D.I.VAN DER HAVE
W.S.V.D. WETERING &C§
HOUT-
L
llll
N.V.H0UTHANDEL
A.H.LANS
„HET TEGELHUIS"
.KUNSTZIN*
N.V. Betonbuizenfabriek
„DE VALK"
NIEUWPOORT-LANGERAK
TELEFOON 18
GROOTSTE fabriek in Nederland
Prijzen beneden elke concurrentie.
VRAAGT PRIJS
BOUWBLAD No. 144 (Verschijnl eVcen HaanSagJ
MAANDAG 22 IEBRUARI IS32
BESCHERMT ALLE GEBOUWEN TEGEN
HITTE KOUDE - VOCHT - LAWAAI
GRATIS DESKUNDIG ADVIES
N.V. Producten Grondstoffen Hmij.
AMSTERDAM: Sarphatikade -Tel.34824-36824
ROTTERDAM Stationsweg 37b - Talet. 11690
J. R. SJOERJEL. 68727, SCHIEDAM
Vertegenwoordiger der
Thora. Cementfabrieken, Bouw
materialen, Betonfabriek, Wand
en Vloertegels, Hógands-Vuur-
steen, Terrazzo korrels.
De STOFFEERING
J. v. d. SCHALK, Broersvest 105
SCHIEDAM Tel. 68303
De Kerkbanken van de Julianakerk
zijn behandeld door:
GEBRs. DRIES. Westvest 70-72
TELEFOON 68737, SCHIEDAM
Duco Laks puit Inrichting. f
Speciaal adres voor Duco Lak-
spuiten van meubelen.
De DAKPANNEN zijn geleverd door
Firma D. L. BAAUW C°.
(ADR. BAAUW D.L.zn.)
Bouwmaterialenhandel, Vlaardingen
Kantoor: Havenstraat 25
Telefoon No. 255
Het IJZEREN HEKWERK
P. J. K00Y ELECTR.
VELLEVEST 12, SCHIEDAM
De ELECTRISCHE INSTALLATIE
is uitgevoerd door het
ELECTRO TECHNISCH INSTAL
LATIE-BUREAU
J. F. H. v. ZUILEN, Bergsingel 235
ROTTERDAM, TELEFOON 40252
N.V. STANDAART'S
ORG ELFABRI EKEN
SCHIEDAM
KERK-,
CONCERT- EN
SALONORGELS
Op verzoek zenden wij GRATIS
brochure met foto's en kunst
kritieken ons werk betreffende.
INGENIEURS - BUREAU
„DEKAE M"
JAN KOLK
Ingenieur-Fabrikant
ROTTERDAM - TELEF. 15728
CENTRALE VERWARMING
De trappen van de
Julianakerk
zijn vervaardigd door
de firma
Gebrs. VAN GOOL
Electr. Timmer- en Trappenfabriek
Vinkenstraat 5b, Rotterdam, Tal. 41847
Betimmeringen
Verbouwingen
Reparation
Trappen
Kozijnen
Offerte zonder verplichting.
J^e Gereformeerde Kerk aan de
Burgemeester Knappertlaan te Schiedam
Architectuur: A. VAN DER KRAAN, Rotterdam
Aannemers: HEY NSB ROEK en LEENDERTS, Schiedam
diakenba-nken, teven» met de geheele lam-
brazeering in de kerkruimte, weJIke van
donker mahonie ie, zeer goed opgenomen.
Boven de spreekplaats bevindt zioh een
grootsch kerkorgel, waarvan de orgelpijpen
op flinke console's in de kerk prijken.
Het geheel wordt van boven afgesloten
door spitse gewelven, welke met lichte oc-
cumépLaten bekleed zijn. De gewellven loo-
pen in teere lijnen in elkaar over. De gor-
deilbogen van die kapspanten hangen er
De veel besproken en reeds jarenlang
verwachte kerk is nu bijna tot haar vol
tooiing gekomen en zal in het begin van
de volgende maand in gebruik genomen
worden. De Sohiedamsclie gemeente mag
er brotsch op wezen om zulk een fraai ge
bouw te bezitten.
Het terrein wat er voor gekozen werd
bevindt zich In een mooie landelijke om
geving, in tegenstelling met het andere
nieuwe stadsgedeelte, waar jammerlijk de
Gereformeerde Julianakerk te Schiedam
karaktsrlooze huizen met platte daken uit
de grond verrezen zijn.
Het exterieur der kerk ie fraai en goed
verzorgd. Door de typische plattegrond z:et
het uiterlijk er eenigszins raadselachtig uit,
wat niet geheel overwonnen wordt ais men
de kerk van binnen beiziet. De arohitect
heeft zich trachten lo6 te maken va.n de
traditie, en een drievleugelige ruimte ge
dacht, elk afzonderlijk naar de spreek
plaats gericht. Omdat de kerkgangers de
geheele ruimte niet met één oogopslag kun
nen overzien, is aan de gemeenschapszin
wel iets te kort gedaan.
De topgevels met de kruisvormige ramen
zien er voornaam uit Het geheel, met uit-
zondeiing van de torenspits, is afgedekt
met frissche roodte pannen, wat bij de
mooie geele genuanceerde ©teen van het
opgaande metselwerk een goed geheed
vormt.
De bijna vrijstaande toren, met haar ko
peren spits, wijst- met strakke lijnen sym
bolisch naar omhoog.
Het in ons land weinig toegepaste dak-
bedekkingeme.teriael, namelijk koper, geeft
hier een fijn cachet aan het geheel.
Omder de spits, welke vrij van de steen
massa gehouden is, bevinden zioh twee
zware bronzen klokken, die de6 Zondags
de mensciben ter kerke zullen nooden.
Gelukkig komt het karakteristieke klokke
gelui ook bij de Gereformeerde kerken in
at geheel van buiten is eenvoudig maar
stemmingsvol, het maakt met het donker
der plint en met het mooie gesmede hek
op steenen voet, een goeden indruk.
De hoofdingang is een stuk architectuur
op zichzelf en spreekt sterk door de flinke
luifel waarmede ze afgedekt is.
Zonder tooht te veroorzaken kunnen we
de kerk binnengaan, waar de gangen :n
soepele vormen naar de kerkruimte, en de
galerijen leiden. Scherpe hoeken zijn overal
vermeden. De wanden der gangen zijn met
frissche groene tegels bekleed, de vloeren
met kleine roode tegel» belegd.
De ruimte in de kerk is zoodanig inge
deeld, dat het uitzicht naar de spreek
plaats vanaf alle zitplaatsen niiet door ko
lommen belemmerd worclt
De hier noodzakelijke galerijen geven
weer ais altijd het idee van concertzaal.
Dit komt jammerlijk door het tegenwoor
dige gebrek aan ruimte, wat veroorzaakt
wordt door de hooge kosten van den bou w
grond, echter de galerijen zijn hier gemak
kelijk te bereiken en doelmatig opgelost
De geheele kerk kan ruim 1200 zitplaat
sen bevatten, in de uiterste hoeken kan
men de spreker nog duidelijk verstaan.
Het geheele interieur is stemmig. De
spreekplaats i6 met de ouderling- en de
even ondier uit en spreken sterk, door hun
frissche groene en lila kleuren. De glas in
lood ramen, waarin mooi gebrand glas ver
werkt is, werpt een gezellig Licht naar bin
nen.
De vensterbanken en de kolommen zijn
met fijn geaderd marmer bekleed. Het ge
heele meubilair is in dezelfde kleur aJs
van de lambrizeeriog gehouden en is ver
vaardigd van cederhout De paden zijn met
rubber belegd. De verluchting ie in de ge
welven niet hinderlijk aangebracht
De geheele kerkruimte wordt door inge
blazen warme lucht verwarmd.
Naast de kerkruimte bevinden zich nog
aangrenzende vertrekken, zooal» kerke-
raadskamer met kluns, prediikantekamer,
garderobe, catechiaatielokeaJ, bibliotheek
en de toiletten; alllen zijn met goede smaak
ingericht Beneden in die keilder bevindt
zich het archief en de verwarming.
In tegenstelling met vroeger, toen men
met schuren tevreden was, verrijzen nu
naar de eisohen des tijds ingerichte kerken,
die geriefelijk zijn en zonder storende
uitingen, die de aandacht van het wezen
lijke doel van een kerkgebouw kunnen af
leiden.
Als men het bouwwerk ziet blijkt duide
lijk dat hieraan niet alleen door architect
maar ook door de aannemers en opzichter
met toewijding gewerkt is. J. W.
J-|et orgel der nieuwe Geref.
Julianakerk te Schiedam
Bij de opstelling der plannen voor den
bouw der nieuwe Geref. Kerk (Julianakerk)
te Schiedam, is door de Commissie van Be
heer den Kerkeraad gelijktijdig geadviseerd,
den orgelbouw' tegelijk met het ontwerp der
geheele kerk in een verband te bezien, en
een voldoende ruimte te projecteeren, die
dén toekomstigen orgelbouwer geen hoofd
brekens kosten zal, hoe en waar hij het
orgel te plaatsen heeft.
Tevens werd den heer W. A. Houtman,
organist der Oosterkerk te Schiedam ver
zocht een Dispositie en Plan te ontwerpen
voor een orgel dat aan alle eischen ten op
zichte van de kerkruimte en het getal der
kerkgangers moest beantwoorden en onder
vooropstelling van het gebruik der beste
materialen.
Aan de hand van dit opgestelde Plan en
dispositie is door de Commissie van Beheer
een aanbesteding gehouden onder een vijf
tal Fabrikanten van Kerkorgels, waarna <te
bouw werd opgedragen aan de laagste in-
schrijfster: de N.V. A. Standaart's Orgel-
fabrieken te Schiedam en het dagelijks toe
zicht bij dezen bouw werd opgedragen aan
Gevestigd sinds 1868
HANDEL
ZAGERIJ
SCHAVERIJ
NIEUWE MAASSTRAAT C^UimAM
WESTERHAVEN Ol/nltUA lYI
TELEFOON ROTTERDAM-SCHIEDAM 69150 - 69151 - 69152
den Heer W. A. Houtman.
Het front is vervaardigd naar een ont
werp van den architect, de Heer A. v. d.
Kraan te Rotterdam.
De hoofdgedachte in het ontwerp voor dit
orgel is geweest: een solide en alleszins
kerkelijk instrument te bezitten. Wan
binnen enkele weken het orgel gereed zal
zijn, moge blijken dat door de Standaart's
Orgel fabriek, zoowel wat betreft het vervul
len van den bouw naar het voorgeschreven
bestek als intonatie een degelijk en prach
tig werk geleverd is, dat haar naam alle
eer zal aandoen.
Enkele gunstige omstandigheden zooals
de dalende prijzen der materialen, de dichte
nabijheid der fabriek, waardoor d-e opstel-
lingskosten laag bleven, hebben het moge
lijk gemaakt voor billijken prijs een orgel
te bekomen met een uitgebreide dispositie
De dispositie van het werk omvat: 44 re
gisters, w.o. 4 transmissies, 15 bij- of neven-
registers, 6 combinatieknoppen met oplos
ser, 2 jalousietreden voor de manualen II en
III, 1 generaalcrescendo en decrescendo voor
het geheele werk, drukknopjes voor vrije
combinatie, alles verdeeld over 3 klavieren
en pedaal.
Het aantal sprekende pijpen bedraagt
ruim 2400 stuks, waarvan een gedeelte in 't
front geplaatst is.
De frontpij pen, alsmede de pijpen van de
z.g.n. strijkende registers zijn vervaardigd
uit 80 pCt. tin, de pijpen der overige regis
ters uit 45 pCt tin. De houten pijpen zijn
van eerste soort „Oregon-pinp".
De windladen, waarop de pijpen staan,
zijn vervaardigd van prima Slavonisch eiken,
pijpstokken en roosters van mahoniehout.
Het orgel werkt naar het z.g.n. electro-
pneumatische systeem
De windvoorziening geschiedt door een
geruischloos werkende windmachine, fabri
kaat „Meidinger", voldoende wind gevende
voor de vulling van een Tooten magazijn
balg en drie regulateurbalgen.
Het werk van de manualen II en III is
geplaatst in zwelkasten met rechtopstaande
jalouzieën, draaiend met koperen stiften op
glasplaten, geruischloos en soepel werkend.
De fraaie speeltafel is vervaardigd van
eikenhout met rolsluiting. De klaviertoetsen
zijn belegd met ivoor, de zwarte toetsen
van ebbenhout De 59 registerwippers zijn
rechts en links in de speeltafel aangebracht,
terwijl boven elk register zich nog een
knopje bevindt voor de vrije combinatie.
Dit laatste maakt het den organist moge
lijk een tevoren klaargezette registratie tij
dens het spelen onmiddellijk in- en uit te
schakelen.
Bovendien zijn nog aangebracht onder
de lijst van het eerste manuaal een zeven
tal knopjes voor vaste combinaties: p.p.,
p. m.f., f., f.f., en tutti, terwijl boven het
pedaal de treden voor het bedienen der
zwelkasten aangebracht zijn, alsmede een
rol voor crescendo en decrescendo.
Het geheele orgel is omsloten door een
solide, zwaar gebouwde orgelkast
De speeltafel staat vrij en is door een
electrische kabel met de inwendige deelen
van het orgel verbonden 9n is tevens ver
plaatsbaar.
Alles te zamen is het orgel een zeer ge
waardeerd bezit voor de Gereformeerde
Kerk van Schiedam ,en legt getuigenis af
van de hoogte waarop de techniek van den
orgelbouw in onzen lijd gebracht is, waar
door het de trots zal zijn van zijn maker.
Moge het ten allen tijde dienen tot het doel
waarvoor het gebouw wordt: het verhoogen
van de eere Gods in en door Zijn Gemeente.
FAe klokken in den toren der
Julianakerk te Schiedam
Voor dezen toren werd door den klokgie
ter, den heer B. Eysbouts te Asten (N.-Br.)J
aanbevolen een C-klok met een onderdia
meter van 76 c.M. wegende circa 265 K.G.
Als tweede klok behoort hierbij de kleine
terts, dus een Dis met een onderdiameter
van 63 c.M. en ter zwaarte van circa 150
K.G. In deze klokken, die welluidend en
schoon van toon zijn, met vèrdragend geluid,
zijn, behalve de genoemde grondtonen, ook
nog harmonieus, met die grondtonen, samen-
klinkende neventonen gegoten n.l. de on
deroctaaf, de kleine terts en de
kwint. De klokgieter deelde verder nog het
volgende mede:
„De hoofd- of grondtoon wordt gegeven
door den cirkel van den klokwand, welke
even boven den ondersten rand van de klok
ligt. Daar slaat de klepel tegen de klok.
Door dezen slag worden ook de andere dee
len van den klokwand in trilling gebracht;
zij veroorzaakt de neventonen, die den klok-
keklank zijn volheid en warmte geven. De
klokkeklanken zijn hooger of lager, naar
mate de middellijnen der klok kleiner of
grooter zijn, waaruit weer volgt, dat ook de
hoogte der neventonen van een klok in ver
band staat met den omtrek van het in tril
ling gebrachte deel. Op gezag van ervaren
klokgieters wordt aangenomen, dat de aller-
onderste rand van de klok, een octaaf lager
moet klinken dan de hoofdtoon, de bovenste
rand een octaaf hooger en daartusschen op
bepaalde afstanden, de terts en de kwint
van den hoofdtoon, de kwint op dubbel zoo
grooten afstand van de terts, als deze van
den grondtoon. Hierdoor wordt de vorm van
de klok bepaald."
Voor deze klokken is gemaakt een dub
bele zwaar geconstrueerde stalen klokstoel
met klokas in kogellagers, complete luid-
inrichting enz.
De bronzen klokken zijn geleverd op volle
keur, zoowel wat toon betreft als alliage,
welke bestaat uit 78 deelen rood-koper en 22
deelen zuivere Bankatin.
„Open architectuur"
Lezing ir. A. Boeken
Voor de leden van den kring Rotterdam
van den Bond van Nederlandsche Architec
ten (B.N.A.) en de Vereeniging „Bouw
kunst en Vriendschap" eveneens te Rotter
dam. heeft ir. H. Boeken, architect te
Amsterdam een lezing gehouden over het
onderwerp: „Open Architectuur".
Do heer Boeken hield een korte inlei
ding over de beteekenis van het zonlicht
voor den mensch en de consequenties, welke
daaruit voor den architect getrokken dien
den te worden. Met li ebt heel den toonde hij
aan, hoe vorige geslachten in het geheel
niet afkeerig waren van het groote glasvlak
en hoe b.y. aan de Amsterdamache grachten
AANNEMERS
West Frankenlandschestraat 129
SCHIEDAM - Telefoon 68949
Boomkweekerijen
en Tuinarchitectuur
KAPELLE- BIEZELINGE
Aanleg van SIER- en FRUITTUINEN, SPORT
TERREINEN - WEGBEPLANTINGEN
Eigen gekweekte BOOMEN, PLANTEN en ZADEN
Advies en Prijscouranten gratis oo aanv aag
IMlIipffiM
BRANDKASTEN, KLUISDEUREN
SAFE-DEPOSITS
Leveranciei aan Rijks- en Gemeentelijke Instellingen.
Banken, enz.
ROTTERDAM, Lambertusstraat 5 en 15 - Telefoon 50676
huizen de_
valt, de toctredine van
gelijk te maken door het gebruik van zeer
groote ramen, waartusschen meestal maar
kleine muurdammen overbleven. In scherp
contrast daarmede liet hij foto's zien uit de
nieuwe uitbreidingen van Amsterdam: hoe
daar, in tegenstelling met de grachtenhui
zen, het muurvlak overheerscht en de raam
partijen teruggedrongen zijn tot lichtopper-
vlakken, die nog juist aan de minimum-
eischen der bouwverordening voldoen. Spe
ciaal de architecten uit de z.g. Amsterdam-
sche school hebben zich door aesthetische
overwegingen laten verleiden, den straat-
wand een bizonder gesloten karakter tc
geven, waarbij het glasoppervlak klein moest
blijven, een decoratieve functie vervulde en
aan de woning eerst in de tweede plaats
aandacht geschonken werd. De heer Boe
ken liet daar verschillende voorbeelden
van zien, doch kon gelukkig ook contra
voorbelden geven uit de laatste jaren, waar
uit blijkt, hoe een kentering ten goede
lerkbaar wordt.
Wil verbetering in de toetreding van
licht en lucht voor de woningen doeltref
fend zijn, dan dieni echter in de eerste
plaats bekeken te worden, hoe die wonin-
gen ten opzichte van elkaar en ten opzich'e
van de zon ontworpen dienen te worden,
hoe dus stedebouwkundig de gunstigste
omstandigheden ontstaan.
De heer Boeken toonde bekende wan
toestanden, welke in de Jordaan aangetrof
fen worden, waar de achterterreinen onge
veer geheel volgebouwd zijn, zoodat zeei
ongunstige toestanden bestaan. Na in het
voorbijgaan vluchtig gewezen te hebben op
den invloed van Hausmann, hoe zijn
rechte boulevards een militairen achter
grond hadden, en hoe de door S i 11 e voor
gestane geslotenheid een remmenden id
vloed op de open architectuur uitoefende,
kwam spreker tot de ontwikkeling van het
bouwblok; hoe in Amsterdam West en Zuid
het gesloten bouwblok nog overwegend is
doch hier en daar reeds het initiatief geno
men wordt, den Zuidwand weg te laten
zoodat de binnenhoven volop van het zon
licht profiteeren kunnen; hoe daarbij de
particuliere grondversnippering plaats
maakt voor een gemeenschappelijk binnen
terrein, zoodat het profijt voor allon veel
grooter worden kon.
Via den ongewenschten toestand, dat
(hetgeen maar al te vaak voorkomt) een
bouwblok aan alle vier de zijden eenzelfde
woning-type vertoont, zoodat tenminste
de helft verkeerd georiënteerde vertrekken
heeft, werden de voordeelen van „Streifen-
bau" besproken. Verschillende Duitsche
voorbeelden werden daarvan vertoond Een
belangrijk punt bij deze bouwwijze, die aan
alle woningen eenzelfde ligging garandeert
ten opziehte van de zon (voor deze bespre
king door den heer Boeken alleen op deze
waarde bekeken) vormt de vraag, welke de
juiste richting voor het bouwblok moet hee-
ten. De heer Boeken vertelde, dat in Am
sterdam een „zonnecomipissie" bestaat,
welke zich tot taak gesteld heeft een nauw
keurige studie te maken, welke omstandig
heden voor de menschelijke woning het
gunstigst zijn gerekend naar den invloed
van de zon. Als resultaat vqn dezen arbeid
liet de heer Boeken verschillende gra
phi eken zien, welke reeds het werk dezer
commissie zdjn.
Daarna vroeg de heer Boeken aandacht
foor verschillende uitgevoerde werken en
ontwerpen als representanten van open ar
ohitectuur. Groepsgewijze had hij deze voor
beelden gerangschikt in openluehtscholen,
-ziekenhuizen, -werkplaatsen, de beteekenis
der torenhuizen, de dakterrassen en de dak
tuinen Op het eebied der torenhuizen er-
geleek de heer Boeken verschillende
typen; van de dakterrassen en tuin en wanen
er voorbeelden te over om de aantrekkelijk
heid (echter zonder financieele en techni
sche consequenties) te bewijzen. Speciaal
wees spr. op de studie, welke gemaakt
wordt, om een contact tusschen woning en
daktuin tot stand te brengen.
A.
DE BOO JR
DELFT
ROTTERD.WEG 318
TELEFOON 960
LEVERANCIER DER
WAALSTEEN
VAN
DEZE KERK
FABRIEK VAN
VERGLAASDE WANDTEGELS
ALPHEN A. D. RIJN
SCHIEOAMSCH TIMMERBEDRIJF
E. SWIDERSKI
KORTE HAVEN 18 - SCHIEDAM
TELEFOON 69588
ADRES VOOR ALLE
Tl M M E R WE R KE N
TEAKHOUTEN DEUREN EN PUIEN
N.V. Maatschappij t. v. d. z.
KAPPELH0F H0VINGH
Vernis- en Japanlakfabriek
TELEFOON 6811568397
SCHIEDAM
LEVERDE DE KERKBANKENLAK
in de Gereformeerde Kerk
Burgemeester Knappertlaan
KERKEN SCHOOLMEUBELEN
Betimmeringen in elke houtsoort
N.V. Meubelindustrie Mak v. Engers
Schoutenstraat 159, Botterdam
tm GLAS IN LOOD
SIERSMEEDWERK
BRONSWERKEN
MODERNE GLASLAMPEN
llllEfEMIfTEL 41948
