D
B
ENCI-CEMENT
A. J. G. MAK
School- en Kerlmeubelfabriek
Fa. G. v. d. VEER
A. VAN WIJNGAARDEN ZONEN
ADMINISTRATIE
T. PEPPINK Zn. if
Breek=, Maal=, Meng=, Zeef=,
en TransportinncMngen.
BOUWBLAD No. 130, Bag. 2
MAANDAG 23 NOVEMBER 1931
OKI*BK] [ISSTSB'OSOJB
mKÊÊÊMÊmKÊMBÊMÊËÊUaBWBÈÊmÊÊÊm£\
Firma GEBRs. VAN GOOL
ELECTR TIMMER-EN TRAPPENFABRIEK
Vinkenstraat 5b, Ro terdam Telef. 41847
SPECIAAL INGERICHT
voor het vervaardben van
TRAPPEN - KOZIJNEN - ENZ.
PRIJSOPGAVEN ZONDER VERPLICHTING
e zesde school voor de Vereen, voor Christelijk
Volksonderwijs te Rotterdam-Zuid (Chariois)
a d. Katendr. Lagedijk, h. Bas Jungeriusstraat
Architect: A. B. JUNGER1US Tz., Rotterdam
Het oude Chariois is voor de meeste be
woners niet meer herkenbaar. Als men jaren
geleden daar woonde, of vanuit Rotterdam
daarheen de wandeltochten maakte, dan was
m enaltijd vervuld van de ongerepte natuur
men altijd vervuld van de ongerepte natuur
om je longen eens te vullen met die zuivere
lucht. Dit alles gaat nu geleidelijk verdwij
nen.
Het Katendrecht en Chariois is als het
ware ineen gegroeid, een grensscheiding tus-
schen die beide is niet meer kenbaar, het is
tezamen al een stad als een bevolking van
Utrecht geworden. Groote stratenplannen
met bebouwingen zijn aangebracht. Kerken
en scholen verrijzen als paddestoelen uit den
grond.
Zoo was het ook, dat door deze uitbreiding
het Bestuur van bovengenoemde vereeni-
ging wederom bij Rijk en Gemeente moest
aankloppen, om voor haar gelden beschik
baar te stellen voor de stichting van een
6e School en wel aan de Katendrech-tsche
Lagedijk. een en ander is huin gelukt, dank
zij de wet op het L. O. die daarvoor zorgt.
Als men van de stad komt met lijn 25 dan
brengt deze tot kort aan de Katendreohtsche
Lagedijk je vlak bij de gebouwde school
Men zag de school staan aan de rooiing in
een stuk weiland, met dwars over de straat
nog van die heerlijke oude zware hoornen,
waar men juist -bezig was om de bijl aan
de wortel te leggen, met droefheid in de ziel
zag men dat moordend gedoe aan, was de
rooiing even omgelegd, deze reuzen konden
hun sierlijke kruin andermaal getooid met
bladeren blijven verheffen, maar neen, zij
staan ten doode opgeschreven.
Deze school die op bijgaande teekening
Voor zichzelf spreekt is op een hoekperceel
gebouwd, bestaande uit zeven klassen met
nevenruimten en een ruim gymnastieklokaal
Voor den Architect een mooie opgaaf om zich
daarin uit te leven, de lieer Jungerius is
daarin dan ook wel geslaagd.
De gebouwen zijn opgetrokken van kleu
rige Waalklinkers, met paarskleurig plint,
de daken afgedekt met zwarte mat verglaas
de opnieuw verbeterde Holl. pannen, voor
de waterdroppels en afdekkingen is groen
Dolemiet toegepast, de zeer ruime speelplaats
met zijn mooi aangelegde beplanting en het
voorplein is belegd met quartstegels. Dit
alles in vorm en kleur met ingebouwde ko
zijnen etc. doet weldadig aan. Wat de be
kroning van het dak betreft had de Archi
tect gaarne zijn schepping gehandhaafd ge
zien, maar werd daarin teleurgesteld.
De lokalen liggen, naar de speelplaats ge
keerd, dat is een heel goede gedachte, het
onderwijs heeft dan van het straatrumoer
de minste hinder, de onderwijzer en de leer
ling heeft daar het meeste baat bij. De archi
tectuur behoeft bij deze omgekeerde orde
niet geschaad te worden, wat ook bij deze
gevels behoorlijk onder de oogen is gezien.
De vestibule van de Lag. school binnen
gaande, voelt men, dat is te primitief opge
zet. deze had minstens een meter dieper moe
ten zijn, ik vond dat erg jammer, maar mij
werd verzekerd dat deze ruimte absoluut niet
grooter kon vallen, nu dan billijkt men zoo
De traphal met een aardig glas in lood
raam, voorstellende „de Zaaier" de gangen
met kleednissen zijn allen met tegels bezet,
met ruime rustbank en-de-open getimmerde
erfscheiding vriendelijk aandoet, heerlijk
voor de kinderen om daar straks op te mo
gen ravotten.
Het gymnastieklokaal met kleed- en berg
ruimten en de ingebouwde fietsenberging
ziet er ook geslaagd uit, de afwerking was
als die van de Lagere school, de vloer werd
belegd met kurklinoleum dik 7 mM., de
turnarikelen wachten al met smart om op
hun plaats aangebracht te worden om straks
met de lieve jeugd kennis te maken.
Het voorplein is met een borstweringmuur
met opgebouwd hek van de openbare weg
afgesloten.
Voor verlichting in de gebouwen zijn elec-
trische ornamenten toegepast. De gebouwen
zijn centraalverwarmd door middel van een
•CATtMOOCCMTSCVIt CAflKOUIft
Plattegrond
wat vriendelijk aandoet de trappen in de
hal zijn uitgevoerd in gewapend beton, zijn
bekleed, eveneens de bovenkant betonleu-
ningen, met Comblanchien-marmer.
De leslokalen zien er alle frisch en kleu
rig uit alle plinten en vensterbanken bestaan
uit gepolijst hardsteen, de muren zijn be
handeld in fijn schuurwerk en met „Amstel-
lin" muurverf gekleurd, de vloeren belegd
met Waltenlinoleum, enkele banken waren
al geplaatst, in de gedachte zag men de jeugd
de school al bewonen.
Over het voorplein komt men in het ruime
gymnastieklokaal, voor men dat binnengaat
lage druk stoomvervvarming, welke automa
tisch werkt
De aannemingssom voor dit bouwwerk
bedroeg 98.400 en wordt door de Aannemers
Camerling en Van de Weg te Dordrecht
binnen de vastgestelde termijn opgeleverd.
Het geheel maakt mede door de goede ver
zorging van Aannemers ein de dagelij ksche
opzichter A. Bervoets een beste indruk.
Over enkele dagen komt de lieve jeugd de
school in gebruik nemen om daar met ge
noegen enkele jaren door te brengen. Zoo
was het ooik mij een genoegen deze school te
mogen bezichtigen en er iets over te mogen
schrijven. j yAN D00RN
Arch. B. N. A.
'School voor Christelijk Volksonderwijs te Rotterdam (Zuid)
Houth. Vh N.V. J. VAN SCHIJNDEL Co. ro"erdam
ANNO 1853 NassauhavenBoerengat
ouw „Felix' Kattenbroodfabriek"
te 's-Gravenhage
Architectuur: B. VAN HEYNINGEN, Den Haag
Uitvoering: fa. KOOL EN Zn., Den Haag
broken gang de verschillende
In de eerste maanden van dlit jaar
besloot de heer P. H. V e r s e v e 1 d t, direc
teur van Felix' Kattenbroodfabriek N.V. te
den Haag over te gaan tot het bouwen van
een nieuwe fabriek. Een geschikt terrein
werd gevonden aan de le v. d. Kunstraat
en aan den architect, den heer B. van
Ileijningen werd opgedragen om het
ontwerp daarvan te maken. Nadat de plan
nen waren goedgekeurd, werd de uitvoe
ring daarvan gecontracteerd met de fa.
Kooien Zn., aanpeme-rs, eveneens te
den Haag. Zooals overeengekomen, was
het gebouw in ruim 4 maanden gereed en
kon op 10 November j.l. onder groote be
langstelling de officieele opening plaats
hebben.
Het nieuwe gebouw, dat de bestaande
fabriek viermaal in oppervlakte overtreft,
is in met peilers verzwaarde muren opge
trokken. De vloeren en trappen zijn van
gewapend beton. Onder het gebouw lilgt eau
tamelijk zware paalfunideering.
Doordat de fabriek aan twee straten
grenst kunnen door do daartoe gemaakte
poorten de grootste vrachtauto's het ge
itouw aan twee zijden binnenkomen en
.verlaten.
Aan deze straten liggen resp. de expcditie-
zaak en de kantoren, de garage en de poort
tot toegang van het bijbohoorende open
terrein.
Het te verwerken materiaal vison,
vleesch enz. dat per auto wordt aan
gevoerd wordt door electrische lieren naar
bovQïi, resp. nadat bet een eerste bewerking
heeft ondergaan, door elevators naar d«*
hoogste verdieping gevoerd.
Het wo.rdt daar, naardat vereischt in
rust opgeslagen of het wordt ononderbroken
inechanisch verzet waarbij het in ononder-
Groote sorteermachines scheiden vervol
gens de verschillende kwaliteiten. Na zoo
eenige bewerkingen te hebben ondergaan,
valt het reine product door kokers in groote
silo's, die op een ,n„
gellegen. Hier word het gezeefd en onder
gaat een gtedeelte nog een langdurige be
werking.
In het volgende stadium vinden ver
schillende vermengingen plaa/ts, waardoor
de verschillende eindproducten worden
verkregen. Deze worden in voorraad ge
houden in groote silo's.
Uit deze silo's worden in ononderbroken
gar.g door automatische weegmachines de
bekende gele zakjes met de ziwarte poes
gevuld.
Van hier vindt het transport pflaats naar
de expediitieruimte.
Vanuit de directiekamer onze foto is
bedrijf te ovl
nZoowel de toegangen, de publieke hal,
verdieping zijn 1 als het kantoor, de werkplaatsen en de
Interieur van Felix kattenbroodfabriek tg Den Haagt
J^e bouwgrondwaarde van terreinen,
die geen bouwgrond zijn
Moet de rechter voortaan allen grond naar het duurste bouwterrein schatten,
op gevaar af van anders onbillijkheden te begaan in vergelijking met anderen
Het nieuwe artikel 92 van de Onteigeningswet.
Wanneer wij nagaan, wat de herziening
ui de Woningwet door de totstandkoming
van de wet van den 9den Juli 1931 ons ten
opzichte van den stedebouw zal bren
gen, dan moet worden erkend, dat daarmede
een belangrijke schrede wordt gedaan op
den weg van de ontwikkeling der wettelijke
regeling van die materie, welke reeds aan
stonds in de Woningwet van 1901 een begin
heeft gevonden. Gaf de wet van meet aan
in haar 6de paragraaf, getiteld: „uitbreiding
van bebouwde kommen", althans een zekere
uitwerking van twee rechtsfiguren op dat
gebied, t.w. het bouwverbod en het uitbrei
dingsplan, en behelsde zij bovendien reeds
dadelijk min of meer in het verborgen nog
enkele andere bepalingen van stedebouw
kundigen aard; en aiymoge de eerste be
langrijke wijziging, die de wet in 1921 heeft
ondergaan, eenige wending aan het toen
bestaande hebben gegeven; daartegen
over zal het pas de herziening 1931 zijn, die
zich in hoofdzaak met de stedebouwelemen
ten bezig houdt en vooral op dat terrein ver
heldering en aanvulling beoogt te geven.
Of de wetgever van 1931 daarmede
gewenschte vooruitgang heeft weten te be
werkstelligen, dan wel of hij eigenlijk een
stap achteruit heeft gezet, zal de toekomst
leeren. In het onderstaande komt hier en
daar uit, wat daarvan de meening is van
Dr. G. G. Pekelharing, in een uitvoe
rige studie over deze materie in Het Ge
meentebestuur. Als algemeene opmerking
wrdt echter door den schrijver voorop gesteld
dat de Regeering bij de toelichting en de
behandeling van haar voorstellen sterk den
indruk heeft gewekt, wel in belangrijke mate
te zijn gedreven door den drang om de
belangen .van eigenaren en andere betrok
kenen
VEILIG TE STELLEN
tegen het beleid van „booze" gemeente
besturen; zulks wellicht zelfs meer dan door
de wensch om deze besturen, bij wie de
zorg voor een goeden stedenbouw toch in
dè eerste plaats berust, op zoo gunstig mo
gelijke wijze in staat te doen zijn hun taak
te dien aanzien te vervullen.
Bescherming van pariculieren heeft
aanstonds en voornamelijk ten grondslag
gelegen aan de, ook door de beide kamers
der Staten-Generaal als een van de meest
dringende punten van de wetsherziening
beschouwende nieuwe regeling van d~
schadevergoeding bij onteige
ning, op den vcet van de Woningwet i;
het belang van de volkshuisvesting.
De van 1901 dateerende, doch in de prac-
tijk een „papieren fictie" gebleven waarde
bepaling van het te onteigenen goed inge
volge art. 92 van de Onteigeningswet naai
de mogelijke opbrengst bij verkoop in het
tijdvak van 18 tot 6 maanden vóór de ter-
inzagelegging van de stukken, komt te ver
vallen. Daarvoor in de plaats geeft het nieu
we artikel 92 aan den rechter de opdracht
om bij de vaststelling van >£le vergoeding
voor het onteigende den invloed buiten re
kening te laten, dien de bestemming van de
betrokken eigendommen lot eenig doeleinde
van openbaar nut als gevolg van een uit
breidingsplan, een bouwverbod of een (bij
zondere) voorgevelrooilijn daarop uitoefent.
Doel hiervan, is de ongelijkheid weg te
nemen, die thans kan ontstaan in de scha
deloosstelling bij onteigening van overigens
gelijksoortige stukken grond, waarvan het
eene voor bebouwing en het andere voor
doeleinden van algemeen nut aanleg van
park of speelveld is aangewezen, tenge
volge waarvan het laatst bedoelde terrein
door toedoen van het gemeentebestuur, dat
den grond t.z.t. zelf noodig zal hebben,
deel van zijn waarde verliest.
Velen hebben in dit verschil van uitkomst
een ernstigen misstand, en ook de Minister
die de wetswijziging heeft verdedigd, een
„CRIANT ONRECHT'
gezien.
Dr. Pekelharing daarentegen is van
meening, dat bij de beschouwingen te dezen
niet steeds de juiste be teekenis van
wezen van het uitbreidingsplan in het oog is
gehouden, hetwelk niet moet worden opge
vat als een bepaald plan, dat de gemeente
(bij wijze van een bestek) zelf gaat uit
voeren, maar enkel als een leidraad, waar
mede de verdere groei van de' bebouwing
moet worden beheerscht, ten einde verzekerd
te doen zijn, dat de ontwikkeling in goede
banen zal gaan, en wel in het bijzonder ter
voorkoming, dat toestanden ontstaan:, die
later dienen te worden ongedaan gemaakt,
zulks op kosten van de gemeenschap en tot
ongerief van degenen, wier eigendommen
alsdan moeten worden aangetast Het uit
groeien van de bebouwing zal zich echter
langs natuurlijken weg voltrekken.. Dat ete
één daarbij zijn gronden onder voor hem
gunstiger condities tot hun bestemming
kan doen brengen dan de ander, is een ver
schijnsel, dat zich in den handel eveneens
op allerlei gebied voordoet, doordat een
fortuinlijk iemand er in slaagt zijn goederen
soms voordeeliger aan den man te brengen
dan zijn collega, wiens waren, om welke
reden ook, een minderen prijs opbrengen,
Nu is het wel waar, dat in het geval van
de aanwijzing van terreinen, die voor i
leg van parken e.d. moeten worden vrij
houden, de gemeente het op zekere hoogte
dm de hand heeft de waarde te vormen, en
wellicht ook die te da-ukken van perceelen,
waarover zij zelf later de beschikking moet
hebben, maar dat brengt volgens Dr. Pe
kelharing nog niet dadelijk de noodza
kelijkheid mede, om bij onteigening de toe
komstige bestemming daarvan uit te schake
Jen, zooals het nieuwe art. 92 wil, aangezien
ook de aanwezigheid van die parken enz.
tot den natuurlijken groei van den stads
aanleg hoort.
De sohnjver wijst er dan op, dat vroeger
de Regeering en de volksvertegenwoordiging
ook niet zoo beducht waren voor de schade,
die het overheidsingrijpen in de behouvvings
mogelijkheden kan veroorzaken. De Be
graafwet van 1869 en de Spoorwegwet van
i875 stellen
geen schadevergoeding
uitzicht aan eigenaren, wier gronden bij
vestiging van een begraafplaats of den
aanleg van een spoorbaan in waarde dalen
door het verbod om binnen zekeren afstand
daarvan te bouwen. Zells werd bij de be
handeling van de Begraaiwet een amende
ment tot toekenning van schadeloosstelling
bestrijding van de Regeering door de
Tweede Kamer verworpen.
De conclusie van Dr. Pekelharing is
dan ook, dat art. 92 Onteigeningswet thans
het juiste beginsel van art. 40 dier wet heeft
verlaten, volgens hetwelk de „werkelijke
waarde" moet worden vergoed en r.iets an
ders. En naar welken maatstaf moet de rech
ter de waarde nu bepalen? Moet hij allen
grond naar het duurste bouwterrein schat
ten, op gevaar af van anders weer in onbil
lijkheden te begaan in vergelijking met an
deren; of zal hij zich nog op andere wijze
redden?
Het nieuwe voorschrift van art. 92 Ont
eigeningswet gaat geheel en al den kant op
van de proclamatie van allen grond tot
bouwgrond en daarmede volkomen in tegen
het in „Gemeentebestuur" geargumenteerde
betoog van Prof. Mr. C. W. v a n d e r Pot,
volgens hetwelk veeleer in het algemeen de
bebouwing van grnd is verbden en deze
alleen kan plaats hebben, waar de overheid
haar toestaat.
De mogelijkheid is dan ook niet uitgeslo
ten dat voortaan bouwgrondwaarde moet
worden uitgekeerd voor terreinen, die geen
bouwgrond zijn en dit ook nooit zullen wor
den en dat daaruit een beletsel zal voort-
v'ueien om de onteigening in het belang
van de volkshuisvesting toe te passen.
ALCONI
de nieuwe, duurzame wand- en plafond-
bekleeding. in div. kleuren verkrijgbaar, geeft
een artistiek idee aan Uw salons, winkels, enz.
Bemonsterde offerte op aanvraag verkrijgbaar:
A.HELMSTRIJD, Wagenstraat 9,Maassluis
N.V. Hollandsche Appara en.abriek
„H. A. F.»
Beschermd Schakelmateriaal
Rotterdam Tel. 56648 - Zuidhoek 112
ZUIDHOEK 86-88
ROTTERDAM
Telefoon 10199
Stationsplein Rotterdam
Wandtegels
Vloertegels
Bouwmaterialen
JOH. VERHOEFF
Meubelmaker
De Ruijterstr. 54 - Den Haag
Tel. 180308
vervaardigde de betimmering
In de directiekamer van Felix'
kattenbrood labrlek.
H.R.LAUWAARS&ZONEN
Pijnackerplein 44 - Rotterdam
Magazijnen: Schommelstr. 8 30
Waai-, IJssel-, Kalkzandsteen
Handvorm in verschil'end formaat
Speciaal dunne gevelsteen
Het Schilderwerk van
Felix' kattent.oodfabriek
werd uitgevoerd door
de la Reijweg 154 - Den Haag
Tel. 390637.
ol
TC VnnD a.d.ROZENLAAN,
1 L EAUUr HILLEGERSBERG
PANDEN
Indeeling resp. 3 kamers. 2 slaapkamers,
keuken, badkamer, groote voor en achter-
3 slaapkamers, badkamer, zolder over hei
Te bevragen:
L. D. SUNDERMEYER
IJsclubstraat 68, Telefoon 13866
MAASTRICHT
1 NEDERLANDSCH FABRIKAAT
Vertegenw. voor R'DANI en OMSTREKEN!
N.V. A. MUYS Co s
AEL3RECHTSKA0E 147b
TELEFOON 30404-30233
OELFTSCHESIRAAI 12b - ROffERQAM
TELEFOON 57650 (2 lijnen")
van vaste goederen
Makelaarskantoor
J. GHOENEVELD Jfr.
in Onroerende Goederen,
Hypotheken en Assurantiën
R'dam, Voorschoterlaan 59, Tel. 53451 I
N.V. HOUTHANDEL
WADDINXVEEN
Firma J. G. ALBLAS
TELEFOON No. 6
Opslagplaats ROTTERDAM aan dsn TwAAKSHALS Ho. 203-205 - Telef. Ho. f0091
expeditie, ontgaan het oog van den
niet.
Een gelijk overzicht heeft het personeei-
kantoor. waarin 4 loketten de communica
tie met verschillende ruimten en met de
open werf mogelijk maken; het is mei
glaswanden omgeven. Uitgangen aan ver
schillende rijden, maken toetreding van
uit en van buiten het gebouw mogelijk. I
Voor de arbeiders is een schaftlokaal
aanwezig. Deze en de werkzalen worden
met radiatoren verwarmd. Door de outil
lage en de articulatie van de fabielc is
hoogste efficiency bereikt.
Do poes In den gevel is een ontwerp van
den beeldhouwer H. J. Etienne, assistent
atn de Technische Hoogeschool.
MACHINEFABRIEK AMSTERDAM (C.)
