ENCI-CEMENT
MARBRITECLAS
MEUBELEN
H.R.LAUWAARS «ZONEN
Mooie HEERENHUIZEN
ZELFBEW0NIN6 of GELDBELEGGING
TE KOOPadRo_zENLAAN>
N.V. A. MUYS Go's
EJWMATERIALENHAHDEl
N.V. HOUTHANDEL 7» Firma J. G. ALBLAS
Glasindustrie „ROTTERDAM" - J. PIETERMAN
Wandbek'eeding in aüe kleuren
In onze showroom v. d. Duynstraat 23—2527—29 vindi
U het op allerlei wijzen als muur-, vloer- en plaiond-
bekleeding toegepast
BOUW Hl AD tio. 144. Pag. 3
MAANDAG 22 FEBRUARI 1932
N.V. CENTRALE GLASHANDEL
Oir. W. J. LENCKEEK
Oppert 85 - Rotterdam - Tel. 50030
Het aangewezen adres voor
Bouwvakken en Industrie.
N.V. FABRIEKEN „WADDINXVEEN"
A. KEMPKES A Co.
TEL.17 WADDINXVEEN
voor o e
TEGENWOORDIGE WONING
LEVERING DOOR OEN
HANDEL. - TOONKAMERS
CRABETHSTRAAT 57
GOUDA r.ü.HETSTATION
Pijnackerpleln 44 - Rotterdam
Magazijnen: Schommelstr. 8-30
Waai-, IJssel-, Kalkzandsteen
Handvorm inverschil'end formaat
Speciaal dunne gevelsteen
TK KOOP, gelegen Francole Havaraohmidtlaan
No. 42 lot 48 te SCHIEDcM. met ruim uitzicht
Bij Julianapark en Steirebosch. Bevatt.: 2 Kamera
en suite, Keuken, Zijkamer, iriascbe groote Kelder.
Ie verdieping 2 Slaapkamers, groote Zijkamer
Badkamer, vift Kasten, oveideki Balcon, Zolder
mei Slaapkamer groote Voor- en Achtertuin.
nSSsor? ^oe'CDanc' 1 '®*®00» Tusschenpanden
n lichtingen:
H. v. d. KRAAN
Vondellaan 50 - SCHIEDAM
HANDEL MAATSCHAPPIJ N.V.
„HET BOUWBEDRIJF"
Handel in BOUWMATERIALEN
DRIJFSTEEN-BETONBLOKJES
voor BETONWERKEN
Kantoor, Magazijnen en Industrie:
AELBRECHTSKADE 1 Tel. 30933
ROTTERDAM
HILLEGERSBERG
PANDEN
Indeellng resp. i
keuken, badkamer
r hel
geheele huls.
Te bevragen:
L D. SUNDERMEYER
IJsclubstraat 68. Telefoon 13866
MAASTRICHT
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
Vertegenw. voor R'DAM en OMSTREKEN:
AEL3RECHTSKA0E 147b
TELEFOON 30404-30233
[)e stilstand v. d. woningbouw te Eindhoven
Het kraakt en barst op het oogenblik in de aannemerswereld in de lichtstad
en er zullen jaren verloopen voordat weer van een normalen
tijd kan worden gesproken.
Rijp en groen zijn aannemers geworden.
De stilstand van den woningbouw te Eind
hoven blijft voor vele aannemers niet zon
der gevolgen. Hoe is daar eigenlijk de po
sitie der aannemers? Men dient deze aanne
mers volgens den heer J. A. van Brug
gen in het Centraal Orgaan in enkele groe
pen te verdeelcn en wel als volgt:
le Groep. De aannemers en Bouw Mij.,
die in den tijd van den woningnood voor
eigen rekening woningen bouwden met het
doel ze te verkoopen.
2e Groep. De aannemers die voor Philips
en de Gemeente woningen bouwden.
3e Groep. De Eindhovensche aannemers,
die meestal in opdracht voor particulieren
werkten.
De eerste groep was verreweg het grootst
in aantal. De aannemers, die er reeds jaren
achtereen hun werk van maakten woningen
te bouwen met het doel deze onmiddellijk
te trachten te verkoopen, waren in het bezit
van eenig kapitaal en al ging de verkoop in
het eerst niet zoo erg vlot, verhuren was al
tijd mogelijk en zij hadden dan nog altijd
een goede geldbelegging met kans op ver
koop. Doch, toen de woningnood zijn hoogte
punt bereikte, kwamen de aannemers van
heinde en ver naar Eindhoven.
Vele menschen, die voorheen als knecht
werkten, en een goed loon verdienden, gin
gen voor eigen rekening aan het woningen
bouwen. Zoolang de woningnood bleef aan
houden, Philips het personeel met duizenden
uitbreidde en meerdere fabrieken in Eind
hoven hierdoor volop in 't werk kwamen en
op hun beurt meer arbeiders te werk moes
ten stellen, zoolang ging alles goed, want
nog voor dat de woning gereed was, ver
scheen meestal reeds een kooper en verdien
den deze bouwondernemers veel geld. Door
deze schijnbare welvaart aangelokt, begon
nen rijp en groen hieraan deel te nemen,
waarbij vele bouwondernemers waren, die
niets te verliezen hadden en bij een misloo-
pen der zaken de leveranciers de dupe lieten
worden; het ontbrak velen aan de noodige
vakkennis of verantwoordelijkheidsgevoel.
In deze periode zijn dan ook woningen ge
bouwd en verkocht, die, wat afwerking br
treft en de kwaliteit van het materiaal een
schande zijn. zoodat de koopers thans en in
de toekomst voor reparaties komen te staan,
waarvan het einde niet te zien is.
Onwillekeurig vraagt men zich af, hoe
stond het dan in Eindhoven met de bouw-
politie, was er geen toezicht om deze prac-
tijken tegen te gaan. Iedereen echter die
met de Gem. Instellingen te Eindhoven heeft
kennis gemaakt, behoeft dit geen verwonde
ring te baren, zij weten hoe het gesteLd is
bij de verschillende Gem. Instellingen.
Toen de woningnood in Eindhoven plot
seling in een woningovervloed verkeerde,
waren deze bouwondernemers dan ook direct
uitgewerkt en warendeze menschen door
een buitensporige levenswijze op dezelfde
vlugge manier hun geld kwijt, als ze het
verdiend hadden. Helaas, de overgang was
te vlug in zijn werk gegaan, om ook maar
een enkele maatregel te kunnen treffen, zoo
dat vele leveranciers de dupe zijn geworden.
Het bouwen voor eigen rekening en risico om
te verkoopen is dan ook geheel afgeloopen
en daardoor zijn de meeste dezer bouwon
dernemers op een enkele uitzondering na,
van het tooneel verdwenen, terwijl de ver
schillende Bouw Mij. naar hun oude stand
plaats zijn teruggekeerd. Hoewel nog één
enkele Mij. den moed heeft een plan tot het
bouwen van enkele blokken woningen door
te zetten, staan echter van andere Bouw-Mij.
tientallen woningen onbewoond, en wordt al
het mogelijke gedaan om deze verhuurd te
krijgen, niet altijd met het gewenschte
succes.
De Gemeente kon, wat de woningbouw be
treft op den achtergrond blijven, het parti
culier initiatief. de woningbouw vereenigin-
cren en Philips namen in deze een groot deel
van haar taak over. Heelemaal echter kon
ze zich niet aan den woningbouw onttrek
ken.
De laatste woningen die door de gemeente
zijn gebouwd, zullen echter niet veel voor
deel opbrengen. Zonder den aannemer hier
over iets te verwijten, zijn de woningen ont
worpen op een manier, theoretisch wellicht
heel mooi, doch practisch zouden met een
klein bedrag meer de woningen meer con-
fortabel geworden zijn, terwijl ook de af
gelegen plaats allesbehalve gelukkig géko-
TELEFOON No. 6
WADDINXVEEN
Opslagplaats ROTTERDAM aan den ZWAANSHALS Ho. 203-205 - Telef. Na. 40891
Scheepmakersstraat 55 - DEN HAAG - Telef. 772240
Eigen gezaagd VUREN en GRENEN
Binnen- en Buitenlandsche Houtsoorten
TRIPLEX en HNEER
zen is.
Wat Philips betreft de woningen door dit
concern gebouwd zijn een voorbeeld voor
iedereen in den lande. Er is rekening ge
houden met den eisch der tijden, voor ar
beiders en ambtenaren, groote en kleine ge
zinnen.
De aanbesteding van honderden woningen
tegelijk werden in het openbaar gehouden
en werden dan ook aan de laagste inschrij
vers gegund, mits deze in staat werden ge
acht, het bouwen tot een goed einde te bren
gen.
Was een aannemer eenmaal tot volle te
vredenheid aan het werk geweest, dan werd
hierbij met een volgende gelegenheid reke
ning gehouden, zoodat het meestal dezelfde
aannemers zijn geweest, die voor Philips
duizenden woningen hebben gebouwd, tot
volle tevredenheid van opdrachtgevers on
bewoners.
Wat de aannemers betreft die reeds in
Eindhoven waren gevestigd, voordat do pe
riode van hoog-conjunctuur in Eindhoven
zich openbaarde, zij zijn als altijd kalm aan
het werk gebleven. Hebben ook in die jaren
aan de onzinnige bouwwoede niet meege
daan en behoeven hiervan thans geen spijt
te hebben.
Niet dat deze aannemers zich niet inspan
den om zooveel mogelijk werk te krijgen of
hun zaken uit te breiden, doch zij bleven in
hoofdzaak werken in opdracht voor dertien
en tegen bedragen, waar ze behoorlijk i
werk voor konden uitvoeren.
Deze menschen hebben 't meest geldelijke
voordeel van de jaren van den woningbouw
te Eindhoven getrokken. Thans, nu de werk
zaamheden veel minder zijn, hebben ook zij
hieronder te lijden, velen hebben dan ook
meerdere of alle knechts moeien ontslaan
en zijn zelfs sommigen meer dan een jaar
zonder werk, doch zij hebben voldoende in
de vette jaren verdiend om de magere door
te komen. Doch ook waren er onder deze
aannemers, wier zaak hun boven het hoofd
groeide, zij namen te veel werk ineens on
derhanden en moesten hierdoor hun perso
neel uitbreiden en verdienden met al hun
werken slechts en schamel loon, wellicht,
omdat ze de verschillende werken niet kon
den overzien Zoolang deze aannemers van
het eene werk naar het andere konden over
gaan verliep alles nog vlot, doch niet zoo
gauw kwam de stilstand of zij liepen finan
cieel vast.
Ondanks het vertrek van vele aajinemers
naar elders, het terugtrekken der Bouw-
Mijen naar hun vorige standplaats, maakt
de aannemerswereld te Eindhoven een alles
behalve rooskleurigen tijd mede. Bij in
schrijvingen van de enkele werken, die nog
uitgevoerd worden, komt zulks op ondubbel
zinnige wijze tot. uiting. Hierbij constateeren
wij nog het feit, dat vooral aannemers met
eigen personeel: d.w.z.' aannemers, die in
den loop dep jaren een of meerdere zoons in
het bedrijf hebben genomen, en zich ma
chines hebben aangeschaft om zoodoende
alles zelf te kunnen maken, ver beneden de
anderen inschrijven.
Noodgedwongen zijn deze aannemers in
staat het goedkoopst met eigen volk te kun
nen werken, opdat in het tegenovergestelde
geval een of meerdere huishoudens geen
inkomen hebben zoodat zij bij de begrooting
der arbeidsloonen, voor zichzelf een mini
mumloon berekenen, waartegenover de aan
nemers met vreemde knechts niet kunnen
concurreeren.
Met dat al, kraakt en barst het op hef
oogenblik in de aannemerswereld te Eind
hoven, en nog velen zullen moeten verdwij
nen en er zullen jaren verloopen, voordat de
aannemers weer van een normalen tijd kun
nen spreken.
Stedebouw is Kunst en Wetenschap van orde
Te Utrecht heeft in een vergadering der
Provinciale Welstandscommissie Ir. Verha
gen, lid van het Architectenbureau Granpé
Molière Verhagen en Kok te Rotterdam, ge
sproken over het onderwerp: „Het geweste
lijk plan beschouwd in verband met gemeen
telijke uitbreidingsplannen".
In zijn inleiding zeide spr. dat de ver
vaardiging van het gewestelijk plan voor
de provincie Utrecht met steun van ge
meente en provincie is opgedragen aan
bovengenoemd architectenbureau. Het is
een nieuwe en omvangrijke materie, terwijl
de inzichten nog steeds aan het wijzigen zijn
Het is in zulk een geval beter eerst even
een lijn uit te zetten om ons aan te houden
Echter moet toch rekening gehouden met
het feit dat het slechts een ontwerper en
geen bestuur-technicus is die hier spreekt.
Bovendien is het wordingsstadium niet de
tijd om een leiddraad te geven voor uitbrei
dingsplannen. Te meer voor een streekplan
Ls zulks onmogelijk.
Als leiddraad kunnen we de definitie van
Mr. Hudig nemen, die gezegd heeft dat
stedebouw is de kunst en wetenschap van
de orde. Het gaat om kunst en kunde, en
het verband tusschen die twee moet onlos
makelijk zijn. De wetenschap levert het
materiaal, waarin de stedebouwkundige
volmaakt thuis moet zijn, alvorens stede
bouwkunst te geven.
De stedebouw is zoo oud als de cultuur.
Tusschen twee uitersten beweegt zij zich; de
strakke geometrisch platte grond, leidend
tot strenge lijnen. Daarnaast de meer orga
nische lijn, die liever vertrouwt op instinc
tieve elementen, dan bewust geometrische.
Het hangt van de tijdgeest af hoe men te
genover deze richtingen staat.
Erger is het, dat er naast vaak perioden
zijn, waarin men heelemaal onverschillig
tegenover stedebouw staat
Inderdaad is het zoo dat men uit een
prachtige plattegrond van een mooie stad
het schoons kan afleiden. Omgekeerd meen
do men dat door een mooie platte grond te
maken, ook een mooie stad zou verrijzen.
Deze gedachte heeft nu wel afgedaan.
Tenslotte heeft de eenzijdige doorvoering
van een der beide meeningen tot ernstige
conflicten gevoerd. Slechts samenvoeging
van het geometrische en organische elemen
ten brengen goed geheel.
Het is van belang dat de Woningwet
ruimte ©n gelegenheid biedt tot groote uit
breidingsplannen. Aanvankelijk trad de ge
meentelijke overheid op tegen het algemeen
belang door annexatie te wenschen, en dit
wel vooral bij snel groeiende gemeenten, die
binnen haar oude grenzen geheel volge
bouwd waren. Men trachtte door annexatie
conflicten op te lossen maar vrijwillige sa
menwerking is vrijwel onmogelijk als een
groote stadsgemeente grenst aan een stille
dorpskom. Wel één geheel ls er in wezen
tusschen plaatsen als Wassenaar en Den
Haag, Heemstede en Haarlem.
Er komt een andere kwestie bij. Daar waar
het natuurschoon een streek tot nationaal
belang maakt, is een regeling noodtig boven
het gemeentebestuur. Hier ligt een taak voor
Prov. besturen, echter een tusschenschakel
bestaat in het z.g.n. gewestelijk plan.
Een voorbeeld hebben we in het plan dat
jaren geleden gemaakt is door een archi
tect voor de mijnstreek om meer eenheid te
krijgen tusschen het conflict van de mijn
industrie en de mooie natuur. Zoo is er
ook een plan in Brabant voor „groot Eind
hoven". Een provinciale advies commissie is
in Holland samengesteld om d«e overgang
te zijn naar een „streekplan". Deze commis
sie heeft tot taak de moeilijkheden bij
IJmuiden waar haven en industrie botsten
tegen prachtige duinon. Bij Rotterdam is er
zoo het eiland IJsselmonde.
In het algemeen zijn nu vier stadia te
Houth. N.V. J. VAN SCH1JNDEL 5 Co. 47 R°"erdam
ANNO 1853 Nassauhaven—Boerengai
plannen
plannen.
Lezing van Ir. Verhagen.
onderscheiden in de ontwikkeling van een
streekplan. De orienteering van de streek,
de wetenschappelijke verwerking van de
gegevens, het ontwerpen van de hoofdstruc
tuur en het verder uitwerken van het plan,
van belang voor deze punten is het materi
aal dat de oec. geografische wetenschap
hiertoe levert.
Tenslotte kwam spr. op het punt dat in
onze cultuur zeer belangrijk is. Er is in
onze tijd van techniek een streven naar
groote ordening, naar geometrische lijnen.
Daarom wellicht in deze tijd juist een drang
naar de natuur. En daaruit voortvloeiend
een willen behouden van natuurmonumen
ten. Hierdoor moet ook veel plaats zijn in
een landschapsplan. Er moet voor gewaakt
dat enkelingen niet de natuur ontsieren
door maar woningen neer te zetten. Als
voorbeelden van natuurontsiering wil Spr.
wijzen op Soesterberg en Bilthoven. Men be
weegt zich in de richting dat alles bouw
terrein is, en die weg loopt uit op chaotische
toestand. De overheid moet ingrijpen.
Om tot een geheel te komen van de grootst
mogelijke waarde van het geheel, zal vaak
opgebotst moeten worden tegen plaatselijk
belang.
Accentueeren van harmonie is de eenige
taak bij landelijk terrein. Bij industrieel
terrein e.d. komt een geheel nieuw element
op. Dit eveneens bij streken die moeten
dienen om de stadsmenschen verpoozing en
ontspanning te geven. Dit laatste kan alleen
een zeer ruim landschap verdragen, anders
wordt het natuurschoon vermoord.
Zoo zijn er talloos andere factoren die
moeten meetellen. Het blijft vaststaan dat
de natuur steeds een ongeschonden geheel
moet blijven.
Het streekplan
De opneming van het streekplan in de
nieuwe woningwet is ongetwijfeld een van
de belangrijkste deelen van de herziening-
Daarmede is de grondslag gelegd voor hei
instituut, dat het éérst noodig is in de trits
van den heer Bakker-Schut: Streekplan
ontwikkelingsplan wijkplan, en dat in
sommige provincies al voor een aanzienlijk
stuk tct een zekeren groei is gekomen.
Tegen de regeling van deze materie, zoo
als die in het oorspronkelijk wetsontwerp
van de Regeering werd voorgesteld, rezen
vooral uit kringen, waar men reeds over
eenigszins gevorderde ervaring op dit gebied
beschikt, ernstige bezwaren, omdat de
nieuwe wetsbepalingen belemmerend zouden
werken. Bij het onderzoek in de Tweede
Kamer werden zij bovendien overbodig ge
acht in verband met de tegelijkertijd in
voorbereiding zijnde nadere regeling van de
samenwerking van gemeenten in de gemeen
tewet. met de definitieve redactie waarvan
het wetsontwerp, gelijk de Minister in de
Memorie van Antwoord erkende, doordat
andere problemen om oplossing vroegen, in
de Mem. van Toel. niet is vergeleken.
Twee of meer gemeenten zijn nu krach
tens art. 46 bevoegd met toepassing van art
129 gemeentewet een regeling' te treffen tot
instelling eener commissie, die tot taak
heeft een streekplan houdende aanwij
zing en bestemming voor zoover de belan
gen van het gebied, waarover het zich uit
strekt dat vorderen, voor de in dat gebied
gelegen gronden voor te bereiden, vasf
te stellen en, zoo noodig, te herzien. De
Ged. Staten, of wanneer de betrokken ge
meenten in meer dan één provincie zijn ge
legen de Kroon, kunnen ingevolge art. 47,
hetzij op verzoek van een of meer gemeen
teraden, hetzij eigener beweging aan ge
meenten. die weigeren aan zulk een gemeen
schappelijke regeling mede te werken, de
verpliciht-ing opleggen om op den voet van
art 46 tot de vaststelling of de herziening
van een streekplan te geraken. Ged Staten
(de Kroon) kunnen een termijn stellen. Er
staat beroep op da Kroon open.
Bij verzuim om aan de opdracht van Ged.
Staten of de Kroon tot instelling van een
commissie te voldoen, stellen dezen de re
geling vast, onder bepaling van den termijn,
waarbinnen het streekplan aan hunne goed
keuring moet zijn onderworpen (art 48).
Wordt voort deze termijn niet inachtgeno-
men, dan stellen de Ged. Staten onder
goedkeuring van de Kroon en als er
meer dan een provincie met de zaak ge
moeid is, de Kroon, op kosten van de nala
tige commissie het streekplan of de herzie
ning daarvan vast (art 49).
Bestaande, goedgekeurde uitbreidingsplan
nen van binnen het streekplan vallende ge
meenten moeten binnen 6 maanden nadat
het streekplan of de he-z.ening daar-an on
herroepelijk is geworden, in overeenstem
ming worden gebracht met het goedgeknu-
de of door de Kroon vastgestelde streekplan.
Indien de gemeenteraad daaraan niet bij
tijds voldoet, doen Ged. Staten wat des
raads is. Voor zoover bij het streekplan be
trokken gemeenten niet reeds uen goedge
keurd plan van uitbreiding hebben, is bin
nen het gebied dier gemeenten het streek
plan goedgekeurd plan van uitbreiding
(art. 50).
Eindelijk kunnen op grond van art 51 bij
algemeenen maatregel van bestuur nadere
voorschriften worden gegeven betreffende de
voorbereiding en de inrichting van streek
plannen.
Voor de commissie, die het streekplan
heeft voor te bereiden, vast te stellen en,
zoo noodig, te herzien, gelden ingevolge het
tweede lid van art. 46 de bepalingen van de
art. 130133 en 135—137 der gemeentewet
Door de aanduiding, dat het orgaan in deze
„commissie"
moet zijn en de niet-toepasselijkverklaring
mede van art 134 gemeentewet, is het uit
gesloten, dat een „rechts persoonlijkheid be
zittend lichaam", als bedoeld onder b in het
eerste lid van art 120 dier wet, met de taak
wordt belast. Dientengevolge is het niet mo
gelijk, dat aan het orgaan van 1t streekplan
de bevoegdheid wordt toegekend om veror
deningen te maken, door strafbepalingen of
politiedwang te handhaven en belastingen
te heffen, zooals volgens het genoemde art
134 kan worden gedaan aan het orgaan van
een rechtspersoonlijkheid bezittend lichaam.
loonsverlaging in de
bouwnijverheid
De voorzitter van de vakvereeniging der
arbeiders in de bouwvakken te Chicago, de
heer Sullivan, deelt mede dat voor
150.000 bouwvakarbeiders aldaar een loons
verlaging van 20pCt is aanvaard. Hij ver
klaarde, dat de arbeiders deze loonsverla
ging hebben aangenomen om mede te wer
ken aan de verbetering van den economi-
schen tof-stand en omdat hierdoor tïi mo
gelijkheid ontstaat, dat er voor vele duizen
den werkloozen werk zal komen. De werk
gevers hadden een loonsverlaging
pet
Prof. N. Lansdorp
Prof. N. Lansdorp, benoemd tot ge
woon hoogleeraar in de afdeel ing der bouw
kunde tot het geven van onderwijs in de
architectuur, zal op Donderdag 25 dezer,
des namiddags S uur in een openbare Se
naatsvergadering in de Aula der Technische
Hoogeschool te Delft, zijn ambt aanvaarden
met het uitspreken van een inaugureele
oratie.
Prijs voor architecten
De beslissing inzake den grooten Staats
prijs voor architectuur van de Pruisische
Akademie is gevallen. De prijs is niet toege
kend. Ernst Kriiger, OttoRisse en
Rossny Rossius hebben elk een pre
mie van 1100 Mark gekregen.
Te Berlijn is in den ouderdom van 79 jaar
overleden de bekende Duitsche architect
Prof. Heinrich Seeling.
De overledene was Stadtaurat van Char-
lottenburg, waar hij behalve het Deutsche
Opernhaus. ook scholen en bruggen heeft ge
bouwd. Ook de uitbreiding van het raadhuis
is onder zijn leiding tot stand gekomen.
Verbetering tertiaire wegen
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
voor „Het Land van Maas en Waal" te Nij
megen heeft besloten den Minister van Wa
terstaat te verzoeken maatregelen te nemen
tot spoedige afdoende verbetering van ter
tiaire wegen, waardoor ook de werkloosheid
zou worden bestreden, en ter bereiking va
dit doel een of meer leeningen te sluiten.
J^jubbele bewoning
in Velzen
In de Gemeente Velzen staan 10.581 wo
ningen. Er waren op 1 Januari j.l. 10.265
zinnen, zoodat er een overschot van 316
ningen zou moeten zijn. Door dubbele be
woning staan er echter 541 woningen leeg,
waarvan 24 winkelhuizen.
Bouwvak, crisisbedrijf?
Door het gemeentebestuur van Eindhoven
is een nadrukkelijk verzoek tot de Regee
ring gericht, om alsnog de bouw- en aanver
wante vakken onder de crisisbedrijven te
rangschikken. Op 1 Januari j.l. waren al
daar van de 1924 georganiseerde bouwvak
arbeiders 1240 werkloos.
Ofschoon B. on W. van Gouda voorstelden
afwijzend te beschikken op het verzoek van
den Goudschen Bestuurdersbond om er bij
de Regeering op aan te dringen, de werk-
looze bouwvakarbeiders in de crisisnegeling
op te nemen, heeft de meerderheid van den
Raad de zienswijze van het college niet kun
nen deelen en met 11 tegen 9 stemmen werd
besloten een adres aan de Regeering te zen
den, wa. rin er op zal worden aangedrongen
de bouwvakarbeiders onder crisisregeling te
rangschikken.
gouwverordening
Genemuiden
De bouwverordening te Genemuiden is
aangevuld met de verplichte aansluiting
aan de drinkwaterleiding. Bij nieuwbouw of
verbouw van een perceel moet tevens een
brievenbus aan den hoofdingang worden
aangebracht, terwijl voor het vervolg bij een
bou waan vraag ook een situatie-teekening
moet worden overlegd.
yborwaarden verkoop
bouwterreinen
Door den raad van Utrecht zijn in een
19 artikelen de algemeene voorwaarden voor;
den verkoop van bouwterreinen der genan
te vastgesteld.
^ieuwe bouwplannen
Groningen
Teneinde aan de nog aanhoudende vraag
naar gereed bouwterrein te kunnen voldoen,
hebben B. en W. van Groningen het ge-
wenscht, dat een complex maagdelijke grond
voor bebouwing wordt gereedgemaakt. De
aanvatting van dit werk zou dit voordeel
bieden, dat zij onder de tegenwoordige tijds
omstandigheden bij de heerschende werk
loosheid een welkome gelegenheid tot werk
verruiming beteekent voor de verschillende
categorieën van grondwerkers en bouwvak
arbeiders.
In aanmerking komen de gronden, welke
onmiddellijk aan den Korreweg aansluiten
en de grond gelegen tusschen het verlengde
van dien weg en de Diephuisstraat. In to
taal zal 48.710 M.2 bouwterrein worden ver
kregen. De raadscommissie acht het ge-
wenscht het geheele complex in erfpacht
uit te geven,
J^uren Tuindorp
Nieuwendam
- Naar aanleiding van verschillende ver*
zoeken en voorstellen om de huren van de
woningen in het tuindorp Nieuwendam te
veriapen met 1015 pet., hebben B. en W.
een onderzoek doen instellen naar de inko
mens van de bewoners. Daaruit bleek, dat;
gemiddeld het percentage van het inkomen,
aan woninghuur wordt besteed voor Nieu
wendam 18.6 is.
In verband met de omstandigheid, dat het
Tuindorp Nieuwendam is gebouwd met
rijksvoorschot en dat van rijkswege een bij
drage in het exploitatietekort wordt verleend
hebben B. en W. hiervan mededeeling ge
daan aan den Minister van Arbeid, Handel
en Nijverheid, met verzoek te mogen ver
nemen, of hét naar het oordeel van Jen Mi-
nister aan de hand van de cijfers gerecht
vaardigd zou zijn te achten, een nuurverla-
ging in overweging te nemen. De Minister
antwoordde hierop, dat voor de >edoelda
woningen niet de grootte van het inkomen
der huurders, doch de waarde van d« wo
ningen als grondslag van de huur moet pel
den. Daar blijkens het overgelegde rapport
er groote vraag is naar deze woningen,
schijnt de Minister de meening gewettigd,
dat de geldende huur niet hooger is dan de
objectieve huurwaarde.
In verband hiermede wil het den Minister
vooralsnog voorkomen, dat huurverlaging
achterwege kan blijven.
Gezien dit standpunt, géven B. en W. den
raad in overweging, in de aanhangige ver-
zoeken en voorstellen tot huurverlaging niet
te treden.
Reusachtige gewapend-
betonschoorsteen
Voor de electrische centrale te Hamburg
heeft men onlangs een fabrieksschoorsteen
van 150 meter hoogte gebouwd. Het kiezen
van gewapend beton voor dezen schoorsteen
vond zijn oorzaak in het bezwaar, om een
voldoende zware helpaalfundeering te ma
ken, wanneer deze kolos van metselwerk
wend, aldus V. en A. De schoorsteen is van
onderen uitwendig 10.19 meter dik en van
boven 6.14 meter. De wand is van onderen
42 c.M. en van boven 15 c.M. dik. Om de
schadelijke inwerking der rookgassen te we
ren, heeft men van binnen een bekleeding
aangebracht van klinkers en tusschen het
metselwerk een isoleerlaag gemaakt van
thermosit, dat is een soort witte vlokkige
hoogovenslak, dus iets als de vroegere slak-
kemvol. Als het thermosit maar beter stand
houdt dan de slakken wol. want anders Ï8
een dergelijke isolatie niet veel waard.
De binnenbekleeding rust op consolos, die
telkens aan den betonwand op bepaalde af
standen mede zijn aangegoten.
De fundeering bestaat uit een gewapend-
betonplaat van 18 x 18 M. bij 2.20 M. dikte,
daaronder staan 210 gwapend-betonpalen,
lang 13 M. en 28 x 28 c.M. dik.
De geheele kolos kwam in 140 werkdagen!
gereed.
gebrek aan woningen
te Medan
Er is thans te Medan geen gebrek aan
Europeesche woningen met een huurwaarde
van boven de veertig gulden per maand*
er bestaat, naar de Deli Crt. van den direc
teur van gemeentewerken, vernam, nog een
zeer ernstig tekort aan woningen behoorend
tot de categorie van beneden de veertig gul
den. Dat zijn woningen voor Europeanen
met kleine begin-salarissen en in nog lagere
categorieën, voor krani's (schrijvers). In-
heeimsche bedienden enz. Nog steeds huizon
vele inheemschen in kleine smerige krotjes,
waar zij vijf tot zes gulden huur moeten be
talen, bedragen, die naar vprhouding van do
woongelegenheid en het inkomen der be
trokkenen veel te hoog zijn.
Op het oogenblik wordt te dien aanzien'
niets gedaan ook niet door de gemeente. Het
ziet er dus naar uit dat voor den zoogenaam
den .kleinen man", die toch ook onder de
malaise te lijden heeft, de woongelegenheid
in Medan binnen afzienbaren tijd niet veel
beter zal worden. Den bouw van woningen
in de goedkoopere klassen acht het blad
thans zeer urgent, want daardoor zal ook
kunnen worden bereikt dat vieze en onhy
giënische krotten zullen verdwijnen. j
