DINSDAG 12 JANUARI 1932
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Aangenomen: Naar Ritthem, cand. G.
de Ru te Scheveningen.
Bedankt: Voor Oostemieland, J. C. P.
van Erkel te Wetsinge-Sauwerd.
GEREP. KERKEN
Aangenomen: Naar Neede, cand. K.
Meima te Groningen.
Bedankt: Voor Schoonoord, cand. K.
Meima te Groningen.
AFSCHEID. BEVESTIGING, INTREDE.
Ds. Fred. J. B r o e ij e r, Ned. Herv.
pred. te Oude-Wetering, nam Zondagmorgen
w«<rc-ns vertrek naar Woerden, afscheid van
zijn tegenwoordige gemeente met een predi
katie over Hebr. 13 8: „Jezus Christus is
gisteren en heden dezelfde en in der eeuwig
heid" Spr. ging na: Jezus Christus is gisteren
dezelfde en dat stemt tot dank; is heden de
zelfde en dat stemt tot blijdschap; is in der
eeuwigheid dezelfde en dat stemt tot vast ver
trouwen. Na de predikatie werd hij toegespro
ken door de ouderlingen Kroon en K. Los.
Laatstgenoemde liet hem toezingen Gez. 96 1
Vervolgens sprak Burgemeester Vorsters na
mens de gemeente Alkemade, de heer L. Kool
namens de Scholen. Wederkeerig sprak Ds.
Broeijer woorden van dank en waardeering
tot Burgemeester en Secretaris, tot Dr. Bijl,
tot kerkeraad en kerkvoogden, tot hoofden der
scholen, organisten, koster, jeugdvereenigin-
gen en ten slotte tot de gemeente.
Cand. J.tenHove van Zalk, werd Zon
dag tot zijn arbeid bij de Geref. Kerk te
Gees (Dr.) ingeleid door Ds. J. van Raalte te
Laar (graafsch. Bentheim in Duitschland).
Deze bediende het Woord uit Luk 2 312.
Des middags deed de nieuwe predikant zijn
intrede, sprekende over Efeze 2 2022. De
gebruikelijke toespraken werden gehouden.
Ds. J. H. Ch. Israël, Ned. Herv. predi
kant te Vleuten, denkt Zondag 17 April e.k.
afscheid te nemen van zijn tegenwoordige ge
meente om Zondag 24 April intrede te doen te
Gcndt, na bevestigd te zijn door Ds. Th. J. H.
Israël te Bemmel.
Ds. C. A. L i n g b e e k, het vroegere
Tweede Kamerlid, daarvoor predikant te
Reitsum, en laatstelijk wonende te Voorthui
zen, werd Zondag bevestigd als predikant bij
de Ned. Herv. Gemeente van Urk door den
consulent Ds. J. Visser Kzn. te Ehkhuizen
met een predikatie over Joh. 1 6 en 7. Des
middags deed hij zijn intrede, waarvoor hij
tot tekst had genomen Luk. 4 16-21, Jezus'
eerste prediking in de synagoge te Nazareth.
Ds. Lingbeek werd toegesproken door Ds.
J. Visser en door ouderling P. de Boer namens
kerkeraad en gemeente. Op diens verzoek
werd staande toegezongen Pa. 122 3 „Dat
vrede en aangename rust". Voor beide dien
eten bleek veel belangstelling.
Ds. D. v. Luttervelt, em. predikant
te Zeist, werd Zondagmorgen door zijn vriend
Ds. L. G. Bolkestein van Schelluinen bevestigd
als predikant bij de Ned. Herv. Gemeente te
Schalkwijk.
Deze sprak aan de hand van 1 Petr. 5 2a
„Weidt de kudde Gods die onder u is", en liet
toen zingen Ps. 134 8.
Des nam, deed de nieuwe predikant zyn in
trede en bepaalde zijn gehoor bij 1 Kon. 22
19a „Hoort 't Woord des Heeren!"
Toespraken werden gehouden en beantwoord
door den consulent Ds. Dekking, van Houten.
Ds. Buurman, van Wijk bij Duurstede door den
(Burgemeester van Schalkwijk en door den pre
sident kerkvoogd van Bemmel. Spontaan werd
op verzoek van den gewezen consulent nog
gezongen in overeenstemming met 't Soli Deo
Gloria door den nieuwen predikant naar voren
gebracht Psalm 72 11. Beide malen vulde
'n zeer groote schare 't mooie kleine kerk
gebouw.
Ds. J. J. T a 1 e n s nam Zondagmiddag
wegens vertrek naar Garrelsweer afscheid van
de Ned. Hen'. Gemeente te Bierum. Hij had
als tekst gekozen Num. 6 24-26 en werd
toegesproken door Ds. A. N. Tonsbeek van
Appingedam namens Prov. College, door Ds.
J. W. Hannema van Holwierde namens de
ringcollega's, door ouderling W. Dijkman
namens de gemeente en door Ds. F. C. Wil-
lekes van Spijk als consulent, die liet toe
zingen Ps. 121 4. Ds. Talens stond bijkans
30 jaar (13 Juli 1902 deed hij intrede) te
Bierum, zoodat het scheiden èn voor de dominé
èn voor de gemeente zwaar viel.
Ds. J. Tijmes tevoren te Westerlee (Gr.)
werd Zondagmorgen als predikant bevestigd bij
de Geref. Kerk van Nunspeet, door zijn voor
ganger aldaar Ds. R. de .Jager van Ame-
rongen, die tot tekst had Openb. 6 2. Ds. J.
Tijmes verbond zich aan zijn nieuwe gemeen
te, met een preek over Psalm 121 2: „Ik hef
mijn oogen op tot de bergen, vanwaar mijn
hulpe komen zal".
Afgevaardigden van de classis Harderwijk,
de consulent Ds. T. Sap van Doornspijk, ver
tegenwoordigers van de kerk te Ermelo, de wet
houders Kuyper en v. Heel woonden dezo
plechtigheid bij en werden door Ds. Tijmes toe
gesproken. De heer Bokhorst sprak namens
den kerkeraad en gemeente. Toegezongen werd
Ps. 121 2. In beide diensten was de kerk
Ds. A. A. W i 1 d s c h u t nam Zondag
afscheid van de Ned. Herv. Gemeente te Ril-
land-Bath wegens vertrek naar IJmuiden-Oost
Ni zegengroet en votum richtte de vertrek
kende predikant zich tot verschillende col
lege's en personen. Daarna predikte hij voor
't laatst Gods Woord naar aanleiding van
Rom. 8 38-39. Hij werd toegesproken door
den Burgemeester, Mr. P. A. Schwartz, en
door den consulent Ds. J. Baarslag van Ivrab-
bendijke. Het prachtige kerkgebouw was
overvol.
VACATURES IN DE NED. HERV. KERK
Het aantal toegenomen
In het Doetinchemsch Weekblad geeft Ds.
C. A. Snoep eenige belangrijke gegevens aan
gaande het aantal vacatures in de Ned.
Herv. Kerk. Dit bedroeg op 1 Jan. 1932: In
Gelderland 43; Zuid-Holland 66; Noora
HolHand 46; Zeeland 25; Utrecht 16; Fries
land 51; Overijssel 13; Groningen 46; Noord
Brabant 19; Limburg 6! Drente 10.
Op 1 Jan. 1932 zijn dus vacant 311 plaat
sen. Dit getal bedroeg op 1 Juli 1931 332 en
op 1 Jan. 1931 328 en op 1 Jan. 1930 340]
plaatsen.
In 1931 zijn 13 predikanten overleden, 26
emeritus geworden, 15 tot een anderen werk
kring overgegaan of hebben om een andere
reden het ambt verlaten.
Opnieuw in dienst getreden 9 predikanten
vijf predikantsplaatsen zijn gesticht, 1 is
opgeheven en 44 candidaten tot den Heiligen
Dienst zijn toegelaten, waarvan nu op 1
Jan. nog 7 beschikbaar zijn.
Ds. J. Groeneweg pred.-dir. der Chr. Phil.
Inrichtingen te Doetinchem, teekent bij deze
opgave aan:
Men ziet dus, dat sinds 1 Jan. 1931 er nog
13 vacatures zijn bijgekomen. Toen 328
nu 341.
Dat blijft verontrustend, tomeer waar juist
ook in dezen moeilijken tijd, de voorziening
in de geestelijke behoeften, van alle kanten
zoo dringend noodig is.
JUBILEA
Ds. F. G. Petersen te Haren, em.-pred.
van de Geref. Kerk te Veondam, die onlangs
als legerpredikant is afgetreden, heeft bij ge
legenheid van zijn veertigjarig ambtsjubileum
in" de Geref. kerk te Veendam, waar hij 20
jaren werkzaam was, een gedachtenisrede uit
gesproken. Hij had voor deze gelegenheid tot
tekst gekozen 2 Tim. 4 7 en 8, welke woor
den van den apostel hij tot de zijne maakte.
Hij werd na de predikatie namens kerkeraad
en gemeente hartelijk toegesproken door Ds.
N. Postema, pastor loei. Staande werd toege
zongen Ps. 134 3. Namens den kerkeraad
werd overhandigd het boekwerk „Van Jeru
zalem naar Rome Ds. Petersen toonde zich
daarvoor zeer erkentelijk.
EMERITAAT
Ds. A. L. R u v s, predikant der Geref. Kerk
te Dinteloord heeft tegen Aug. a.s. aan
de Classis Klundert eervol emeritaat aange-
Ds. Ruys studeerde aan de V. U. en werd
candidaat 9 Febr. 1892 en dienden de kericen
Fijnaart 18921894, Serooskerke (W.) 1894
1897, Ooltgensplaat 1897—1901, Montfoort en
Linschoten 19011908, Dinteloord vanaf 21
Juni 1908.
Te Ooltgensplaat en Dinteloord (Boompjes-
dijk) werden door Ds. Ruys Ohr. Scholen ge
sticht. Te Dinteloord gaf hij den stoot tot op
richting eener A. R. Kiesvereeniging in 1918.
Aan den Boompjesdijk te Dinteloord hield Da.
Ruys sedert 1911 geregeld 's winters Evan
gelisatiesamenkomsten. Tijdens de mobilisatie
gaf hij aan de militairen te Steenbergen cate
chisatie-onderwijs.
Ds. Ruys is een van 't nu wegstervend ge
slacht dat de Doleantie persoonlijk meemaakte.
Dr. A. Kuyper Sr. bracht hem in 1896 per
soonlijk een bezoek.
GRAFMONUMENT
Ds. J. H. RUYSCH VAN DUGTEREN
Pp de Protestante begraafplaats Zuylen te
Prineenhagen bij Breda is Zaterdagnamiddag
een monument onthuld op het graf van den in
Juni van het vorige jaar overleden legerpredi
kant majoor Ds. J. H. Ruysch van Dugteren.
Het monument is opgericht uit bijdragen van
zeer velen in den lande en in Ned.-Indië, die
de nagedachtenis van den beminden legerpre
dikant blijvend wilden eeren. De plechtigheid
werd o.m. bijgewoond door vele autoriteiten
enz. Het woord werd het eerst gevoerd door
den leger en vloot predikant in a. d. Kol. Ds.
H. Jansen, waarna de voorzitter van het co
mité kapt. G. Mlnderiioud het monument ont
hulde en aan de familie overdroeg. De oudste
zoon dankte namens de familie.
KERKGEBOUWEN
Te Hoogezand is Zondagmiddag de
nieuwe kerk der Baptistengemeente aan de
Beukemastraat, onder groote belangstelling
van autoriteiten, zustergemeenten en van an
dere kerkformaties, onder leiding van den
voorganger Reinholdt, officieel in gebruik ge
nomen.
Te Rumpen-Brunssum (Limb.),
werd Zaterdag het nieuwe Vereenigingsge-
bouw der Ned. Herv. Gemeente officieel aan
de Centrale Kerkvoogdij van Heerlen c.a. over
gedragen. Daartoe had des middags een sa
menkomst plaats van genoodigden in het ryk
met bloemen versierde gebouw. De Voorzitter
van het Comité, D r. L. T h. W i e t e n, dankte
allen die aan de totstandkoming meewerkten.
Ook zegde hij de directies der Staatsmijnen
dank voor het gratis onderdak dat deze 1014
jaar lang verleenden. Verder kon Spr. mee
deden, dat men de kosten van deze bouw,
f 17.000contant had kunnen afdoen. Nadat
Dr. Wieten was voorgegaan in gebed, voerden
nog verschillende personen het woord, nl. de
Burgemeester, die een extra felicitatie waard
achtte, dat dit gebouw in deze tijd van leu
nen op de Overheid, zonder steun der gemeen
te was tot stand gekomen; de heer Blom na
mens de directies der Staatsmijnen; de heer
Zelders namens den Pres.-Kerkvoogd en Ds.
W. Kan namens den Centralen Kerkeraad, als
buurman en namens de Kerkeraad Treebeek
Hoensbroek. Des avonds was ter ingebruikne
ming van de Vereenigingen een samenkomst
belegd. De Zangvereeniging „Excelsior" en
eenige tableaux luisterden de vergadering op.
Verschillende personen voerden het woord.
Te Zwartsluis schijnt het plan om
den afgebroken toren van de Herv. Kerk
weer op te bouwen een vasteren vorm te
hebben aangenomen. Een niet onbelangrijk
bedrag voor den bouw is reeds bijeen ge
bracht Het ligt in de bedoeling aan de ge
meente een gedeelte van het stichtingskapi
taal te vragen.
ZENDING
So emb a-zen ding. In de j.l. gehouden
vergadering van de Deputaten voor de Zen
ding op Soemba, uitgaande van de Geref..
Kerken in Groningen, Drente en Overijsel,
werd, wegens het bedanken van Ds. T. Ger-
ber te Assen, als praeses gekozen Ds. S.
ldema te Winsum.
Ds. L. P. Krijger zal voorbereidingen tref
fen voor de bouw van een woning van een
vierde miss. dienaar des Woords.
In de middagvergadering kwam de. zen
dingsconsul Dr. X. A. C. Slotemaker de
Bruine ter vergadering, die in 1930 Soemba
bezocht. Hem werden tal van vragen ge
daan, die door Dr. Slotemaker de Bruine in
een breede causerie werden beantwoord.
Medegedeeld werd, dat de kerk van Kam
pen toestemming gaf voor de institueering
van de kerk te Wa inga pee-
Een breed rapport betreffende de onder-
wijsaangelegenheden werd behandeld.
Voor de vervulling van de vacature van
miss. arts aan het Zendingshospitaal in '33
werd op verschillende jonge medici de aan
dacht gevestigd.
Uit de uit Indië ingekomen brieven bleek
o.m. dat het gouvernement geen subsidie,
meer toestaat voor een vroegere uitzonding
en tevens, dat de schooltoezichtsubsidie en
daarmee het instituut van den eigen school
opziener vervalt op 1 Juli 1932.
De collecte voor de uitzending op den 4en
miss. Dienaar bracht tot heden f9000 op.
Schoolnieuws.
INTERN. THEOLOGENCONFERENTIE
TE BAZEL
IV*)
Openbaring en Kerk
Bazel, 9 Januari.
Men schrijft ons:
Vrijdag 8 Januari sprak de bekende Zwit-
sersche theoloog Prof. Dr. Emil Brun-
n e r, over „Openbaring en Kerk.
Het Christelijk geloof kan niet bestaan zon
der de Christelijke Kerk. Buiten de Kerk is
geen heil: dat is een door en door reformato
rische waarheid. De openbaring is geen idee,
maar geschiedenis. De Christenen wisten zich
steeds leden van het lichaam van Christus.
Er is geen Mohammedaansche of Boeddhisti
sche Kerk. Kerk is een gemeenschap, die be
trokken is op bet Woord Gods. De Kerk is
dus iets specifiek Christelijks. De Zending is
het leven der Kerk. Want het heil moet voor
allen toegankelijk gemaakt worden. Het is
een Kerugraa, een verkondiging van iets
dat verborgen is. Ik geloof niet omdat de
Kerk het zegt: dan ware ik een mensehen-
knecht. Ik geloof alleen, wat God my zegt,
door zyn orgaan, de Kerk. Is de Bijbel dan
niet voldoende om Gods wil te kennen De
Bijbel is echter zelf een product der Kerk: hy
bevat het directe woord van God en het woord
der Kerk.
Wat is nu voor den modernen mensch de
idéé der Kerk Hy is de zelfgenoegzame
mensch, een Robinson Crusoë. Zijn religie is
privaatreligie, vergoddelijking van zyn
i kHet is zeer modern om religieus te zyn.
Maar tegen de Kerk protesteert deze mensch.
Het is niet mogelijk èn modem èn in de Kerk te
zijn. Dit modemisme is gefundeerd op het god
delijk ik. Modernisme is verabsolu
teerd individualisme. Zeker, de
moderne mensch is in elk opzicht een mensch
der gemeenschap. Hij is Staatsburger en ge
huwd. Maar hy blijft daarin de in zichzelf
rustende persoonlijkheid. Hy laat zich niet
binden. De Staat is een contract-social, het
huwelijk bestaat zoolang de liefde bestaat. De
antieke idéé van don Kosmos is met dit mo
dernisme verwant. In beide wordt de Vemunft
verabsoluteerd.
In de idéé der Kerk zyn echter
persoonlijkheid en gemeenschap
één geworden.
Het zyn van den mensch is hier het zijn in
de liefde. Buiten het woord der Kerk ben ik
leugen, zonde. Door het geloof houd ik op
leugen te zyn. Het woord van God komt tot
mij door den mensch, door de Kerk. In deze
binding word ik waarlijk persoonlijkheid. Door
de aanspraak van God word ik persoon.
Deze binding is de agapè in het N.T.* Zij is
geen drang, maar do liefdesverhouding,
waarin God ons plaatst. Dit is de gemeen
schap der heiligen. Slechts in deze gebonden
heid is vr h e i d. De ware gemeenschap ts
de Kerk. De mensch is een planeet die slechts
lichten kan door het geschonken licht.
Persoonlijkheid zyn is zijn in de gemeen
schap, in het Woord van God gegrond.
De taak van de Kerk is niet anders dan
de boodschap van het Kruis te
brengen. Deze taak volbrengt zij niet, omdat
ze vergiftigd is door het moderne denken.
Daarom predikt zij sociale eischen. Niets fs
gemakkelijker Daaraan heeft de wereld geen
gebrek, wel aan kracht.
De Kerk spreekt echter niet in den impe
ratief, maar in den indicatief. Het evangelie
schenkt iets, nl. de liefde van God, ge
openbaard in het Kruis. Buiten het Woord is
eenzaamheid en onwaarheid. In de Liefde Gods
is de ware gemeenschap en de waarheid.
In de discussie kwamen de volgende
vragen naar voren: is het geoorloofd den mo
dernen mensch slechts als individualist te be
schouwen? Dit individualisme geldt byv. toch
niet voor het communisme Wat is de waarde
der traditie in de Kerk en in welke verhou
ding staat zy tot de bybelsche openbaring?
Wat is de concrete realiteit van de Kerk?
Prof. Brunner antwoordde dat het systeem
van het communisme den mensch slechts als
atoom kent. De gemeenschap Is slechts mid
del om te bereiken dat ieder afzonderlijk ge
ni stowd in ons blad van 11 Januari.
lukkig zal zyn. De traditie is voor de Kerk
van secundaire beteekenis. De openbaring
komt „Senkrecht von Oben", daarom staat
het dogma als kapitalisatie van
geloof op de tweede plaats. De taak van
de Kerk is de verkondiging van de Wet, die
in Christus een ander accent krygt. Dit is
het realisme der Christelijke ethiek.
LEERAREN SCHOONSCHRMVEN
Zaterdag hield d© Vereeniging van leeraren
Schoonschrijver, <M. O. en de Nederlandsche
Vereeniging van Leeraren in dit vak te Utrecht
een gecombineerde vergadering waarin, onder
voorzitterschap van den heer P. H. van Gestel
Besprekingen werden gevoerd tot verkryging
van een fusie.
X'a langdurige onderhandelingen en goedkeu
ring der nieuwe statuten werd besloten tot sa
mensmelting van beide vereenigingen onder
den naam van Vereeniging van Leeraren in
net Schoonschrijven M.O.
Hierna werd overgegaan tot het verkiezen
van het bestuur, dat als volgt werd samenge
steld: P. H. van Gestel, voorzitter, G. W. Co-
mello, vice-voorzitter, G. G. Kramer, le secre
taris, C. C. Poort, 2e secretaris, en Mart. van
Rooy, penningmeester.
HUISBEZOEK HET MIDDEL
In Chicago zochten de 116 Presbyteriaan,
sche kerken naar middelen hoe men de
leden der kerk 't best weer geestelijk actief
/.ou kunnen maken en hun plaats en roe
ping weer zou kunnen doen inzien Merk
waardig is, dat men hieriiij tot het besluit
kwam, een grootsch opgezette huisbezoek
actie op touw te zetten. Men ging het onder
nemen, in de laatste week van October 1.1.
alle tot deze kerken behnorendo gezinnen,
totaal 25.U00, door 7000 bezoekers te doen
bezoeken en ze aldus uit te noodigen tot
intensiever deelname aan het gemeente-
leven en tot getrouwer bijwonen van de
godsdienstoefeningen. Deze veldtocht werd
in aMe gemeenten door afzonderlijke ver
gaderingen der bezoekers grondig voorbe
reid. Voor den aanvang van de laatste be
slissende week kwamen alle bezoekers bij
een in gemeenschappelijke bidstond.
Reeds nu meent men als vrucht van deze
arbeid een nieuwe opwaking waar te nemen
van het geestelijk leven. Speciaal in die
gemeenten, waar men door de onoverkome
lijke moeilijkheden van het kerkelijk werk
was ontmoedigd, heeft men, naar we in de
Ref. Kirchenztg lezen, een krachtige ver
sterking van het geloof kunnen constateeren
ONDERWIJS AAN SCHIPPERSKINDEREN
Op de alg. vergadering 20 Jan. a.s. van
de Ned. Prot. Chr. Schippershond komen
o.m. de volgende voorstellen in behandeling:
De organisatie werke met alle geoorloofde
middelen, om te voorkomen dat bij behan
deling 'van het wetsontwerpTerpstra ae
stichting van scholen voor schipperskinde
ren opgedragen worde aan ric gemeenten in
het verleenen van eu-lisid voor huis
vesting der schoolgaande uppenskinrie-
ren aan de Provinciale Bes.aren. Dit om
reden een schipper als dienst- en belasting
plichtige wél band heeft aan het Rijk.
maar door het steeds ambulant zijn niet, of
vrijwel niet, met een bepaalde provincie of
gemeente.
De organisatie dringe »r bij de Regeering
op aan, het subsidie, hetwelk thans per
Kind per verpleegweek gegeven wordt, ten
einde in staat te stellen liet schipperskind
voor het ontvangen van lager onderwijs aan
den wal te doen, zoodanig te verhoogen, dal
het mogelijk wordt ook voor den minst
draagkrachtigen schipper de kinderen al
thans een driejarigen cursus te doen volgen
KERKELIJK LEVEN IN 1931
VUL (Slot)
DIE LEEREN EN REGEEREN
Ons slotoverzicht zij gewijd aan de fata,
irerband houdend met hen, die in de Kerk
„de schaepkens weijden".
Het wondere ambt.
Er fs een schare van predikanten, diena
ren des Goddelijken Woords, die met groote
toewijding en sterke trouw getracht hebben
de gewichtvolle en heilige roeping te ver
vullen, die zij indertijd aanvaard hebben.
En er waren (en zijn) tal van candidaten
tot den H. Dienst, die niet anders begeeren
te doen; maar het geduld en geloof van velen
hunner werd beproefd,-omdat zij zulk een
langen en hangen wachtenstijd moesten
doormaken aleer een Kerk of Gemeente hen
Hep.
Die een treffelijk werk begeeren
Iets nieuws was dit niet Toen Dr. A.
Kuyper op 20 Sept. 1862 tot Doctor in de
Godgeleerdheid bevorderd was, duurde het,
als gevolg van proponenten-overvloed, nog
een jaar vóór hij een „plaats" had. En dat,
terwijl reeds toen over de redenaarsgaven
.van Dr. Kuyper maar één woord van lof
was en van wien men, toen hij nog student
was, al zei dat Li' door de Kerk zou „vlie
gen"! Prof. Van Oosterzee herinnerde
in zijn „Levensboek" eraan, dat er in zijn
tijd „een schare van 250 300 hunkerende
proponenten" was tegenover 40 k 50 vacatu
res. Men sprak al van geluk als men een
plaatsje op het 12- of 6-tal kreeg en „het was
niets vreemds, zoo men 2 of 3 jaren moest
•wachten eer men een kleine standplaats be-
De toestand in de Ned. Herv. Kerk is even
wel thans niet aldus. Daar waren in Juli
nog 332 vacante Gemeenten en slechts 10
beroepbare candidaten, en aan het einde des
jaars 341 vacante plaatsen en nog 7 beroe-
tistisch, particularistisch karakter van de be
weging der Protesteerenden".
Voorts kunnen vele Herv. Gemeenten niet
beroepen omdat er aan predikanten en can
didaten van Geref. richting nog een tekort
bestaat
Maar Ds. J. Groeneweg meende ten
aanzien van de weinige beroepen toch nog
de opmerking te moeten maken: „Als er in
den lande zóó weinig behoefte blijkt te we
zen, dat Gods werk wordt voortgezet, is het
nog donkerder dan menigeen vermoedt".
De vronwkens.
In de Ned. Hen*. Kerk en ook elders
zijn partijen, die er geen bezwaar tegen heb
ben, dat de kansel ook voor vrouwen toe
gankelijk is. De Synode der Hervoroide Kerk
nam in 1930 een daartoe strekkend voorloo-
pig besluit. Maar op de Class. Vergaderingen
kon dit het vereischte quotum van 2/3 der
stemmen niet halen. Die van Harderwijk
deed een principieel protest hooren en die
van Tiel maakte opmerkingen als: „dat do
vrouw niet geroepen is om zaken van ob
jectief belang te bedisselen" en dat „zij er
meer op aangelegd is om particulier te wor
den bemind dan objectief te worden geacht".
Bij de definitieve beslissing ter Synode
bestaande uit 11 rechtzinnigen en 8 virijzin
nigen kreeg „de vrouw naar den kansel"
slechtsdrie stemmen! Dus waren zelfs
5 vrijzinnigen „overstag gegaan". cGeen w ui-
der, dat de liberale „N. Rott Ct." klaagde
over het „toevallige en onzekere karaktjr"
van de Synode, waardoor zij dikwijls ge
dwongen is haar voorgangster te verloocho-
nen en „haar eigen kinderen op te eten".
Wel is door den Kerkeraad van Eindhoven
voor het vrijzinnige deel der Gemeente een
dame als hulppredikster aangesteld. Voor
stellen om de vrouw voor de ambten van
ouderling en diaken benoembaar te stellen,
werden door de Synode eveneens van de
hand gewezen. Het prae-adviseerend Synode
lid Prof. Van R h ij n, later hierover schrij
vend, voegde er de kwalificatie aan toe:
„onder den indruk van het walmende con
servatisme"!
De Evangelisch-Lutherschen
bare candidaten. Er werd zeer traag beroe- i ander standpunt in. De Gemeente van Woer-
pen. Ds. J. Groeneweg schreef eind No- 'den bezat reeds een vrouwelijk predikant in
vembcr, dat in het begin dier maand 13 of .mej- Ds. J. A. Haumersen (vrijz.). Vorig
14 proponenten zich aanstonds beroepbaar jaar kwam er een tweede, nog wel rechtzin-
gesteld hadden, maar dat na drie weken riog nige vrouwelijke predikant bij, n.l. mej. Ds.
slechts één hunner een beroep ontving. Hij D- _C? Duf our te Groede. En de Alg. Ker-
slechts één hunner een beroep ontving. Hij
steJde de vraag, of het beroepingswerK
„alleen op tractementskwesties en (of) op
de partijen en richtingen vastzit". Hierin
kon hij voor een goed deel wel eens gelijk
hebben. Er wordt in tal van Gemeenten door
onwilligheid tegenover of kwesties met den
Raad van Beheer niet beroepen.
keüjke Vergadering van het Hersteld Évang.
Luth. Kerkgenootschap nam vorig jaar met
107 stemmen het besluit de vrouw tot het
predikambt toe te laten, terwijl zij met 125
stemmen voor de andere ambten benoem
baar verklaard werd.
De Synode der Hervormde Kerk heeft wel
besloten, dat officieel opgeleide zendelingen
Ledige kansels. met een diensttijd van minstens 15 Jaren in
de gelegenheid zouden worden gesteld tot
Van de 142S Herv. Gemeenten zijn er 1064. het predikambt toegelaten te worden,
wél en de overige niet bij den Raad aange
sloten. Bij het proefproces der Gemeente
van Ouddorp, die restitutie eischte
door den Raad van Beheer opgelegden aan
slag, omdat h.i. het Reglement en de bijdra
gen niet bindend zouden zijn, werd deze
eisch in hoogste instantie afgewezen. Voor
de Vereeniging van Protesteerende Kerk
voogdijen was dit een harde teleurstelling.
Haar adviseur, Prof. Van Apeldoorn,
over het verloren proces het woord voerend,
noemde „de Herv. Kerk nu een gemeenschap
van reglement en tractement". Hij gevoelde
zich in haar niet meer thuis cn had reeds
vóór de uitspraak van het Hof zijn lidmaat
schap van de Herv. Kerk opgezegd. Deze rede
werd met applaus begroet en de vergadering
Zong hein staande Psalm 1343 toe. Ds. M.
Van Grieken vond „vooral dat toezingen
piet onbeteekenend in dit verband". En Dr.
J, Ch. Kromslgt sprak van het „separa-
Proponenten-overvloed.
Om tot den proponenten-overvloed terug
te komen, deze is bij de Geref. Kerken dui
delijk waarneembaar en Dr. S. O. Los achtte
dien blijkbaar zorgwekkend. Na een bereke
ning gegeven te hebben, dat er in 1936 niet
minder dan 175 proponenten „leeg aan den
weg staan" zouden, prees hij ter Predikt?n-
tenvergadering nis een der middelen ter
voorziening in dezen toestand zelfs aan het
„verleenen van faciliteiten aan Theol. stu
denten, zoodat ze een huTpberoep leeren, ge
schikt voor hun wachttijd".
Eenige candidaten lieten zich vinden voor
het „instituut" van hulpprediker, vaak voor
speciaien dienst, met name vx>r ch Evange
lisatie. Maar door Ds. D. Hoek is terecht
opgemerkt, dat hun kerkelijke positie toch
niet in orde is, omdat ze in geen enkele
ambtelijke kwaliteit kunnen optreden. Ds.
J. J. Miedema noemde hen „half-dienaren
des Woords, die het toch ook weer niet
zijn". Ze behooren beroepen te worden als
„dienaren des Woords uitsluitend voor don
arbeid der Evangelisatie". Hun huidige po
sitie van afhankelijkheid is niet aantrekke
lijk.
Prof. Hoekstra zou villen, dat alle
Geref. Kerken en haar Classes er voor zorg
den, .,dat één predikant hoogstens duizend
zielen voor zijn rekening heeft". Brachten
alle Gemeenten dezen voorslag in praktijk,
dan zouden er, naar hij op d'.n Kamper
Schooldag uitrekende, ongeveer 100 predi
kanten meer noodig zijn en waren er nog
75 proponenten te kort En Dr. G. Keizer
pleitte in de „Geld. Kerkbode" nog eens voor
het door de Generale Synode verworpen
voorstel van de Part. Synode van Gelderland,
om voor emeriteering de leeftijdsgrens op 65
jaar te stellen, mede met het oog op het sur
plus aan proponenten.
„Proleasor-oelonaar".
Nam indertijd de Generale Synode het be
sluit, dat predikanten die tot een anderen
staat des levens overgaan, niet meer in
den Kerkedienst zouden mogen voorgaan,
de Classis Haarlem toonde hiervoor, volgens
het oordeel van Prof. Bouwman on Prof.
Kuyper gemis aan verschuldigd respect.
Ontviel vroeger als gevolg van een ander be
sluit zelfs Prof. Noordtzij, candidaat in
de Theologie en tevens aan de Rijksuniver
siteit te Utrecht hoogleeraar in de Godge
leerdheid ,het recht om in de Kerken „te
oefenen", genoemde Classis verleende Prof.
Van Schelven, voorheen predikant te
Vlissingen en thans hoogleeraar in do Let
teren aan de Vrije Universiteit, het recht
„in de Kerken van de Classis een stichtelijk
woord te mogen spreken". Ds. P. van D ij k.
over „professor-oefenaar" sprekend, keurde
het besluit genomen „in een tijd, dat can
didaten om een beroep schreeuwen en om
zich te oefenen, graag eens een vacanten Zon
dag voor niet komen preeken", ten zeerste
af. De betrokken hoogieeraar heeft gepubli
ceerd, dat het Classis besluit niet op zijn
verzoek of instigatie tot stand kwam.
Wel is in de Geref. Kerken naar Art. 8
K.O. tot het predikambt toegelaten de heer
H. Bouma. Hetzelfde geschiedde in de Chr.
Geref. Kerk met den heer P. Floor, voor
ganger te Ulrum.
Naar Patmos7
In de Hervormde Kerk stelden de emeriti-
predikanten Ds. Mr. E. D. G. van der
Horst, Ds. CA Lingbeek en DsD
van Luttervelt zich weer beroepbaar.
Laatstgenoemde bedankte voor een tweetal
beroepen, de eerste twee hebben thans een
beroep aangenomen. Ds. LingbeeK, die
zijn bank in de Tweede Kamer verlaat, al-
zoo zijn rooden collega Ds. A. van der
Heide in den steek latende, gaat naar len
kansel van Urk. Dr. J. Ch. Kromsigt
meende, dat het oud-Kamerlid ..naar Urk
als een soort Patmos en ballingsoord verwe
zen wordt", omdat hij als confessioneel
„bijzonder voor het Christus-belijdend ka
rakter' der Herv. Kerk opkomt. Hij noemde
dat zelfs „smaadheid". Deze betiteling werd
door Ds. J. J. M e ij e r aldus verklaard, dat
Ds. Lingbeek straks „zich op een klein
eiland opgesloten ziet met juist degenen, die
hij week aan week in do Vragenbus van het
blad „De Geref. Kerk" bestrijdt". Van ue 3075
Urkers, die in politicis bijna allen anti-revo
lutionair zijn, behooren er 2650 tot de Geref.
Kerk en 175 tot de Chr. Geref. Kerk. De Ned.
Herv, Gemeente van Urk telt slechts 250 zie
len. Ds. Meijer noemde als reden voor deze
„verbanning" het feit, „dat de politieke
dommees niet gewild zijn bij de Gemeenten,
ook niet bij die van hun eigen richting". Ds.
Ta 1 ma en Prof. Slotemaker de Bruï-
n e hebben dat evenzoo ervaren. Een uitzon
dering voor Ds. Lingbeek, die als 64-jarige
den emeritus-leeftijd nadert, zou onbegrijpe
lijk zijn.
Beroepingswerk.
Het beroepingswerk gaat toch vaak langs
eigenaardige wegen.
Ds. J. I. van Schaik laakte in talfor
matie en beroep het stelsel der „musketiers",
waarbij steeds „een groepje bevoorrechten
heen en weer gekaatst worden, alsof er geen
andere geschikte predikanten te vinden zijn"
Een ander Hervormd predikant noemde
het ijveren van 20, later 22 Amsterdamsche
predikanten voor een bepaald collega „on
geestelijk" en keurde den „cultus der be
roemdheden" en van het „specialistendom"
af, meer gevoelende voor „gewone, trouwe
dominees, die maar stil en bescheiden hun
werk doen en niet met wereldbonden en
oecumenische horizonten tooveren", ja: „de
redenaar, de specialist moet weer pastor
worden en hoe minder zijn naam door het
land schalt, des te beter!
Voorts is door Dr. C. N. I m p e t a gevraagd
„of het wel geoorloofd is, dat Kerkeraden
om een dominee bidden (als deze 25 jaar is),
maar hem verwerpen als hij 45 jaar oud is".
Hij doelde op een Kerkeraadsbesluit, om
geen predikanten van 45 jaar of ouder te
beroepen. De Kerkeraad der Herv. Gemeente
van Oud- en Nieuw-Gastel behoefde zich
niets aan te trekken van deze vraag. Daar
werd nog een beroep uitgebracht op den
69-jarigen Ds. Chr. Broekhuizen, die al
37 jaren te Oostrum stond en waarlijk nog
dat beroep aannam.
Ook het uitbrengen van een tweede be
roep in een vacature oo denzelfden predikant
gelijk vorig jaar geschied is in de Geref.
Kerken te Haarlemmermeer-Oostzijde, Hel
der, Leiden, Mijdrecht en Rhoon; in de Ned.
Herv. Kerk te Heteren; in de Evang. Luth.
Ker kte Nijmegen; en in de Vrij-Evang. Ge
meenten te Rotterdam, is wederom als
een euvel gekwalificeerd. Ds. J. D, van der
Velden waarschuwde: „Er kunnen singu
liere oorzaken zijn, maar die moeten dan
ook singulier blijven". Een inzender in de
„Zeeuwsche Kerkbode" uitte in zulke ge
vallen de vrees, dat de ernst van het be
roepingswerk er schade onder moet lijden",
omdat dan na een bedankje bij den Kerke
raad gemakkelijk de gedachte opkomt „om
het nóg maar eens te probeeren", wat te be
denkelijker wordt, „omdat in die tijden het
kerkelijk leven wel eens lijdt aan verhoogde
temperatuur". En Ds. J. van Herksen
vroeg zelfs, of dit kwaad niet samenhangt
met het nog steeds weer te constateeren feit
dat tal van Kerken, zelfs groote stadskerken,
klaarblijkelijk ervan uitgaan, dnt we geen
honderden dienaren des Woords van den
Heere ontvingen, maar dat slechts zulken,
die om de week of wat in de krant staan
onder de rubriek Kerknieuws, in de termen
kunnen vallen om hun de leiding en het
werk in de Gemeente te kunnen toevertrou
wen".
Wel heeft menige vacante Gemeente, be
paaldelijk in de Ned. Hervormde Kerk, door
herhaalde teleurstelling geduld en volhar
ding moeten leeren: die van Enter kreeg
eerst op haar 25ste beroep een „aangeno
men".
Voorts is de opmerking gemaakt, dat zoo
dikwijls beroepen predikanten eerst precies
tegen het einde van hun drie weken tijd van
beraad beslissen. De predikantsvacature van
een plattelandsgemeente werd eerst na 9
beroepen vervuld. De eerste acht predikanten
die met hun resp. vrouwen de Gemeente be
zochten, bedankten allen opden 21sten
dag. Welk een tijdverlies! Nog meer wordt
dat gevoeld, wanneer predikanten, gelijk
Ds. G. Barger Ezn. en Ds. J. van Kui
ken, die een beroep hadden aangenomen,
„geen vrede" met hun beslissing hebben en
later daarop terugkomen.
Het ligt voor de hand, dat bij het beroe
pingswerk de richtingkwestie een stevig
woordje meesprak. Bijzonderheden zijn, dat
rechtzinnige predikanten werden beroepen
in vrijzinnige vacaturen bij de Ev. Luth.
Kerken te Amsterdam en Haarlem en bij de
Herv. Gemeente te Breda, terwijl zulks spoe
dig verwacht kan worden bij die van Bos
koop.
Mutatie.
„Overgangen" maakten Dr. N. D. van
Leeuwen van de Geref. Kerken in Her
steld Verband naar de Ned. Herv. Kerk, en
Ds. T. W. van derLe ij van de Ncd. Herv.
Kerk naar de Ev. Luth. Kerk.
Dat de „Moederkerk der Doleantie" (Geref.
Kerk van Voorthuizen) een beroep uitbracht
op den predikant van de eerste Kerk der Af
scheiding (Ulrum), bewijst wel dat 1834 en
1886 meer chronologisch dan principieel ver
schillen.
Beroepen naar Oost-Tndië werden aange
nomen door Ds. E. de Jong (Pematang Sian-
tar op Sumatra) en Ds. W. Volger (Am
bon); naar West-Indië door Ds. W. J. van
Li n donk (Emmastad op Curacao) en Ds.
C. E. H. M i 1 e t d e St. A u b i n (op Aruba)
naar Duitschland door Ds. J. Wiepkema
(Duisburg-Ruhrort).
Om andere redenen gingen tijdelijk „van
honk": Ds. S. Da tem a (G.K.), die voor
familiebezoek naar Califomic reisde en daar
meermalen preekte; Ds. J. Gispen (G.K.),
die in opdraeht van de Synode op Curacao
een onderzoek naar de geestelijke verzor
ging van de Geref. militairen en ambtena
ren instelde; Ds. F. Klein (Rem. K.). die
in Oost Indië een propaganda-reis voor de
vrijzinnig-godsdienstige beginselen maakte;
Dr. J. van Lonkhuyzen (G.K.), die op
uitnoodiging de Schotsche Geref. Kerken be
zocht en door prediking diende; en Ds. J.
Vreugdenhil (G.G.), die in de corre*-
pondeerende Gemeente van Noord-Amerika
gedurende een half jaar preeken zou. maar
door de hittegolf weldra repatrieereu moest.
„Om te gedenken".
Het aantal predikantenjubilea is niet ge
ring geweest. Maar ook kwamen er weer
meer predikanten dan vorig jaar, die bij
„zooveel"-jarigen dienst verklaarden van het
„jus non jubilandi" gebruik te willen maken
Zelfs waren sommigen hierin zóó consequent
dat zij een desbetreffend bericht reeds als
een verkapte jubileum-aankondiging be
schouwden en daarom de pers verzochten
absoluut geenerlei mcdedeoling te doen. in
welken vorm ook. Eenmaal werd er rond
uit aan toegevoegd: „om jubileum-vermenig
vuldiging te voorkomen".
Wel zij hier nog vermeld het gouden
ambtsjubileum van den toen nog dienst-
doenden Ds. J. L. de H e e r te Rotterdam
en dat van den emeritus-predikant Dr. J.
H. Gunning J.Hzn., den „Pniël"-redaeteur,
die op zoo origineele wijze wist te jubilee-
ren en niet te jubileeren.
Nog grooter zeldzaamheid is, dat de 86-
jarige Prof. Lindeboom voor zijn eerste
Gemeente, n.l te Den Bosch, 'n gedachtenis
predikatie mocht houden in verband met
het feit, dat hij 65 Jaar geleden de bediening
des Woords aanvaardde.
De twee oudste dienstdoende predikanten
in Nederland, nl. Ds. Jac Barbas J.A.zn.
(83 jaar oud, 58 dienstjaren) en Ds. P. C. v a n
Oosterzee J.J.zn. (82 jaar oud, eveneens
58 dienstjaren), beiden bij de Ned. Herv.
Kerk, verkregen emeritaat. Eerstgenoemde
verklaarde tevoren nog zijn emeritaat als i
schrikbeeld tegemoet te zien: hij ging nog
21/-? uur te fiets om veraf-wonende Gemeente
leden te bezoeken. Oudste dienstdoende pre
dikant in ons land is thans Dr. P. G. D a-
tema, Ned. Herv. predikant te Delfshaven
(Rotterdam): 79 jaar oud, 56 dienstjaren.
Van de emeritus geworden predikanten
noemen we verder slechts Prof Dr. A. H.
de H a r t o g, die hoogleeraar aan de Gem.
Universiteit te Amsterdam werd; en Ds. H.
M. Sasse (N.H.) die hulpprediker te Am
sterdam is geworden.
Het verleende emeritaat, aan Dr. D. K.
Wiel en ga (G.K.) te Bandoeng, die zich
tot zijn leeraarschap aan het Chr. Lyceum
aldaar bepalen wil. gaf aanleiding tot pers
discussie. Dr. K. D ij k zei van het daartoe
strekkend besluit: „Zoo gaan de deuren
open voor independentisme". Het „Kerkblad
voor Indië wees er op, dat de betrokken pre
dikant godsdienstonderwijs blijft geven.
„Alles woelt hier
verandering"
Uit het ambt ging nog Ds. R. van Dam
(N.II.), van Vught, om in de medicijnen te
studeeren. Sprak ter vergadering van de
Vereeniging van Evangclischen Ds. M. Hef
ting over vroeger vaak voorkomende wrij
ving tusschen ..Dokter en Dominéé", die
elkaar niet zelden als „pi 11 cd raai er" en
„pastoor" betitelden. Ds. van Dam verklaarde
zelfs in de combinatie dokter-predikant een
nuttig arbeidsveld te zien. Ds. J. L. F a b e r
(N.H.) te Zutphen heeft zich als sociaal-de
mocratisch Tweede-Kamerlid in de practi-
sche politiek begeven. Ds. C M. Veen-
hu y s e n (N.H.) te Ankeveen ging over naar
de journalistiek. Ds. J. W. F. Warners
(N.H.) te Drarhtster Compagnie, pas 2V2 jaar
predikant, legde zijn ambt neer, wijl" „hij
zich niet meer kan vereenigen met de len
der Kerk". De „Waarheidsvriend" bracht
hem hulde voor zijn oprechtheid. „Iemand,
die met Paschen niet kan prediken dat Jezus
waarlijk is opgestaan, hoort niet in de Herv.
Kerk thuis. En wij vinden het treurig, wan
neer er zoo velen zijn die, tegen beter weten
in. dan toch .naar blijven".
„Losgemaakt" werd Ds. A. Terpstra
(G.K.) te Treoheek. die naderhand zich aan
gemeenschap der Geref. Kerken onttrok.
Uit zijn ambt ontzet werd Ds. J. Keiler
(N.H.) te IJsselmuiden. De Synode, m pleno
vergaderd, heeft hem „schuldig verklaard
aan de verstoring van de orde en rust", oor
deelde hem „ongeschikt te zijn voor de uit
oefening van zijn ambt" en achtte dat hij
„daarom behoort te worden ontslagen". De
afgezette predikant bleef voor een groep „ge
trouwen" preeken in een veilinggebouw.
Gedenkt hent
Uit de op Oudejaarsdag gepubliceerde pre-
dikanten-doodenlijst memoreeren we nog
van de dienstdoende predikanten in de Ned.
Herv. Kerk als uitersten: Ds. D. J. Veen
(S3 jaar. 55 dienstjaren) en Ds. H. J. Lab
be rté (27 jaar, nog geen 2 dienstjaren).
Van de overleden Hervormde emeriti: Ds.
A. M. Bloem, Ds. H. van D ru t e n en Ds.
J. Knottenbelt, die allen Jarenlang in
de Kerkelijke besturen hebben zitting gehad;
Ds. H. van E ij c k van Hes! Inga. den
confessioneelen voorman In Friesland;" en
Ds. J. P. van Mei le, den ethischen vriend
der vrijzinnigen.
En van de overleden emeriti In de Geref.
Kerken: Da. J. B. van Mee he len, den
oudste bi leeftijd (88 jaar); Ds. G. H. van
Kasteel en Ds. T. H. Woudstra, figu
ren uit den Doleantie-tijd.
„Alle vleosch is als gras
.Maar het Woord des Heeren blijft in dei-
eeuwigheid".
