J
iswwewlè.
MARBRITEGLAS
BESCHERMT ALLE GEBOUWEN TEGEN
HITTE - KOUDE - VOCHT - LAWAAI
gratis deskundig
N.V. Producten Grondstoffen Hmij.
AMSIE. CAM: Sarphatikaüo i - Tel. 34824 -ó6824
ROTTERDAM. Stationsweg 37b - Telel. 11690
BOUWBLAD No. 145 Verschijnt eiken Maandag
MAANDAG 29 FEBRUARI 1932
SST
De Barlholomeuskerk te Schoonhoven
BESCHRIJVING DER RESTAURATIE 'daar weer in zekeren zin van een nieuwen
toestand «preken kan. Door de hooge bekqp-
I ping van het transept, heeft de kerk ook
I van huiten een heel ander aanzien gr kre-
De Bartholomeuskerk te Schoonhoven, ge- gen. Men ziet dit het beste wanneer men de
bouwd in het laafst der veertiende, begin der I kerk beziet van den overkant der Haven,
vijftiende eeuw, was zoo in verval geraakt
dat ze een zevental jaar geleden gesloten
moest worden. Zij behoefde dringend herstel.
De restauratie, welke verricht werd, ondet
leiding van den bekenden architect, den heer
VV. Kromhout Czn. is thans gereed gekomen.
Bij de restauratie stond de architect
een moeilijke opgave. De toren, ruim vijftig
meter hoog, stond 1.57 Meter, dus drie centi
meter per Meter hoogte, uit het lood; hij had
de kappen en pijlers Oostwaarts weggeduwd,
en op vele plaatsen het metselwerk ontzet.
De kerkruimte vertoonde verschillende
bouwstijlen, daar bij een restauratie
midden der 17e eeuw in plaats der oorspron-
welijke Gothische kolommen Dorische zand
steen zuilen waren aangebracht aan de
Noord- en Zuidzijde, waarop bogen waren
saamgevat tegen de aan de torenpijlers aan
gebrachte pilasterbouw en de ten Oosten ge
plaatste Renaissance kruispijlers.
Die boogruimten moesten worden wegge
broken, daar men plaats moest krijgen voor
de zware penanten, welke de Oostelijke to-
rcnpijlers moesten schragen. Noodig was, dat
stutwerken werden aangebracht en reeds
deze voorloopige voorziening was een
heele karwei op zichzelf.
Geheid kon niet worden, omdat trillingen
moesten voorkomen worden. Zestig de Waals
betonpalen elk dragende dertig ton, werden
aangebracht, die volgens de Waal s systeem
ingcpulsd werden. De fa. van Waning Co
te Rotterdam voerde dit werk uit.
Het is duidelijk dat de zware belonmassa's
die de torenpijlers schragen moeten, een
moeilijkheid vormden om een goede ruimte
voor den eeredienst te verkrijgen. Want die
zware contreforts moesten niet in hel gezicht
komen. Bovendien konden ze een beletsel
vormen om den predikant te zien, waardoor
tientallen plaatsen waardeloos zouden zijn
geworden, als de vroegere indeeling der kerk
zou zijn aangehouden, terwijl men dan ook
niet aan het benoodigde aantal plaatsen -
c.a. duizend zou zijn gekomen.
De'architect heeft een stouten greep ge
daan. Men moet daarmee verzoend raken
om die te kunnen waardeeren. En om de ge
vonden oplossing te kunnen apprecieeren.
moet men steeds zich indenken de groote
moeilijkheid, welke de ontwerper te over
winnen had, in verband met meergenoemde
contreforts.
Want inplaats van de geweldige en ver
heven indruk, welke deze grootsche kerk
ruimte, in vroeger eeuwen zal hebben ge
maakt. heeft men nu gekregen een spre-ek-
ruimto, welke aan allo eischen voor den
Protestantschen eeredienst. waarin de pre
dikatie domineert, voldoet. Maar het ver
hevene.zoekt men er tevergeefs. En dat vindt
men nog wel terug, hoe zonderling het mo
ge, klinken, in het koor, hoe deerlijk dit er
thans ook nog moge uitzien. Want in het
koor wordt de hoogte niet onderbroken door
de gaanderijen en tribunes.
Moerilijk kunnen we ons ontworstelen aan
een indruk van teleurstelling, welke deze
kerkrestauratie op ons maakte, en de vraag
dringt zich op: als zoo geweldig ingrijpende
wijzigingen moesten aangebracht, kan men
dan nog wel van restauratie sproken Men zou
geneigd zijn om te zeggen, dat het zonder
meer nieuwbouw is in een ruimte, omgrensd
door de bestaande muren, hoewel die muren
zelf alsmede de afsluitende dakconstructie
zoodanig weer gewijzigd is, dat men ook
waar men dan over het koor heen bespeurt
boe geweldig dit hooge dak deprimeerend
werkt op den toren, welke vroeger van die
zijde veel duidelijker zichtbaar was.
Is er dus teleurstelling aan den ande
ren kant mag niet worden ontkend, dat de
opgave uiterst moeilijk was, en ook, dat de
architect te zorgen had voor practische
Worden aanvaard Men heeft door dit oksaal
met de heerenbank als achterwand der kerk
ruimte te houden een prachtige afsluiting
gekregen. Dit fraaie werks.uk met houtsnij
werk voorstellende lijden sterven en hemel
vaart van Christus waarbij telkens is terug
gegrepen in het Oude Testament, trekt zeer
de aandacht. Het is gerestaureerd in de
w erkplaatsen van den heor v. d. Ende te
Schoonhoven, onder toezicht van den heer
Tepe.
Door den aanbouw der contreforts kreeg
men ruimte achter den kansel. Die ruimte
is benut voor predikantskamer, met daar
naast ten noorden een archiefvertrek en ten
zuiden een kostersruimte.
Een wenteltrap leidt naar een kleine
gaanderij, welke eventueel als zangerstribu
ne kan dienen (b.v. bij orgelbespelingen) en
waarop het orgel tweedeelig is opgesteld,
als reeds vermeld. De fa. Dekker te Goes
Interieur van de gerestaureerde Hervormde Kerk te Schoonhoven.
bruikbaarheid der kerk.
En daarin is hij volkomen, maar dan ook
volkomen, geslaagd. En de Ned. Herv. Ge
meente te Schoonhoven mag worden geluk-
gewenscht, dat ze thans een kerkgebouw
hoeft, dan aan alle eischen voldoet, wat be
treft die practische bruikbaarheid.
De kansel, stijl Lodcwijk XVI is geheel
schoongemaakt, op een nieuw voetstuk ge
steld, en geplaatst tusschen de twee toren-
pilasters in. Daarboven is een vrije opening
een doorkijk naar de torenruimte. Vanaf do
heerenbank is het een geweldig mooie
doorkijk op het warme rood van den bak
steen welke subliem belicht wordt door het
mooie gebrandschilderde venster. Dit is een
pracht vond? geweest van den architect en
de gelukkige oplossing om het orgel in twee
gedeelten, rechts en links op te stellen,
waardoor die doorkijk als zilverbjank geac
centueerd wordt, valt eveneens te roemen.
Bijzondere aandacht vraagt het fraaie
oksaal dat achter, in de kerk is opgesteld en
dient als afsluiting tusschen kerk en koor.
Dit oksaal is afgesloten door het zooge
naamde heerengestoelte.
Indien het miqgelijk was geweest dit
oksaal zijn eigenlijke bestemming te ge
ven. als doorgang, en dus de heerenbank
vrij te zetten daarvan, dan zou dit een
mooiere oplossing zijn geweest. Maar twee
gaanderijen waren noodig. men had dus
geen wand vrij voor de heerenbank. boven
dien kan men die combinatie oksaal en
hecrongcstoclte ook een historische toestand
noemen, omdat na de Reformatie zulks
waarschijnlijk al was geschied en daarom
kan de handhaving van dien toestand wel
heeft het orgel op deze wijze herplaatst.
De gaanderijen aan weerszijden der kerk
ruimte alsmede de banken, zijn in Slavonisch
eikenhout üit gevoerd door de- fa. Hilien te
Amsterdam. Om het overweldigende van het
snijwerk van het oksaal niet al te zeer te
doen afs'eken tegen de nieuw aangebrachte
betimmeringen, is op de voorzijde der gaan
derijen houtsnijwerk aangebracht donr dén
beeldhouwer Theo Vos, negen voorstellingen
uit het Oude Testament, en negen voorstel
lingen uit het Nieuwe Testament.
De toreningang kreeg een nieuw portaal,
liet venster daarboven dat bestond, doch
dichtgemetseld was, is in zijn oorspronkelij
ker! vorm gerestaureerd en door Bogtman
te Haarlem beglaasd. Onder het portaaj aan
de Noordzijde der kerk is een venvarrping§-
kekler aangebracht, met gasinstallatie voop
voetverwarming door middel van buizen
onder alle zitplaatsen.
De verlichting lijkt ons goed geslaagd toe
Ze is uitgevoerd naar ontwerp van den heer
Kromhout. Drie groote en acht kleinere
kronen met Atrax kubus lichten vervaar
digd in de ate.licrs Winkelman te Amster
dam, zullen dos avonds oen zacht schijnsel
geven, waarbij schaduw vrijwel niet voor
komt.
De uitvoering, wat de bouw betreft, ge
schiedde door den aannemer H. Boel te
Voorburg onder toezicht van den opzichter,
den heer H. Hendriks.
Do toren en het koor wachten nu nog op
restauratie. Ook voor die belangrijke onri"1?
fleelen is dringend restauratie noodig. We
hopen, dat hieraan spoedig zal kunnen wor
den begonnen.
Houth. 7h N.V. J. VAN SCHIJNDEL Co. Hoofdkantoor: Uost-Admiraliieitskade 47 Rotterdam
u J Opslagplaatsen
ANNO 1853
Opslagplaatsen, Zagerij en Schaverij:
Nassauhaven—Boerenga t
De crisisinvloed op de bouwbedrijven
Wat het onderzoek opleverde.
Teneinde te kunnen doen nagaan, in hoe
verre de crisisinvloed zich in het bedrijfsle
ven gelden deed, gaf de Minister van Arbeid,
Handel en Nijverheid de Directie van den
Arbeid opdracht om op korten termijn een
onderzoek in te stellen naar de bedi^jfstoe-
standen in de verschillende industrieën.
Reeds vrij spoedig verscheen bij cte alge-
meene Landsdrukkerij een uitgebreid ver
slag van dit onderzoek, dat zich over 24 be
drijven heeft uitgestrekt.
Ovér de b o u w b e d r ij v e n bevat het ver
slag o.m. het volgende:
„De algemeene indruk, welke van den actu-
'eelen toestand wordt verkregen, is die van
slapte. Op het oogenblik is de situatie aan
merkelijk ongunstiger dan een jaar geleden
en dit geldt zoowel den huizenbouw als den
utiliteits- en scholenbouw. De kerkbouw staat
er, wat dit aangaat, op het oogenblik nog
heter voor, doch de algemeene verwachting
is, dat men ook hier over hot hoogtepunt
heen is. Dat het zenith der bedrijvigheid
voor het bouwbedrijf reeds eenigen tijd ach
ter ons ligt, viel af te leiden uit de vermin
dering der werkgelegenheid, welke zich ten
vorige jare begon af te teeltenen, alh<•?-
wel de toestanden plaatselijk en individueel
sterk verschilden. De scizocnwerkloosheid
was dan ook den „vorigen winter grooter dan
het jaar daarvoor; het algemeen vooruit
zicht is, dat zij in den thans aangebroken
winter nog veel ernstiger zal heerschcn.
De gevolgen der economische crisis, die het
bedrijfsleven teistert, blijken al heel spoedig
uit de vermindering van den utiliteitsbouw;
aangevangen uitbreidingswerken zijn hier
en daar zelfs gestopt. Ook de rage in het stich
ten van royale bankgebouwen is vrijwel uit
gewoed. Zelfs al zou een voorzichtig beleid
in een bepaald geval nieuwe uitbreidings
werken kunnen rijmen met de eischen van
het oogenblik en hoopvolle vooruitzichten op
de naaste toekomst, dan zou het daartoe noo-
dige kapitaal op dit oogenblik niet gemak
kelijk verkrijgbaar zijn, nu allerlei credieten
.worden ingekrompen en opgezegd.
De gunstige jaren na den oorlog hebben
Zal Van industrieelen geprikkeld' tot het ver
nieuwen van installaties of tot vergrootingen,
die bij de algemeene daling in de vraag en
daardoor verminderde productie thans de
vaste bedrijfskosten ongunstig beïnvloeden.
Deze ervaring zal tot de uiterste voorzich'ig-
heid- nopen bij het aangaan van nieuwe uit
breidingswerken. De beschikbare totale pro
ductiecapaciteit zal evenmin de stichting van
nieuwe fabrieken van beteekenis in de hand
kunnen werken, behalve in individueele ge
vallen, waar het de vestiging van een ge
heel nieuw bedrijf mocht beteekenen.
Al deze omstandigheden deden de fabrieks-
opdrachten sterk dalen; de algemeene voor
uitzichten wettigen ten deze allerminst de
verwachting van een kentering op korten ter
mijn. Op de totaale bedrijvigheid in de bouw
vakken heeft die vermindering in den fa
brieksbouw, enz. betrekkelijk weinig invloed,
omdat de woningbouw verreweg het grootste
deel van den bouw omvat: men kan dit vei
lig op SO pCt. ramen.
De bedrijvigheid in den huizenbouw is de
laatste jaren constant zeer hoog geweest.
Eerst kort geleden is daarin door cnediet-
moeilijkheden wijziging gekomen. Van een
crisistoestand is echter geen sprake. Vrijwel
tot aan de veranderingen op de geldmarkt
door den val van den sterlingkoers was de
stand der werkgelegenheid in de bouwvak
ken niet slecht, alhoewel de toestanden plaat
selijk zeer sterk uiteenloopen.
In Eindhoven bijv. heeft de koortsachtige
bedrijvigheid in den huizenbouw der laatste
jaren plaats gemaakt voor volstrekte stilte.
In Amsterdam en in Overijssel daarentegen
blijkt door sommige timmerlieden in 1931
niet meer personeel te zijn gewerkt dan in
I'.h'O. Ook ac grondpolitiek kan plaairelnk
belangrijken invloed op den bouvtoestand
uitoefenen: in Rotterdam overheerscht de
meening in bouv. kringen, dat het gevolgde
gemeentebeleid de bouwhedrijvigheid niet
ten goede is gekomen.
Kei te!'jk leeft tot aan den herltt van dit
jaar de nieuwbouw geen stagnatie onder
vonden, hetgeen voor een deel daaraan is
toe te schrijven, dat huizen opnieuw als een
.welig object .oor geldbelegging aantrek
kingskracht uitoefenen. De afzet van pand
brieven aan hel publiek beweegt zich dan
ook in (langzaam) stijgende lijn. Dit ver
klaart ook de bestendiging (zelfs hier en
daur stijging) van ljet prijsniveau voor het
woningtype, waarnaar nog tamelijk constant
vraagt blijft, zijnde moderne perceelen voor
de middelbare inkomens. De villabouw
stopt; tal van grootere objecten zijn onver
koopbaar, nu de categorie gegadigden voor
dergelijke L-cüttirtgcn, die steeds meer haar
toevlucht moet zoeken in beperking van
uitgaven, voortdurend in omvang afneemt.
Aan die omstandigheden komt de flatbouw
tegemoet, die ondanks de Hollandsche nei
ging tot zelfstandigheid, een groote vlucht
neemt. Alleen in Den Ilaag zijn in een paar
jaren een 20-tal groote flatgebouwen voor
beter gesitueerden verrezen, hetgeen de
werkgelegenheid in de bouwvakken locaal
zeer sterk ten goede is gekomen. Dit ver
klaart mede de vraag naar geriefelijke wo
ningen van kleiner type, die met geen of
weinig betaalde hulp voor middelbare in
komens bewoonbaar zijn.
In huizen, bestemd voor de lagere inko
mens, heerscht in den regel nog geen over
schot, hoewel de toestanden ook hier plaat
selijk kunnen uiteenloopen. Voor een deel
worden deze woningen gebouwd met over
heidssteun. Er is geen aanleiding om aan
te nemen, dat het tempo van den aanbouw
van woningen van lage huurwaarde veran
dering zal ondergaan, zoolang de overheid
bereid blijft, den aanbouw van deze soort
woningen te steunen, in welken vorm dan
ook. De vraag naar huizen van dit type
zal zelfs kunnen toenemen, nu breede groe
pen door inkomenverlaging aangewezen zijn
op woningen van lagere huurwaarden dan
zij gewend waren te betrekken.
I-lct vormt een vraagstuk op zichzelf, dat
hier ..niet in beschouwing kan worden ge
nomen, in hoeverre de bedoelde overheids
steun bij den particulieren of vereen igings-
bouw zal kunnen bestendigd worden.
Treden de omstandigheden hier remmend
op, dan zal de financiering van den nieuw
bouw langs anderen weg mceten worden
aai gemoedigd. De veria -ing der bouw
kosten zal daartoe zeker kunnen bijdragen,
er moge in dit verband herinnerd worden
aan de uitkomsten van het onderzoek der
Commissie naar de toestanden in het bouw
bedrijf, die in 1921 den loonpost bij den hui'
zonbouw berekende op plm. 32 pCt aan di
recto kosten en plm. 38 pCt. aan directe en
indirecte loonkosten tegen plm. 57 pCt. aan
materialen. Vóór den oorlog waren die ver
houdingen bij den nieuwbouw resp. plm.
30 36 en 50 In de verloopen 10
jaren zal de sterke rationalisatie in
bouwbedrijf (men denke b.v. aan den
dien tijd in zwang gekomen betonstortmast)
den loonfactor gunstig beinvloeden hebben,
doch dit neemt niet weg, dat de werkelijke
kosten, voortvloeiende uit het gestegen loon-
niveéau, in vergelijking met vóór den oor
log 2 a 3 maal méér bedragen dan voorheen,
ook al mag niet uit het oog verloren worden
dat er harder en althans intensiever wordt
gewerkt dan vroeger. (De Commissie voor
noemd berekende de stijging van het totaal
aan directe en indirecte loonkosten op 2S0
(1014 100). de stijging aan materialen
op 257. Deze laatste zullen thans een veel
bescheidener plaats in de totale kosten in
nemen dan in 1921). Men kan aannemen,
dat thans in d, grootere steden de bouw
kosten voor circa 40 pet. uit loon bestaan
en voor 60 pet. uit materialen en andere
kosten.
De totale bouwkosten bedragen thans
circa 160 pet, van die van vóór den oorlog:
De geschetste verhoudingen hebben er toe
bijgedragen, dat de doorwerking van den
crisisinvloed minder hevig is dan oppervlak
kig zou worden verondersteld; bij de beoor-
rteeling der werkloosheidscijfers moet in
aanmerking worden genomen, dat de gun
stige toestand in het bouwbedrijf den toeloop
naar dit vak steeds geprikkeld heeft, terwijl
momenteel de afvloeiing, die anders regel
matig plaats vond, door de malaise in an
dere bedrijven stagnatie ondervindt. De
slechte toestanden ten plattelande hebben
den trek naar de steden in de hand gewerkt,
waartoe de gunstiger ondersteuningsregelin-
gen bij werkloosheid aantrekkend werken.
De ongunstige bedrijfsresultaten van den
landbouw drukken de locale ambachtsnijver
beid, die juist aan den landbouw haar in
dividuoel ontstaan ontleent; de bouwvak
ken op het platteland hebben het dan ook
reeds sinds e-eruimen tijd zwaar te verant
woorden.
Echter ook elders ondervindt de ambachts
man, dat de particuliere opdrachtgever door
zijn vermindering in inkomsten genoopt
wordt minder werk uit te geven dan deze
placht te doen; zij, die van ondertiouds- en
kurwejwerk moeten leven, hebben het dan
ook moeilijker dan voorheen. Hierbij valt
in acht te nemen, dat bij onderhoud ite kos
ten voor 4/5 uit loon bestaan.
De kerk- en schoolbouw zijn de laatste
ren zeer belangrijk geweest. Verdere aan
bouw van scholen zal voorloopig wel niet
liet tempo geschieden, als in den laatsten
tijd het geval was, nu de financieele cc
(plenties uitsluitend voor rekening komen
der openbare kassen; dit zal de werkgelegen
heid voor de bouwvakarbeiders derhalve op
nieuw temperen.
N.V. Betonbuizenfabriek
„DE VALK"
NIÉUWPOORT-LANGERAK
TELEFOON 18
GROOTSTE tatrtat in Rndtriinil
Prijzen beneden elke concurrentie.
VRAAGT PRIJS
UW ADRES
voor Uw
DRUKWERKEN
is
Drukkerij LIBERTAS
SINGEl <05 - R0I1ERDAA
Tele oon 22490 (4 lijnen)
N.V HET ONDERLING CREDIET
GevesngO ie Rotterdam
HOOFDSTEEG 39 h 1 oerijStuin
Opgericht i860
REKENING-COURANT DEPOSITO'S
Glasindustrie „ROTTERDAM" - J. PIETERMAN
Wandbelt'eedi
eedin9 in aüe k euren
In onze showroom v. d. Duynstraai 23—2527-/9 vind'
U hei op allerlei wijzen als muur-, vloer- en plaiond-
bekleeding toegepast
yereeniging van
Delftsche Ingenieurs
De Algemeene Zomervergadering van
Vereeniging van Delftsche Ingenieurs zal
op 13 Juni a.s. te Zutphen worden gehouden
en op 14 Juni worden gevolgd door een be
zoek aan det Twente-kanalen.
Qeen architectuur
zonder licht
Lezing ir. L. Kalff.
De tweede van de serie lichttechnisclie
voordrachten voor architecten weid gehou
den door den heer Ir. L. K a 1 f fB lug., die
sprak over:
Bouwkunst heelt licht noodig om zicht
baar te worden en is ontworpen voor een
bepaald licht, wat ook voor kunstlicht noo
dig is. Kunstlicht heeft dan, evenals dag
licht, een dienende functie! Daarnaast
wordt licht veel toegepast als decoratiel
element, wat aanleiding geeft tot fouten
ombegrepen toepassingen. Wat belooft
toekomst?
Ir. Kalff zeide o.a. volgens het Centraal
Orgaan:
Geen architectuur is zonder licht denk
baar. Iedere architect heeft van af de vroeg
ste tijden bij de vormgeving rekening ge
houden met het licht, dat op zijn schepping
zou vallen. Ieder klimaat en iedere andere
atmospheer vraagt een eigen vorm van ma
teriaalkeuze.
Vóór de electrische gloeilamp is geen
architectuur berekend geweest op het effect
bij nacht, ook niet de interieurs, die dik
wijls geheel zinneloos dezelfde vormen en
pr ofielen vertoonen als exterieurs, zonder
ooit eenzelfde belichting te kunnen krijgen.
Oude kunstverlichting was schaarsch, duur
en gaf gevaar voor brand, werd in hoofd
zaak midden in de ruimtes opgehangen,
zoodat plastiek in het interieur tot zijn
recht kwam.
De gloeilamp heeft daarin een reusach
tige omwenteling gebracht. Nu is nauwkeu
rige berekening van het effect 's nachts
mogelijk. Architectuur zal zich daardoor
langzaam gaan vervormen ook 't exterieur
Op het oogenblik is een definitieve
scheiding te trekken tusschen verlichting
als decoratief .element aangebracht in de
architectuur (met vele gevaren en foutieve
toepassingen) en de verlichting, die de
architectuur dient en onverbrekelijk hiei-
merie. verbonden is, zooals dit tot nog toe
alleen met het daglicht het geval was.
In de toekomst zal de moderne architect
zich meer en meer aan deze laatste toe
passing moeten gaan wennen, zoowel voor
- als interieur. Hierdoor zal het aspect
van de steden zioh geheel kunnen wijzigen,
venals nu reeds veel interieurs, met het
oog op de verlichting, geheel anders zijn
gevormd dan vóór de toepassing van het
electrisch licht.
Arbeidsvoorwaarden
Januari 1932
De crisis in het bedrijfsleven grijpt nog
steeds verder om zich heen, wat tengevolge
had, dat de werkloosheid grootere afmetin
gen aannam. Üit blijkt op zeer duidelijke
wijze uit een onderzoek, ingesteld door de
Directie van den Arbeid, waarin nauwkeurig
voor de verschillende bedrijven ie invloed
van de crisis werd geschetst, en gegevens
werden gepubliceerd over de vermindering
van het personeel.
Een verheugend verschijnsel is inlus
schen, dat uit de Indexcijfers van de kos
ten van levensonderho.ud bleek dat
de daling van de prijzen verdere voortgang
heeft. Sinds Juni 1929 is er reeds een laling
van 14 pet. Deze is vooral merkbaar ui voo
dingsartikelen. Andere posten, als huis
huur, gas en electriclt?it, contributie enz.
zijn in het geheel nog niet gedaald
In tal van bedrijven werden oi derhande
lingen gevoerd omtrent de arbeidsvoor
irden, die over het algemeen tot een
loonsverlaging aanleiding gaven. In de
bouwvakkon en het schildersbe
drijf in Friesland kwam men tot overeen
stemming over een nieuwe Collectieve Ar
beids-Overeenkomst, met een loonsverlaging
van 24 cent per uur. In het steenhou
wers- en stucadoorsbedrijf worden
onderhandelingen geopend over nieuwe
C.A.O.'s. In het stucadoorsbedrijf hebben de
werkgevc .s 10 pet. verlaging voorgesteld en
een verlaging van de tarieven van 15 pet.
terwijl nog enkele andere wijzigingen wor
den overwogen.
Verder vonden onderhandelingen plaats
over een nieuwe C.A O. in het meubelbc
drijf, waar de werkgevers, naast enkele
andere voorstellen, o.a. een C.A.O. voor een
half jaar, een loonsverlaging van 7 ct. per
uur voor de groote plaatsen voorstelden.
J^aapsch-Hollandsche
architectuur
Prof. Pearse naar Nederland
Binnenkort zal prof. G. T. Pearse, van
de Universiteit van Johannesburg, Nederland
bezoeken. Prof. Pearse, hoogleeraar in de
architectuur, heeft een negenjarige studie
gemaakt van de Kaapsch—Hollandsche Ar
chitectuur, zooals deze in de vele schitter n
de Kaapsche «voningen, dateerend uit de 17-
en 18de eeuw, is overgebleven. In Nederland
zal prof. Pearse de bouwkunde van de
zelfde periode intensief bestudeeren.
Pref. Pearse u \oornemens, een gTu'/.
driedeelig standaardwerk over de Kaap* I.
Ifullandsche architectuur c- schrijven .snor
vau Bouwen en Sieren vrjpemt, zal
werk ork in het Ned .riandsch verschijn» n.
Depalingen, aanbevolen ter
L) onne
opneming in de Bestekken
Het Bestuur van den Raad van Arbitrage
beveelt ter opneming in de bestekken do
hieronder volgende redactie aan, welke
overeenkomt met, die der A. A. V. 1931.
1. Alle geschillen, welke ook (daarondei
begrepen die, welke slechis door één det
parijen als zoodanig worden beschouwd)
welke naar aanleiding van de overeen
komst van aanneming of van de overeen
komsten, welke daarvan het uitvloeisel
mochten zijn, tusschen den aanbesteder, of
den namens hem inet de leiding en het
toezicht belas'en persoon of personen (di
rectie) en den aannemer mochten oni
staan, zullen alleen en uitsluitend worden
onderworpen aan het oordeel van een
urheidsgerecht, gekozen uit den Raad vim
Arbitrage voor de Bouwbedrijven in Np
deriand, overeenkomsdg de statuten van
genoemden Raad.
2. Het scheidsgerecht oordeelt als goe ie
mannen, naar billijkheid, overeenkomstig
de statuten van den Raad voornoemd.
3. Alle kosten van de arbitrage, het hn
noranum en de reis- en verblijfkosten der
arbiters daaronder begrepen, komen ten
laste van de pariij of van de partij
welke daarvoor door het scheidsgerecht
wordt of worden aangewezen en word» ii
door het scheidsgerecht bij zijne uitspraak
bepaald.
4. Gedurende de voorbereidende maatre
gelen tot benoeming van het scheidsge
recht en gedurende de behandeling van
een geschil zullen de werkzaamheden door
den aannemer worden voorgezet. Bij go
broke daarvan wordt daarin door of van
vege den aanbesteder, na aanmani.ig.
oor rekening van den aannemer voorzien
behoudens de verrekening, welke eventn
eel het gevolg zal rijn van de uitspraak
van het scheidsgerecht. Bericht per ten-
graaf of per aange'eekenden brief geldt
oor behoorlijke aanmaning.
5. Wanneer door het opon'houd, verbon
den aan de scheidsrechterlijke uitspraak
nadeel wordt veroorzaakt, kan het scheids
gerecht bepalen, dat de par'ij, die In Vt
Ned. BouwtèntoonsteIHng 1932
NE B O
DIERENTUIN DEN HAAG
8 Lm. 17 April
Secr. Spui 1 09a Tel. 1 i 6864. Den Haag
H.R.LAUWAARS&ZONEN
Pljnackerplein 44 - Rotterdam
Magazijnen- Schommelstr. 8-30
Waal-, IJssel-, Kalkzandsteen
Handvorm in verschil end formaat
Speciaal dunne gevelsteen
2ELFBEW0NIN6
TF KHIIP 3d.RGZtMAtH37atm.55fa
I L ItUUl HlLLEGERSBERG
PANDEN
L. D. SUNDERMEYER
IJsclubstraat 68 Teieioon 13866
HANDEL MAATSCHAPPIJ N.V.
„HET BOUWBEDRIJF"
Handel in BOUWMATERIALEN
DRIJFSÏEtN-BtTUNBLOKJES
voor BETONWERKEN
Kanfoor. Magazijnen en Industrie:
AELBRECHTSKADE 1 Tel. 30933
ROTTERDAM
EKCI-CEMENT
MAASTRICHT
INEDERLANDSCH FABRIKAAT
tminmpmniniorioininiiiiiniiiiiiniiiiiiiniiiiiiniiiiifiiiinmutniiiniiinfliniifiinnnniiiimflBBiiimmi
OMSTREKEN:
m J Co s
BCUWMATERIALENHAKDEL
AEL3RECHTSKADE 147b
TELEFOON 30404-30233
ongelijk wordt gesteld, dot nodeel zal ver.
goeden.
6 De uitspraak van liet scheidsgerecht
geldt als een voor l»eicle partijen bindend
advies en heeft de kracht van een tus
schen hen gesloten overeenkomst, ook wat
de kosten betreft.
7 In de gevallen, waarin de wet zulks
gedoogt, kan de oischcnde partij, inplaats
van het uitbrengen van een bindend ad
vies te vragen of zelfs na he! uitbrengen
daarvan, de tusschenkomst van den Raad
inroepen ter verkrijging van een uitspraak
een executorialen titol opleverend.
8. Wanneer de arbitrage wordt aanhan-
gig gemaakt later dan 3 maanden, nadat
de beslissing van den aanbes eder om
trent de eindafrekening Ier kennis van den
aannemer is gebracht is een vordering
die meer of iets ander* dan de bedoelde
beslissing inhoudt, niet on'vankeliik.
9. Indien bij rechterlijk gewijsde een
uitspraak geheel of geiled el ijk niet bin
dend of nieiig wordt verklaard heeft ieder
der partijen het rerht he' geschil, voor
zoover het onbes'.ist Is gebleven, opnieuw
aan het oordeel van een scheidsgerecht uit
der. Raad te onderwerpen. De vordering is
niet ontvankelijk, wanneer de nieuwe ar
bitrage word' aanhangig gemankt later
dan 3 maanden rm tiet in kracht van ge
wijsde ea.jn der rechterlijke ui spraak.
N.V. HOUTHANDEL 7h Firma J. G. ALBLAS
WADDINXVEEN TELEFOON No. 6
Opslagplaats ROTTERDAM aan den ZWAANSHALS Ho. 203-205 - Te'e' Ho. 4089'
