ENCI-CEMENT
D
SCHOOL- EN KERKMEUBELEN
VELADA"
w
IMI-ZI,
A. J.G. MAK
Fa.K.J.DEHAAS
ADMINISTRATIE
GEWAPEND BETON
Gsalindustrie „ROTTERDAM" - J. PIETERMAN
MARBRITECLAS
Wansllseideeclins in al!e
In onze showroom v. d. Duynstiaat 23—25—27
U het op allerlei wijzen voor muur-, vloer- en plalond-
bekleeding toegepast.
BOUWBLAD No. 129, Pag. 2
MAANDAG 16 NOVEMBER 1931
e nieuwe Gereformeerde Kerk
aan de Carnissesingel te Rotterdam-Zuid
21 Trombone 16
Koppelingen en
neven registers
22 Koppel Man. III
23 Koppel Ped. Man. I
24 Koppel Ped. Man. II
25 Koppel Sub. Man. III
26 Koppel Sub. Man. III
27 Koppel Sub. Man. II
28 Koppel Sub. Ped.
Vij f vaste combinaties:
I P.P. P. M.F. F. T. Opl.
Als groote cultuurvulkanen, bruisend en
immer in beweging, dag en nacht door,
overdag rook en smook vervencl en 's nachts
met een lichten gloed tegen den donkeren
hemel, zoo liggen de groote steden rusteloos
temidden der rustige wijde natuur. Wordt,
de expansie te groot, dan grijpen ze om zich
heen, schuiven nieuwe wegen en bouw
blokken als polypannen naar buiten en
slokken.brokken natuur op.
Nieuwe wijken worden betrokken en de
zelfkant wordt met de jaren verschoven. In
de woningen der menschen is het stoffelijk
leven gehuisvest: daartusschen verrijzen cle
nieuwe Godshuizen, waarin het geestelijk
leven is geconcentreerd. Nieuwe wijkplaat
sen voor stoffelijke behoeften: nieuwe wijk
plaatsen voor geestelijke behoeften.
De trains voeren vanuit het centrum naar
de buitenwijken, waar de natuur paalt aan
de 'cultuur. i ^.y
Net op die grens staat de nieuwe kerk
aan de Carnissesingel met zijn front naar de
groote stad gekeerd en aan drie zijden om
ring door weiden, die zich tot aan den ho
rizont uitstrekken onder den wijden hernel'.
Nog sluiten geen huizenblokken de straten
af, die in de toekomst de kerk zullen in
sluiten, gelukkig nog land, gelukkig nog
geen keien.
Als we van de stad komen door de Eben-
Ilaëzerstraat, (what is in a name?) zien we
alvorens cle kerk te betreden de wijde Hol-
landsche natuur in al zijn ongerepte polcler-
sehoonheid, nog een brok van de oucje bui
tenkant van Charlois, een stuk, dat ook eens
zal verdwijnen als de tempels, niet met
handen gemaakt steeds verder worden weg
gedrongen.
Om hier een kerk te ontwerpen is voor
een architect geen makkelijke opgaaf. Im
mers hij moet zich binden aan de natuur,
die hij in welken vorm ook niet kan over
treffen, en aan den anderen kant moet hij
zich in het. stadsbeeld inleven, dat in de
toekomst zijn bouwwerk zal omgeven: hij
moet dus nu aansluiten bij de natuur en
later bij de cultuur.
De heer van Doom beeft dit begrepen en
is hierin doorzoekende gekomen tot een
stille, eenvoudige en waardige oplossing, die
zich pretentieloos in het landschap verheft.
Geen overdaad dus of opsmuk, maar wel
doordacht, en met liefde geconcipieerd.
Het water van de Carnissesingel is de na
tuurlijke grens tusschen natuur en cultuur,
tusschen stad en land. De kerk, die uit en
voor de stad is, stijgt met zijn \oorgevel
direct uit het. water op c\enals de muren,
waarop de hekken ter rechter- en hnkei zijde
staan. Geen illusie dus hier van landelijk
heid door een paar rijen graszoden, die de
statigheid van den gevel zouden onderbre
ken en natuur zouden blamee.ren.
Het terrein, groot 40 bij 31,5 Meter heeft tot
een hoofdzakelijk symmetrischen opzet ge
voerd: de hoofdas ligt in de richting Noord-
Zuid, waardoor de Predikant op den kansel
Staand, nooit in het zonlicht ziet.
Eenvoudig staat de kerk daar, vriendelijk
in vorm en kleur, de muren van geel-grijze
klinkers opgetrokken, gekroond en gedekt
door een imposant, dak, dat het religieuze
gewei van ir-"--'"ke saamhoorigheid sterk
suggereert, vooral door de' prachtige onon
derbroken dekking van donkerblauwe leien.
Geen zucht hier, om brekend met oude
tradities door uitbuiting van nieuwe mate
rialen en vormen een nieuwe gedachte te
scheppen, welke dan den naam en de be
stemming van kerk zou moeten vertolken:
hier is niet het kind met. het waschwater
weggeworpen, maar cle heer van Doorn heeft
met degelijke materialen en waar verant
woord, met nieuwe constructiewijzen de
oude religieuze traditie in een nieuw ge
waad gestoken, een gewaad de bestemming
én den ontwerper waardig.
Het uitwendige is in evenwicht met om
geving en bestemming: het inwendige ver
zwakt dit evenwicht nergens: met eenvou
dige, mooie materialen is hier een echte
kerkstemming bereikt, die zich j aren zal
handhaven.
Het groote schip, het ruim wordt over
welfd door een half-elliptische overkapping,
gedragen door vijf Nemaho-drie-scharnier-
spanten, zooals die in ons land te Doetin-
éhem volgens een vernuftig patent van
smalle deeltjes in elkander worden gemon
teerd en alle mogelijkheden openen voor
willekeurige overspanningen in hout. De
velden tusschen de gewelfribben zijn gedicht
met Celotexplaten die in hun natuurlijke
grijzige kleur aangenaam harmonieeiren
met de fijn groen geschilderde houten kaD-
constructie. De lage vertikale wanden zijn
opgetrokken van gele steen en als schoon-
werk behandeld in eenvoudig staand ver
band, wat met ons oude kruis- en Vlaamsch
verband nog altijd het beste en mooiste en
zeker voor het oog liet rustigste is.
De kerk, die voor ongeveer 1200 personen
zitplaatsen biedt, heeft behalve de orgel
galerij nog een groote frontgalerij.
Het doophek, de ruimte voor den kansel i
en tusschen de kerlceraadsbanken, 'ligt een
trede hoogervdan de eigenlijke kerkvloer.
Van doophek, waarbij natuurlijk direct aan
een hek wordt gedacht, is hier eigenlijk geen
sprake, daar elk hek ontbreekt, ja, zelfs de
Voorlczerskatheder wegneembaar is. Dit
doophek wat dus ligt onder cle orgelgalerij,
waarvan het overstek meteen het kanlcbord
van een kansel vormt, is betimmerd met
Ocumé-platen, gebeitst in donker mahonie-
kleur, even verlevendigd door wat koroman-
delhout en een zilveren bies, terwijl boven
de lambri de wanden in het front zijn be
handeld als reliefstucwerk verlevendigd met
alluminh..n van de N. V. Chemische fabriek
„Veleda" t Delft, dn groene en zilveren
kleuren. Dit artikel iheeft een eigenaardie-en
haifmatten gl ans, die aan erenaam aandoet.
Door cle liohtreflecteerende werking, licht
■het gebouw op, waardoor de fraaie kapcon
structie sflherp uitkomt. De kleuren zijn
prachtig, daar de aluminium die in deze verf
is verwerkt niet. op den voorgrond treedt.
Gezien liet metaalgehalte gelooven we wel,
dat het uithoudingsvermogen van Alumium-
zrde-glansverf boven dat van een gewone
Japanlaik moeten worden gesteld. Dit is voor
al voor groote gebouwen van beteekenis met
het oog op het lastige uitvoeren van schil
derwerk.
Een breede, naar voren uitgebogen ba
lustrade, eveneens donker mahonie gebeitst,
als een breede horizontale band, bekroont de
doophekruimte en sluit de orgelgalerij af..
De nieuwe Gereformeerde Kerk aan den C arnissesingel te Rotterdam.
Hierop staan een reeks orgelpijpen als voor
front en gedeeltelijke maskeering van het
eigenlijke orgel, een mooie decoratieve groe
peering van opwaarts rijzende orgelpijnen.
die als een harmonisch geheel de orgelnis
De ruimte voor de geheele orgelinstallatie
is royaal geprojecteerd, waardoor aan cle
orgelbouwers Valckx en Van Kouteren alle
gelegenheid is geboden hun ingewikkeld en
prachtig instrument zonder eenige beperking
uit- en op te bouwen. Het orgel met zijn
1200 sprekende pijpen functioneert electrisch
waardoor het bespelen zoo gemakkelijk
wordt, dat het een genot moet zijn dit in
strument te dienen. De motor is dusdanig
achter in den bijbouw ojTgesteld. dat het
onmogelijk is eenig geruisch onder den
dienst te hooren.
Het orgel heeft 21 sprekende registers en
8 hul'pregisters welke verdeeld worden over
twee klavieren en vrij pedaal met de navol
gende dispositie:
Manuaal I
van C—<g3 56.
1 Bourdon 16
2 Prestant 8
3 Flfite Harmonique 8
4 Hol pijp 8
5 Octaaf 4
6 Octaaf 2
7 Mixtuur 3—4 st.
S Trompet S
M a n u a a 1 (in zwelkast)
van C—g3 56.
9 Quintadena, 16
10 Viool Prestant 8
11 Viola di Gamba 8
12 Voix Celeste 8
13 Bourdon 8
14 Roerfluit 4
15 Woudfluit 2
16 Basson-Hobo 8
I knipmodel.
Het overige, meubilair, behalve dat der
kerkeraadsbanken is licht van kleur en prac
tisch geconstrueerd: de zitplaatsen, ondanks
dat er met ruimte is gewoekerd, zitten ge
makkelijk. Dit meubilair, behalve de pi
stoel, die door den aannemer is gemaakt, is
vervaardigd door de firma B. D. clen Hol
lander en Van Duyn te Rotterdam.
De gangpaden tusschen de banken worden
belegd met groen kurklinolcum, terwijl op
den vloer van doophek en kansel een groen
tapijt wordt aangebracht.
De kunstveriichting van het inwendige is
tot het hoogst eenvoudige beperkt. Hoewel
geen indirecte verlichting is toegepast, heb
ben noch de kerkgangers noch de predikant
eenige lichtbron, die hen zou hinderen. De
verlichting van het ruim geschiedt door
twee Zeisslampen elk van 1500 kaars, die
bovenin het gewelf, dus óngeveer 15 Meter
boven cle kerkvloer zijn gemonteerd.
Achter het eigenlijke kerkgebouw zijn aan
de Zuidzijde nog eenige nevenruimten
ondergebracht. Een groote gezellige catechi
satiekamer, 'n predikants- en .diaconiekamer
en een ruime kosterswoning.
De verwarming, uitgevoerd door de firma
De Haas, geschiedt door heete lucht die door
drie ketels op de vereischte temperatuur
wordt gebracht en dan door roosters in de
vloeren in het gebouw wordt geblazen. De
nevenruimten worden verwarmd door V. H.
radiatoren van den heer Amesz uit Gouda.
Met eenvoudige middelen (cle aannemings
som voor dit geheele ikerkcomplex bedroeg
f 104.000.is hier door den heer Van
Doorn een stemmingsvol, warm geheel ge
schapen, wat ondanks de bescheiden midde
len, nergens een zuinige indruk maakt.
Het geheel doet intiem aan en spreekt in
wel afgestemde en overwogen vorm en kleui-
tot den beschouwer, waartoe allen, de schil-
Pedaal
van Cf 30
17 Subbas 16
18 Zachtged. 16 vri> op Pedaal van No. 1
19 Fluitbas 8
20 Cello 8
Plattegrond der Gereformeerde Kerk te Ro terdam van Architect A. J. van Doom.
II Een vrije combinatie.
III Trede Zwel werk Man. II.
IV Trede Genr. Crescendo—Decresen do.
V Knop Tongen'i-egisters-uitsohakelaar.
VI Automatisch Piano Pedaal.
De kansel sluit in .kleur en vorm geheel
aan bij de reeds genoemde lambriseering
en door een eenvoudig mechaniek kan de
lessenaar tot op een milimeter hooger of
lager worden gesteld, al naar de belaften
van den voorganger. De kansel zelf is heel
ruim en ^ijkt geheel af van het bestaande
der Van Wouw, de electriciensfirma De
Keyzer, zoowel als de natuursteenhandel
van Van Stokkum en de tegelhandel van v.
d. Hoek het hunne hebben bijgedragen, niet
in het minst echter de aannemer en de op
zichter Van Veen.
Over enkele weken wordt dit gebouw in-
gcw'jd en zj,1 het voor den aandachtigen
kerkganger een genoegen zijn in dit gebouw
te toeven, evenals mij het een genoegen was
het gebouw te mogen bezichtigen en er over
te schrijven.
Ir. M. C. A. MEISCHKE.
Houth. V/h N.V. J. VAN SCHIJNDEL Co. Hoo!d,lan,°°'': Oost-Admiralileitskade 47 - Rotterdam
ANNO 1853
Opslagplaatsen, Zagerij en Schaverij:
NassauhavenBoerengat
HetGlas in lood
P. WILLEMSE
Leeraar M. O. Dec teekenen
te UTRECHT
OUDE GRACHT 318 - Tel 13093
N.V. t,v.v. Z. der
Chemische Fabriek
JJ
DELFT
TEL. 366
80 Kleuren
Lichtreflecteerend
Kleurecht - Groot
Uitstrijkvermogen
School- en Kerkmeubelfahriek
ZUIDHOEK 86-88
ROTTERDAM
Telefoon 10199
Firma VALCKX VAN KOUTEREN
Kerk- en Concertorgel fabriek
ROTTERDAM
Aelbrechtskade 90a, 91, 92
In de nieuwe Gereformeerde
Kerk aan den Carnissesingel
te Rotterdam (Z) is de
Stoom luchtver warming
gecombineerd met kunstmatige
ventilatie, uitgevoerd door de
v.h. VALKENIER DE HAAS
CentraleVerwarming
Sanitaire installaties
Mauritsweg 48 Rotterdam
Telefoon No. 54769
Stationsplein
War dtegels
Vloertegels
Bouwmaterialen
Jac.P.v.d.BERO's FijnhouthendB.
Weenaplein 8 ROTTERDAM Tel. 41490
'iBJdMfffitïïlwi.*-
H.H. Architecten j Gegarandeerde kwaliteit en verlijming f
UW AERES Cr.JKM'.&fc-A.-J. VA
voor Uw
DRUKWERKEN
Drukkerij LIBERTAS
BOUDS» SINGEL I05 - ROÏTLRDAK
Teleloon 22450 (4 lijnen)
iiiiiiiii«ii!Bi;iiiiiiiiBi!iia;ii
VESTIGT JJ TE Uil I FGEBSBEMj
Inlichtingen bebouwing aan den Terbregscheweg
te Hillegersberg bij
J. C. HENRI VAN SNGEN
Vlietstraal 8 b Rotterdam Teleloon 11741
van vaste goederen
Makelaarskantoor
J. GiiOENEVELD Jr.
In Onroerende Goederen,
Hypotheken en Assurantiën
R'darn, Voorschoterlaan 50, Tel. 53451
N.V. HOUTHANDEL v/h Firma J. G. ALBLAS
WADDINXVEEN TELEFOON No. 6
Opslagplaats ROTTERDAM aan den ZWAANSHALS No. 203-205 - Telef. No. 40891
GE BR. OHAVESTEIJN
Aelbrechtikade P»™ BeigiSChe KLUITKALK
Telefoon 32246 GIPS en CEMENT
Rotterdam Scherp concurreerende r pijzen
N.V. MJTEEMSTRA'S
DRIJFSTEEN eh BIMSINDU5TRIE
CAPELLE A/O IJSSEL
TEL. 21
N.V. KON.
ROTTERDAMSCHE
- IJZER
MAATSCHAPPIJ
BETON-
v.h. VAN WANING Co.
ROTTERDAM
TELEF. 21094 (3 lijnen)
FILIAAL ENSCHEDE
EN BIJKOMENDE WERKEN
B. VAN DER HOEK
Bovengenoemde Rotterdamsche firma be
gint in den laatsten tijd meer en meer de
aandacht van H.H. architecten op zich te
vestigen. Zij bereikt dit doel door een zeer
uitgebreide keus van tegels en andere mate
rialen te bieden en daardoor aan den smaak
van iederen architect te voldoen, maar
bovenal door een prompte en keurige leve
ring. De in dit nummer besproken Kerk a.
d. Carnissesingpl is er het bewijs van. Ook
bij de school a. d. Katendrechtsche Lagen
dijk. die wij de volgende week hopen te
bespreken, heeft deze firma bovendien de
steen geleverd.
HYPOTHEEKBANKEN
Het bestuur van de Vereeniging van Di
recteuren van Hypotheekbanken, L. J. v a n
Toulon van der Koog, voorzitter en K.
van Hinloopen Labberto n, secre
taris, heeft bij de leden der Vereeniging
inlichtingen ingewonnen omtrent den gang
van zaken en kan naar aanleiding daarvan
berichten:
le. de renten en aflossingen komen regel
matig binnen;
2e. het aantal executies is niet of slechts
weinig grooter dan in normale jaren. Verlie
zen van eenige beteekenis werden daarop
niet geleden;
3e. de bedrijfsresultaten over het loopende
jaar zijn tot heden, de tijdsomstandigheden
in aanmerking nemende, bevredigend.
Er is derhalve voor pandbriefhouders en
aandeelhouders alle reden tot tevredenheid.
Het in enkele bladen opgenomen bericht,
als zouden de hypotheekbanken om prin-
cipieele redenen weigeren hyoptheken te
verstrekken, kan bet bestuur met de meeste
stelligheid tegenspreken.
De eenige oorzaak, waarom de hypotheek
banken in den laatsten tijd geen of minder
hypotheken dan gewoonlijk hebben afgeslo
ten, is deze, dat daarvoor minder gelden
beschikbaar waren.
De afzet van pandbrieven aan het publiek
beweegt zich in stijgende lijn, doch gaat nog
langzaam. De Rijksfondsen onthielden zich
in den laatsten tijd van den aankoop van
MAASTRICHT
NEDERLANDSCH FABRIKAAT
N.V. A. MUYS&Co's
OMSTREKEN!
AELBRECHTSKADE 147b
TELEFOON 30404-30233
ÜtLfISCHESIRAAl i2o R0E1ERDAM
TELEFOON 57650 (2 lijnen)
Modern schildersbedrijf
A. H, VA
3
Rembrandtstraat 69-71
ROTTERDAM
Teleloon 43846
pandbrieven, wellicht om de gelden
schikbaar te houden voor de behoeften
's Rijks schatkist.
Het bestuur vertrouwt, dat de hypotheek
banken geleidelijk weder op ruimere schaal
tot het afsluiten van hypotheken zullei
kunnen overgaan.
HEELSUM BIJRANMEIV?,TcL 339
