r\^mV]inJaa<
et Communisme in de Practijk
De affaire-Kafzenellenbogen
Nabij het Macedonische front
DINSDAG 24 NUVLMBtK 1ÜS1 DtKUt BLAU rrtu. 11
Nadruk verboden
Obi ctieve mededeelingen en critische beschouwingen
HET LAND DER CONTROLE.
Ree lang heeft de praktijk van hun
ïiewin' den sowj et-heers chers geleerd,
het u geven van bevelen niet de minste
waart 1 heeft wanneer niemand zich aan die
hevelt i stoort en er geen mogelijkheid be
staat i ni na te gaan of die bevelen worden
opgevolgd. Vandaar de tallooze mislukte
pogingen om een organisatie te bedenken,
waarbij gecontroleerd kon worden wat er nu
precies geschiedde. Wij ziin zoo vrij deze
pogingen tevergeefs'te noemen nu zij voor
lopig afgesloten zijn met' het instituut
d r co imissie van uitvoering bij den raad
ya'i volkscommissarissen, die moet nagaan
wat er van het nakomen tier onophoudelijke
lawine van bevelen terechtkomt. Deze opper
ste commissie heeft nu het systeem inge
voerd, dat gretig wordt nagevolgd, om per
sonen verantwoordelijk te stellen. „Kame
raad zoo en zoo wordt persoonlijk verant
woordelijk gesteld voor het leveren binnen
veertien dagen van de nnodige bouwmate
rialen", dat is de typische wijsheid, waartoe
deze commissie zich opwerkt en waarin zij
navolging vindt bij alle andere organisaties,
die bevelen hebben uit te deelen, hetgeen er
niet weinige zijn.
Zoo wordt er van boven tot onder gecon
troleerd, steeds maar weer nagegaan, of
alles precies zoo geschiedt als is voorge
schreven. Het spreekt vanzelf, dat dit stelsel
moet voeren tot den geest van spionnage er
Verdachtmaking, waarover de oud^hoofdbe-
ambte van de sowjet-handelsvertegenwoor-
diging te Parijs onlangs een boekje heeft
opengedaan.
Het controleeren is in de sowjet-unie een
beroep geworden; de controle-commissie der
communistische partij is verbonden met het
volkscommissariaat voor inspectie. Het is
leen organisatie met vele tienduizenden be
ambten, verspreid over het geheele land, die
speciaal stelselmatige controle ten deel
heeft. Daarnaast bestaan echter nog veeltmeer
toevallige, tijdelijke controle.urs, leden van
'diverse commissies, die op onderzoek uit
trekken in bijzondere gevallen.
Zulke commissies bewerken nu het plat
teland; zij gaan na of al het mogelijke graan
wel is afgeleverd, of er niet te veel is
achtergehouden. Zij hebben daarbij geen en
kelen grondslag voor hun beslissingen als
hun eigen opvattingen en vermoedens. In
de suikerdistricten ontdekken gulke commis
sies, dat een vierde van da bieten niet uit
den grond is gehaald, vermoedelijk omdat
het stukloon per Hectare wordt berekend en
het te begrijpen is, dat arbeiders een zoo
hoog mogelijk loon willen verdienen. Zij
laten den grond voor de tweede maal om
graven om het restant der bieten eruit te
halen. En kameraad Andreef, de nieuwe
Volkscommissaris, de transportdictator, die
op zijn tftalinsch de spoorwegen zal gaan
organiseeren, heeft ook al zijn commissies
uitgezonden, welke gruwelijke dingen aan
het licht brengen, n.l. dat de officieel? ge
gevens, die een rooskleurig beeld geven van
de toestanden en de nauwgezetheid, waar
mede men de voorschriften van hoogerhand
opvolgt, gelogen zijp.
Op deze wijze kan men doorgaan. Hebben
Öeze controleurs het bij het rechte eind? Ook
zij zijn slechts sowjet-menschen, die er blijk
baar op uit zijn allereerst hun superieuren
tevreden te stellen. Ergo moeten zij bij hun
controles veel misstanden ontdekken, en
allicht de zaken wat al te zwart voorstellen.
Dan gaat er een nieuwe commissie van con
troleurs heen, die het werk der eerste con-
'troleurs nog eens moet nagaan, en op die
wijze kan het spelletje nog een heele poos
Worden voortgezet.
Er wordt thans wel geklaagd over het
gebrek aan arbeidskrachten, maar voor der
gelijk werk heeft men steeds menschen in
overvloed beschikbaar. Bij een stelsel, dat
tracht alle maatregelen, tot de kleinste toe,
door dwang en bindende voorschriften door
te voeren, kan controle natuurlijk nooit ont
breken, maar het groeft wel meer en meer
juit tot en onmogelijke uitwas.
HET 'WINKELBEDRIJP.
Het gaat met de verlaging der prijzen in
Öe „vrije" winkels niet zoo gemakkelijk als
het is voorgesteld in de bevelen van hoo
gerhand. Verschillende dezer winkels heb
ben den verkoop gestaakt omdat zij niet
Weten iot welke prijzen zij mogen gaan en
omdat rij niet van zins zijn hun voorraden
met verlies van de hand te doen. Imimers,
werken zonder verlies is ook een van de
grondln ginselen van den sowjet-handel, en
zoo" s dat gewoonlijk het geval is heeft
de reg' iring weer eens bevelen uitgegeven,
die he t onmogelijk maken andere voorschrif
ten na te komen.
zelfden geest doortrokken is als die in an
dcre landen.
Deze geheele kwestie heeft echter de z.g.
vrije prijzen meer naar voren gebracht, dui
delijk bewezen, dat hierbij geen sprake is
van particulieren hande.-, maar dut de on
behoorlijke winsten m de staatskas vloeien.
Zij fcpvestigt ook het fet, dat een goot deel
der arbeiders niet genoeg heeft aan de ge
rantsoeneerde produkten, maar op deze vrije
producten is aangewezen, ondanks de bui
tensporige prijzen. Hoe hoog die prijzen zijn
wordt nu medegedeeld aan de hand van
een officieel onderzoek uit Charkof, gepu
bliceerd in de Izwestia van 11 November.
Hierbij hebben wij derhalve officieele ge
gevens over de prijzen in de officieele vrije
of commercieele staatswinkels. Medegedeeld
wordt, dat melk 1 roebel per liter kost, kaas
2,20 roebel per Russische pond van 400 gr.
en koeienvleesch 6 roebel per kilo kost.
Prijzen dus, waarbij geen arbeidsloon
iemand in staat stelt ook maar eenigszins
in zijn behoeften te voorzien.
Toch schijnt men plannen te hebben die
vrije prijzen en vrije markten grootere be-
teekenis geven dan tot nu toe. Reeds is
gehouden, de reserves zijn gevormd
leden datgene hebben ontvangen, dat zij
voor zich en hun gezin, mitsgaders hun vee
noodig hebben. In ieder geval staat thans
vast, dat de boeren dit overschot, indien het
bestaat, tegen de zeer hooge vrije prijzen
mogen verkoopen en daardoor dan ook in
de gelegenheid worden gesteld de hooge
prijzen der vrije winkels te betalen voor
kleeding, schoeisel, gereedschappen, enz.
Evenals zulks in andere landen het geval is
ziet Rusland derhalve den eenigen uitweg
in een soort inflatie, waarbij het prijspeil
tot c.a. het drievoudige van thans wordt
opgschroefd, terwijl loonen en salarissen
natuurlijk veel minder omhoog gaan.
Ongetwijfeld zal dit een belangrijke verbe
tering veroorzaken in de verzorging der
bevolking met de noodzakelijkste levens
behoeften. Want het stelsel der rantsoenen
ring en gedwongen verdeeline brengt de
gruwelijkste bureaucratie en onrechtvaar
digheid met zich mede. Zoo blijkt thans, dat
iedere plaatselijke coöperatie voor het cen
trum lijsten moet invullen, in totaal 222
stuks per jaar, met de meest verschillende
gegevens, terwijl alleen voor vecteeltpro-
ducten, die de coöperatie inkoopt, elke 10
dagen een lijst met 805 vragen moet worden
beantwoord. Geen wonder, dat men het mo
gelijk acht, alleen op het personeel van de
centrale der coöperaties 400 millioen roebel
per jaar te sparen, o.a, door de uitbreiding
van den vrijen handel.
vastgesteld, dat de collectieve boerenbedrij- Deutsche Bank und Diskonto-Gesellschaft
ven eigen winkels mogen oprichten, waarinaan Katzenellenbogen verstrekt hadden. De
zij hun producten tegen vrije prijzen te koop j geleden verliezen door aandeelenkoop be-
kunnen aanbieden; hetgeen natuurlijk wil dragen ongeveer 45 millioen mark. De hee-
zeggen de landbowproducten, die nog over ren van het directorium, die zich met Kat-
zijn, nadat de staat zijn inzameling heeft zenellenbogen thans moeten verdedigen, be-
1 weren, dat zij niets anders gedaan hebben
dan de groote bankondernemingen en dat
zij door deze officieele medewerking vol
komen gedekt zijn in hun handelingen.
Mocht deze opvatting juist zijn. dan zullen
dus ook de voornoemde bankdirecteuren aan
een verhoor onderworpen moeten worden.
Al deze hoogst bedenkelijke feiten werpen
een scherp licht op
het zakelijk beleid
in groote ondernemingen van gevestigde
reputatie, zij teekenen voor ons duidelijk't
zakenlevenzooals dat de laatste jaren
VAN ONZEN DU1TSCHEN CORRESPONDENT
NIEUW. GROOT SCHANDAAL
PROCES
HOE MEN ZAKEN DRIJFT!
naam doet u denken aan een roman
Hermann Su<dcrmann maar het is
geen roman, het is bittere werkelijkheid: de
directeur-generaal van de Schultheiss-Patzen
hofer brouwerij, Ludwig Katzenellenbogen
werd op initiatief van den rechter van in
structie gearresteerd, uit zijn voorname wo
ning in de Rauchstraese, in de buurt van het
Nederlandschè gezantschap overgebracht
Moabit in het huis van bewaring. Ter
zelfdertijd werd het vooronderzoek gelast
van de vier andere directeuren der brouwerij,
Dr. Walter Soderheim een broer van Kurt
Soderheim, den directeur der Commerz-
bank-Rudolf Funke, president van den Duit-
schen brouwerij enbond, Ernst Kulmay en
Erich Penzlin wegens strafbare handelingen
op commercieel gebied. Katzenellenbogen
wordt nog afzonderlijk beschuldigd van frau
duleuze handelingen ten nadeele van de brou
werij. Tijdens het verhoor verraste de rech
ter den beklaagde met de mededeeling, dal
hij wegens gevaar van ontvluchting zijn
arrestatie had gelast. Hem werd nog de ge
tegenheid geboden gijn advocaten Rudolf Dix
en Asoh, alsook zijn edhtgenoote van deze
plotselinge arrestatie op de hoogte te bren
gen, waarna de wachtmeester der justitie
den verdachte naar de gevangenis bracht.
Het behoort tot de
degeneratio van onzen tijd
dat opzienbarende processen in de toonaan
gevende pers opvallend uitvoerig met den vol
der beschuldigden worden beschre
ven. Sedert enkele weken verslindt Berlijn
het schandaal proces der gebroeders Sklarek,
hooren we Leo en Willy tekeer gaan tegen
de vroede vaderen, die op kosten van de
leveranciers der rijkshoofdstad in weelde
baadden en zullen we deze week nog eens
het twijfelachtig genoegen hebben, dat do
voormalige eerste-burgemeester van Berlijn
Böss, die zich metterwoon in Zehlen-
dorf gevestigd heeft als getuige moet
voorkomen.
Reeds de naam Katzenellenbogen doet
eenigszins zonderling aan, want men be
grijpt niet goed, wat een kat met ellebogen
uitstaande heeft. Het lijkt een spotnaam,
zooals Schluckebier, Warteinweil, Nacktge
boren, zooals die vooral in Neder-Saksen
wel voorkomen. In werkelijkheid is het
echter de naam van een klein plaatsje in
Hessen-Nassau: Katzenelnibogen en werd de
voornaam der dorpsbewoners vroeger wel
met den plaatsnaam verbonden, bijvoor
beeld Herman uit Katzenelnbogen. Theo-
dor Körner heeft het komische effect van
dezen naam verwerkt in zijn „Gouvernante"
hij schreef reeds Katzenellenbogen. De
oudere en waarschijnlijk oorspronkelijke
Var minder belang is het, hoe de sowj et-benaming luidde Chatti Melibocus dat wil
feuton feiten dit alles in orde zullen maken,
wie er nu weer ontslagen of in de gevan
genis gezet zal worden wegens het niet
opvolgen van bevelen, enz. Dat diverse
winkels op de bevelen van het prijzencomité
hebben gereageerd door gauw nog even voor
1 Nov. verschillende prijzen te verhoogen en
zoodoende na die termijn met de prijsver
laging op het oude peil terug te komen, be
hoeft ons niet te verwonderen. Het bewijst
alleen, dat de sowj et-kleinhandel met den
zeggen, de melibocus der katten. Het hoog
ste pu#t in den Odenwald voert nog heden
den naam Melibocus, maar de Katten heb
ben er plaats moeten maken voor de Hessen
De recht.er van instructie schijnt over
tuigd te zijn van de collectieve verant
woordelijkheid der vijf directeuren. Ludwig
Katzenellenbogen staat dus straks niet als
de eenige zondebok terecht, al moet hij
door zijn vooraanstaande positie bij het
concern als de hoofdral In dit droevig
drama beschouwd worden. Beweerd wordt,
dat
de kring der verdachten
steeds grooter gaat worden, dat ook de
veelgenoemde bankier Jakob Goldschmidt
van de Danatbank, Friedrich Reinhart van
de Commerz-und Privatbank en niemand
minder dan dr. von Strauss van de Deut
sche Bank und Diskontogesellschaft aan een
verhoor onderworpen zullen worden!
De
doortastendheid der Justitie
is in dezen wel gemotiveerd, want zware
beschuldigingen worden tegen Katzenellen
bogen en zijn vier mede-directeuren uitge
sproken. Met overleg en systeem werd de
financieele positie van het concern gunsti
ger voorgesteld dan zij was. De Nederland-
sche maatschappij „Nutria" werd door de
directie als een „Schiebebahnhof" benut.
Vorderingen van het Schultheiss-concern
ten opzichte van de Nutria vond men in de
Schultheiss-balans als bankconto genoteerd.
Verzwegen werd de finantieele hulp van
meerdere groote bankondernemingen waar
door menigeen tot het aankoopen van aan-
deelen verleid werd, wat hij bij betere ken
nis van zaken allicht niet gedaan zou heb
ben. Voorts heeft de Effecten-Consortium-
Maatschappij, die als een particuliere onder
neming van Katzenellenbogen beschouwd
kan worden, diens verplichtingen wegens
het koopen van aandeelen voor haar reke
ning moeten nemen, waardoor aan het con
sortium schade berokkend werd. Vooral dit
feit schijnt tot de arrestatie den doorslag
te hebben gegeven. Deze effectenonderne
ming had ten doel, de machtsverhoudingen
in het consortium te regelen. Bij de oprich
ting werden 6 millioen rijksmark Schult-
heiss-aandeelen opgebracht. 3 millioen van
Katzenellenbogen, 2.5 millioen vah de brou
werij en 0.5 millioen mark van den direc
teur dr. Walter Sobernheim. Voor deze aan
deelen werd vooralsnog geen koopprijs be-
betaald. Later ontving het effecten-consor
tium nog 6 millioen mark in Schultheiss-
aandeelen, waarvoor ditmaal een koopprijs
van 200 pet. werd berekend. Van deze
nieuwe actiën vielen er 3 millioen op Kat
zenellenbogen, 2.5 op Schultheiss
EEN MILLIOENENWERK
De nieuwe electriciteitscenlrale te Rotterdam
nadert haar voltooiing. Hierboven een kijkje
van den zijgevel van het hoofdgebouw.
schering en inslag is en maken het begrij
pelijk, dat buitenlandsche ondernemingen
slechts aarzelend op financieele voorstellen
ingaan.
Scherpe critiek wordt door zakenlui uit
geoefend op de vrijlating van Katzenellen
bogen, ook al wordt deze aan strenge con
trole onderworpen en gelooft men niet aan
zijn ontvluchting. Onder de tegenwoordige
omstandigheden zulten eronder de zakenlui
die om dc een of andere reden met de
justitie in aanraking gekomen zijn, stellig
zeer weinigen zijn, die zulk een hooge
cautie kunnen opbrengen en men vraagt
zich af. waarom in dezen met Katzenellen
bogen een uitzondering gemaakt wordt. De
officier van justitie schijnt het in dezen
aipnjjsui uba jajqoaj uap jam su9A\nojj
niet eens te zijn en het is niet uitgesloten,
dat de verdachte reeds dezer dagen weer
van de Rauchstrasse naar Moabit gebracht
zal worden.
Berlijn, 19 November 1931.
Gemengd Nieuws*
AUTO OVER DEN KOP GESLAGEN.
In de Van Woustraat te Amsterdam na
derde een taxi, die in de richting van de
Stadhouderskade reed, de Govert Flinckstraat,
toen uit deze straat een particuliere auto
0.5 op I kwam uit de richting van den Amsteldyk naar
dn* Soderheim. Het feit," dat de prijs in het J de 1ste Sweelinckstraat. De taxichauffeur zae
geval-Katzenellenbogen direct betaald werd,pas op het laatste moment den wagen
vastgesteld, dat het effecten-consortium als
vergoeding voor de 3 millioen Katzenellen-
bogen-actien 3 millioen rijksmark-vorderin
gen voor haar rekening genomen had, die
de Eidgenössische Bank in Zürich en de
voor den hoek te remmen en gooide het stuur
naar links. De taxi had zulk een snelheid,
dat het voertuig over den kop sloeg. De
chauffeur moest met een kuitbeen-fractuur
naar het Ned. Isr. ziekenhuis worden vervoerd
VLUG KOKENDE HAVERMOUT
DE SUPERIEURE KWALIltU EUsT NILiS mEtR
DAAR DE PAKKEN EEN VEEL GROOTER
INHOUD HESBEN DAN ANDERE MERKEN
wat Wils.
EEN MODERN SPROOKJE
In een stoffige zaal van het statige mu
seum hing een schilderij, waarop een
lachende caiveJiier ten voeten uit ston.l
afgebeeld. Het was een man in de kracht
van zijn leven, met rood getint gelaat en
schitterende oogen. Zijn voeten, gestoken
in geel-lede ren kaplaarzen, stonden stevig
op den grond geplant; hij droeg een blau
we broek en een wambuis van dezelfde
kleur, versierd met een uitgeschubden,
witkanten kraag, waarop zijn donkere lok
ken afhingen. Op zijn linkerheup glom het
gevest van een degen, zijn rechterhand
hield 'n breedgeranden, bepluimden hoed.
Tal van geslachten van bezoekers, wa
ren langs hem heengetrokken, had hij ge
monsterd met zijin eenigszins critischen
glimlach.
Met verwondering had hij opgemerkt
hoe, geleidelijk, het hoofsche en zwierige
uit de manieren verdween, tegelijk met de
strikken en linten van de heeren-costu-
mes, terwijl de kanten kragen ineen
schrompelden.
De veranderingen in de dames-mode
waren zoo talrijk geweest, dat onzei cava
lier zich slechts enkele „mijlpalen" kon
herinneren: de hoepelrokken maakten
plaats voor het oostuum met z'n slanke
lijnen; de pijpekrullen werden opgevolgd
door het „dotje". De laatste jaren had hij
de ontwikkeling der mode met meer waar-
deering gadegeslagen. Het page-kopje en
de zijden kousen vond hij lang niet onaar
dig.
Alleen het uniform der suppoosten ver
anderde niet
Wanneer het museum gesloten was, ver
veelde de cavalier zich buitensporig. Ten
slotte werd hem de verveling tot zulk een
ondraaglijke kwelling, dat luj besloot een
wandeling te gaan maken-
Op een zoelen voorjaarsavond stapte de
cavalier uit zijn breede zwarte lijst. Hij
was wat stijf van het lange staan en liep
eerst wat in de zaal heen en weer, oni
zich de beenen wat lenig te maken. De
spiegelgladde vloer bood hem een prach
tig oefenterrein.
Toen stapte hij de trap af, neuriede een
liede-ke van Bredero, kwam in de groote
hall en vond natuurlijk de voordeur ge
sloten. Doch dit was voor hem geen be
zwaar: hij ontsnapte door het sleutelgat.
Buiten begon de schemering langzaam
te dalen. Met volle teugen ademde de ca
valier de frissche avondlucht in. Hij wan
delde langhaam voort, onopgemerkt door
de menschen, die hij zei f echter wel kon zien.
De drukte versufte hem, hij bespeurde
tal van dingen, die vreemd voor hem wa
ren, de nieuwe indrukken stormden op
hem in en vermoeiden hem.
Wat hem het meest verbaasde, was, dat
hij geen paarden zag.
Wel zag hij wagens, die vanzelf reden
en hij gluurde door de raampjes naar'bin
nen om te zien, of daar het paard soms
verborgen was, doch hij keek telkens in
lachende vrouwenoogen en dat verwarde
hem. Ook bespeurde hij groote karossen,
die aan een beugel, langs door de lucht
gesprannen draden, voortgleden over ijze
ren banden, doch ook hiervoor waren geen
fiere rossen gespannen. Hij zag menschen,
die zich sinel voortbewogen op een soort
van hooge tabouret op twee wielen, van
voren schitterde een stalen stuurstang.
Onze cavalier liep door drukke, lichte
winkelstraten en het scheen hem toe, dat
hij door schalkameas wandelde. Nergens
zag hij een kaars of olielampje branden en
toch glansde overal een helder licht Maar
de bron ervan kon hij vaak niet ontdek
ken. Het -leek wel, of men overal de be
schikking had over eigen zonnetjes.
De wandelaar begon dorstig te worden,
hij liep dus een groote taveerne binnen be
gaf each regelrecht naai het buffet en nam
van een welvoorzien blad een grooten roe
mer wijn. Het simaakte hem als nec'ar.
Hij zette zich voldaan neer op een Ieegen
stoel, luisterde naar de muziek, die door
de gansche ruimte weerklonk. Hij keek
rond, maar nergens kon hij speellieden be
speuren. De klanken ruischten gestadig
aan, doch er waren geen muzikanten.
Hij begreep er niets van, hij voelde zich
niet thuis in deze nieuwe wereld en be
sloot maar weer naar zijn museum terug
te keeren.
In zijn zaal vond hij den ouden suppoost
oo een bank zitten, slapend. Blijkbaar had
de man nog een rondgang gemaakt. Had
hij den cavalier gemist, had hij op hem
gewacht?
Hij sloop op zijn teemen naar hem toe en
fluisterde den suppoost de vragen in het
oor. die hem op eijn wandeling in de ge
dachten waren gekomen.
De suppoost bewoog de dikke lippen in
het nest van zijn breeden baard. Hij mom
pelde iets. De cavalier boog zich tot hem
„Electricitedit"' verstond hij. En hij* sprak
hakkelend het woord na. Het was nieuw
EEN MERKWAARDIGE VEEVERKOOP.
Naar „De Zeeuw" meldt is te Lieshout
(N.-Br.) een executoriale verkoop gehouden
van de groote Hollandsche Boerderij- Ruim 40
stuks vee gingen af voor f 40 per stuk; drie
paarden voor f 135; 70 kippen voor 25 ct.
BRANDEN.
Men meldt ons uit Spakenburg: In den
afgeloopen nacht is de boerderij van den vee
houder K. Vedder geheel door brand verwoest.
Hierbij gingen een paard en twee auto's ver
loren. De oorzaak is vermoedelyk kortsluiting
Verzekering dekt de schade.
magazijn „Noord-Brabant", waarvan de eige
naar in Amsterdam woonachtig is. Ofschoon
de brandweer direct met veel materiaal ter
plaatse was, kon zy niet voorkomen, dat het
perceel geheel uitbrandde, waardoor de maga
zijn- en winkelvoorraad geheel verloren ging.
De vermoedelijke oorzaak is het laten branden
van een gaskachel.
Te Valkenswaard (N.-Br.) is de boerdery,
bewoond door de weduwe V., geheel afge
brand. Heel de oogst en alle landbouwgereed
schappen gingen in vlammen op. Twee paar
den kwamen in het vuur om. De boerdery van
C. werd eveneens aangetast, doch de brand
weer wist haar te behouden, door het dak er
af te rukken. De oorzaak van den brand is
onbekend. Verzekering dekt de schade.
EEN MILLIOENENWERK
Dfi arbeiders, die hier werken, moeten geen last van draaierigheid hebben. Zij zijn bezig
de ivapening te vlechten voor den betonnen vloer, waarop een der geweldige schoor
steenen van de Rotterdamsche G. E. B. centrale moeten verrijzen. Onder het beton zijn
5000 heipalen geslagen.
FEUILLETON
Wij stonden dichtbij eenige Engelschen; de
(zwemvesten hadden wij nog niet aangedaan.
Eén der voorbij rennende officieren, die dit
opmerkte, schreeuwde ons toe, daarmede niet
langer te wachten. Het gevaar, waarin wij
verkeerden scheen nog niet goed tot ons
doorgedrongen te zijn. Nu wij echter om ons
heen blikten, zagen we iedereen reeds ge
reed. Men voelde, dat er iets vreesehjks
dreigde. Een donker, onzichtbaar spook
scheen zich ergens in onze buurt op te hou
den. Echter was die onzekerheid verschrik
kelijk! In zulke oogenblikken kan men zijn
gedachten niet goed concentreeren. Men
probeert over eenige dingen na te denken,
tlooh juist daardoor komt men niet veel ver
der en bepaalt zich ten slotte tot zijn naaste
omgeving. Alles was ook zoo onverwacht
gekomen!
Een der geestelijken stexnd dichtbij ons,
met den rug tegen een der stoompijpen ge
kund. Hij bad vurig, de oogen hemelwaarts
geheven, den rozenkrans nerveus in de vin
gers omdraaiend. Twee Engelsohe predikan
ten lagen op de knieën, eveneens in gebed
Verzonken.
Zou dit nu opeens het einde bet eekenen
vin onze zoo mooi begonnen - reis? Zouden
hadden wij toch geen oogenMik gedacht.
Zwijgend zagen wij elkander aan. De schijn
baar luchthartige vroolijkeid der Franeonen
had plaats gemaakt voor een ernstig stilzwij
gen. Ook die Engelschen spraken niet. Den
meesten was het aan te zien, wat er in hun
bininenste omging. Die oogenblikken waren
indrukwekkend! Doch het wachten, bet folte
rende wachten op iets, dat men niet weet, :s
verschrikkelijk! Er wa6 nog niets gebeurd;
wij stonden nog steeds op dezelfde plaats,
doch dn gedachten had men het drama zich
reeds meermalen zien afspelen.
Al wachtend voeren we heel langzaam ver
der, doch er gebeurde niets! Na eendgen tijd
scheen het gevaar nog niet geheel gewesen
te zijn en werd ons medegedeeld, ons im geen
geval van onze zwemvesten te ontdoen.
Toch was er wat verademing gekomen. De
geestelijke en de beide predikanten waren
met bidden opgehouden; zwijgend namen ze
aohter ons plaats. Hier en daar werden weer
«enige woorden gewisseld, doch van gan-
sch-er harte ging het nog nriet
Later voegden zich de kapitein en een der
officieren bij ons, hetgeen wij een goed tee-
ken achtten. Het gevaar 6cheen nu wel on-
geveer voorbij te zijn. Wij mochten ons al
thans weer van de zwemvesten ontdoen.
Daarop deelde de kapitein ons alle bijzon-
derhede mede. Hem was draadloos geseind:
„Twee vijandelijke duikbooten bevinden
ziöh dloht in de buurt maak alles voor
eigen en onze redding gereed onderzeeërs
blijven ons voortdurend volgen hopen zc
te outloopen vuurden reeds op ze haif
uur geleden Grtek6ch vrachtschip getorpe
deerd bemanning bevindt zich in twee
zeer vluchtig da peroscoop; ook aan de golf
jes kon men bemerken, waar de onderzeeers
zich ongeveer ophielden. Gelukkig had men
dus ons hospitaalschip ontzien!
In de verte waren de bootjes, waarin zich
de opvarenden van het getorpedeerde schip
bevonden, reeds zichtbaar. Het geleken twee
zwarte stippen. Heel spoedig had men hen
echter bereikt en konden de geredden aan
boord wordien opgenomen. Het waren onge
veer veertig man. Den Hemel zij dank waren
zij aan den dood ontkomen! Het was hun
alen aan te zien, dat ze zich gelukkig voel
den in veiligheid te zijn.
Ook deze rei6 zou weer spoedig achter ous
liggen. De vijfde, laat6te dag, venliep, even
als die eerste drie dagen, zonder verdere
emoties. Voor het laatst maakten we des j
morgens onze gymnastische oefeningen. Er
werd zelfs meer geschertst en gelachen dan
in de eerste dagen. Iedereen was gelukkig i
spoedig op de plaats van bestemming te-
zullen zijn. Des namiddags zaten wij nog
eens gerellig keuvelend bijeen, doch des
avonds was iedereen reeds druk in de weer
met het in orde brengen der bagage. Den
volgenden dag zouden wij te Saloniki deba.r-
keeren.
„...lonitki misschien niet eens bereiken?reddingsbooten neem ze op".
Lu niet aan het werk mogen gaan? DaaraanNa lang zoeken zag imen azf en toe slechte
Als een groot, wit paleis, lag Saloniki
reeds vóór ons; de elegante minarets, over
al spits, coquet boven de 6tad uitstekend
De eeuwenoude, grijze vesting, opdoemend
in haar majestueuze rust, kon men stevls
duidelijker onderscheiden en ze kwam, van
die zee uit gezien, zoo prachtig tot haar
recht.
Nog ©lecht6 enkele minuten, dan zijn wij
er en gaat teder zijns weegs!
Vele belangstellenden en sjouwers zagen
wij reeds op de kade bijeen, de komst van
het 6chip afwachtend. Verscheidene autos
stonden gereed.
We namen alreeds afscheid van den kapi
tein, de officieren en de vele passagiers. En
spoedig klonk het van alle kanten hartelijk.
„Au revoirl"; „Good bye!"; „Good luckl"
TE SALONIKI
Na plaats genomen te hebben in den go-
reedstaanden auto, die ons met onze bagage
naar den Geneeskundigen Dienst zou bren
gen, reden we voor het eerst door de drukke,
stoffige havenstad en kwamen weldra op de
plaats van bestemming aan.
We werden buitengewoon vriendelijk ont
vangen door kolonel Sondermayer, chef van
den Geneeskundigen Dienst van het Servi-
sohe leger, mij reeds bekend uit den Bal-
kantljd, waar i'k hem destijds eenige maicn
te Belgrado had ontmoet Hij verzekerde ons
heel blij te zijn, dat we gekomen waren,
doch, liet hij er onmiddellijk op volgen, ,,'k
vrees, dat ge niet direct aan het werk kunl
gaan, aangezien alle ziekenhuizen in han
den der Engelschen zijn. In Monastir ie men
wel zeer, zeer dringend om huiip verlegen,
doch daarheen kan ik u nu onmogelijk zen
den, aangezien de toestand ginds momenteel
meer dan gevaarlijk is. Monastir ligt als 't
ware als een kogelpunt tusschen de beide
fronten in. Wij hadden zoo zeker verwacht,
dat die stad veel eerder weer door de onzen
teruggenomen zou zijn. doch helaas hebben
wij ons daarin vergist". Hij gaf ons echter
de verzekering, dat, zoodra Monastir weer
vrij zou zijn wij eT onmiddellijk konden
heentrekken. Vermoe dol ijk zou het „een
weekje", mogelijk „iets langer" duren. 11'? j
raadde ons aan voorloopdg onzen intrek te
nemen in het een of ander hotel. We kon
den dan ook niet anders doen dan dien
goeden raad opvolgen. Onmogelijk konden
we vermoeden, dat „het weekje" wel eens
„maanden" zou kunnen beteekenen.
We namen alvast onzen intrek in een de?
hotels, raidden in de stad gelegen. Zoo
doende kregen wij den eersten indruk van
een stad, die als 't ware het oentrum vorm
de van zoo vele oorlogvoerende naties.
Overal heerschte een geweldige drukte.
Wij onderscheidden er Engelschen, Fran-
6dhen, Serven, Grieken, Italianen, Russen,
Zouaven, Fransch-Marokkanen, Britsch-ln-
diërs, enz.
Er was een groote verscheidenheid van
oorlogs-uniformen en een bonte mengeling
van kleuren. Dagelijks marcheerden de ver
schillende troepen door de stad, steeds be
geleid door militaire muziek. Voortdurend
zag men de soldaten ven het front komen en
andere er weer heentrekken. Generaals, of
ficieren en manschappen brachten vee'al
hun verlofdagen te Saloniki door. De hotels
waren tot den nok gevuld. In de restaurants
Icon men zelden en dan met groote moeite
een goed plaatsje bekomen. Alie talen hoor
de men tegelijk om zich heen.
Van den oorlog zelf bemerkte men daar
niet veel. Nu en dan verscheen er eens een
vijandelijk vliegtuig, ook wel eens meerdere
tegelllk. dooh dan was men blijkbaar alleen
op verkennine uit en werden de vliegeniers
van a.lle kanten beschoten.
Dikwijls staarden wij bewogen de troepen
na, die van het *ront kwamen en de stad
loortrokken. Op een dier avonden werd
or aandacht getrokken door een troep Ser
vische soldaten, waaronder we er velen op
merkten, die zich met de grootste moeite
voortsleepten. Hun oogen stonden mat en
dof en de uitdrukking, welke op hun ge
zichten te lezen stond, is moeilijk te beschrij
ven. Als een kudde schapen liepen ze
voort; waarheen hun doel leidde, wi6ten we
niet, doch van velen kreeg men den indruk,
dat ze op de plaats hunner bestemming ni«t
eens zouden aajikomen. Zeker zouden er
verecheddenen van uitputting en vermoeienis
cp den weg achterblijven. Wij trachtten dien
troep een edmdweeg6 te volgen; we hadden
sigaretten ingeslagen en probeerden d-aza
den stakkerds toe te stoppen. Hoe dank
baar was men ons dan voor zoo'n kleine
attentie!
„Vela lepo, vala lepo, (veel dank) sistra!"
klonk het bun dan van hun vermoei !e
lippen.
Voort, voort sleepten ze zich!
We hoopten echter in stilte, dat ze hun
mnddoel toch nog zouden bereiken.
Voor ons we6 dit echter alles zoo vreemd.
We kwamen uit ons rustige land, waar men
niets van den oorlog bemerkte. Wij hadden
ons nog geen goede, duidelijke voorstelling
van dit alles kunnen vormen en moesten
nog aan dien toestand gewennen. Daarbij
wisten we, dat 't engste nog moest komen;
later zouden wij nog wel eens wat and»rs
te zien krijger.Nu was het een tijd van af
wachten en dien mo-sten we trachten d>or
te komen. Voorloopi-cr kon niemand iets aan
den toestand veranderen.
(Wordt vervolgd.)'
