1
W
RITMEESTER
i Een Zondag op een buitenoost
in China
ZATERDAG 26 MAART 1932
DERDE BLAD PAG 10
Kerknieuws.
Ds. D. RINGNALDA.
Ds. D. Ringnalda, predikant der Geref
Kerk van Den Haag-Oost, die wegens ingang
van zijn emeritaat Woensdag 18 Mei a-s., des
avonds te 8 uur, in de Noorderkerk aldaar
zijn afscheid hoopt te preeken, is voornemens
niet 1 Juni d.a.v. zich metterwoon te Zeist
te vestigen.
P. KOSTER
Een zeer bekende persoonlijkheid in de
Geref. Kerken, de heer P. Koster, voorganger
van de Geref. Kerk te Vaitermond, gaat 1
Aprij a.s., na 52-jarigen arbeid in dienst der
Geref- Kerken in ruste.
Daartoe zal hij morgenavond, juist op zijn
80sten verjaardag, afscheid nemen van zijn
Gemeente, waarna hij zich zal vestigen te
Driebergen.
Pieter Koster werd 27 Maart 1852 te Mid
delburg geboren. In 1879 werd hij aangesteld
als zendeling-colporteur onder Israël, door de
toenmalige Chr. Geref. Kerk en studeerde
onder leiding van Ds. Beuker en later onder
die van Ds. J. van Andel, van Leeuwarden.
Met dezen arbeid onder de Joden, 14 Juni
1880 begonnen, ging hij voort tot 1887, toen
hij door de kleine Gemeente van Zoetermeer-
Zegwaart werd beroepen als „leerend ouder
ling". Op 20 November van dat jaar, deed hij
daar intrede. Zijn arbeid werd hier rijk geze
gend, zoodat na zijn vertrek een predikant
kon beroepen worden. Ook op het politieke
erf bewoog hij zich hier-
Op 17 December 1899 werd de arbeid te
'Appelscha aanvaard. Ook in deze mooie om
geving mocht met lust gearbeid worden, ook
voor de Chr. School. Op 4 Augustus 1912
preekte hij hier zijn afscheid en deed den
daarop volgenden Zondag intrede als oefenaar
by de Geref- Kerk te Vaitermond.
De Vaitermond nam op kerkelijk gebied,
onder de „Monden" een eigen plaats in. In
alle andere „Monden" groeide het kerkelijk
leven snel. Alleen in „de Valther" ging het
langzaam. Het was maar een kleine, zwakke
kudde, waaraan de heer Koster zich verbond.
Maar in het geloof greep hij den arbeid aan.
Na 4 jaar van hard arbeiden mocht de heer
K., juist op zijn verjaardag, een Chr- School
in de Vaitermond openen- Met vaste hand
werd de Gemeente geleid en God gaf zegen
en groei. Het kerkgebouw werd geheel ver
nieuwd; een orgel in de kerk geplaatst, een
vergaderlokaal gebouwd, en de Gemeente
kwam tot bloei.
Op de meerdere vergaderingen was de heer
Koster altijd een gaarne geziene figuur. In het
gewone leven is het bijna steeds: „dominéé
Koster", doch ook op de Classis-vergaderingen
enz-, liet de praeses zich wel eens ontvallen:
„en wat zegt dominéé Koster er van".
Geen predikant in Nederland heeft op zoo
veel plaatsen het Woord bediend als de heer
Koster. Steeds trok hij een groot gehoor. De
groote stadskerken van Groningen, waren in
de laatste jaren nog ten volle bezet, als hij
'daar optrad. Bij de viering van zijn gouden
ambtsjubileum in 1980, toen hij in een her-
denkiingsrede sprak over 1 Sam 712, is op
ondubbelzinnige wijze gebleken, hoe hij bemind
was bij de Gemeente en bekend over het ge
heel e land- Het onderscheidingsteeken, waar
mee hij bij die gelegenheid door H. M. de Ko
ningin werd begiftigd, was een welverdiende
onderscheiding.
In den huiselijken kring leed hij meer dan
één waar verlies, dooh dit alles deed hem zijn
opgewektheid en geloofsoptimisme niet ontne-
Een welbesteed leven voor Gods Koninkrijk,
van meer dan een halve eeuw, ligt achter hem.
PREDIKANTEN IN ALGEMEENEN DIENST
Prof. Br. J- de Zwaan te Leiden stelt in
,JConingin en Vaderland" voor, dat de Her
vormde Kerk zal overgaan tot de aanstelling
Van predikanten in algemeenen dienst- Prof. de
3waan kwam tot- deze gedachte, omdat heel
wat Indische jongelui in Nederland tijdelijk
vertoeven, zorjder dat er voldoende geestelijk
voor hen gezorgd wordt- „Thans zal het vaak
zoo zijn, dat zij van hier vertrekken met den
indruk van onder de heidenen verbleven te
hebben, althans in een wereld, die koud was
van temperatuur, óók en vooral in het
geestelijke! Van het bestaan van Christus'
Kerk, erger van de liefde Gods in Christus,
hebben ze bij ons weinig of niets gemerkt. Te
gen hun Christenlandgenoot in de tropen kun
nen zij met een superieur, lachje en met de
deskundigheid van degenen, die er zelf ge
weest zijn, optreden en zeggen: Christen
domniets van gemerkt! Kerkdaar
ging toewan nooit naar toe! Pandita's? Ik
weet niet, hoe ze er uit zien, ;zyn nooit bij
ons aan huis geweest. Zouden oüd-zendelingen
in dit verband niet zeer nuttig kunnen zijn,
vraagt de hoogleeraar- De vraagstukken van
reipatriatie, langdurig verlof, en dergelijke,
waren, dan op goede wijze tot een oplossing
gekomen."
De „Internationale Bond voor het Vrijzin
nige Christendom en voor Godsdienstvrijheid"
heeft het ernstig plan te komen tot de stich
ting van een Theologische School op vrijzin
nigen grondslag. Door dë economische crisis
worden de voorbereidingen thans opgeh ouden-
Naar de „N. RotL Ct." gemeld wordt, zal de
zaak op het a s- Intern Congres te St. Gallen
wellicht verder behandeld worden.
De leiders van de „Vrijzinnige Internatio
nale", die reeds een ontwerp voor de leerstof
gemaakt hebben, denken voorloopig over een
vijftal leervakken, namelijk: psychologie, so
ciologie, ethiek, geschiedenis van de interna-
tionale politiek en geschiedenis van het inter-1 ze"^e"
nationale vrijzinnige Protestantisme-
The Memorial hall, Farringdonstreet, E.G 4,
zal gesproken worden over den grondslag en
de doelstelling van een op te richten Interna
tionale Federatie van Calvinisten
Des avonds is een openbare vergadering in
hetzelfde gebouw, waarin door onderscheiden
sprekers het Calvinisme van verschillende zij
den zal belicht worden.
Na een openingswoord van den voorzitter,
Rev. H- Atherton, zal Prof. A. Lecerf,
van Parijs, een overzicht geven van de his
torische ontwikkeling van het Calvinisme;
Rev. Dr- E. C. U n m a c k B-D. zal handelen
over de wijsbegeerte van het Calvinisme en
Prof. Dr. F. W. - Grosheide, uit Amster
dam, over het eigen-aardige ervan (its indivi
duality)-
Donderdagmiddag om kwart voor 8 wordt
de conferentie voortgezet. Alsdan zal Prof.
Dr. V. H e p p, uit Amsterdam, handelen over
de leerstellingen van het Calvinisme; eeri
nader aan te geven spreker over „de persoon
lijke toepassing ervan", terwijl Rev. J.
Wharton, M.A., uit Liverpool, hoopt te
refereeren over de politieke zijde van het
Calvinisme.
Men stelt zich voor, dat dien avond om 6
uur de verschillende gedelegeerden korte toe
spraken zullen houden „om te vertellen van
het werk, dat God in onzen tijd bezig is te
doen in de onderscheiden landen", zooals het
in het programma heet.
Reeds nu kan meegedeeld worden, dat hier
bij naar alle waarschijnlijkheid het woord ge
voerd zal worden door Rev. J. Tolland
(Ierland), Dr. J. Pannier FrankrijkV,
Pastor Oh. Breed (Engeland), terwijl het
zoo goed als zeker is, dat ook Duitsdie en
Hollandsche afgevaardigden Sullen spreken.
De conferentie wordt dan besloten met een
dank- en bedestond, die op Vrijdag 6 Mei om
7 uur weer in Grove Chapel zal gehouden
worden.
Ten overvloede worde nog bericht, dat be
halve de uitgenoodigde officieele vertegen^
woordigers. ook andere belangstellenden har
telijk welkom zijn. Organisaties, die nog
geen uitnoodiging ontvingen en het toch op
prijs zouden stellen hun vertegenwoordigers
te zenden naar Londen, worden vriendelijk
verzocht zich te wenden tot Mr. W. B. Bur-
.BIJBEL, OORLOG EN VREDE"
Staan wy thans tegenover oorlog en vrede
dan ernstige Christenen van vroeger?
De bekende Dr. M H- A. van der Valk doet
binnenkort een brochure verschijnen onder bo-
venstaanden titel, waarin hij op populair-we-
tenschappelijke wijze aantoont dat het beroep,
door velen op den Bijbel gedaan om daarmee
byv. den plicht tot eenzijdige ontwapening te
bewijzen, niet gegrond is.
Het boekje wordt uitgegeven door Koning's
Uitgeverij N.V- te Baam. De prys zal slechts
f0.50 bedragen,
INTERNATIONAAL CALVINISME.
Eenigen tijd geleden deelden wjj mede, dat
het voornemen bestond om in het begin van
Mei te Londen een conferentie te beleggen,
waar het vraagstuk van het Internationaal
Calvinisme aan de orde gesteld zou worden.
Tot het deelnemen aan $eze conferentie, die
saamgeroepen wordt door het bestuur van de
Sovereign Grace Union, een bond van Engel-
sche Calvinisten, zijn verschillende belangstel
lende geestverwanten van het continent uitge-
noodigd.
Wij ontvingen zooeven het voorloopig pro
gramma van deze conferentie, die D.V. nader
is vastgesteld op 29 April tot 6 Mei
Op Vrijdag 29 April zal er in Grove Chapel,
kamp, Hogerbeetsstraat 5, Leiden.
De kosten, aan het bezoeken dezer confe
rentie verbonden, worden belangrijk geredu
ceerd door de omstandigheid, dat de gast-
heeren hun best zullen doen, de buitenland-
sche deelnemers onder te brengen bij geest
verwanten in en bij Londen.
Men is van plan de toespraken, welke op
de conferentie gehouden zullen worden, m
druk te laten verschijnen en op groote schaal
in het buitenland te verspreiden. Een en an
der plaatst de S.G.U. voor onvermijdelijke
groote uitgaven, weshalve men een beroep
dot-t op allen, die het Calvinisme van harte
zijn toegedaan om niet alleen met hun gebed,
maar ook met hun gaven deze actie te steu-
n<-n en het welslagen der conferentie te ver
zekeren.
GEREFORMEERDEN IN ZEVENBERGEN-
Aan de „Kill vin is ta Szemile", het officieele
orgaan van de Hongaarse he Gereformeer
den, is het volgende ontleend;
De Zevenberger Gereformeerde predikan
ten hebben sedert Juli geen staatsondef-
steuning ontvangen. De ondersteuning voor
Juli wend nog In acht kerkelijke districten
uitbetaald, sedert dien echter ontving men
geen lei meer. Het gevolg is, dat de fami-
liën dezer voorgangers de grootste ontbe
ringen lijden, in het bijzonder die. welke
schoolgaande kinderen hebben. Op 1 Fe
bruari bedroeg de achterstand in de school
gelden bij de kinderen van 221 geestelijken
Camberwell Grove, Londen S E. 5, het kerkje reeds 1.590.000 lei (ongeveer f 20.000) Dom
van Rev. H- At h e r t o n, den voorzitter van
de S.G.U. die, naar wjj vernemen, momen
teel ernstig ongesteld is een wydingsdienst
gehouden worden, waarbij Pastor G. Rose
hoopt voor te gaan.
'S Zondags daarop zijn er in hetzelfde kerk
gebouw speciale diensten, om 11 uur en om
6.30 nam., waarin Rev. Jos- To 11 a n d, uit
Belfast, zal optreden, terwijl 's Dinsdags
avonds om 7-15 uur de ook in ons land zoo be
kende Prof- D. Maclean D.D., uit Edin
burgh, een rede zal uitspreken.
Woensdag 4 Mei za! de belangrijke bespre
king gevoerd worden tusschen de gedelegeer
den van calvinistisch georiënteerde groepen en
vereenigingen uit verschillende landen. In
deze vergadering, welke om 3 uur belegd Is in
dezen achterstand in de betaling
schoolgelden komen werd de Gerefor
meerde Scholen in een moeilijken toestand
zoodat enkele van die scholen dezen predi
kanten reeds hebben laten weten, dat, wan
neer zdj de schoolgelden niet betalen, hun
kinderen naar huis zullen worden gestuurd
Bij de behandeling van de moeilijkheden
in de Provinciale Synode heeft bisschop
Makkai de ondersteuningen van het jaar-
in zijn geheel de betaling van 521.000 lei
(f6000) voor zijn rekening genomen. Ln de
hoop. dat bedrag uit de later weer uit te be
talen staatsondersteuningen terug te krij
gen. Daarna kwam echter de begrooting
voor 1932, waarin de door den Staat aan de
Gereformeerde Kerk te betalen ondersteu
ning van 68 öp 14 milLioen lei verminderde
EEN ZWAAR VRACHTJE
grond in de politiek. Dat wekt wantrouwen
bij een deel der ouders. De bijzondere onder
wijzer is in dat opzicht veel vrijer."
VERDEDIGING
VAN HET PROTESTANTISME
Van het „Internationaal Verbond tot ver
dediging en verbreiding van het Protestan
tisme", waarvan Prof. Dr. J. R. Slotemakor
de Bruine voorzitter is, is dezer dagen een
Nederlandsche afdeeling opgericht, waar
van het bestuur als volgt is samengesteld
voorzitter Ds. A. G. H. van Hoogenhuyze.
Amsterdam (vertegenwoordiger van de
Evangelische Maatschappij); secretaris Dr.
A. Klinkenberg J.Azn., Amsterdam (verte
gen woord i ger van de Evang. - Luthersche
Kerk): penningmeester Paul Hugenholtz
Voorthulzen, (vertegenwoordiger van de
Evangelische Maatsehappoj)leden Mr. VV
■J. H. Doms. Amsterdam, vertegenwoorrii
gér van het Vrijzinnig Protestantisme); Ds
K.- H. E. Gravémcïjei. 's-Gravenhage, (ver
tegenwoordiger van „Protestantsch Neder
land"), Mr. S. J. Hogerzeil, 's-Gravenhage.
(vertegenwoordiger van de Ned. Hervorm
de Kerk): Jhr. Mr. W. C. Queries van üf-
ford. 's-Gravenhnge (vertegenwoordiger van
de vereen. „Unitas" en van de „Gustaaf
\dolf-vereeniging").
De twee-jaarliiksche vergadering van het
Internationaal Verbond" zal dót jaar vnn
11 tot 15September in Stockholm worden
gehouden.
EVANGELISATIE.
Te N i e u w-H e 1 v oe t, als standplaats van
de Vereen, voor Inwendige Zending op Voorne
en Putten, is met ingang van 1 Juni as. tot
evangelist benoemd de heer H. Bos te Schip-
duiden.
ZENDING
Het Ned. Luthersch Genoot
schap voor In- en Uitwendige Zending
bestaat Dinsdag 5 April a.s. 80 jaar
Schoolnieuws.
SCHOOLJUBILEA.
Te Almkerk zall April a.s. de Chr.
School aan den Verlaatschen dijk 25 jaren
hebben bestaan. Al die 25 jaren is zy ge
diend door den heer C. van Veelen, als hoofd
der School, en door den heer H. D. van der
Mcyden als penningmeester der School veree-
niging.
Op Donderdagavond 81 Maart heeft in de
Geref. leerk een herdenkingssamenkomst
plaats. Ds. C. J. Hakman zal een gedachte
nisrede houden en ook genoodigden kunnen
er het woord voeren. Vrijdag 1 April is er
des morgens feest voor de schoolkinderen en
des avonds een feestelijke samenkomst van
oud-leerlingen met genoodigden.
Te Stadskanaal zal de Chr. School
aan de Menistenlaan (hoofd de heer K. Bos)
Dinsdag 26 Mei a.8. 40 jaren hebben bestaan.
Plannen tot feestelijke herdenking zijn in
voorbereiding.
BEZUINIGING OP SCHOOLBOEKEN.
W. der genpeenten
we.ike door het rijk gesubsidieerde handels
scholen en -cursussen Ln stand houden, be
richt dat het ter vermindering van de u t
gaven voor boeken ten behoeve van on- en
minveirrnogende leerlingen z.i. aanbeveling
verdient, dat nog in goeden staat verlu-e
rende en niet verouderde hoeken, tegen
verminderden prijs van de betalende leerlin
gen, na hun bevordering tot een hoogere
klas of bij het verlaten van de school wor
den overgenomen, om ze aan de on- of min
vermogenden uit te reiken. De Ministe/
geeft in overweging dienovereenkomstig t<*
handelen en deelt mee, dat de desbetref
fende kwitanties op de gewone wijze kun
nen worden verantwoord op de gewone wij
ze op den jaarlijkschen staat van afrene
ning.
AFDEELINGSVERGADERING.
De Afdeeling Vlaardingen der Vereeniging
van Chr. Onderwijzers en Onderwijzeressen
in Nederland hield Dinsdag j-1. haar verga
dering in de Marnixschool aldaar.
Na afdoening van -eenige huishoudelijke
bezigheden kreeg de heer T. van der Kooy
het woord over: ,-ln het land van Luther,
Oaivyn en Zwingli", waarbij hy, behalve na
tuurbeschrijving en historische verwijzingen,
ook heel wat persoonlijke reisherinneringen
gaf aan den Wartburg, Zürioh en Genève.
Een en ander werd met beelden van de projec-
tielantaarn verduidelijkt.
OM DE OPENBARE SCHOOL
In het „Schoolblad', het orgaan van het
Ned. Onderwijzers-Genootschap, komen eeni
ge jongere" onderwijzers uit Appelscha
in verzet tegen de strooming, die de Open
bare School al meer brengt onder de maïht
der socialisten en die dar door deze school
in ons volksleven schade doet Zij schrijven
o.m.:
„Wij wenschen, zooals u boven kunt lezen
van de S.D.A.P. vooral niets meer dan van
de andere partijen. Dat hangt ook af van
de partijen, die mederegeeren.
„Wij meenen verder, dat de „geestelijke
vrijheid" ook bij de S. D. A. P. in gevaar
kan komen en men den heer Rijfkogel kan
verbieden mede te werken aan een neutrale
vereeniging. Ten slotte vragen wij. u, of men
de openbare school niet erg zou schaden
door van Oranje te. zwijgen en de laatste
sporen van godsdienst te doen verdwijnen.
„Of kan het u niets schelen, als we er toe
meewerken, dan nog meer leerlingen onze
school verlaten? Leg ons eens uit, hoe de
verdwenen leerlingen weer terug te krijgen,
want dat is toch zeker ons aller doel?
„Wij als jongeren zeggen: Treedt als
onderwijzer zoo weinig mogelijk op den voor-
V raag en Antwoord.
halve ln Zeist,
in de Hernhutt
b. Tc Zeist 1=
terplein 10. en U
oorhanger Ds. Th. Muller. Zue-
Haarlem Ds. L. Schütz, Park-
het aantal der In den loop der
(.gezonden zendelingen, alsook
ar te lande, dit zult u zeer waar
nnen vernemen aan het Bureau
Zendingsgenootschap, ^Broeder-
36 Een nhonné te G. had graag een recept
het vervaardigen van een goede kwaliteit
ipoeder, welke dan onschadelijk ls voor de
.•h, Wie kan hier met een deugdelijk recept
helpen?
1836 Een nbonné te R. wil weten hoe ln den
tijd het zoogen. aardappelbrt
ereid. Mist
ich dat nog ner
1837 J. It. I
Indertijd
werkplaats te bouwen i
toch In werkelijkheid u
Dit Is dan een fout gew
on op grond daarvan ki
vergoeding laten gelden.
1838 W.
huismoeders
u recht op scha4e-
U bent werkelijk ver-
1 April nog te betalen,
verplichting
and opzegging ls wederkeerlg.
tlng
U
kost genoten hebl
schadeberokkenin_
De vrijheid Ir
Ij betwijfelen
V. Het eenige wat wij u zou-
I, ls, overweegt u eens
UK!
nd la echter groot,
1 of langB gerechto-
ijken weg hier Iets kan worden bereikt.
Tegen pissebedden
1 of doorgesneden aardappels.
J841 N. N. Het la niet gebruikelijk,
ndacht op zich te vestigen, teneinde
n aan het Hof In
en. Zulks wordt gewoonlijk
oor het lei
epaald door de kei
prae-dloaat ..Hofleverancier" volgt. Nlette-
i bestaat de gelegenheid, zich schriftelijk
de Intendance der Koningin als zoodanig
te dienen. Men behoort dan maar af ta
riante bet"Tk feene°en goederen van de
342 Gedicht werkstaking, no. 1832. Men
it ona mede. dat een gedicht onder dezen
voorkomt in de vierde bundel van Voor-
chten. verzameld door een hoofdonderw.
S. E. J Bosch J.Azn.. Baarn. Djohter blijkt
T w—te zijn en niet Fr. Cop-
den inhoud
het gedicht l-
>elde zijn. 't Ï8
srkatakins
Dekjes
n den boekh
i abooné J. I
dank.
1843 Wie kan een abo-naé te V& helpen
Als Ik 's avonds ter ruste mij vlij
Na mijn gebeen. na mijn gebeen.
Komt vaak 'n geliefde herinnering mij bij
Uit het verleen.
„Een tijd van verandering en nieuw
gedachtenleven"
I De rol. der Ohineesclie vrouw
Het is de laatste weck van de Bittere
Maan van het Qiineesche jaar en ik ben ln
het binnenland 35 mijlen van Peking in het
etatlje onpretentieus genaamd Ma Famg,
.(het Huis van het paard).
Mijn aankomst op Zaterdagnamiddag ls
een van de gebeurtenissen van den dag. De
gedachten van de vele omstanders worden
door mijn komst op de moderne Westersche
tijdon bepaald, maar ik moet onwillekeurig
aan de middeleeuwen denken.
Ik gevoel me vreemd in een groote open
binnenhof om-geven door een hooge steenen
muur. Vriendelijke kerkleden wijzen mij
„mijn kamer"
aan, een verlaten half ineengevallen school-
looaal aan de eene zijde van het binnenhof.
De muren zijn van gedroogde klei opge
trokken, maar het dak is van pannen ge
maakt. Voor de ramen zijn er een hoeveel
heid gebro-ken rijst-papieren vensters en
voor de deur een dik gewatteerd kleed van
blauw katoen. Er is een papleren zolde
ring. maar een groot gedeelte er van hangt
mistroostig naar beneden. De vloer is vol
gens gewoonte van gedroogde klei en bedekt
onder een laag stof.
Het geheel ziet er armoedig en vervallen
uit maar er is vreemd genoeg aan de wand
een Westersche kaart 'n de Puitsche taal.
Het is de eenige decoratie die er is en ik
begrijp niet waar de menschen die kaart
vandaan gehaald hebben. Als ik al de be
kende plaatsen zie gevoel ik mü reeds wat
thuis.
Tegenover mijn kamer" wonen m een
paar kleine kamertjes zeventien vrouwen en
meisjes, bij een-gekomen om voor twee maan
den lang den bijbel te bestud-eeren en cursus
een te volgen in het oprichten en instand
houden van kerken en huiselijke bijeenkom
sten.
Pp. kamerties zijn zorgvuld-ig afgescheiden
van mijn gedeelte van het binnenhof en de
oude poortman en zijn gezin, die in een hoek
kamer wonpri. zorgen er bovendien voor dat
mijn verblijf in overeenstemming is met de
et-r'ktr jtpwi onten van het land. Alle gehou
wen zijn van één verdieping en opvallend
eenvoudig en zeer stoffig, ofschoon schoon
In het oog van het publiek.
Het publiek.
Te midden van een belangstellende me
nigte pak ik een en ander uit. Men is ten
zeerste geïnteresseerd in al dat Ik doe. Al?
lerlea opmerkingen worden ten beste gege
ven, schijnbaar zonder dat men zich indenkt
dat ik alles versta. Het publiek is vriende
lijk en uiterst beleefd, maar ik merk duide
lijk dat men voor Westersche gebruiken a>
heel weinig waardeering heeft. Even moeilijk
Ben plechtige begroeting.
als het voor sommige Europeanen is om het.
leven der CJiineezen te apprecieeren, even
onmogelijk is -het voor vele Chineezan om
Europeanen en hun levenswijzete waar
deuren.
Men vin-dft mij vreemd en onceremonieel,
maar dat ik in 'n met bont gevoerde Ghinee-
sche jas ben met dito schoenen en muts, ln-
plaats van in oupractisohe Westersche klee-
ren, maakt mij in veler oogen nog voor ver
betering vatbaar.
Een oude man met zijn handen tegen de
koude in zijn mouwen gestoken vraagt mi}
waarom ik nu toch weer een kampbed met
slaapzak heb medegebracht. Hij inviteert
mij om met zijn gezin op zijn steenen fa-
mi liebed te slapen, dat 's nachts flink ver
wiormd wordt. Met een diepe, buiging dank
ik voor de eer. Sieenen bedden in het bin
nenland riïn k dicht bevolkt met „kleine
bezoekers" en het Ls mij onmogelijk 'e sla
pen in een met papier dichtgeplakte kamer
met een geheel gezin dicht naast elkaar op
een verwarmd steenen bed, zonder dat eeni
ge frissche lucht binnen kan komen. Ik pro
fereer het vervallen school lokaal meit de
mooie Oostersc-he sterren-nacht, schijnend
door de gebroken papieren ruiten.
De poortman veegt met een groote bezem
mijn kamer wat aan en als de groote stof
wolken zich weer neergezet hebben, depo
Möert mijn „boy" mijn bagage en keukenge
rei op den grond neer, daar er slechts éen
kleine tafel en tweebankjes zonder leuning
aanwezig zijn. Kort na aankomst ga ik naar
de „Zaal van Blijde Tijding",
het kerklokaaJ, waar een bijeenkomst reeds
is begonnen, geleid door eenige leden der
kerk. l>e kerk kan het salaris van een Ghl-
ueesche predikant nog met bijeenbrengen
en:is daarom op de vrijwillige hulp van :de
ouderlingen aangewezen.
De zaal is geheel gevuld met een aandach
tig" luisterende menigte. Er zijn silechts wei?
nige vrouwen, daar die 's avonds niet bui
tenshuis kom an. Daar zijn zakemnenschen
en winkeliers, kenbaar aan hun bontmutsen
en warm gewatteerde of met bont gevoerde
lange mantels. Overheidsbekleeders deftig in
glanzende zijde, een inspecteur van politie
mot een paar politieagenten in gewatteerde-
uniform, een paar soldaten met hun geweren
recht voor zich uitstaand en vele landbou
wers in dik gewatteerde korte jasjes en dito
lange broeken.
De enkele vrouwen die er zijn, zitton voor
aan op oen paar zijbanken. Tien jaar gele
den zouden zij verscholen achter een blauw
katoenen gordijn gezeten hebben, maar
illians zijn zij openlijk aan het oog van hei
publiek tentoongesteld. Zij zitten heel kalm
en waardig met haar klein gebonden voetjes
dicht, bij elkaar en kijken strak voor zich
uit, oogenschij-nlijk zonder eenig blijk van
belangstelling te toonen. Zij zijn wat zij
schijnen: de stille kracht achtar de troon
van het Chineesohe familieleven. Een kracht
door de man-nen zelden openlijk erkend,
maar waarmede heel degelijk rekening gie
houden wordt. De meeste vrouwen zien in
vergelijk mét de mannen er zindelijk uit
maar Ln het koude winterweer doet men in
het binnenland van Noord-GhLna al heel
weinig aan wasisahen.
Sommige vrouwen dragen een hoeveelheid
van kleine haarversierselen en spelden kun
stig gemaakt van vogelveertjes, maar ande
ren hebben het haar gebobt. De rijstpapieren
vensters verhinderen alle ventilatie an de
dik gewatteerde blauwkatoenen deur, die
met iedere binnenkomende met oen slag
dicht valt, houdt eveneens de buitenlucht te
gen. De lucht is dik en zwaar, de men
schen merken het niet eens en luisteren met
spannende aandacht. Welk een goede gele
penheid om het zaad des geloofs in deze ak
kers te strooien. De menschen van het plat
teland vam Ohina, die tweederde van de 40
milüoen popülatei uitmaken, zijn geheel
open voor een nieuw leven en bereid het in
allerlei vorm te accepteeren. Op alle dorpen,
zelfs ver in het binnenland, ontmoet ik Rus
sische propaganda en strijdt de zending met
Rusland om de menschen te winnen.
Ook hier, zooals overal Ln Noord-China h»
dezen tijd van verandering en nieuw gedaqh
tenleven, is
een levende interesse
in een boodschap van regeneratie en herle
ving. Er is een aangrijpende belangstelling
ofschoon de omgeving zonder eenige attrac
tie of inspiratie is. De zaal lijkt wel een
schuur en dan nog wei een waar een Hol
landsche boer verlegen over zou zijn. De
ducht opeen geschoven ban-ken zijn uiterst
smal e nzonder leuning. De olielampen on
voldoende en armoedig. De steenen vioe»
koud en de wanden kaal. Er is geen muziek
want er is geen orgel en daar wordt haas-t
met gezongen, want de menschen kunnen
niet samen zingen. Toch blijft men urenlang
stil luisteren en gaat men slechts noode
heen.
Zondagmorgen.
Lang voordat het tijd om op te staan is
heb ik reeds bezoekers, die zeer geïnteres
seerd zijn om mij te zien wasschen, scheren
eai aankleeden in de koude van „mijn ka
mer". Alles wat ik doe vindt men oelan-grijk
en met onbeweeglijke oogen wordt ik voort
durend aangestaard. Als Ik mij s ms vlug
omdraai stuift vaak de een of ander ver
schrikt opzij. Nooit zal ik het wagen om lai
het binnenland een onbekende dicht te nade
ren of aan te raken. Ofschoon erg benieuwd
in alles wat ik doe, is men bang voor de
eon of andere verborgen kracht in mij, die zij
niet kennen. Dit is een van de moej lijk heden
van het leven in het binnenland. Daarbij
ben ik vaak zelden een minuut alleen en het
is een onbeschrijfelijk eenzaam gevoel om
dagenlang overal door een massa zwarte
onbeweeglijke oogen aangestaard te worden.
Oim tien uur zijn er reeds verscheidene
kerkleden aanwezig die hier en daar bij
elkaar zitten, iets over elven begint de kerk
dienst Daar zijn slechts weinige klokken en
horloges in het binnenland en bijeenkomsten
beginnen als de meesten aanwezig zijn en
men bij algemeene Instemming vindt dat het
zoowat tijd ia
Naar de kertn
Op dezen Zondag zijn alle leden der kerk
gevraagd om ter kerk te komen, om zich op
nieuw in te laten schrijven ais een bewijs
van instemming met 'het zelfstandig worden
van de kerk.
Daarom zit een ouderling in de kamer
naast de poort om de namen te registrearen.
Van heinde en ver komen de menschen op
dagen. De omgeving doet denken aan de tij
den t-^en Jezus opging naar der tempel. De
groote stadspoort naast de kerk staat hall
open. De stadsmuur is eeuwen oud en half
ineen gevaJJen- De stiraat is ongeplaveid en
met diep stof bedekt en de één-verdieping
huizen van steen en gedroogde klei hebben
al het primitieve van vervlogen tijden. Ra
men of étalage's hebben de winkels niet en
straatverlichting is nog onbekend. Eenige
kerkleden in lang gewatteerde, assen leiden
langzaam en waardig hun kleine ezeltjes,
waarop hun vrouwen zitten, stevig ingebun-
deld en gewoonlijk met een kind in haar
armen. De kleine gebonden voetjes in gebor
duurde schoentjes bengelen heen en weer,
daar 'n zadel nooit gebruikt wordt. De vrou
wen hebben meest allen donker blauw of
zwart gewatteerde kleeren aan, maar allen
hebben 't haar zorgvuldig geolied, stijf glad
weggestreken en met een papieren bloem
versierd. Enkele vrouwen arriveeren Ln lan
ge platte wagens, getrokken door een os of
muilezel of door beide.
Het gelach en gepraat klinkt van
ver over de stille straat Het is opval
lend hoeveel gelukkiger en zindelijker de
Christenvrouwen er uit zien dan de Boed
dhistische vrouwen van de dorpen, als sla
ven verbonden aan huis en kinderen. De be
groeting, ofschoon zeer ceremonieel, is
uiterst vriendelijk. Spoedig is het poorthuis
en binnenplein vervuld van aJ het gepraat
Men vertelt elkander al 't huiselijk nieuws
daaa- de kerk de eenige plaats ls waar men
zijn vrienden ontmoet Een dorpsbarbier
als verzamelplaats of een herberg, school
lokaal of vcreenigingsgebouw zijn tamelijk
onbekende instellingen, ofschoon het thee
huis met zijn verteller altijd heel wat man.
tien trekt
De eeredienst»
Eenvoud kenmerkt de eeredienst, die nu
volgt maar in tegenstelling met do Hol
landsche diensten is hij algen reen en neeant
de leider niet de centrale plaats in. Hoe
wel eenigszins informeel wint de bijeen
komst daardoor in meer werkelijk gezamen
lijk God vereeren. Iemand leest een ge
deelte van den Bijbei voor, gevolgd door
stil gebed, daarna geeft een anler een lied
op. Men leest gezunionlijk hardop 'n Psalm
en de Geloofsbelijdenis. Het schoolhoofd
vraagt om de voorbede voor enkele ge-
beurieimscn uit de regeermg en een za
kenman geeft een korte preek. Daarna aan
het eind staat een statige vrouw op, ken
merkend bel mor end tot de welgestelde land
bouwersstand, en zegt: „Ik kan niet lezen
of schrijven, maar ik ken één lied geheel
uit mijn hoofd en mijn dochter heeft mij
geleerd de wijs te houden. Zullen wij allen
dit lied zingen"? Niemand antwoordt of
kijkt verwondert, zelfs de kinderen op de
voorste lage bankjes lachen niet eens en
vanzelf begint men zonder orgel te zin
gen: „Jezus leidt mij over de zorgen". Zulke
kleine afwijkingen van de gewone dienst
maken de Godsvereering meer reëel eh
ore beren een atmosfeer van samen hooren.
Na de kerkdienst is eir een eenvoudige
maaltijd voor diegenen die van buiten ko
men. Sommigen hebben drie uur ver ge-
loopen en moeten weer drie uur loopen .«n
thuis te komen. Dadelijk na den maaltijd
komen de menschen weer bijeen voor een
discussie over persoonlijk Evongelisme en
de verplichtingen van een Christen tegen
over kerk en maatschappij. Een groep van
mannen besluit om voor veertien da
gen gezamenlijk in de gastkamers te gaan
wonen voor het volgen van een Bijbel
cursus. Ieder zal zijn eigen
voeding en bedding meebren
gen en de kerk zal de kolen
geven voor het koken en voor
de verwarming van de stee
nen familie-bedden.
Na deze bijeenkomst gaan
de menschen, die op de na
burige dorpen wonen, heen,
maar de anderen blijven voor
de a,vondsamen.komst. wan
neer „De Zaal van Blijde TiJ-
)j* ding" weer gevuld zal zijn
i" met een dichte gfroep van
luisteraars, waarvan velen
vx>r hpf eerst Christus ver
kondig hooren
