ENCI-CEMENT
Esschen - Beuken - Noten
MARBRITEGLAS
MEUBELEN
Mooie HEERENHUIZEN
H.R.LAUWAARS&ZONEN
N.V. CENTRALE GLASHANDEL
H.H. Architecten
J. C. HENRI VAN INGEN
NV. M.J FEENSTRA'S
H.D.VAN OSNABRUGGE
N.V. HOUTHANDEL v/„ Firma J. G. ALBLAS
N.V. „H. BERGER'S HOUTHANDEL"
BOUWBLAD Bo. 133, Pag. S
k A AND AO 14 DECEMBER 1931
Glasindustrie „ROTTERDAM" - J. PIETERMAN
Wandbeldeeding in al!e kleuren
In onze showroom v. d. Duynstiaat 23252729 vindt
U het op allerlei wijzen als muur-, vloer- en plalond-
bekleeding toegepast.
N.V. FABRIEKEN „WADDINXVEEN"
A. KEMPKES Co.
TEL.17 WADDINXVEEN
VOOR DE
TEGENWOORDIGE WONING
LEVERING DOOR DEN
HANDEL. TOONKAMERS
CRABE1H3TRAAT57
GOU DA T.O.hET STATION
HANDEL MAATSCHAPPIJ N.V.
„HET BOUWBEDRIJF"
Handel in BOUWMATERIALEN
DRIJFSTEEN-BETONBLOKJES
voor BETONWERKEN
Kantoor, Magazijnen en Industrie:
AELBRECHTSKADE 1 Tel. 3(1933
ROTTERDAM
TC l/nno a.d.ROZENLAAN,
I E. l\UUr HILLEGERSBERQ
PANDEN
huis en 2 Bovenhuizen.
Indeeling resp. 3 kamers, 2 slaapkamers,
keuken, badkamer, groote voor en achter
tuin. Bovenhuizen: 2 kamers en suite.
3 slaapkamers, badkamer, zolder over het
geheele huis.
Te bevragen:
L. D. SUNDERMEYER
IJsclubstraat 68, Telefoon 13866
BINNENHUIS-INRICHTINGEN
TE KOOP, gelegen Franools Heversohmdtlaan
No. 4 2 tot 48 te SCHIEDAM, met ruim uitzicht.
Bij Julianapark en Steirebosch. BevatL: 2 Kamers
en suite. Keuken, Zijkamer, frlssche groote Kelder.
Ie verdiepinG 2 Slaapkamers, gr ote Zijkamer,
Badkamer, vijf Kasten, ove.dekt Baicon, Zolder
met Slaapkamer, groote Voor- en Achtertuin.
Koopnrijs: Hoekpand I 15.600, Tusschenpanden
f13.600.
Inlichtingen:
H. V. d. KRAAN
Vondellaan 50 SCHIEDAM
Dagelijks te bezichtigen, behalve 8 Zondags.
Pijnackerpleln 44 - Rotterdam
Magazijnen: Schommelstr. 8-30
Waai-, IJssel-, Kalkzandsteen
Handvorm in verschil'end formaat
Speciaal dunne gevelsteen
MAASTRICHT
INEDERLANDSCH FABRIKAAT
Giii!iiiiiiniiiiiiniiiiiDuii)iiiB!nDiii!iüiMi3iüns(iiainnnüiiiniMniiiiroc]{iiiinujmn8niiiiiOT
Vertegenw. voor R'DAM en OMSTREKEN:
N.V. A. MUYS Co's
AEL3RECHTSKADE 147b
TELEFOON 30404-30233
A. VAN WliNGAARDEN ZO
0ELFTSCHESIRAA1 12b - ROTTERDAM
TELEFOON 57650 <2 lijnen)
Firma VALCKX VAN KOUTEREN
Kerk- en Concertorgel fabriek
ROTTERDAM
Aelbrechtskade 90a, 91, 92
TELEFOON 32722
Dir. W. J. LENGKEEK
Oppert 85 - Rotterdam - Tel. 50030
Het aangewezen adres voor
Bouwvakken en Industrie.
Nederlandsche Staalbouw
Lezing van Ir. E. A. v. Gendcren Stort te Den Haag.
Ir. E. A. van Genderen Stort, ad-
viseerend ingenieur voor staalbouw heeft
voor de afd. 's-Gravenhage van de Ver
„Nederlandsch Fabrikaat" een lezing met
lichtbeelden gehouden over „De Nederland
sche staalbouw", waaruit we het volgende
ontleenen:
De Nederlandsche staalllbouw dateert reeds
van 1824 en toch zijn er nog velen die nau
welijks weten, dat menige uitgevoerde staal
constructie. ook in het buitenland, er een is
van Nederlandsche oorsprong.
Wij hebben dan ook in ons land ver
scheidene constructie-werkplaatsen gehad,
waarvan „de Prins van Oranje" te Den
Haag vrijwel een der oudsten is. Dergelijke
fabrieken zijn alle ontstaan uit de pietter ij en
en machinefabrieken, want nimmer werd in
dien tijd een bedrijf direct als constructie-
werkplaats ingericht, daar dit soort wenk,
dat veelal, vooral in liet buitenland, werd
uitgevoerd met tweederangs machines en
arbeidskrachten, als minderwaardig werd
beschouwd „omdat er geen beweging aan
was te geven".
Spr. behandelde vervolgens, aan de hand
van verschillende projectiebeelden, eenige
der oudste Nederlandsche fabrieken, zoo o.m.
de Pletter ij van Enthoven, de fa
briek van v. V1 i s s i n g e n, de fabriek van
K1 o os te Kinderdijk en die van Smul
ders te Sohiedam, terwijl ook „Werk
spoor" en de Vries Robbé werden ge
noemd-
Belangrijke werken zijn door deze bedrij
ven in den loop der jaren uitgevoerd, waar
van er zijn van reeds zeer ouden datum.
Zoo b.v. een gietijzeren spoorbrug bij
Halfweg, de eerste gashouder, nog zeer
eenvoudig van constructie in 1885 te Bode
graven gebouwd, het droogdok van Tand
jong Priok en de Schevendngsche Pier, waar
van spr. nader toelicht hoe hierbij gebruik
is gemaakt van massieve ijzeren palen, met
schroefverbindingen en schroefdraad ten
einde een goede fundatie mogelijk te maken.
Al deze werken zijn door van En t h o v e n
uitgevoerd, terwijl ook een zeer groote pier
in liet buitenland door dit bedrijf werd ge
construeerd.
Van Vli ssingen te Amsterdam, later
Werkspoor, wolk bedrijf in later jaren oer.
nevenbedrijf voor wagon- *n bruggenbouw
le Zuilen bij Utrecht oprichtte, maakte os
de groote sluisdeuren voor (le stuwen in den
Nijl, alsmede een a-mta» bruggen in. Egypte-
Het droogdok van Soeraba\a zoowe. als de
Moerdijkhmg zijn geheel of gedeeltelijk con
structiewerken, door van Vlissin;,tn uitge
voerd.
De Moerdijkbrug vooral is merkwaardig
voor wat betreft de plaatsing van de over
spanningen op de pijlers, daar hierbij voor
het eerst de z.g. invaarmethode werd toe
gepast, op vrijwel gelijke wijze zooals dit in
den loop van 1930 en 1931 nog is geschied
met de overspanningen voor de brug bij Kei-
zersveer en waarover wij vroeger reeds
uitvoerig schreven en afbeeldingen gaven.
Ook behandelde spr. de bij laatstgenoemde
brug toegepaste invaar-methode uitvoerig.
Destijds ging de toepassing weliswaar nop
wat primitief, maar de methode als
was er en vond later ook in het buitenland
toepassing, zoo o.a. bij den bouw van een
brug in Engeland die een zevental jaren
later werd gebouwd.
Spr. betreurt het, dat toen de voornoemde
fabrieken sterk van de concurrentie te lijden
hadden, er geen steun door de Regeering
is verleend, want dan zou Nederland reeds
lapg eigen wailswerken hebben en behooreii
tot de staalproduceerende landen, terwijl wij
nu nog slechts als zoodanig een zeer be
scheiden plaats kunnen innemen.
Spieker komt dan tot een stukje geschil
denis van het staal en schetst het verloop
van de ontwikkeling van staal in een korte
beschrijving van de bereiding van wel- en
puddeflojzer en de daarop gevolgde ontdek
king van Bessemer, die door middel van
het inblazen van koude lucht (thans wordt
veelal verwarmde lucht toegepast) waardoor
de verontreinigende bestanddeelen in het
ijzer verbranden, kwam tot de bereiding van
een hoogwaardiger product
Als merkwaardigheid vertelt spr. hierbij
dat. Bessemer in 't geheel geen vakman
op dit gebied was evenmin als zijn vader,
die letterzetter was. Maai' Bessemer had
een schrandere kop en was van alle markten
(huis. De uitvinding van een speciaal
eonstrueerd zwaar projectiel, was aanleiding
dat een van Bessemer's superieuren de op
merking maakte, dat hij de soliditeit, van
het geschut niet voldoende vertrouwde om
er dit projectiel mee te durven wegschieten.
Dit gaf Bessemer te denken en merk
waardigerwijze kon hij drie weken later zijn
bovenbedoelde uitvinding bekend maken.
Spr. behandelt vervolgens do gang v
zaken in de constructiewerkplaats zelve; hoe
de constructie, van het meest eenvoudige
project zelfs, tót in onderdeeleu nauwkeurig
in teekening wordt gebracht hoe deze werk-
'eeningen weer verwijzen naar andere ge
gevens in tabellen en staten vastgelegd; hoe
deze gegevens weer correspondeeren met
materiaal staten enz. Het behoeft niet te
verwonderen, wanneer dus voor 'n werk van
cenige beteekenis* een staf van teekenaars
noodig is en de teekenzalen van groote
constructiebedrijven hebben dan ook een
enorm oppervlak en is een aantal van 200
teekenaars bij dergelijke - bedrijven geen
zeldzaamheid.
We zien dan verder verschillende kijkjes
uit het bedrijf, waarbij eenige afbeeldingen
an speciale machines voor het richten van
hoekijzer, het knippen van platen en staven
het boren van groote ,en kleine gaten enz.,
waarna volgen een serie beelden betreffende
ile proef montagevan bruggen enz- Daaruit
nlijkt dat dergelijke bruggen Perst volledig
worden gemonteerd, om vervolgens, na goed
keuring weer geheel te worden gedemon-
'uerd, waarna de onderdeeilen naar de plaats
van bestemming worden gezonden om daar
opnieuw te worden ineengezet. TI'*zondering
daarop vormt natuurlijk de toepassing van
de invaar-methode, waarbij de geheele brug-
overspanning op de werf definitief wordt
gemonteerd en later in haar geheel versleept
Cchadevergoeding
bij onteigening
De beschouwing over de bouwgrondwaarde
van terreinen die geen bouwgrond zijn, voor
komende in bet nummer van 23 Nov. jl.
eindigde met de opmerking, dat de mogelijk
heid niet is uitgesloten dat voortaan bouw
grondwaarde moet worden uitgekeerd voor
terreinen die geen bouwgrond zijn en dit
ook nooit zulen worden, en dat daaruit een
beletsel zal voortvloeien om de onteigening
in het belang van do volkshuisvesting toe
te passen.
Wellicht zal de Regeering daarom niet
rouwig zijn. In de memorie van toelichting
deed zij het voorkomen, alsof er h.i. tot dus
ver op te ruime schaal is onteigend op den
voet van de Woningwet. Blijkbaar om hier
aan paal en perk te stellen, droeg zij een
invoeging in het bepaalde onder 40 van het
lste lid van art 77 Onteigeningswet voor,
waardoor het voor de toepassing vafc ont
eigening bij raadsbesluit zouden zg.n. nuts-
wet ter verkrijging van eigendommen, be
grepen in een plan van uitbreiding, uitdruk
kelijk vereischt zal zijn, dat de beschikking
over die eigendommen „noodig is voor de uit.
voering van het plan" waarvoor onteigend
wordt. Behalve de rechtsgrond op zich zelf
moeten er utiliteitsoverwegingen zijn, die de
onteigening rechtvaardigen, alcBus de memo
rie van Toelichting.
Wat precies de bedoeling der Regeering
was, bleek niet duidelijk. Bovendien was
haar geheele bedenking in zooverre vrij
eigenaardig, dat immers elke onteigening
krachtens de Woningwet afzonderlijk aan
de goedkeuring van de Kroon is onderworpen
en d'e Regeering dus, wanneer daarvan een
te veelvuldig gebruik is gemaakt, tot zioh
zelf het verwijt heeft te richten, dat zij te
scheutig aan dergelijke onteigeningen haar
zegen heeft gegeven.
Een ander belangrijk punt met betrekking
tot de onteigening is de opneming van een
nieuw art. 91 a, krachtens hetwelk „bij de
bepaling van de waarde van grond als bouw
grond rekening moet worden gehouden met
de in de gemeente geldende regelen betref
fende afstand van grond voor openbare ver
keerswegen, alsmede betreffende hetgeen
noodig is om grond voor bebouwing naar
plaatselijke voorschriften gereed te maken".
De strekking hiervan is, dat bij de vast
stelling van de schadevergoeding die lasten
op de waarde van de gronden zullen moeten
drukken, die de gemeenten bij het in ex
ploitatie komen van de terreinen aan de on
dernemers plegen op te leggen in den vorm
van kostelooze afstand van de strooken
grond, voor straat bestemd en verbaal van
de kosten .van aanleg. Een volkomen zuiver
beginsel, omdat de offers, die de exploitanten
zich daardoor hebben te getroosten, niets
anders zijn dan vergoeding door hen in de
kosten, waarmede de gemeente zioh belast
voor het
bouwrijp maken
vain den maagdelijken grond, waartegenover
voor hem de winsten staan, welke bij de
bouwexrdoitatie worden behaaldi
Toch was de Minister, alsmede de Kamer
ook hier huiverig om al le zeer op het com
pas van de gemeentebesturen te varen.
Door de aanneming van een amendement-
Knottenbelt zijn de woorden „grond voor
openbare verkeerswegen" gekomen in
de plaats van „grond voor openbaar ver-
k e e r", waarmede de wetgever uitdrukke
lijk de gedachte heeft vastgelegd, dat kosten
van parken en dergelijke complexen van
algemeen nut bij de waardebepaling niet
in mindering mogen worden gebracht
Te betreuren is hot, dat*geen onderscheid
is gemaakt tusschen voor de geheele gemeente
dienende algemeene parken en kleinere wijk
plantsoentjes, welke laatste nagenoeg uit
sluitend van belang zijn voor de rondom lig
gende omgeving en ten opzichte waarvan een
omslag volkomen gerechtvaardigd is te
achten.
Dr. Pekelharing stelt de vraag, of de
verschillende finesses van de regelingen van
den stedebouw wel voldoende tot hun recht
zijn gekomen en of daaromtrent wel steeds
volkomen duidelijkheid van begrip heeft ge-
heerscht.
Nog rij gewezen op een uitbreiding van do
bevoegdheid der gemeentebesturen, hierin
bestaande, dat in art, 77, 5e, onteigeningswet
de mogelijkheid is geopend1 tot onteigening
in het belang van de volkshuisvesting ter
verkrijging van eigendommen in verband
met de vaststelling van een voorgevelrooi
lijn.
Over het instituut van de r o o i 1 ij in in een
volgend artikel.
|~)e aesthetische kant
van het dak
in deze kolommen over den
maatsohappeflij ken- en lechnischen kant
van het dak is geschreven, behoeft he*
geen betoog, dart, men niet ©onder meer, be
doelende de voordeelen van ernstige»
aard, kan zeggen: het platte of flauw hel
lende dak is onpractisch of ontechnisch.
Het navolgende moge aantoonen, dat hot
tevens
aestetisch
was en is toe te passen. Reeds zeer oude
kunstgeschiedenis kent vele belangwekken
de bouwwerken ook op het gebiea van den
woningbouw, die dit aantoonen. Daar echter
de bouwkunst zich ontwikkelde rondom de
Midldella/ndsche Zee, zou een van de tegen
argumenten kunnen zijn, dat die daken
ongeschikt zijn voor ons klimaat Ook hier
is het de geschiedenis die deze opmorkine
weerlegt, waar. sinds het prijsgeven van de
primitieve woning: de tont, zoowel de Borf
derijen in Zwitserland, als de blokhuizen in
Scandinavië, aan ruwer klmaat. blootge
steld zijn dan het onze, toch flauw hellend»»
daken bezitten. Moge bij het woonhuis in de
Middeleeuwen het hooge dak veelvuldig
toepassing hebben gevonden, mede in ana
logie met de bedekking van de Hornaar
sche basilieken en de spitsboog gewelven
der Goiihièk, in den aanvang der Renais
sance giaat men met het stellen dak niet
meer zoq. alcemeen accoord. In de Hoog-Re-
naissance wordt het, in hoofdzaak wegens
het gevelschema der klassieke orden nog
meer beperkt en ieder kent de uitspraak
van Frank rijks Zonnekoning, die het dak
„burgerlijk" vond, en het daarom steeds
vlak, en gemaskeerd wenschte. Dit is door
z'u opvolgers en de daaropvolgende genera
ties in WAV. Europa eigenlijk tot het mid
den der 19e eeuw beaamd.
Nadien treedt het 'wezenlijk steile dak
weer op den voorgrond, onder de al oud»
leuze van uiting tie geven aan het beschut
tende, het gezellige, het huiselijke, het ro
mantische. En als zoodanig hebben we het
Iiief, wanneer het, in alle waarachtigheid en
ongeschonden is toegepast Dit neemt niet
weg dat er jongeren zijn die zich de alleen
heerschappij van het steile dak niet steed*
meer laten welgevallen, en het recht op-
eischen ook andere dakvonnen toe te passen,
die zij goed en karak eristiek vinden Hier
aan liggen ook historische en aesthotisciio
eischen aan ten grondslag.
Historische, waar uit alles blijkt, dat hel
tijdvak "vian het burgelijk liifberalisme gaai
eindigen; aesthetische, waar de moderne
architecten er o.a. naar streven voor nieuwe
materialen en constructies de kenmerkende
goede vormen te vinden, geleid door het
Inaiicht, dat ieder materiaal en iedere con
structie, dus óók het platte en flauwheUen
de dak, aesthetisch is toe te passen, mits
zij, volkomen naar haar aard door een
bouwkunstenaar wordt begrepen en door
dezen de vorm wordt bepaald. Daaren
boven hebben het platte- en flauwhellendo
dak in hun overheerachende horizontale
lijn een rust en eenvoud, die zeer goed
samen kunnen gaan met de meerdere mo
numentaliteit, welke in het algemeen door
de moderne bouwkunst wordt bestreefd.
Ook hier zal slechts de geschoolde kun
stenaar deze materie werkelijk tot een
kunstwerk we'en te bezielen, daar klakke
loos toepassen van het vlakke dak tot
groote aesthetische wantoestanden zou
kunnen leiden, waarvan zich helaas in onze
grootere s'eden, vooral bij laagbouw, reeds
voorbeelden te over bevinden. Het verkrij
gen van een aangenaam silhouet toch is
een groote moeilijkheid, daar een niet wel
overwogen toepassing spoedig tot nuchter-
hcn'd, dorheid en eentonigheid leidt
Ook historisch-aestetisch 'blijken dus het
platte en flauwhcllende dak te kunnen wij -
zen, niet alleen op een roemrijk verleden
doch ook op een heden, dat alle waardee
ring en zeer zeker alle aandacht en aan
moediging verdient.
Int. Gew. Betonbouw N.V.
Het bestuur der N.V. Internationale Ge-
wapend-Betonbouw heeft besloten een inte
rim dividend van 3 pCt. (6 pCt) uit te kee-
ren. Het totaal dividend bedroeg over 1930
12 pCt
gank voor Handel
en Grondbezit
Uit Frankfort meldt het Wolffbureau: De
sedert-1918 bestaande Bank voor Handel en
Grondbezit, opgericht door de Vereeniging
van Huis- en Grondbezitters, heeft 2 Dec.
haar loketten gesloten. De Bank heeft een
verzoek tot surséance van betaling inge
diend, daar rij hoopt de deposito's te kun
nen terugbetalen.
Lintbebouwing
Aan de Memorie van Antwoord over het
ontwerp tot vaststelling van de begrooting
van inkomsten en uitgaven van het Wegen
fonds 1932 ontleenen wij, dat wettelijke
maatregelen tot het tegengaan van lintbe
bouwing in overweging zijn. De Regeering
wacht nog op het advies van de Staats
commissie voor de Watenstaatswetgeving.
Noodwoningen
De Minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid heeft bepaald, dat voor 1932 op de
jaarrekening der exploitatie van een groep
noodwoningen voor uitgaven niet meer mag
worden gebracht dan 50 pCt. van de huur
opbrengst in den zin van het 2e lid van art,
21 van het K. B. van 25 Juli 1918 tot uitvoe
ring van de artikelen 4, 5 en 7 der Woning-
noodwet.
Klinkerbestraiing
Aan de Memorie van Antwoord over het
ontwerp tot vaststelling van de begrooting
van inkomsten en uitgaven van het Wegen
fonds 1932 ontleenen wij, dat de Minister de
goede hoedanigheden, welke een vlakliggen-
de klinker bestrating voor het ver
keer heeft, en het belang van "werkverschaf
fing aan de klinkerfabricage bij de keuze
van een wegdek in aanmerking zal nemen,
indien over de prijzen van de klinkerver
harding nad'er overeenstemming kan worden
De Minister erkent, dat bij den aanleg
van klinkerwegen belangrijk meer geld aan
loonen in Nederland wordt verwerkt dan bij
den aanleg van wegen met gesloten wegdek,
zoodat uit een oogpunt van werkverruiming
de eerste de voorkeur verdienen.
gtudieprijsvragen Bouw
kunst en Vriendschap
Het programma is (verschenen van de
door de Vereeniging Bouwkunst en
Vriendschap te Rotterdam uitgeschre
ven Studieprijsvragen:
le een ontwerp voor een warenhuis in een
stad van ongeveer 200.000 inwoners;
2e een ontwerp voor een toilet gebouwtje in
een stadsplantsoen;
3e een ontnverpvoor een affiche voor dc
tentoonstelling van de ontweipen, op
deze prijsvraag ingekomen.
Voor elke prijsvraag worden drie prijzen
uitgeloofd.
De teekeningen moeten worden ingezon
den van 11 tot 15 April 1932. De deelneming
is opengesteld voor alle Nederlandsche
bouwkundigen.
De jury bestaat uit de heeren ir H. F.
Mertens, architect, te Bilthoven;' ir. A.
van der Steur, architect te Rotterdam;
P. den Besten, decorateur te Rotter
dam; ir. W. C. van Goor, architect te
ETillegersberg; ir. M. C. A. Meischke,
architect té Rotterdam. De heer W. C.
Pouderoyen is als secretaris
jury
1
UW ADRES
voor Uw
DRUKWERKEN
Drukkerij LIBERTAS
GOH SINGEL 105 - ROTIEBClïfl
Teleloon 224S0 (4 lijnen)
■■■lllllllllllBlIiiiüilllllll
VESTIGT U TE HILLCGCESBEBq
Inlichtingen bebouwingaan den Terbregscheweg
te Hillegersberg bl]
Vlietstraat 8b Rotterdam Telefoon 11741
OKOUME TRIPLEXPLATEN lerL
Gegarandeerde kwaliteit en verlijming]
Jac.P.v.d.BERG's Fijnhouthandel
Weenaplein 8 - ROTTERDAM - Tel. 41490
DRUPSTEEN en B IMS INDUSTRIE
CAPEUË A/O USSEL TEL. 21
is nu ook ingericht voor de vervaardiging
van alle
BETONWAREN
VRAAGT ONS AAN
t
Van der Doesstraat 141
LEIDERDORP
Tel. 2232 (Leiden)
Aannemer en Gvenbouw
Scec'alileit in Heeteluchtovensl
N.V. BStonbuizenfabriek
„DE VALK"
NIEUWPOORT-LANGERAK
-TELEFOON 18
GROOTSTE fabriek in Nederland.
'rijzen beneden elke' concurrentie.
VRAAGT PRIJS
WADDINXVEEN TELEFOON No. 6 I
Wals MmNM un du IIMISI1IS li. M - lilil. li. «II j
SCHEEPMAKERSSTRAAT 55 - DEN HAAG - TELEF. 772240
Christel. Bouwpatroons
In de dezer dagen gehouden vergadering
van den Landelijken Bond van Christelijke
Bouwvakpatroons is tot propagandist dezer
organisatie benoemd de heer A. H. Ni cri
men huis te Rotterdam.
A. J. Kropholler
De heer A. J. Kropholler, arch'tect tp
./assenaar, deelt mede, dat hij is uitgo-
treden uit den Bond van Nederland che Ar
chitecten en uit het Genootschap Air.hitec-
tura, wegens z.i. averect+sche bouw kunst
bevordering door deze organisaties.
UIT DE TIJDSCHRIFTEN
In „Das Schone Heim" schrijft J. H.
Rosenthal over nieuw wonen in 'oude
huizen en noemt het voor Duitsdhland een
der belangrijkste vraagstukken der toe
komst, oude woningen en oude eengezins
huizen door splitsing en vervorming weer
levend te maken. De voornaamste drie
eischen der tegenwoordige bewoners moeten
zijn: licht, lucht en zon, ontlasting van de
huisvrouw en het vervallen van de repre
sentatie ten bate van de behaaglijkheid.
AANBESTEDINGEN
GEHOUDEN AANBESTEDINGEN
DOETINCHEM. De arch. H. G. W. TXssc-lmo<n-
I tien te Arnhem, voor rek. van het R.K. kerkbe
stuur: het bouwen van een bewaarschool4 lo
kalen met speelterrein c.a.: pe/rc. 1: de bouw
/.onder het gias- en verf werkb. het glas- en
insohr-.a. B. Gerritzen. aldaar
1 19.409; b. W. F. Wamroolj, aldaar, 1"615
'.s-GRAVENHAGE. De Dir.-Gen. der Z.W.: het
onderhouden van de Westelijke randwerken
van de Wiering-ermeer ged. het Jaar 1932: laag
ste inschr. J. J. de Groot. Alkmaar, f 23.740.
Rijkswerken in het" Z. en O. WleiJ.ngor
het eleotrisch gemaak „Dely" met bijbeh. diens
wonwngen; 2. het eleotnisoh
blndl.n.gskanaal
linachr.N.V. HM. .JRH IPB8988PP
Alkmaar, a f 4836, b f 270. "c f oisÖ. d r 12.75*4, 'e
(massa) f32940.
's-GRAVENHAGE, De Genie: het vervaard!-
gen van ijzeren beddingen voor kanonnen va.n
7 la 40: langste insohr. N.V. Versohuure en Co.'3
Scheepsw. en Mach.fabr.. Amsterdam, f 37.590.
GRONINGEN. Het bouwen van een gebouw
vnrvr radiologie mot trs.nsformartorhu!s en wo
ning op het terrein van het Prov.-. Stads- en
Acad. Ziekenh. aan den Oostersingel aldaar; laag
ote insohr. Aann.-Uij. „Roaenhart" te Haarlem,
f 118.584 en f 119 58 e
"HEERDEN. Da T-r. F, p, j. Feutz: het bauwen
veg; laagste insohr. Gebr. Jongen f 42590.
HIDVERSUM. Het Gem.best,het etucadoore»
verk en de levering van hot Ijzerwerk voor de
L J. W.
Wetering
ROTTERDAM. De aroh. C. Elf f era: a, het ver-
inuwen en uitbreiden van een fabriek; b. het
louwen van een autagarago, namens de N.V,-
iohop's Vleesohwarenfabriek; a. verbouwen en
litbredden; b. bouwen autogarage; c. massa; dw
'ïinh. l
10, d. f2100.
F. Cameirllnh. Dordredhi, r f59.700, b f 14.000, c
rhovenerheJde; laagste inschri Höfte, al-
r. f22.075.
:h. J. en Th. Stulvinga
Ziekenhuis: het bou'
Best. van rest Stads- en Acad,
r-1; laagste insohr. 3
VAUKENSWAARD. De arch. Ant Bogers, te-
Eindhoven: het sloopen van een bestaand pand
en het bouwen van een hotel-café-rest.laagste
ansohr.: Postume, Waalre, a f 23.980, b f 23.780.
WAGENINGEN. Het Ing.- en Arch.-bur. van
ir. S. Netto en P. Smit. Den Haag. voor het best,
der Coöp. Fruit- en Groen ten vellingvereen.Wa
teringen G.A.: het maken van grond-, hoi- en
yeilinggebou;
Drcisohor, f 78.25 fl
TE HOUDEN AANBESTEDINGEN:
DINSDAG 15 DECEMBER
BERGEN OP ZOOM, 10.30 sm. De Genie, in 1
oorm. mill, hasp..: het bouwen van een kazei
oor een brigade Kon. Mar. te Steenbergen.
wegen, verdeeld ov»
;rd 43 tot en met .59; d. heit aanbrengen
n deklaag van asphaltsteensla.g, asph-a.lt-
-- vigens koud systeem of deklaag van
dt crcbitiu
asphaltsteenslag over een vak" geVltum^
ekken en de alg.-
'rov. Best te Den Bl,,..
end'len verkrijgb. ter prov. griffie
:rabanL voor f ft.50 per stuk; de alg. bep.
de Gasthui
erf- en behangw.; b. glas-, verf- en behangw.j
estek met o teek. en kozijnen staten ad f7.60.
ïsL f 6, verkrljgb. ten kantore van voorn, arciu
DONDERDAG 24 DECEMBER
VLAARDINGEN. Firma. Stahlie, Moerman en
Co.: het leggen van een rl-oleering met toegange-
_nret aap sluitingen enz..
