N.V. Nederl. Aanneming-Maatschappi
SCHOOL- EN KERKMEUBELEN mi 1 nTn EB wa
MEUBELEN
H.R.LAUWAARS &Z0NEN
Mooie HEERENHUIZEN
yerbouwing Nieuwe of Littéraire Sociëteit
te Den Haag
BESCHERMT ALLE GEBOUWEN TEGEN
HITTE - KOUDE - VOCHT - LAWAAI
GRATIS DESKUNDIG ADVIES
N.V. Producten- Grondstoffen Hmij.
AMSTERDAMSarphatikada i - Tal. 34824 -36824
ROTTERDAM: Stationsweg 37b - Talat. 11890
BOUWBLAD No. 142 (Verschijnt eiken Maandag]
MAANDAG 8 FEBRÜARI1932
N.V. Betonbuizenfabriek
„DE VALK"
nieuwpoort-langerak
TELEFOON 18
GROOTSTE fabriek in Nederland.*.
Prijzen beneden elke concurrentie.
VRAAGT PRIJS
In liet Grafelijk tijdvak maakte de grond,
waarop de Nieuwe of Littéraire Sociëteit te
Den Haag gebouwd is, evenals het daarvóór
[elegen terrein, deel uit van den kooltuin
)l moestuin van den Graaf.
Het was op den 2den October 1802, dat op
iet Plan „De Nieuwe Sociëteit" werd onge
richt door een 114 tal vooraanstaande >n
;ezetenen. Zij vestigden zich in de benedea-
ialen van het oude wi t te g e b o u w, waar
lan de Sociëteit haar volksnaam ontleent:
iieuwe of littéraire is haar officieek
itel 1). Vooral in de jaren 1S35, 1838 en 1848
iad een belangrijke uitbreiding plaats en
10k in 1862 werden de grenzen der Sociëteit
lanmerkelijk uitgebreid. Toch kon eerst op
December 1SG6 door aankoop van het huis
loek Lange Houtstraat en Plein, de witte
ich van haar knellende banden bevrijden.
)e Sociëteit besloot het haar toen toebehoo
end drietal buizen te doen afbreken en op
ietzelfde terrein een flink gebouw te zetten,
laartoe riep men de medewerking in van
en Bouwmeester O ml s h oo r n. die door
Jen bouw van het Paleis voor Volksvlijt te
Lmsterdam zijn meesterschap getoond had.
n droeg hem het ontwerpen van een plan
net voorloopige begrooting op.
Het plan Dutshoorn dat eerst geraamd
as op f 250.000, werd zoodanig vereenvou-
ligd, dat de bouw nu op f 165.000 werd be
groot. De gansche verbouwing werd daarna
anbesteed aan den heer F. H. van Ma 1-
e n te Den Haag voor f 148.720
Den 3den Mei 1870 werd de eerste steen
roor het nieuwe gebouw gelegd, en 25 Oei
l.o.v. was het nieuwe gebouw reeds zóóver
oltooid, dat het betrokken kon worden,
[ven voor de inwijding nam H.M. Konin-
i n Sophia de lokalen in oogenschouw
i gaf daarbij haar indruk van den bouw
Jdus weer:
't Is heel mooi; wat zullen de heeren ult-
luizig worden'"
Het was inderdaad een schitterende ge-
aanteverwisseling; de kloeke afmetingen,
e hooge vorstelijke zalen, de monumentale
estibule al dat marmer en verguldsel
ormde een groote tegenstelling met de
orige eenvoudige zalen. Gestadig neemt he'
eden tal toe en daarmede de noodzakelijk
heid van verder uitbreiden.
Totdat in April 1897 architect J. Mutters
J r. zijn plannen voor een nieuwe vleugel,
door slooping van de perceelen 25 en 26,.
indient, doch het duurde nog tot Januari
1899 voor de openbare inschrijving kon plaats
hebben.
De bouw werd gegund aan den laagsten
inschrijver, den heer van Ommeren te
Haarlem.
Voor het uitwendige heeft de heer Mui
te r s natuurlijk geheel de bouwvormen
van Outshoorn gevolgd, doch voor het
inwendige is door hem geheel de toen mo
derne opvatting gehuldigd.
En nu ondergaat „De Witte" weer een
groote verandering.
Een geheel nieuwe vleugel wordt bijge
bouwd, onder leiding van den bouwk. ïng.-
architect J. Limburg en uitgevoerd door
de N.V. Nederlandsche Aann. Maatschappij
v.h. fa. H. F. Boers ma. De oude kantoor
gebouwen Pleinhoek Korte Voorhout zijn
gesloopt en door de nieuwe vleugel beslaat
„De Witte" thans de geheele breedte van
het Plein. Thans is men bezig om het oudste
gedeelte geheel te vernieuwen, om ook hier
het interieur aan meer moderne opvattingen
te doen beantwoorden.
Met deze verbouwing is ook het Maurits-
huis vanaf het Plein beter zichtbaar ge
worden.
Wanneer deze nieuw- en verbouw zijn be
slag zal hebben gekregen, komen we op een
en ander nader terug.
Wij twijfelen niet, of de historieschrijver
zal ook den arbeid van architect Limburg
en van de Ned. Aann. Mij. v.h. fa. H. F.
Boersma weten te waardeeren.
Gedenkboek der Nieuwe of Litteraire
Sociëteit. Samengesteld door Mr. A. M. M.
Montdjn.
Houth. Vh N.V. J. VAN SCHIJNDEL 5 Co. 0ost-Adm,ralil«tSlude 47 - Ko.lerdam
u Opslagplaatsen. Zageru en Schaveru:
ANNO 1853
Opslagplaatsen, Zagerij en Schaverij:
NassauhavenBoerengat
Aanleg nieuwe Begraafplaats te Utrecht
Reusachtig grondwerk. De indeeling van het terrein. Inrichting van het ontvang gebouw.
Tusschen het Houtensche Pad en den
loogmvenschen Weg te Utrecht, in de nabij-
ieid \an de twee bestaande begraafplaatsen,
sedert eenige maanden de derde alge-
leene begraafplaats in aanleg. Wie het
•k bezoekt, zal een inidruk krijgen van de
•te hoeveelheid grond, welke moest wor-
erzet. terwijl tal van voorbereidingen
irst noodig waren alvorens met het ophoo-
1 het terrein kon worden aange-
ingcn.
Het terrein, waarop de begraafplaats
jrordt aangelegd bestond uit weiland en nu
was het noodig om den kleigrond af te
(raven op de begraafruimten en daarop aan
fe brengen waterdoorlaten-de grond. Tegelijk
ïoest echter worden gezorgd, dat voor de
eplanting een goede grondsoort wvrd ver
legen. Diepe gleuven werden nu in het
irrein gegraven, en de steekgrond werd aan
ewend om aarden wallen aan te brengen,
aarop later de hagen konden worden ge-
laatst. opdat die voldoende konden door
roeien. Ook de gedeelten bestemd voor ver
beplanting moesten worden opgehoogd,
oen dit eenmaal was geschied kon de save-
ige grond worden opgebracht Deze werd
ehaald van het nabijgelegen terrein Mere-
eld door middel van een excavateur. Deze
ïachine is meer bekend in de steenbakke-
Üen, maar de uitvoerders hebben juist hier
an de excavateur gebruik gemaakt, omdat
aardoor de grond in zoo uitstekende samen-
lelling, geëigend voor het doel. wordt ver
regen. De grond moet n.l. tachtig procent
and zijn, en twintig procent grond en deze
amenstelling wordt op Mereveld juist aan
etroffen en door de excavateur wordt be-
eikt, dat de verschillende grondlagen door
Ikaar worden gemengd. Per auto wordt de
fgegraven grond vervoerd naar de in aan-
sg zijnde begraafplaats.
Bij ons bezoek aan het werk vonden we
?n belangrijk deel al gereed. Zestig duizenid
ubieke meter grond moest worden opge
recht en twee derde daarvan had men reeds
p het terrein gebracht; men kan hieruit af-
eiden hoever het werk gevorderd is.
De aanleg van de begraafplaats is zuiver
echthoekig. Er is gestreefd naar zoo econo-
nisch mogelijke aanwending van de ruimte,
'iet, zooals hij de vorige begraafplaatsen,
al de plantsoenaanleg hoofdzaak zijn,
raardoor de begraafruimte miniem werd,
naar óe begraafruimte werd hier hoofdzaak
n de plantsoenaanleg dient alleen om hier
- daar wat stemming en eenige verfraaiing
geven. Als beplanting worden aangewend
kastanjes, beuken, linden, eiken, enz. langs
le geheele begraafplaats komen hagen, ter,
fiji bok om de begraafruimten hagen wor
den gezet. De Plantsoendienst heeft de be-
ilanting op het oogenblik in aanleg.
De paden zijn tusschen de begraafruim-
en voorzien van een bedekking van een
nengsel van kalkgrit en slakkenzand. De
loofd wegen hebben een bedekking van
Bfaltbeton.
Pet werk is verdeeld in drieën. Het eerste
'el is nagenoeg gereed, het tweede gedeelte
bijna geheel opgehoogd, terwijl aan het
lerde, achterste gedeelte pas ecnig grond-
'erk verricht is.
Op de begraafplaats komt een nntvangge-
louw, waarover we hieronder eenige bijzon-
Ierheden laten volgen. Er is ook plnaLs vrij-
[ehouden voor een crematorium, maar de ge
meenteraad besloot, dat geen crematorium
'ou worden gebouwd, daar de gemeentelijke
overheid niet kon ingaan tegen een Rijkswet
de Begrafeniswet). Voor het ontvanggebouw
s het vlechtwerk yoor da fundeering ge
reed, terwijl men met het storten van het
beton ook goeddeels gevorderd is. Voor de
beide woningen, die op het terrein komen
zijn de fundec ringen gereed, evenals voor de
barakkenloods, waarmee men thans aan het
metselen is.
Het ontvanggebouw wordt gemetseld van
Groninger steen. Zooals de teekening laat
zien, is de voorgevel zeer stemmig gehou
den, evenals trouwens het geheele gebouw,
dat op een verhooging ligt, zoodat de wegen
in de omgeving oploopen naar het ontvang
gebouw. De voorgevel heeft geen ramen. Door
de deuren komt men in een tochtruimte, die
4X6 M. groot is. Die ruimte werd daarom
zoo groot genomen, omdat de baar erin moet
kunnen worden geplaatst; is dit geschied
dan worden eerst de buitendeuren gesloten
en pas daarna worden de binnendeuren ge
opend en de baar in de spreekruimte ge
bracht-
Die spreekruimte is vierkant geprojec
teerd, ze heeft ramen aan den achterkant,
maar die worden zóó geplaatst, dat men zeer
goed door gordijnen de geheele ruimte duis
ter maken kan. De rouwkamer heeft de vol
gende afmetingen 10 X 12.50 Meter.
Links van de spreekruimte bevindt zich
de wachtruimte voor het publiek, met afzon
derlijke toegang. Die ruimte die 5.10 X 10.65
meet, is met de rouwzaal verbonden door drie
stel dubbele deuren. Als het nu een groote
begrafenis is, wat in Utrecht als universi
teitsstad en garnizoensstad vaak voorkomt,
dan kan het publiek de plechtigheid bijwo
nen zoowel in de rouwkamer als in de
wachtruimte, waar dan alle verbindingsdeu-
ren met de spreekruimte zijn geopend, zoo
dat men er alles kan waarnemen en hooren,
wat daar geschiedt
Rechts van de spreekruimte is geprojec
teerd de wacht ruimte voorde familie. Deze
komt door een afzonderlijke toegang, wacht
dan totdat de baar in de spreekruimte is
opgesteld, en komt door een verbindings
deur de spreekruimte binnen.
De wachtruimten zijn 4.10 meter hoog, ter
wijl de spreekruimte een hoogte heeft van
negen meter. Een eiken lambrizeering van
drie meter hoogte wordt langs de wanden
der spreekruimte aangebracht.
De ingang van de spreekruimte is verlaagd,
en daarboven is dus ruimte gewonnen voor
een gaanderij, waar eventueel een orgel kan
worden geplaatst, terwijl ze voorts een uit
nemende gelegenheid biedt voor de opstel
ling van een zangkoor, indien dit bij begra
fenisplechtigheden gewenscht is.
Wanneer we de plattegrond bezien, dan
bemerken we, dat rechts en links van de
ingang voor de baar toiletruimte geprojec
teerd is voor het publiek en voor de fami
lie, terwijl achter de wachtruimte voor de
familie, die nie-t zooo groot behoefde te zijn
als die voor het publiek, een bergplaats
wordt gemaakt
Opgemerkt moet nog worden, dat bij groo-
ten toeloop op de gaanderij ook nog publiek
kan worden toegelaten. Na de plechtigheid
wordt de baar aan de achterzijde de rouw
kamer uitgedragen, de deuren aan de voor
zijde blijven dan gesloten.
De inrichting van het ontvanggebouw als
geschetst ,is zeer practisch, want ineïien
twee begrafenissen kort op elkaar volgen,
dan kan terwijl de stoet van de eerste -zich
in de rouwkamer bevindt, het publiek voor
de volgende plechtigheid zich al in de wacht
ruimte verzamelen, terwijl dan de baar van
de tweede teraardebestelling kan worden op
gesteld in de tochtruimte, en de familie
zich in de familie-wachtruimte ophoudt.
Het wil ons voorkomen, dat Gemeente
werken te Utrecht uitstekend geslaagd zijn
met dit plan; overbodig mag het heeten te
vermelden, dat alles met de grootste een
voud wordt behandeld.
Vermelden we tenslotte, dat het grond
werk voor deze begraafplaats wordt uitge
voerd door D. Pauw en F. Veenendaal te de
Bilt en Utrecht, terwijl de gebouwen gezet
worden door de fa. Jac. van Gent te Amers
foort
Het Woningvraagstuk te Amsterdam
De victorie schijnt in dit geval van Am
sterdam uit te zijn begonnen. Er is een
huurdersbond ontstaan, met de vooropge
zette bedoeling daaraan in 't geheele land
de noodige uitbreiding te geven, om dan
met een hechte en sterke organisatie, in
het belang der huurders en zijn we dat
soms niet allemaal? huuropdrijving in
het algemeen tegen te gaan. Een lofwaar
dig streven voorwaar in deze tijden, nu ie
weinige gelukkigen, die nog iets te beleg
gen hebben, het er unaniem over eens zijn
dat in vaste goederen op het oogenblik toch
eigenlijk nog maar de meeste zekerheid
ligt. Een opinie evenwel, die, hoe juist
zij uit financieel-economisehe overwegin
gen ook moge zijn, den huurders in vele
gevallen weinig voordeelig uitkomt. „Zoo n
kapitaal pand mag best een paar perecn-
ties meer geven" met. het gevolg, dat
zelfs in deze tijden huurverhooging niet tot
de uitzonderingen behoort
Was het dus niet volkomen begrijpelijk,
dat vandaag of morgen tegen deze metho
den protest zou worden aange teekend.
Nagenoeg alom streeft men naar prijsver
laging; salaris- en loonreducties kunnen
helaas in vele gevallen niet uitblijven; wet
au, dan mag men ook met hoogere woning
Belachelijk hooge huren
kosten thans Beker geen genoegen nemen.
En deze huurdersbond is eigenlijk te be
schouwen als een gevolg op de z.g huur-
dcrsstakinigen, zooals wij die in enkele
steden al eens eerder hebben aangetroffen
Het is dan soms wel wat hardhandig toe
gegaan. maar de menschen bedoelden pre
cies hetzelfde als nu in wat meer georga-
niseerden vorm door „den Bond" zal gaun
gebeuren. Wij hebben nu op allerlei gebied
zooveel bomden, waarvan bij vele, behou
dens dan de zucht tot vereenigen, een tre-
liefkoosd tijdverdrijf in ons vaderland, het
nut nog al twijfelachtig gerekend kan wor
den. dat deze nieuwe organisatie, welke
werk genoeg te verrichten zal hebben in
de naaste toekomst, er met eenige inschik
kelijkheid heusch nog wel bij kan.
Vooral in de hoofds'ad zelf, waar in de
laa'ste jaren knap duur gebouwd is gewor
den, ligt een groot arbeidsveld voor deze
energieke organisatorem open. De trek naai
de nieuwe buitenwijken met den grooten
flatbouw is practisch voorbij. Men heeft di'
natuurlijk niet kunnen voorzien, maar wie
onze nieuwe buurten thans ziet, kan toch
wel als leek zelf beoordeelen, dat er met
te groote voortvarendheid op speculatie is
gebouwd. Daar zou een ieder wel heen
willen, dachten de bouwers; cen'.rale ver
warming en warmwatervoorziening, lifts in
sommige gevallen, het klonk alles zeer aan
lokkelijk. Maar de malaise gooide roet in
het eten en plotseling zijn de nieuwe flats
niet meer courant, terwijl het er naar uit
ziet, dat er vele nog langen tyd leeg
zullen blijven. Nu schijnen velen dier
bouwers im de hoofdstad gewend te
zijn aan grove speculaties en groote
winsten. Het schijnt bovenal im Ara
sterdam gemakkelijk te zijn om gronden in
erfpacht te krijgen, te trachten er zaken
mede te doen en zoo dit niet lukt, zonder
meer maar van de transactie af te zien. 't
Zijn allerlei ondoorgrondelijke gemeente
wetten, welke dezen wantoestand in het
leven hebben geroepen en het mogelijk
maakten, dat de bouwers in Amsterdam
op kosten van de gemeente, resp. der ge
meenschap kunnen speculeercn. Iets wat
dan ook aan de orde van den dag is en
waarvan de vele leege plekken in onze
stad maar al te duidelijk getuigen. En aan
welke andere branche, vraagt men zich af
vers'rekt de gemeente zulk een crediet en
verleent zij zooveel faciliteiten?
Het ware te wenschen. dat de nieuwe
huurdersbond oo kop dit terrein zijn schre
den mag zetten en eveneens tegen te hooge
huren, zooals onze nieuwe wijken in Zuid
die, tot schande van de stad helaas, ken
nen. zal kunnen ageeren, schrijft de Prov
N B. en '6-Hertogenbossóhe Crt Men mag
dan voor den werkman woningen hebben
gebouwd, welke niet meer dan een zesde
van zijn inkomen voor huur opeischen, voor
den middenstander evenwel zijn de huur-
toestanden ergerlijk. En het is naast Ie
eventueele werkzaamheden van den nieu
wen huurdersbond prettig om te const a-
teeren, dat een aantal Amsterdammers
reeds de oude stad trouw wenscht te blij
ven en de warmwatervoorzieningen ten spijt
den grooten trek naar het Zuiden heeft
weten te onderbreken. Men moet op den
duur wel tegen dezen kazernebouw op
komen en overwegen, om met eenige nood
zakelijke verbouwingen in het belang van
modern comfort, een huis op een der
grachten of in een ander werkelijk Amster-
damsch milieu fe gaan bewonen. Stede
bouwkundig mag dit soort confectiestraten
als in Zuid dan volkomen verantwoord
in 1 Ma Mi
DEN HAAG Tel 772135* - Binckhorstlaan
m
zijn, hij, die eenig karakter aan zijn woning
wenscht te geven, zal in Zuid daarin nooil
slagen. Bij de hooge huren van deze „flats'
welke gerust 2e en 3e bovenhuizen zouden
kunnen heeten, is de uitgesproken onpei
soonlijkheid van den massabouw een alles
zins gemotiveerd argument om de „kaar-
tenhuizenspeculatie" een gevoeligen slag
toe te brengen.
Aan buitenlanders, die officieele bezoe
ken komen afsteken, laten onze gemeente
lijke autoriteiten altoos met veel aplomb c*.e
Ams'erdamsche uitbreiding zien. Au'ocars
volgeladen met bewonderende vreemdelin
gen doorkruisen de nieuwbouwbuurten en
men is vol lof over onzen stedebouw. Het
is jammer, dat onze gasten er nooit eens
bij mogen zijn, als de huu-rkwitanties wor
den gepresenteerd en zij de belachelijke
huren zouden kunnen vergelijken met die
hunner eigen stedien. Heusch, wdj schette
ren wel dat het alles zoo ideaal is in Am
sterdam; van die prachtige woningen met
warm water en centrale verwarming maar
als de nieuwe huurdersbond eens wat
huurprijzen zou willen laten komen uit
andere hoofdsteden, maar dan van midden
standswoningen, dan zullen de druiven
toch wel een beetje zuur smaken.
He. succes van „Vreewijk"
Le Corbusier heeft in zijn laatste
voordracht het tuindorp een stedebouwkun-
dige vergissing genoemd. Althans dit sloot
zijn criLek als van zeil Ln. Tot in Rusland
toe is men dit echter niet met hem euns, en
al kan het Weekblad voor Rotterdam zich
voorstellen, dat een wereld van tuindorpen
voor den architect een verschrikking moet
lijken, het succes van „Vreewijk", het Rot-
terdamsche tuindorp, in de laatste jaren
toont, dat de menschen, die een woning zoe
ken, het tuindorp alsnog graag aanvaarden.
Misschien omdat ze de Rotterdamsche
straat met haar vrije beneden- en boven-
huisjes niet meer kunnen vinden, en boven
dien dan toch altijd nog een heel vrij huisje
boven een half vrij huisje verkieaen. En
daarbij den tuin maar op den koop toe
nemen.
Want zij, die 't het beste weten, twijfelen
er wel eens aan, of het nu wel juist de tui
nen zijn. die 't gros der liefhebbers voor een
„Vreewijk"-woning naar het tuindorp trek
ken. Of niet een wat ruimer huisje met wat
minder tuin hem tenslotte toch liever zou zijn
Maar de groote attractie van „Vreewijk"
is toch voor en bovenal het apart wonen.
Elke poging, al was ze nog zoo bescheiden,
om iets collectiefs te bereiken, is op „Vree
wijk" mislukt Zelfs de grenzen van het
eigen voortuintje wenschte men niet alleen
gerespecteerd, doch eveneens geaccentueerd
te zieoi.
„Vreewijk" is in zekeren zin de volmaakte
tegenhanger van het torenhuis van Le Cor-
b u s i e r, met zijn honderden woningen. De
huisjes zijn ook niet bijzonder licht en ze
verwerkelijken in geen enkel opzicht de
ultra-moderne woon-ideaJen. Integendeel, ze
brengen den grootsteedschen merisch en zijn
kinderen feitelijk terug tot de sfeer van de
dorpsstraat Niet alleen materieel, maar
feitelijk ook geestelijk. Knuslheid is het voor
naamste op ons tuindorp, men zoekt er on
getwijfeld het „dumpfe Stubenglück", dat
Friedrich Nietzsche zoo haatte in
het Duitschland van zijn dagen.
Is dat zoo erg? Of zijn we in wezen nog
allemaal zoo en is de massa-mensch, waar
voor Le Corbusier en zijn aanhangers
wenschen te bouwen, de mensch, die met
duizendtallen zijn glazen toren bevolkt
eigenlijk een grootere vergissing dan het
tuindorp, dat in de kille sfeer van de mo
derne Hollandsche stad in elk geval een
zekere romantiek brengt ,een soort van sim
pele romantiek, die we allemaal uit de
schoolboekjes kennen, de romantiek die al
met de leesplank begint van Pim en Mies.
en Teun en Does, van weide, bok em schapen
Dat alles is problematiek, doch niet de
groote belangstelling, die er in Rotterdam
tegenwoordig voor de „Vreewijk"-woningen
is. Het laatste blok van 400 stuks was al be
woond voor het g»ed en wel klaar was, en
als er vandaag weer 400 woningen bij ston
den, zou de directie vermoedelijk de huur
ders binnen een paar weken bijeen hebben
uit de ingeschreven sollicitanten, die tot dus
ver moesten teleurgesteld worden.
En toch woont men op „Vreewijk" niet
eens zoo bijster goedkoop, zoodat de huren
voor sommigen een ergenis zijn, en naar
men zegt zelfs een bezwaar vormen V'X>r
het vlot afbouwen van wat er nog in plan
ligt. De vraag is echter, wat voor zin het zou
hebben de huren te verlagen voor woningen,
waarom bij wijze van spreken wordt ge
vochten?
Indertijd hebben eenige Rotterda-nsche
bouwers en grondspeculanten het plan ge-
Torenhuis contra tuindorp
had in West-IJ9elmonde een concurreerend
tuindorp te stichten. Had Rotterdam de hee
ren daarbij niet zoo dwars gezeten, dan zou
dit misschien ook wel zijn gelukt. Doch toen
IJselmonde het maken van een uitbreidings
plan op deze terreinen aan den Rotterdam-
schen dienst der stadsontwikkeling overliet,
heeft deze een zoo onmogelijk wijde bebou
wing geprojecteerd, dat aan de betrokken
speculanten allen bouwlust verging. Ze bo
den hun grond op het Timmerhuis voor
f 2.25 per M2. te koop aan, naar men zegt,
en konden met een bod van 80 centen naar
huis traan. In West-IJselmonde komen aan
ook voorloopig geen tuindorpwoningen, te
gen zoo lage huren, dat „Vreewijk" er mee
leeg te pompen zou zijn, gelijk aanvankelijk
in de bedoeling lag.
Een andere vraag is het, of, nu er werke
lijk zoo n groote belangstelling is gegroeid
voor het tuindorphuis, Rotterdam met in
deze richting meer dan tot nog toe zou kun
nen meewerken om het aantal tuidorp wo
nineen uit te breiden?
Dit kan in de eerste plaats door de bevor
dering van den nog restoerenden .Vreewijk"
bouw, die moet vastgeloopen zijn op allerlei
politiek geharrewar achter de schermen,
doch waarvoor het benoodigde geld nog al
tijd beschikbaar is. Reeds om de werkver
ruiming zou het spoedig volbouwen der
„Vreewijk"-teiTeinen van belang wezen.
Doch niiet minder ter wille van de vele hoi>
derden, misschien duizenden, die graag zoo n
tuindorpwoning zouden hebben, maar ze nu
niet kunnen krijgen.
Immeu"s, het tuindorp moge een vergissing
I zijn, het deelt daarin het lot van heel ons
leven, dat tegenover de theorie eigenlijk eec
aaneenschakeling is van abuizen. Vandaar,
dat het zoo beperkt is en na eenige tien
tallen jaren aan zijn eigen inconsequenties
failliet gaat.
Het kan dan ook best wezen, dstf over een
halve eeuw een nieuw geslacht het wonen
in glazen torens te midden van openhaar
plantsoen prefereert boven het leven en sla
pen onder het dak van zoo'n onnoozel tuin
dorphuisje. Doch op het moment zit er toch
in de tuindorpbouwerij meer perspectief
voor de naaste toekomst
En IJselmonde biedt nog ruimte genoeg.
Rotterdam helaas niet, doch met een be
scheiden annexatie ware ook in dit opzicht
veel te verhelpen. Werd West-IJselmonde
bijv. Rotterdam, dan zou dit in de wereld
geen schok teweeg brengen. De fout van de
annexatie van Pernis enz. is, dat ze juist
ophoudt, daar waar de tuindorp-mogelijk
heden beginnen.
We leven in een troebelen tijd, en ons ge
meentebestuur heeft zooveel zorgen van dl
recten aard, dat het zich met het tuindorp
vraagstuk wel niet het hoofd zal kunnen
breken in de eerstvolgende weken of maan
den. Doch ondertusschen blijft toch het suc
ces van „Vreewijk" bestaan als een aanwij- I
zing voor wat in het belang van velen op
het gebied van den klein-woningbouw is té I
doen.
Gelijk gezegd zullen de bewoners wellicht
x>k met minder tevree zijn dan „Vreewijk"
aan groene ruimte biedt, en zeker zullen
velen een kleiner tuin en een wat grootere I
woning prefereeren. Dit neemt echter niet
weg. dat het in elk geval wenschelijk is, dat
„Vreewijk" spoedig wordt volgebouwd, on
dat daarna de gelgenheid ontstaat voor de
stichting van een nieuw tuindorp, of voort
zetting van het bestaande, dieper het IJsel-
mondsche in. I
N.V. FABRIEKEN „WADDINXVEEN"
V/H. A. KEMPKES A CO.
TEL.17 WADDINXVEEN
i o o f
o e
TEGENWOORDIGE WONING
LEVERING OOOR OEN
HANDEL. TOONKAMERS
CRABETHSTRAAT57
GOUDA LO.HETSTATION
HANDEL MAATSCHAPPIJ N.V.
„HET BOUWBEDRIJF"
Handel in BOUWMATERIALEN
DRIJFSTEEN-BET0NBL0KJES
voor BETONWERKEN
Kantoor, Magazijnen en Industrie:
AELBRECHTSKADE 1 Tel. 30933
ROTTERDAM
schiedamsch timmerbedrijf
E. SWIDERSKI
KORTE HAVEN 18 - L. SINGELSTR. 23
TELEFOON 69588 - SCHIEDAM
Speciaal adres voor
TEAKHOUTEN DEUREN
EN PUIEN
Ned. Bouwtentoonstelling 1932
„NEBO"
DIERENTUIN DEN HAAG
8 t.m. 17 April
Secr. Spui 1 09a Tel. 1 1 6864. Den Haag
Pijnackerplein 44 - Rotterdam
Magazijnen; Schommelstr. 8-30
Waal-, IJssel-, Kalkzandsteen
Handvorm inverschil'end formaat
Speciaal dunne gevelsteen
IE MOOR, celepen Franco!» "av.rtohmdtl.Bn
No. 42 tol 48 te SCHlEOoM. met ruim uitzicht
Bij lulianarark en Sle. rebosch. Bevalt 1 Kamer»
en suite. Keuken. Zijkamer. Irissche croole Kelder.
Ie verdlepine 2 Slaapkamers cr ote Zitkamer
Badkamer, viif Kasten oveidekt Balcon, Zolder
mei Slaapkamer eroote Voor- er. Achtertuin.
Koopprijs: Hoekpand l 15.600, Tusschenpanden
I 13.500.
H. v. d. KRAAN
Vondellaan 50 - SCHIEDAM
en oo hei werk.
Dadelijks te bezichtigen behalve Zondags.
ZELFBLWONING ol GELDBELEGGING
Tr i/nnD ad rozenlaan,
I L IxUUl hillegersberg
PANDEN SAtTSSfi:
hui, en 2 Bovenhuizen
Indeeiine resp. kamers 2 slaapkamers
L. D. SUNDERMEYER
IJsclubstraat 68 Teletoon 13866
1—1 urn Cl 155 Dl i ADMuru rei ooa
HEELSUM BIJ ARNHEM,TEL 339
