Japans actie in het Verre Oosten
>v
Begrafenis Zuster S. G. Heidema
ZATERDAG 28 NOVEMBER 1931
DERDE BLAD PAG. 9
HET IMPERIALISME
Het leit dat een aantal zonderlinge, gele
heeren met ietwat humoristische namen on
derling slaags rakon over een vrij onbekend
land ver van hier kan den gemiddelden Ne
derland ;r hoogstens een meewarige glim
lach op de lippen brengen, bekommerd voor
al als hij is vanwege de crisisnooden in
eigen volkskring. Nu ja, hij leest er iets
meer over omdat de Volkenbond er zich mee
bemoeit, en deze nu eenmaal in Genève, in
ons werelddeel, zetelt, doch verder dan een
„voor kennisgeving aannemen" reikt de be
langstelling voor dit toch zoo ernstige con
flict in het Verre Oosten niet
Dit is te betreuren, niet in het minst om
dat in het huidige stadium van ontwikke
ling de economische interdependentie dei-
naties zóó sterk op den voorgrond treedt dat
een politieke of economische berqering in
hét ééne deel der wereld in het andere deel
haar terugslag vindt, doch ook omdat het
huidige conflict in Mandsjoerije een onlos
makelijk onderdeel vormt van een grooter
verband, n.l. het brandende vraagstuk van
de hegemonie in Oost-Azië en van de be-
heersching van den Pacifischen of Stillen
Oceaan, een vraagstuk waarbij de positie
van Nederlandsch-lndië en derhalve het wei
zijn van het Nederlandsche Rijk als geheei
ten nauwste betrokken is.
We hebben het optreden van Japan in
Mandsjoerije te bezien in het licht der Paci
ficverhoudingen en daarbij na te gaan in
welke richting de Japansche buitenlandsche
politiek in 't jongste verleden en op den dag
van vandaag zich met betrekking tot China
en de overige Oost-Aziatische gebied'en be
wogen heeft en nog beweegt. Dit is dus de
yraag naar
Uit de officieels Japansche publicaties
valt dit doel niet zoo maar op te maken. De
publicaties van particuliere zijde echter zijn
fai dit opzicht voldoende duidelijk.
En dan is het opmerkelijk dat men daarin
Regelmatig kan aantreffen de vergelijking
van Japan's positie met die van Engeland.
Wat Engeland in 't W<esten was en is dai
moet Japan in 't Oosten zijn, zoo luidt de
slagzin van de Japanners. Inderdaad geven
geografische positie en figuratie e. d. aan
leiding tot deze opvatting. Immers zijn niet
Japan zoowel als Engeland beide eilanden
groepen door betrekkelijk smalle zeestraten
van het tegenoverliggend vasteland geschei
den? Liggen niet beide staten in de gema
tigde zóne en hebben zij niet ongeveer het
zelfde getal inwoners (Japan dan met af
trek van Korea)?
Verder is er een zekere overeenkomst m
volkskarakter te bespeuren: zoowel Japan-
aer als Brit bezitten naast practischen zin
een typeerende gehechtheid aan voorouder
lijke tradities.
Ook op economisch gebied is er overeen
komst: is Groot-Brittannië een industrieland
met behoefte aan toevoer van ruwe grond
stoffen en met noodzaak tot export van z'n
industrieele producten, Japan verkeert in
hetzelfde geval. Vooral in verband met deze
Omstandigheid is het geen wonder dat Ja
pan de voornaamste zeehandelswegen in de
Pacific wenscht de beheerschen en dat den
Japanner de analogie voor oogen komt: _ls
de Britsche marine in de Westelijke zeeën
(Atl. oceaan, Middell. zee, enz.) „ruler of the
waves", beheerscheresso van de golven, de
Japansche marine behoort dit in de groote
zee van het Oosten, in den Stillen Oceaan,
te zijn.
Dan is er ten slotte nog hiet gevoel van
cèn gouvernementeels en cultureele supe
rioriteit bij den Japanner aanwezig, krach
tens hetwelk hij zich de aangewezen leidei
V&n en de voorbeschikte heerscher over alle
Mnngoolsche en overige Aziatische volkeren
acht te zijn (afgezien natuurlijk of bedoelde
volken lust gevoelen dit leiderschap te aan
vaarden).
Zoo rijst in het brein van den Japanner
de ge '.achte aan een groot Oostersch rijk,
aan e n Japansch imperium rond den Pa
cific. I n deze gedachte wordt nog versterkt
door een directe poging om zulk een rijk te
stichtc i uit het grijs verleden. In 1597 n.l.
trok L deyosji, een toenmalig machthebben
de in Japan, met een sterke vloot en 141.000
man naar den overwal, tastte het Chinec-
6che jk in den flank aan en behaalde de
overwi ining. In 't zicht van Peking echtci
stierf l ij en meteen kwam ook een eind aan
de uii .oering van een grootsch imperialis
tisch plan tengevolge van rivaliteit zijnei
ondei l ivelhebbers.
Zoculs gezegd dit voorbeeld uit het ver
leden /.weeft den Japanners voor den geesi
bij huu streven naar één groot Pacific-impe-
rium. En deze ideologie treft men niet al
leen aan bij den eersten den besten Japan-
srhen heethoofd, maar ook bij bezadigde
schrijvers als b.v. Oktkoera en Kawahami.*)
Sedert het midden der vorige eeuw (het
tijdstip van Japans ontwaken) hebben de
opeenvolgende Japansche regeeringen in hun
buitenlandsche politiek steeds consequent en
systematisch benijdenswaardige continuï
teit van bewind overigens! de groote lij
nen dezer imperialistische ideologie gevolgd.
Iedere Japansche regeering was op haar
wijze en in het tempo dat de omstandig
heden haar veroorloofden bezig
de verwerkelijking van het doel
naderbij te brengen. Zeer duidelijk komt
dit bijv. tot uiting in de voorwaarden die de
Japansche regeering in 1895 te Sjimonoseki
stelde aan China ter beëindiging van den
Chineesch-Japanschen oorlog. Zij verkreeg
bij dezen vrede het eiland Formosa en de
Pescadores (tusschen Formosa en de Chin,
kust) en zij eischte bovendien nog het
Liaotoeng schiereiland met Port Arthur
(zuidpunt van Mandsjoerije) alsmede Wei-
Hai-Wei (recht tegenover Port-Arthur). De
laatste twee eischen moest Japan echter on
der den druk der mogendheden laten varen.
Want de vervulling van alle eischen zou
toen reeds van de Gele zee en van de Oost-
Chineesche zee practisoh Japansche binnen
zeeën hebben gemaakt. Toch was hetgeen
Japan bij den vrede van Sjimonosieki be
machtigde reeds een eerste en belangrijke
stap op den weg naar het groote rijksideaal,
waar meerdere op zouden volgen.
Een tweede stap in die richting n.l. was
hetgeen Japan eischte en verkreeg na den
oorlog met Rusland bij den vrede van
Portsmouth in 1905, te weten o. a. het vurig
begeerde schiereiland Liaotoeng met Port
Arthur, het gewichtige strategische punt in
de Gele zee, vanwaaruit de golven van
Liaotoeng en van Pe-Tsjili kunnen worden
afgesloten en dat de zeewegen naar het hart
van Noord-China (Peking-Tientsin) en naar
Mandsjoerije beheerscht. Tevens werd aan
Japan de controle (in 1910 omgezet in een
volledige annexatie) over het oude keizer
rijk Korea, bij uitnemendheid de opmarsch-
brug voor de Japansche legers naar China
toegestaan en de spoorwegen van Mandsjoe
rije vanaf Port-Arthur via Moekden tot aan
Tsjang-tsjoen toe aan Japan overgedragen.
Zoo ziet men omstreeks 1910 China, al
thans aan den buitenkant, door een Japan
sche steunpuntenketen in den vorm van een
balven cirkel omvat. Een omstandigheid die
den Westerschen mogendheden, welke al
lengs evenals Japan, zij 't dan ook zonder
uitgesproken bedoeling tot gebiedsuitbrei
ding, groote belangen in China hadden ge
kregen, met ernstige bezorgdheid vervulde
en waakzaam maakte. De vlootsterkten dier
mogendheden, met name die van Engeland,
vormden echter een te doorslaand argumeni
dan dat Japan z'n expansiepolitiek openlijk
kon voortzetten. Het was genoodzaakt te
wachten op een gunstige gelegenheid. Die
kwam vrij spoedig, n.l. tijdens den wereld
oorlog. toen de Westersche mogendheden,
geheel in beslag genomen door hun krijgs-
beslommeringen in Europa, zich verplichi
zagen al hun zeestrijdkrachten uit het Verre
Oosten naar Atlantischen Oceaan en Middel
landsche zee terug te trekken en Japan zon
der toezicht in den Pacific alleen te laten.
Naar behooren heeft Japan van dit
onbewaakte oogenblik
gebruik gemaakt Ten eerste verklaarde het
Duitschland den oorlog louter met het doel
om door de verovering van het Duitsche
pachtgebied van Kiautsjau (haven Tsingtauj
een belangrijk strategisch punt aan den in
gang van de Gele zee in handen te krijgen
en zich tevens daardoor den weg geopend te
zien naar penetratie in de achter dit pacht
gebied liggende Chineesche provincie Sjan-
toeng.
En ten tweede stelde Japan z'n berucht go-
worden 21 eischen aan China. Eischen, dib
een logische aansluiting vormden op alle
reeds eerder in vervulling gegane eischen.
Zij hielden hoofdzakelijk in, kwamen althans
practiscb neer op een sluiting aan de land
zijde van den hal ven cirkel van reeds geves
tigde Japansche steunpunten, eenerzijds via
Mandsjoerije, anderzijds via de centraal ge
legen prov. Sjantoeng en de meer zuidelijk
gelegen prov. Foekien. De inwilliging door
China van de 21 eischen konden o. a, Ame
rika en Engeland niet gedogen omdat daar
mee voor hen de deur die toegang geeft tot
China zou toegeworpen zijn. Onder hun druk
matigde Japan z'n eischen doch verkreeg
niettemin belangrijke voordeelen die latei
te pas zouden komen, in 't bijzonder met be
trekking tot Mandsjoerije.
agaWtaji
{.MAMDjSJO&'RyE
,JL
«KOEN
/j
t
VERKLARING
JAP. VLOOT BASIS
JAP. CEBlEO
6RFMS
STRATEGISCHE
SPooALyriEri
t SCHIER Elt. LIAOTOEMG
MCT PROV. kwamtoemo
2 GOLF VAN LIAOTOENG
3 GOLF VAN PE-TSJILI
PROV. SJANTOENG
TWEEDE KAMER
KOLONIËN GOEDGEKEURD
Kasvoorschotten Kon. Holl. Lloyd
Opzegging der steun-overeenkomst
Een echec voor minister Verschuur
HET CONTINGENTEERINGSWETJE
(Vergadering van 27 November 1931).
OVERZICHT
De Kamer had een niet gemakkelijke zaak
te behandelen met den minister van Arbeid
n.l. de kwestie der Ivas-voorschotten aan
den Kon. Holl. Lloyd, die in grooten finan-
cieelen nood verkeert en reeds door de
Regeering met kas-voorschotten geholpen
wordt in afwachting van een grondige reor
ganisatie en samenwerking met de Rotter
damZuid-Amerika Lijn.
In de overeenkomst daartoe had de Kamer
verleden jaar November bewilligd in dezen
zin, dat de desbetreffende overeenkomst
zou worden opgezegd, indien tegen 't einde
van 1931 zou blijken, dat het voortbestaan
der K.H.L. door reorganisatie-maatregelen
redelijkerwijs niet verzekerd kon worden
geacht
Dat uitzicht bestond echter niet. Intus-
schen was de Kamer-commissie van oordeel
dat de steunverleening niet zonder meer
kon worden stopgezet. Zij was echter wel
van meening, dat voortzetting alleen ver
antwoord kan worden geacht, wanneer een
financieele reorganisatie, als door de com
missie van advies bedoeld plaats heeft en
daaromtrent binnen enkele maanden vol
strekte zekerheid bestaat.
Een ingesteld onderzoek had daaromtrent
geen positieve zekerheid gebracht.
Op grond van een. en ander stelde de
commissie ten slotte aan de Kamer voor, als
haar oordeel uit te spreken, dat de over
eenkomst met de N.V. Kon. Holl. Lloyd,
aangegaan dd. 21 Aug. 1930, behoort te
worden opgezegd vóór of op 30 Nov a.s.:
dat het verleenen van kasvoorschotten aan
deze N.V. over 1932 slechts kan plaats heb
ben met behoud van de overige bepalingen
der loopende overeenkomst, onder voor
waarde, dat uiterlijk 31 Mei 1932 een voor
de regeering aannemelijke financieele reor
ganisatie zal zijn tot stand gekomen, waar
bij uit den aard der zaak tevens een rege
ling moet worden getroffen voor de reeds
verleende en eventueel nog te verleenen
voorschotten door het rijk (voor wat de
laatste betreft zal de vraag overwogen be
hooren te worden of en in welke mate zij
preferent zullen zijn), alsmede een overeen
komst verkregen is met de RotterdamZ.-
Amerikalijn, althans gebleken is, dat de
N.V. Kon. Holl. Lloyd harerzijds het rede
lijke heeft gedaan om de totstandkoming
dezer overeenkomst te bevorderen; .en dat
in afwachting van de vervulling dezer voor
waarden slechts een kasvoorschot voor 1932
zal kunnen worden verleend van de helft
van de som voor 1932 bepaald in de thans
van kracht zij"de overeenkomst
Minister Verschuur achtte het niet waar
schijnlijk, dat voor den genoemden datum
de reorganisatie haar beslag zou hebben
gekregen en wenschte daarom nog voor een
jaar de vrije hand.
Dat wenschte echter de Kamer-Commissie
niet, omdat ze daarin zag het onnoodig
langer voortgaan met het gooien van goed
geld naar kwaad geld niet alleen, maar
ook een terugkomen op hetgeen in Nov. '30
in de Kamer, in den vorm van een motie-
Brautigam, was besloten. De indruk scheen
te bestaan, dat de minister in 1930 niet ge
heel open kaart gespeeld had en nu pro
beerde te verkrijgen, wat de Kamer hem
indertijd niet heeft willen toestaan.
De heer Schouten trad op als woordvoer
der der commissie. Hij bezorgde den hals-
starigen minister benauwde oogenblikken.
De eenige die zich met een niet zeer sterk
betoog aan de zijde van den Min. schaarde
was de liberaal Dr. Vos. Veel zoden zette
dat echter niet aan den dijk.
Resultaat van het debat was, dat de
minister een gevoelig echec leed. Met 51
tegen 21 stemmen werd de conclusie der
commissie aangenomen. De tegenstemmers
waren 15 R.K. en de heeren Snoeck Henke-
mans, Lovink, Heemskerk, Beumer, Dr.
Vos en Wijnkoop.
De minister scheen zich de nederlaag nog
al aan te trekken.
We zullen ons nu mogelijk hebben voor
te bereiden op ernstige dingen met de
K.IT.L. Gebeuren die niet, dan zal zulks
ernstig getuigen tegen 's ministers verdedi
ging van zijn standpunt. Komen we er wel
voor te staan, dan is daaruit wel de con
clusie te trekken, dat de zaak onmogelijk
te houden was en wordt aan het Rijk min
stens een millioen bespaard.
Nadat deze strijd beslecht was werd be
gonnen aan het z.g. contingenteeringswetje
dat de strekikng heeft aan het Nederland
sche productieapparaat onder de huidige
abnormale omstandigheden zijn door buiten
landsche invloeden bedreigd bestaan te ver
zekeren door overmatigen invoer van bui
tenlandsche producten te beperken.
In dit streven zit iets sympathieks voor
ons bedrijfsleven, dat zijn binnenlandsche
markt door de voorgestelde maatregelen
kan zien verruimen.
In dezen geest uetuigden reeds een twee
tal R.K. sprekers hun instemming.
Te kwart over 4 werd echter het debat
onverwacht gestaakt.
Faute de combattants? In dit geval zou
dit dan beteekenen: bij gebrek aan inge
schreven sprekers.
Of is het een reactie op de dwaze nacht-
vergadering van Donderdag toen tegen 4
uur één Kamerlid stond te spreken, de heer
Wijnkoop, die de volgende spreker zou zijn,
luisterde en voorts slechts een minister en
een president in de zaal waren. En dat wil
men dan doen doorgaan voor een vergade
ring van het Nederlandsche parlement!
VERSLAG
Aan de orde was allereerst de
de begrooting
Deze werd aangenomen met 49 tegen 73
stemmen. Tegen: soc.-democraten, de communis
ten en de heer Floria Vos (Mlddenp.).
Kon. HolL Lloyd.
Vervolgens kwam aan de orde de conclusie
:ake de Kon. Holl. Lloyd.
„,j (AR) achtte het het
gesproken wordt
^Herinnerd werd
m'nister heeft'^zoo
d mogelijk
Indrukwekkende P.echtigheid op Oud Eik en Duinen
Den Haag, 28 November.
Gistermiddag is op de begraafplaats Oud
Eik en Duinen het stoffelijk overschot van
zuster S. G. Heidema aan de schoot der
aarde toevertrouwd. De belangstelling voor
deze droeve plechtigheid was buitengewoon
Behalve de hierna te noemen sprekers
merkten we o. m. op den voorzitter en oud-
vnorzitter der Gerei'. Ziekenverpleging
waarvan zuster Heidema directrice was
den heer H. Smitskamp en Ds. M. Schuur
man. em. predikant te dezer stede benevens
Ds C. J. van Binsbergen, Geref. predikant
te Loosduinen.
Voorts alle bestuursleden der Geref. Zie
kenverpleging en alle zusters; den heer J.
Gras, oud-directeur der Chr. Kweekschool te
Gorinchem; de Haagsche artsen Dr. J. H. G.
Krijger en Dr. J. Koetsier; den heer H. Oud
man, inspecteur van politie te Haarlem;
niej. J. H. Kuyper, oud-secretaresse der zie
kenverpleging en den heer A. Mastenbroek,
cud-voorzitter der Alg. Ned. Chr. Ambte-
naarsbond.
Bovendien hadden verschillende (vak)
oiganisaties afgevaardigden gezonden. Daar
van noemen we den heer H. van Oost, hoofd
bestuurslid van den P. C. B.; den heer Kooy
man uit Delft, voorzitter van den Bond van
Chr. Belastingambtenaren; de heeren A. van
Driel (Haarlem) en L. Vermeulen (Den
Haag), respect voorzitter en secretaris van
den Chr. Ambtenaarsbond; de heeren S. v.
Erk en H. C. J. Vermeulen, beiden van de
afdeeling Amsterdam van dezen bond; de
heeren J. B. TI. Grotenhuis en F. Eikerbout
van den Chr. Metaalbewerkersbond en mevr.
G. Janssen-Gillebaard van de Haagsche al-
deeling van den Ned. Christen-Vrouwen
bond.
De diaconie der Geref. Kerk van Den
Haag-West was vertegenwoordigd door de
heeren L. Cusell en F. Smit.
Nadat door Ds. W. van 't Sant, predi
kant der Geref. Kerk van Den Haag-West,
in de Geref. Ziekenverpleging een rouw
dienst was geleid, waarbij deze sprak naar
aanleiding van 2 Tim. 4 6—8, arriveerde
omstreeks 3 uur de stoet, bestaande uit een
aantal rijtuigen en auto's, op den dooden-
akker.
In de rouwkapel, die spoedig geheel ge
vuld was, werd het eerst het woord gevoerd
door Ds. van 't Sant
Spr. wees op het ontroerende van het
oogenblik. Wat deze zijde van het graf be-
treft, staan wij bij hot einde van een kort
schotten worden opgezegd, tenzij voor 31
mei een aannemelijke oplossing la verkregen
(oorspronkelijk had de commissie voorgesteld
van den minister, met de kasvoorschotten door
^D^heer WIJNKOOP (Comm.) wenschte geen
cent te besteden voor steun aan de reddelooze
K. H. L.
De heer GOSELING (R.IC) had bezwaren te
gen 's ministers voorstel en ook tegen dat nu
de oommisste. HIJ zou er de voorkeur aan geven
de bevoegdheid tot opzegg-ing in de "leilwe
overeenkomst op te nemen tot 31 Mei 1932, t~«-
VERSCHUUR dank
den heer
de sobere wijze, waarop hij deze
netelige aangelegenheid besproken had.
nmtren* financieele reorganisatie heeft de
schriftelijke zekerheid. Zij achtte
ar voorstel verantwoord. Maar de
iver eenkomst
tomst opzeggen
t den minister
mogelijk, 'n i
Minister Verschuur
heit aanvaarden Is on
zienlijk bultenlandsch crediteur
i'mllMoen schortte zijn vordering op op
grond van de geldende overeenkomst Inzake
kas voorschotten. Gaan we die veranderen, dan
loopen we het resioo, dat deze maatschappij
haar vordering actief maakt en dat risico wil
de minister niet loopen. Daarom kan hij het
voorstel der commissie niet aanvaarden.
Opzegging der overeenkomst acht de minister
ook niet oirbaar, omdat de buitenlandsche cre
diteuren mochten verwachten, dat de finan
cieele overeenkomst pas over 2 Jaar haar be
slag zou krijigen.
Aanvaarding van het oon
het einde van de K. H. L b<
De heer SCHOUTEN repliceerde. HIJ betoog
de. dat de rede van den •-
we nog een vol Jaar aan
der Kamer van Dec. 1930 beschaamd, nl. dat
de motie-Brautlgam zou worden geëffectueerd.
Die motie wensobte Juist te voorkomen, dat we
nog een vol jaar aan de K. H. L vastzaten. De
commissie wil nu de financieele reorganisa-.lo
de K. H. L. bespoedigen. Er moet zekerheid
we geen goed geld naar kwaad
lissle-voorstel znl
komen, willen we gee
./klaarde nogmaals den weg
commissie onmogelijk te kunnen betreden.
De K. H. L. zou er in de grootste moeilijkheden
mee komen; omdat de groote buitenlandsche
vordering aotietf zou worden. Durft men dat
aan? De bevoegdheid om op te zeggen is er,
geval is he>t niet oirbaar er ge-
bep»TKlng van
Contingenteeringswet.
De heer AMENT (R.K.) zag als groot voor
deel van het ontwerp, dat de binnenlandsche
markt verruimt door oontingeerlng van den
buliteniandsohen import. Onze export zal dun
kunnen verminderen, waartoe ook overigens het
buitenland ons reeds dwingt. Omtrent de uit
voering der wet worden een aantal vragen ge
steld.
De heer VAN HELLENBERG HUBAR (R.K.)
Gevraagd werd of c
de wet en
i wet gebruik zal
ng dat van een maken. HIJ heeft er zich niet bepaald over uit-
jortbestaan der maat gelaten. Maar men rerlleze de werking dei
happlj geen spraitoTarwewet niet uit het oog. Het Nederlandscht
i tenzij binnen kor-1 volk moet zooveel mogelijk binnenlandsche
n tijd een flnan- tarwe gebruiken, maar daarmee Ie In strijd het
leele reorganisatie vrij laten van den invoer van Belgisch brool,
,3 de.commissie niet zonder tarwe. De invloed van de Tarwewet be-
duldelljk, waarom de teekent voor don broodprijs 3 1 cent per brood,
alnister hot stand- Daarom is het redelijk de wet te gebruiken voor
unt der commissie contln.genteering van den breodlnvoer.
ilet deelt De beate i Te kwart over 4 werd vergadering ver-
«- -"-j* deldaag-d tot a.6. Dinsdag.
maar rijk leven, dat gekenschetst kan wor
den in twee woorden: strijd en overwinning.
Spr. wil slechts een woord spreken als be
stuurslid van de Geref. Ziekenverpleging en
als wij kpredikant. Spr. herinnerde er aan
hoe hij de overledene voor twee jaar op een
stormachtigen avond in November, toen zij
terugkeerde tot haar vroegeren werkkring,
bij de begroeting tocwenschte dat haar ver
blijf in het teekon van storm niet staan
mocht. Het is niet hier de plaats om in bij
zonderheden af te dalen. Maar spr. kan wel
zeggen, dat er wind en storm geweest is,
maar er door Gods genade gekomen is de
rustgevende kracht en de krachtgevende
rust. Zuster Heidema heeft te strijden gehad
tegen ziehzelve en tegen de buitenwereld.
Door strijd heen heeft God zuster Heidema
een plaats gegeven bij allen die aan de zie
kenverpleging verbonden zijn. Ook in het
hart van dc kinderen der dagverpleging.
Het bestuur gedenkt met warmen dank al
les wat zuster Heidema voor de ziekenver
pleging gedaan heeft. Hoe gaarne had het
bestuur zuster Heidema in het nieuwe ge
bouw, dat mede naar de plannen van zuster
Heidema verrijzen zal, binnengeleid.
Zuster Heidema kende soms veel strijd,
maar overwinning is wat boven alles uit
blinkt. Veel vooroordeel, veel misverstand,
veel teleurstelling en veel tegenslag, maar
bovenal ziehzelve hoeft de overledene over
wonnen en dat alles niet in eigen kracht,
maar door het eeuwig welbehagen Gods.
De familie stond er op dat geen bloemen
haar baar en graf zouden bedekken, maar
wel vond zij goed dat het bestuur een palm
tak neerlegt.
Als wijk-predikant wilde spr. hier een
woord aan toevoegen. Veel heeft spr. met
haar gesproken en veel liet zij zien van den
binnenkant haars levens. Het meeste is te
intiem om het anderen te zeggen. Maar spr.
mag niet verzwijgen hoe zij, die als een
krachtige figuur zich openbaarde, klein was
voor God. Zij kende haar zonden en gebre
ken en deze ziel heeft veel geworsteld om
doorwerking van de reformatie des H. Gees-
tes in vernieuwing naar Gods beeld. Na haar
zware operatie in het voorjaar smartte haar
bij herstel, dat zij weer moest strijden tegen
ziehzelve en tegen het lichaam der zonde.
Een allen beschamende ootmoed! Spr. dankt
zijn God voor de verkwikking die dit ziek
bed hem heeft geschonken. Het was schier
altijd een ontvangen in plaats van geven.
Zij was rijk in het rusten in het offer van
Jezus Christus. De ouders mogen zich nu
troosten dat hun kind rust in het Vaderhuis.
Hierna zongen de aanwezigen Psalm 6S 2,
waarop wethouder Mr. S. de Vries Czn.
een kort woord sprak.
Hoewel hij als oud-voorzitter der Zieken
verpleging zuster Heidema slechts een jaar
had meegemaakt, zeide hij haar niet meer
te zullen vergeten. Zij zal in m'n herinne
ring blijven voortleven, aldus spr. Haar ge
dachte blijft ook bij mij in zegening. De
Geref. Ziekenverpleging heeft door haar
heengaan een gevoelig verlies geleden, doch
het stemt tot vreugde te mogen zeggen, dat
zij voor velen, die met haar in aanraJting
kwamen, tot zegen geweest is.
Spr. eindigde met de woorden: Zalig zijn
de dooden die in den Heere sterven.
Volgende spr. was Dr. B o 1 a n d, die sprak
namens den Gem. Gcneesk. en Gezondheids
dienst Ook deze liet zich zeer waardeerend
uit over den arbeid, welke door zuster Hei
dema werd verricht. Zij was een persoonlijk
heid. Behalve groote intellectueele gaven
bezat ze een groot hart, waardoor het verlies
des te grooter moet worden genoemd. De
samenwerking tusschen de Gezondheids
dienst en de Ziekenverpleging was, dank zij
haar houding, altijd uitstekend.
Zuster Heidema, hier is uw arbeid afge
sneden. Uw loon zij in den Hemel!
De heer H. A m e 1 i n k, secretaris van het
C. N. V., voerde het woord uit naam van de
geheele Chr. Vakbeweging. Deze wees er op,
hoe de thans ontslapene steeds blijk had ge
geven van ontferming over de sociaal zwak
ken. Sterk was haar rechtsbewustzijn, al
haar werk verrichtend in het licht Gods.
Spr. somde vervolgens verschillende van
haar werkzaamheden op, waarvoor we ver
wijzen naar ons blad van 25 November en
zeide ten slotte, dat het C. N. V. haar nage
dachtenis steeds in eere zal houden.
Laatste spreker was de heer A. v. D r 1 e 1,
voorzitter van den Alg. Ned. Chr. Ambte
naarsbond, die memoreerde, hoe vroeg reeds
bij zuster Heidema het godsdienstig en so
ciaal gevoel ontwaakte. Als christenvrouw
voelde ze de roeping, op te komen tegen de
moderne en neutrale vakorganisaties. Haar
leven was vol strijd; het was voortdurend
een op- en neergaan, maar God is haar ge
nadig geweest.
Stiene, zuster Heidema, tot weerziens!
Onder de weemoedig aandoende orgel
klanken van Gez. 187 werd de kist naar de
groeve gedragen m neergelaten, waarop op
uitdrukkelijk verzoek van de thans ontsla
pene Ds. van 't Sant Jes. 12 las, haar lie
velingshoofdstuk, dat haar zoo vaak ver
troosting schonk.
Door de bijkans 80-jarige vader, Ds. R.
Heidema, em. predikant te Soeatdijk,
werd ten slotte een dankwoord gesproken.
In de eerste plaats aan God voor het vele,
wat Hij in hun dochter had geschonken,
voorts aan de sprekers, de afgevaardigden
dpr verschillende corporaties en allen, die
van hun medeleven hadden doen blijken.
Moge haar leven, aldus spr., ons allen een
Radio Nieuws.
Morgenwijding.
AG 29 NOVEMBER
M.). N.C.K.V. 8.309.3
Geref. Kerk.
,.'k Sla d' oogen
I Zingen: fsalin 84 l
ukas 17 11—13. 5 Eer-
6 Zln.gen: Psalm 68
Orgelbespeling door dei
i Zegen. 4 AposLolis
egging. 13 Zingen
irgelspel.
.\a beëindiging v
riide muziek.
BLOEMEN'DAAL (245.9
;elte der prediking. 12 Daj
der Ned. Het
t de Geref. Kerk. In belde
oud-GodsdlenstonderwIJ-
TiJdseJn. 11—
mei. J. C. M.
-dt: „Op
n. 11.30-
.2.30—1:45 Orgel
Spreker: de heer J. J. Ie Clet
ulntje vóór de
la. vrijheid'-.
onlng", door den heer A. J.
n. 3.15—3.45 Gramofoon. 3.15
ader. 4.— Tijdsein. 4—5 Zie-
■n door Ds. A M. Boe yin ga,
te Haarlem. Muzikale mele-
mej. C. de Jager, zang; Fr.
Borgens. hobo:
len, plano. 6.156.45 Vi
Spreker: de heer C.
werp: „Een paar schoe
(de H.O.V.), o. 1.
—7.45 Lichaamsoef*
nofoon. V.P.R.O. 10.— Mor
R.A. 10,15 Voordracht 10.30 M
i-dracht. 11.15 Muziek. 11,40 Voordracht 12.
- Verzorging
2.45 Stijn Stre
der. 2.30
dt eigen
hooitijd. 5.—
ïrk. 3.30 Gramofoc
Het Paleis-Raadhuis-^
7.Concert 8.Het
ANTI-RADIO-STÜRINGSDIENST
TE ARNHEM
Ook te Arnhem is een radio-anti-storings-
dier/st, uitgaande van het A.V.RA Actie
Comité opgericht. In een gehouden demon
stratie van anti-storingsmiddelen door de Phi
lips fabrieken te Eindhoven, is tot de defini
tieve oprichting van dezen dienst besloten.
De stad is in wijken verdeeld, in elk waar
van een adviseur is geplaatst, by wien ieder
klachten omtrent radiostoring kan indienen,
terwijl een' technische commissie, bestaande
uit een drietal ingenieurs, door middel van
een storingskoffer de storingen kunnen op
zoeken.
ECHTE FRIESCHE
HEEREN BAAI)
20-50 cl. perons^
u. worJrüsdi-Ajjsdcatrk cn. Kop&wtrk-
O Vader, dat Uw liefd' ons blijk;
O Zoon, maak ons Uw beeld gelijk;
O Geest, zend Uwen troost ons neêr;
Drieëenig God, U zij al d' eer.
Na het zingen van Psalm 89 9 werd van
wege de Ziekenverpleging een palmtak op
het intusschen afgedekte graf gelegd.
Op indrukwekkende wijze kwam hiermede
het einde van de laatste eer, aan een groote
vrouw bewezen.
DE LANGSTE OOREN
oploeaing ia, dM
Het konijn met de langste ooren op de twaalfde internationale ten'oonsteUtrdie thans
dcor de Rotterdamsche Pluimvee' en Konijnenvereenlging op Nenijto-tcrrcin gehou
den wordt. Dit exemplaar, waarvan de heer Hamaker uit Haarlem eigenaar is, behoort
*ot Je er zeldzame exemplaren en verwierf een eerste prijs.
