m
DINSDAG 29 MAART 1932
TWEEDE BLAD PAG. 5
GEEN EENVORMIGHEID
WIJZIGING
GEMEENTELIJKE GEBIEDSINDEELING.
De Nederlandsche Maatschappij voor Nij
verheid en Handel is wel gelukkiger ge
weest met eenige aanwijzing van wonde-
plekken in den publieken dienst ten onzent
en het ware te wenschen, dat het rapport
betreffende onze gemeentelijke gebiedsindee-
ling niet verschenen ware. Met dergelijke
publicaties moet een lichaam als deze Maat
schappij noodwendig gezag inboeten.
Afgedacht van de principieels zijde dezer
aangelegenheid, die blijkbaar voor de Maat
schappij geen bestaansreden heeft, rammelt
het rapport, bij nauwkeuriger bestudeering
zoodanig, dat de vraag mag rijzen hoe de
Maatschappij er toe is kunnen komen boven
de in het rapport ten beste gegeven beschou
wingen te stellen, dat in Zuid-Holland jaar
lijks een kwart millioen gulden zou zijn te
besparen indien de door de Maatschappij
aangewezen weg werd bewandeld.
Het „kerktoren-principe" zit blijkbaar be
langrijk in den wegl En zonder nadere be
wijsvoering wordt dan ook de lezer geplaatst
.Voor een radicale breuk met dit „principe",
dit levensfeit, waaruit heel wat gemeente
lijke groeikracht en werkzaamheid kon wor
den ontJeend in den loop der tijden. Eerbied
voor wat historisch, dat is onder Hooger Lei
ding is geworden bezielde de Maatschappij
bij het behandelen van deze stof niet.
Doch men diende te bedenken, dat daar
door de samenhang in het volksleven be
waard wordt en ten slotte de meest n a-
tuurlijke men wil ook natuurlijke ont
wikkeling van handel en nijverheid voor
uitgang verkregen en tevens gewaakt tegen
het gevaar, dat nieuwe denkbeelden, heden
als waarheid aangeprezen en morgen als
.verouderd ter zijde gesteld, het bestaande
ontwrichten.
Ontziet een lichaam als genoemde Maat
schappij deze stukken niet en gaat zij con
sekwent door langs de in het rapport neer
gelegde gedachtengang, dan ontkomt ook zij
niet aan de zuigkracht der socialistische
gtroomingen, die hei lichaam der natie niet
natuurlijk willen doen wassen en zich
ontwikkelen, maar als een machine uitelkaar
nemen om het daarna opnieuw in elkander
te zetten- Precies gelijk de revolutie van 1789
gaat het dan van het ©ene uiterste In het
andere, terwijl het bestaande wordt vernie
tigd,.
Uit de gilden werd toen eensklaps onbe
grensde vrijheid voor de nijverheid gescha
pen; van de provinciën werden „departe
menten" gemaakt en de eigenaardigheid der
bijzondere kringen werd opgeofferd aan
starre uniformiteit, terwijl de geestkracht in
en de belangstelling voor de publieke zaak
verlamd werd door een noodlottige bureau-
Er is geen ontkomen aan, eenmaal den
weg der Maatschappij voor nijverheid en
handel ingeslagen de strijd tegen de schep
pingsordinantiën is aangevangen en vier
kant tegenover de veelvormigheid van het
scheppingsleven komt de Maatschappij voor
nijverheid en handel met om te beginnen
gemeenten van nagenoeg dezelfde snit
De schepping stelt het verschil tusschen man
en vrouw en doet dagelijks den eenen mensch
van den anderen verschillen door natuur
lijke en epiritueele gaven. Aanvaard moet
worden, ondanks alle loochening het feit,
dat iemand met groote geestkracht over-
heerschenden invloed doet gelden op de
medeburgers van zijn land.
Daarom willen wij hier nog eens met na
druk erop wijzen, dat het anti-revolutionair
beginsel zich verzet tegen en niet Vveten wil
van de illusie eener gelijkmaking, welke God
in de Schopping niet heeft gewild en dat
het op dien grond niet geoorloofd is, het een
ooit anders dan organisch uit het an
der to ontwikkelen. Eenige poging om het
geen geschiedkundig is geworden plotseling
af te breken is den anti-revolutionair ver
boden.
Het uitgangspunt vindt de Maatschappij
voor Nijverheid en Handel in de jaarwedden
van Burgemeesters, Secretarissen en Ont
vangers. Daaraan worden beschouwingen
vastgeknoopt, welke den indruk moeten te
weeg brengen, dat de vele kleine gemeenten
als gevolg van de jaarwedden dezer functio
narissen te duur worden bestuurd. De noo-
dige berekeningen blijven den lezer onthou
den en volstaan wordt met de mededeeling,
dat de Commissie, die het rapport opstelde,
vergelijkingen heeft getroffen tusschen Fries
land en Zuid-Holland.
Aangenomen, dat met plaatselijke verschil
len in leefwijze, dialect, kerkelijke gezind
heid niet in het minst behoeft te worden ge
rekend en derhalve slechts eenig passen en
meten zal leiden tot gemeenten van onge
veer 9000 inwoners, tteat het wel vast dat
daardoor de in uitzicht gestelde bezuiniging
zal worden verkregen.
Nog kort geleden was in een publicatie
van het Centraal Bureau voor de Statistiek
te lezen, dat sedert 1 Jan. 1924 tot 1 Jan.
1930 de schuld per hoofd in alle gemeenten
was toegenomen van f 212,31 tot f 278.24, ter
wijl in de gemeentegroepen van 10.000—
20.000 inw., 500010.000 inw. en beneden
5000 inw. vergeleken met 1 Jan. '24 op 1 Jan.
1930 de schulden per hoofd waren toegeno
men van f 138,25— f 178,38 (10.000—20.000
inw.), f 107,10—f 133,24 (5000—10.000 inw.),
f 72,26f 80,16 (beneden 5000 inw.).
In de gemeenten boven 20.000 inwoners
loopt dit verschil in die zes jaren zelfs op
tot f 327.— per hoofd.
Natuurlijk zouden deze cijfers de noodige
ontleding moeten ondergaan om de absolute
waarde vast te stellen en zou dienen te wor
den nagegaan in hoeverre de schuld is toe
genomen voor productieve dan wel voor niet
productieve uitgaven.
Voorts dient te worden nagegaan welke
invloed de sociale wetgeving em de onder-
wijswetgeving op de kapitaalsuitgaven der
gemeenten hebben gehad, ofschoon men,
zelfs al zou blijken dat per hoofd der bevol
king in de kleine gemeenten de schuldver
meerdering grooter is dan in de grootere of
groote gemeente, omdat niet geheel gevulde,
bij wellicht <en daarna eenige overvloed aan
gebouwen en schoolruimte de exploitatie né
de kapitaalsuitgaven zwaarder drukt dan in
de grootere en groote gemeenten; deze laat-
shen kunnen in geenen deele gezegd worden
ieder dubbeltje nuttig effect te laten sortee-
ren. Hoeveel lokalen staan er in sommige
gemeenten niet ledig en bovendien veroor
looft men zich boventallige en vakonderwij
zers aan te stellen, waartoe men in de kleine
gemeenten niet komt Het feit heeft toch
wellicht iets te zeggen, dat in zes jaar tijds
de schuld per hoofd in de kleinste gemeen-
en met nauwelijks f 8.is toegenomen.
De vergelijking met Friesland is stellig
niet gelukkig, alleen reeds omdat de Frie-
sche gemeenten allesbehalve als maakwerk
zijn aan te merken, doch veeleer als resul
taat van historische ontwikkeling.
Maar ook dit terzijde stellende, dan valt
allereerst op te merken, dat de financieele
conditie der Friesche gemeenten dooreenge-
nomen stellig niet rooskleuriger is dan die
der Zuld-Hollandsche gemeenten. Dit is wel
duidelijk geworden bij de behandeling van
het ontwerp betreffende de financieele rege
ling tusschen het Rijk en de Gemeenten en
geenszins kan, zonder nader bewijs, dit ver
gelijk worden aanvaard.
In dit verband kan nog worden opgemerkt
dat de statistische gegevens, welke in het
rapport zijn opgenomen niet voor zeer be
trouwbaar mogen doorgaan. Wie het publiek
op dergelijke ingrijpende voorstellen wil ont
halen, moeten uiterst betrouwbaar materiaal
leveren. Zoo zijn er in Friesland 4 gemeen
ten beneden 1000 inw. in stede van 1 zooals
het rapport aangeeft (Stavoren 953, Sloten
706, Schiermonnikoog 714, Hindeloopen 971)
en niet is slechts Ameland met 1940 de eeni
ge gemeente met tusschen 1000 en 2000 inw.,
de gemeente IJlst telt 1472 inw., alles cf. de
Staatsalmanak 1932. Zoo maakt het rapport
melding van 166 Zuid-Hollandsche gemeen
ten, terwijl hun aantal bedraagt 183.
Bezien we nu Zuid-Holland, dan valt op te
merken dat de geografische indeeling van
het landschap in den weg staat aan de stich
ting van gemiddeld het woord is
van de Maatschappij 9000 inwonergemeen
ten. Flakkee b.v. zou een gemeente uitmaken
met ruim 31000 inwoners en het eiland Puk-
ten een gemeente opleveren met ongeveer
6000 inwoners. Het leven van Dubbeldam
kon ophouden te bestaan; eenvoudige sa
menvoeging met Dordrecht, dat dan ruim
60.000 inwoners kwam te tellen, ware conse-
kwent
Nadat nu de verdeeling aldus had plaats
gehad kon de berekening van de „bespa
ring" een aanvang nemen. Nu de Maat
schappij volstond met enkele globale becijfe
ringen, waarbij vooral de besparing van een
kwart millioen in 't oog springt, geven we
zelve eenige cijfermateriaal. Verondersteld
nu, dat het zou aangaan om te beginnen met
de 35 gemeenten beneden 1000 inwoners in
Zuid-Holland samen te voegen tot 2 hoog
stens 3 eenheden, dan ware een bevolking
van rond 26000 zielen binnen 2 A 3 gemeente
grenzen opgenomen.
De Jaarwedden van Burgemeesters, Secre
tarissen en Ontvangers van deze 35 gemeen
ten bedragen maximaal volgens de bestaan
de regeling (1600 inw. en 6001000 inw.,
resp. Ie en 2e klasse der regeling) met resp.
Burgemeester: le klasse f 1600—2000; 2e
klasse f 1800—2200;
Secretaris: le klasse f 1500—1900; 2e klasse
f 170O—2100;
Ontvanger: le klasse f 400600; 2e klasse
f 500700; zooals men ziet geen overdaad,
eer mondjesmaat
Zouden alle jaarwedden volgens de rege
ling naar de maxima uitbetaald worden dan
liep het bedrag op naar ruim f 170.000.
Voor zoover wij momenteel uit de beschik
bare gegevens kunnen opmaken ontvangen
slechts twee Burgemeesters en twee Secre
tarissen eventueel hun maximum jaarwedde
(Valkenburg en Zwartewaal). Voor de ove
rige functionarissen zijn in veelsoortige sa
menstelling combinaties aanwezig, waardoor
de aanvang resp. maximum jaarwedde
genoten voor de bijbetrekkingen met 50 pet,
te verminderen, zoodat de toepassing van de
cumulatieaftrek een verschil geeft van pl.m.
f 170.000 pijn. f 116.000 rond f 54.000.
Konden nu bedoelde 35 gemeenten binnen
2 3 grenzen worden samengevoegd en ware
aan de Burgemeesters, Secretarissen en Ont
vangers de waarlijk niet overdadige
jaarwedde naar de Friesche regeling toe te
zeggen, dan zou hiertoe rond na aftrek
van pl.m. 10 pet pensioenbijdrage korting
f 23.000 benoodigd zijn.
Voorts zou naar gemiddeld 2500 inwoners
een aantal ambtenaren zijn te benoemen
leder met inachtname van kortingen
met gemiddeld f 2500 jaarwedden, dan zou
benoodigd zijn rond f 25000 of, verminderd
met het bedrag aan ambtenarenjaarwedden
naar de hier bekend zijnde gegevens thans
in de 35 kleine gemeenten toegelegd pLm.
f 6000, in totaal pl.m. f 19000.
Tezamen vormen deze bedragen pijn.
f 42000. Volkomen in het midden gelaten of
in de nu grootere gemeenten een chef-veld
wachter of inspecteur boven de bestaande
sterkte zou moeten worden benoemd; onge
rekend de mogelijkheid, dat in de nu groo
tere gemeenten voorzien zou moeten worden
in de behoefte aan uitgebreid Lager en Mulo-
onderwijs; gezwegen van het tijdverlies voor
de ingezetenen wegens verplaatsing over
grootere afstanden, de besparing zou kunnen
opleveren rond f 70.000.
Een niet te verwaarloozen bedrag, wellicht
nog ietwat te verhoogen, indien nauwkeurig
kon worden nagegaan welke besparing, als
gevolg der nieuwe indeeling aan de Provin
ciale Griffie zou worden verkregen en bij
sommige Departementen, 't Maakt toch wel
eenig verschil uit of men met 147 dan wel
met 183 gemeenten van doen moet hebben.
Begrootingen onderzoeken, rekeningen veri«
fieeren, raadsbesluiten, belastingverordenin-
gen behandelen.
Doch daartegenover staat dan ook weeC
dat een staatkundig krehtiger eenheid als do
nieuwe grootere gemeente beter de z.g. soci»
ale taak zou kunnen ten uitvoer leggen en
het is de vraag of de Maatschappij voor Nij—
herheid en Handel die richting welbewust
De Heeren kunnen weten, dat naarmate dd
bedrijven grooter zijn in de samenleving, do
algemeene onkosten eer een neiging tot stij
ging hebben in plaats van dalen.
Gegeven nu de becijferingen onzerzljdo
valt moeilijk aan te nemen, dat de „bespa
ring" nog belangrijk zal toenemen naarmate
meerdere gemeenten b.v. in Zuid-Holland do
37 gemeenten met 1000—2000 inwoners, in
grooter verband naar het Friesche model
worden bijeengevoegd, omdat daar de be-
stuurskosten reeds belangrijk hooger zijn,
dan in de kleinere zustergemeenten.
Voor den Antirevolutionair i3 de gemeentd
niet gelijk het gezin in de natuurlijke ordo
der dingen gegrond, maar te zien als voort
gekomen uit een historische ontwikkeling en'
primair valt de gemeente aan te merken als
een economische gemeenschap, die gericht
is primair op economische behoeften-
bevrediging der gemeentenaren. In de Ge»
meentewet is het kriterium dan ook geger»
ven in de woorden „de huishouding der Ge»
meente".
De kring van de gemeentelijke huishouding
vormt de sfeer van het intern gemeenterecht.
Huishouding is toch om te beginnen, een
economisch begrip. En nu is in den loop dec
historische ontwikkeling de gemeente opge
treden als een economisch-juridische ge
meenschap en in verband hiermede moet bet'
kriterium der gemeentelijke huishouding in
zijn concrete toepassing op het tijdsbeeld
een vlottenden, d.i. aan de veranderingen in
den tijd aanpassenden, inhoud hebben.
Men moet derhaive rekenen met een ont
wikkelde techniek, een uitgebreide sociald
voorziening binnen de sfeer van het interna
gemeenterecht en op den grondslag van da
plaatselijke eigenaardigheid.
Dan blijkt dat onderwerpen die b.v. bij het
tot standkomen der Gemeentewet princi
pieel tot de gemeenschappelijke huishou
ding moesten worden gerekend thans niet'
meer als zoodanig mogen worden aai-ga»
merkt y. R.
Het aandragen van de steenen randen voor de
trottoirs van het brugdek der nieuwe Wilhelmina-
brug te Manstricht.
Een nieuwe glijboot, waarmee de Eerlijnsche ingenieur Bellln in 70 uur van Liverpool naar New-
York wil glijden. De 270 P.K. sterke motor geeft aan de boot een snelheid van 100 K.M. per uur.
De beroemde schrijfster Selma Lager löf, wier boeken ook in ons land veel
lezers vinden, in haar werkkamer op haar oude landhuis „Moorbacka",
Fransche gymnasiasten, die 't bes te opstel maakten over het Nederl.
paviljoen te Vincennes, mochten een reis door ons land maken. Zij
brachten ook een bezoek aan Artis.
Links: Aan boord van de Volendamdie den dienst tusschen Mar
ken en Volendam onderhoudt, bevindt zich een zwarte kok, waarmet
de jeugd 't best kan vinden.
In de nabijheid van Gouda is men bezig met den bouw van een groote sluis voor het verbindingskanaal tusschen IJsel Onder Steenbergen brak een bosch- en heidebrand uit, waarschijnlijk
en Gouwe. ontstaan door onvoorzich tigheid van een rooker
Te Amsterdam werden demonstraties
gehouden met een nieuw model glij
boot.
Het gebrek aan drinkwater wordt in de provincie Gro
ningen steeds nijpender. Te Winschoten werden melkbus
sen met water gevuld om op deze wijze de dorpen in den
omtrek te voorzier
"V-V'"v
