand kan als klankbodem fungeeren. Is de
eigen trillingstijd daarvan ongeveer over
eenkomend met dien van de machine (of
met een van de z.g. „hoogere harmonische"
trillingen ervan), dan wordt een dergelijk
gebouwonderdeel keurig in beweging ge
bracht en gehouden, wat zich altijd uit in
muzikale tonen, indien ten minste de fre
quentie in de hoorbare reeks valt, en soms
bij heftig trillen tot gebouwstoringen aan
leiding geeft Ook kunnen, indien dergelijke
vibraties zwak zijn, resonnantie-verschijnse-
len voorkomen bij geheel willekeurige voor
werpen, soms op tamelijkon afstand. Dit
uit zich dan meestal in gerammel van rui
ten of van ergens losliggende voorwerpen.
Een geneesmiddel hiertegen is, te trachten
de machinefrequentie te wijzigen, wat
eenigszins kan worden bereikt op twee ma
nieren: verzwaren van de fundatie, of wel
de machine losmaken van deze door een
elastische opstelling niet behulp van rub
ber-, kurk- of viltplaten. Hierbij moet men
er natuurlijk ook op letten, dat de fundatie
bouten de trillingen kunnen overbrengen,
dus deze eveneens met rubber, enz. zijn
omhuld.
Beide methoden beteekenen eigenlijk:-
resonnantie tegengaan. Men beschouwe n.l.
machine en fundatieblok als één lichaam,
dat onder invloed van een of andere ma
chinebeweging in zijn geheel gaat meetril
len. Dit lichaam staat min of meer elas
tisch opgesteld door de veering, die in vloer
en wanden van het gebouw altijd aanwezig
is en kan dus in trilling raken met een
periodiciteit, die samenhangt met de stijf
heid van den dragenden vloer en met het
eigen gewicht van dat lichaam. Komt die
periodiciteit eenigszins overeen met.die van
de trillingsoorzaak, dus om maar eens een
getal te noemen, met de 1500 toeren per
minuut, die een anker maakt, dan is het
duidelijk, dat we met maximale verticale
of zijdelings gerichte vibraties te doen krij
gen.
Geef het motor-fundatielichaam een an
der gewicht, en de resonnantie is opgehe
ven. De oorspronkelijke trillingsoorzaak
blijft bestaan; ook haar frequentie is geble
ven. Het effect op de omgeving is echter
zeer verminderd.
Het aanbrengen van een rubberlaag tus
schen motor en fundatie komt feitelijk hier
op neer, dat van het motor-fundatielichaam
alleen de motor met machine blijven be
staan als vibrator.
Afgezien van deze isoleerende werking
treedt door deze voerende tusschenlagen
nog een factor op, n.1. een dempende wer
king. Een deel van de trillingsenergie wordt,
erin omgezet in warmte en gaat dus als
mechanisch hinderend verschijnsel verloren.
Men spreekt hier van „absorptie". Rubber
heeft den grootsten absorptiefactor, daarna
komen in volgorde speciale weefsel platen,
kurksteenplaten en natuurkurk, terwijl
veerconstructies van ijzer of hout niet ab-
sorbeeren.
Met het oog op de instandhouding van de
veerende werking mag de elastische tus-
schenplaat niet te zwaar belast worden.
Voor rubber en natuurkurk worden 5 K.G.
druk per cM2 als maximum opgegeven.
Een machine van b.v. 300 .K.G. moet dus
op ten minste 60 cM2 rubber staan, dat ef
fectief draagt.
Huizenbouw van Heutszstraat-Ijsclubweg
Den Haag
De N.V. Mij. „Onderling Belang", Laan
Hofrust 5 te Rijswijk (Z.-H.) heeft voltooid
een complex ruime portiekhuizen, gelegen
aan de van Heutszstraait hoek IJsclubweg
12 te 's-Gravenhage. Dit complex, gebouwd
naar een ontwerp van den Haagschen ar
chitect A. H. Uijlen, biedt een prachtig blij
vend vrij uitzicht. Gelegen in de onmiddel
lijke nabijheid van het IJsclubterrein aan
den Bezuidenhoutschenweg, ziet men in de
verte de spoorbaan Den Haag—Laan van
N.O.I.Voorburg naar Rotterdam. Van
overbebouwing'is dus nimmer sprake. Gele
gen vlak bij de onderscheidene tram- en
spoorlijnen, wordt ook velen, die in Rotter
dam werkzaam zijn, maar aldaar geen ge
schikte woning kunnen vinden, of het zou
moeten zijn aan een der Maasoevers, hier
een ideale woongelegenheid aangeboden. De
huizen zijn prima gebouwd de Mij. „On
derling Belang" heeft op dit terrein heusch
een naam te verliezen geriefelijk inge
deeld en van alle gemakken voorzien, ter
wijl ook de huurprijzen het velen mogelijk
zullen maken daar te gaan wonen. Inlich
tingen worden gaarne verstrekt op het
werk ep bij de Mij. voornoemd.
Houfh. v/h N.V. J. VAN SCHIJNDEL C Co. Hoofdkantoor: Oost-Admiraliteitskade 47 Botterdam
A1V1MO Opslagplaatsen, Zagerij en Schaverij:
NassauhavenBoereng
De woninghuren moeten omlaag
1 Maar het middel daartoe is geen belastingverhooging.
Ongetwijfeld zitten er ernstige moeilijk
heden vast aan een plotselinge en alge-
meene verlaging der huren, waarmede na
tuurlijk niet gezegd wil worden dat het
streven naar lagere woninghuren in
meeste gevallen niet billijk en dringend ge-
wenscht zou zijn. De vraag is echter, langs
welke wegen deee noodzakelijke verlaging
moet worden verkregen.
Van sommige zijden wordt het denkbeeld
geopperd de huurverlaging der met Rijks
voorschot gebouwde woningen te bereiken
door de ontstane tekorten te dekken uit
ieuwe belastingheffing.
Welke bedoeling zit daarbij voor?
Wanneer het tot een belangrijke verla
ging komt voor de met rijksvoorschot ge
bouwde woningen is het waarschijnlijk, dat
de geldelijke verplichtingen, tegenover het
rijk door de maatschappijen en gemeenten,
die met voorschot bouwden, aangegaan,
ernstig in het gedrang zullen komen. Im
mers de huren dienen in de eerste plaats
om de rente en de jaarlijksche aflossingen
der te leen ontvangen rijksgelden te kun
nen voldoen. In de meeste gevallen, aldus
het „Dagbl. van Noord-Brabant", zijn de
thans bestaande huren daarvoor juist toe
reikend. Door de algemeene ingrijpende ver
laging dier huren, zouden de inkomsten uit
de" met rijks voorschot gebouwde woningen
en woninggroepen sterk dalen, en kan het
geldelijk bedrag, waaruit de jaarlijksche
verplichtingen aan het Rijk moeten worden
voldaan, niet meer worden opgebracht Het
aldus ontstane tekort kan dan gedekt wor
den door het heffen van een nieuwe belas
ting.
Door aan deze belasting een algemeen
karakter te geven en de hoogere inkomens
er naar verhouding het zwaarst mede te be
lasten, zou de arbeidersbevolking, voor wie
de huurverlaging in de eerste plaats be
doeld moet zijn, er slechts een onderge
schikt gedeelte van behoeven op te bren
gen, naar verhouding veel minder dan het
voordeel, dat een huurverlaging voor haar
beteekent. Er wordt zelfs voorgesteld, inko
mens tot een bepaalde grens van een der
gelijke belasting vrij te stellen en haar
dus in volle zwaarte te laten drukken op
de men8chen, die het, naar zoo gaarne ge
zegd wordt, wel betalen kunnen 1
Er zijn tegen het hier naar voren ge
brachte denkbeeld echter vele
zeer ernstige bezwaren
in te brengen.
In de eerste plaats schuilt er een niet te
miskennen onbillijkheid in deze moeilijke
crisistijden op de middelbare en hoogere
inkomens nieuwe lasten te leggen, waarvan
de baten grootendeels buiten het bereik zul
len vallen, daar immers vrijwel alle met
rijksvoorschot gebouwde ■woningen bestemd
zijn voor arbeidersgezinnen.
Temeer is dit onbillijk, waar, naar ver
houding de huren van middenstandswonin
gen in het bijzonder belangrijk hooger zijn,
dan die, welke de wet rijkssteun gebouwde
woninggroepen moeten betalen.
Doch vooral klemt het bezwaar, dat door
een dergelijke oplossing geen einde wordt
gemaakt aan de nog steeds ernstige wan-
erhoudingen in de huren der ingevolge de
Woningwet, gestichte woningen. Door een
algemeene huurverlaging krijgen deze wan-
erhoudingen slechts nog een scherper ka
rakter. AI naar gelang de woningen in een
góedkooperen of duurderen tijd zijn ge
bouwd en dat de kosten van het benoodig-
jde materiaal, van den grond en de rente
voet van het geleende geld verschilden, zijn
lagere en hoogere huurprijzen ontstaan,
welke in zulke schrille tegenstellingen, on
danks alle reeds van Regeeringszijde onder
nomen niveileeringspogingen, tot elkander
staan, dat aan dezen toestand noodzakelijk
een einde dient te worden gemaakt. Huur
verlaging óver de geheele linie zou deze
verschijnselen echter nog toespitsen.
Anderzijds hoopt men tot een billijke
huurverlaging te kunnen komen door den
aflossingstermijn van het door het Rijk voor
den woningbouw voorgeschoten kapitaal te
verlengen en deze van bijv. vijftig jaren op
vijf en zeventig jaar te brengen. Daardoor
zouden de jaarlijks aan het Rijk te betalen
aflossingen belangrijk dalen, wat vanzelf de
mogelijkheid tot huurverlaging opent.
De vraag is echter, of een dergelijke ver
lenging van den aflossingstermijn in ver
band met den levensduur van de meeste
woningen te billijken is. Of wat nader uit
gedrukt: of de met Rijkssteun gebouwde
woningen over zestig, zeventig jaren nog in
een zoodanigen toestand zullen verkeeren,
dat «ij bewoonbaar zijn en hun geld kun
nen opbrengen. Dit zou echter in ieder geval
afzonderlijk moeten worden onderzocht.
Ook in een verlaging van de aflossing
van door het Rijk voorgeschoten gelden
voor grondaankoop ten behoeve van den
woningbouw heeft men het middel willen
vinden, om de huren omlaag te drukken.
Immers, terwijl de huizen op den duur
verpulveren en vrijwel waardeloos worden,
behoudt den grond steeds een zekere waar
de. Waarom nu niet de voorschotten voor
grondaankoop verleend, slechts terugbe
taald tot dc geschatte waarde van den
grond? Een voorbeeld moge onze bedoeling
hier verduidelijken. Stelt dat door het Rijk
f 100.000 voorschot is verleend voor aan
koop van bouwgrond en do geschatte waar
de van dezen grond f 70.000 bedraagt, dan
zou slechts met terugbetaling van een be
drag van rond f 30.000 kunnen worden vol
staan, en niet de volle f 100.000 behoeven te
worden gevorderd.
Of hierdoor voldoende geld vrijkomt om
de huren belangrijk te kunnen verlagen is
een andere vraag. Immers, de nog uitstaan
de rijksvoorschotten voor grondaankoop be
dragen slechts rond vijftig millioen gulden.
Neen, het vraagstuk der woninghuren is
vrij van gemakkelijk.
J^atholieke
Kunstenaarsdagen 1932
Van Bouwen en Sieren bevat een uitvoe
rig verslag van de te Huybergen gehouden
Katholieke Kunstenaarsdagen 1932. Alge
meene leider was Prof. Granpré Mo
lière, terwijl de commissie verder bestond
uit de heeren Ir. Siebers, voorzitter, Ir.
Jos. Cuypers, vice-voorzitter, en J. v a r:
Dongen«en W. Har zing, leden.
Van de Algemeene Katholieke Kunste-
naarsvereeniging zijn tot heden twee vak
groepen tot ontplooiing gekomen: de groe
pen Bouwkunst en Beeldende Kunsten,
hoofdzakelijk te danken aan de technische,
materieele en moreele vakbelangen. Een
goede vakmoraal, bevordert een goede
kunstbeoefening en omgekeerd. De Kunste
naars vereeniging moet zich richten op de
ideeële belangen van de leden, de zaak,
waaraan zij hun leven en arbeid wijden: de
kunst.
Als Christen-kunstenaar staan wij in een
maatschappij, aldus Ir. A 1 p h. Siebers,
die zich nog altijd meer schijnt te ontkersie
nen. Als kunstenaar zijn wij aangewezen
dieper in het wezen van de dingen door te
dringen: De kunstenaar is geroepen te too-
nen, wait op den diepsten grond ligt van
het zoeken en den strijd van dezen strijd,
van de crisis waarin wij leven. Spr. be
doelt de geestelijke crisis van de mensch-
heid, waartegen economische en politieke
crisissen onbeduidend en kleurloos worden.
Er wordt veel gebouwd en gesierd in deze
lage landen, liggende in het centrum van
het groote wereldverkeer, maar wij zijn cul
tureel niet volwassen. Wij missen de basis
van het deugdelijke voorbeeld. Wij groeien
op in 'n wereld van nieuwe technische mid
delen, maar we weten ze niet te hanteeren,
niet zooals de groote tijdperken der cultuur
hunne technische middelen hanteerden.
Wij missen grandeur, wij missen magnifi-
cense en het zal ons niet gemakkelijk val
len, die opnieuw te verwerven. Slechts
trede voor trede kunnen we stijgen.
G
een Gemeentelijke Hypotheek
bank te Zandvoort
Zandvoort wordt ernstig gedupeerd door
de weinige belangstelling, die hypotheek
banken toonen voor den uitbouw van het
baddorp. Daarom werd bij den Raad van
deze gemeente een voorstel ingediend, een
gemeentelijke hypotheekbank op te richten.
Het advies van de Raadscommissie was
niet gunstig, daar gevreesd wordt, dat even
tueel de verplichtingen van deze bank in
vloed zouden kunnen uitoefenen op de ge-
meentefinanciën, hetgeen niet gewenscht is.
Ook B. en W. adviseeren afwijzend. Zij
vertrouwen op een spoedig herstel van de
geldmarkt.
Intusschen kunnen vele plannen van se
rieuze bouwers niet worden uitgevoerd.
grnstige toestand
in de steenindustrie
Wederom is onder voorzitterschap van
dr. A. R. Zimmerman te Arnhem een
vergadering gehouden van de commissie
van Nederlandsche Steenfabrikanten, waar
in werd geconstateerd, dat de ontwikkeling
van de toestanden in de Steenindustrie van
zoo ernstigen aard is, dat steeds vergaande
maatregelen tot beperking onvermijdelijk
zijn, zoowel wat metselsteenen als wat
straatklinkers betreft
Vraagt eens inlichtingen by het
BOUWBUREAU M. P. WERNER
Rozenstraat 55 - Telefoon 339682
DEN HAAG
De meest zekere belegging in lieren tijd I
ZELFBEWONING ot GELDBELEGGING
TF Kflnpa d ROZENLAAN 3Ta Lm. 55b
ILIaUUI hillegersberg
PANDEN ffrSÜUSS
jadkamer, groote v
ïnaC»huHe.
3 slaapkamers, badkamer
Te b er racen:
L. D. SUNDERMEYER
IJsclubstraat 68. Telefoon 13866
N.V. FABRIEKEN „WADDINXVEEN"
v/h. A. KEMPKES Co.
TEL.17 WADDINXVEEN
VOOR O E
TEGENWOORDIGE WONING
LEVERING OOOR OEN
HANDEL. - TOONKAMERS
CRABETHSTRAAT57
GOUDA T.O.HET STATION
H.D.VAN OSNABRUGGE
Van der Ooesstraat 14
LEIDERDORP
Tel. 2232 (Leiden)
Aannemer en Ovenbouw
Specialiteit in Heeteluchtovens
Wenscht U
een mooie, solide en doelmatige
SCHOOLBANK
VOOR ZEER BILLIJKEN PRIJS1
Mijn schoolbank Ned. Octrooi
No. 25519 voldoet naar het oordeel
van deskundigen, aan die wenschen
A. G. J. MAK, School en Kerk-
meubelen, Zuidhoek 86-88, R'dam
telefoon 10199
G. VAN LEEUWEN ZONEN
LEIDERDORP
KERKORGELBOUWERS
OPGERICHT 1903 - TEL. LEIDEN No. 179»
SCHIEDAMSCH TIMMERBEDRIJF
E. swiderski
KORTE HAVEN 18 - L. SINGELSTR. 23
TELEFOON 69588 - SCHIEDAM
Speciaal adres voor
TEAKHOUTEN DEUREN
EN PUIEN
Oude gevel te Doetinchem
Het mooie antieke geveltje in de Ham
burgerstraat te Doetinchom, de oude kloos
terpoort, die toegang geeft tot den boek
handel der firma Raadgreep en Berrevoets,
gaat verdwijnen.
De pui valt ten offer aan de moderne
bouwkunst en hiermede verliest Doetin
chem het laatste monument, dat nog aan
een ver verleden herinnert.
Het thans in modernen trant te wijz'gen
pand is zeer oud en was eens het eigendom
tan het beroemde klooster Bethlehem te
Gnandoren. Het huis is gebouwd in Saksi-
schen stijl, welke nog aan hei achterhuis te
herkennon valt. In het midden bevindt zkh
n dichtgemetselde put van enorme grootte.
Tom de kloosterlingen van Bethlenem
omstreeks 1600 naar Emmerik moesten
vluchten, werd in dit pand het archief van
het klooster achtergelaten, welk archief vrij
volledig bewaard is gebleven.
Mooie HEERENHUIZEN
TE KOOP, Belegen Frenool» H.verachm.dUeen
No. 42 lot 48 Ie SCHIEDAM, met ruim uitzicht
Bij Jullanapark en Steirebosch. Bevatt. l Kamer»
en aulte Keuken, Zijkamer, frissche Rroote Kelder
Ie verdieping 2 Slaapkamers, groote Zijkamer
Badkamer vijl Kasten, overdekt Balcon, Zolder
met Slaapkamer, groote Voor- en Achtertuin,
"ij'fiolf Hoekpand 15 500, Tusschenpander
InHcfiHngttt
H. v. d. KRAAN
Vondellaan 50 SCHIEDAM
en OD het werk.
Degelijk» te bezichtigen behalve Zondag»
MAASTRICHT
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
Verlogolm. voor R'DAM on OMSTREKEN!
NIH
Co's
BOUWMATERIALENHANDEL
AE13RECHTSKA0E 147b
TELEFOON 30404-30233
