DINSDAG 10 NOVEMBER 1931 TWEEDE BLAD PAG. 5
BINNENLAND.
De kwestie Heerenveen-één
COMMISSIE UIT DE INGEZETENEN
In <ie gemeenten Sehotenland en Haskerlnnd
is tusschen de politieke partijen overeenrtem-
ming bereikt inzake de candidaatstelling voor
de commissie uit de ingezetenen, wier oordeel
zal worden gevraagd over het door Gedep.
Staten van Friesland opgemaakte plan betref
fende samenvoeging van de gemeenten Scho-
terland den jEngwirdcn, en grenswijziging
tusschen de nieuw te vormen gemeente en de
gemeente Haskerland. Meerdere lijsten zijn in
deze gemeente niet ingediend, zoodat de Com
missie bij enkele candidaatstelling verkozen
zijn. In de gemeente ASngwirden zijn vier lijs
ten ingediend van de A.-R. partij, S.D.A.P.,
Vrijz.-Dem. en een gemengde lijst. De eerste
drie ljjsten bevatten namen van tegenstanders
van het plan Heerenveen-één; de gemengde
ijjst namen van voorstanders.
WERING VAN BELGISCH BROOD
TE ST. JANSTEEN
De Burgemeester d"er gemeente Sint Jan
steen heeft na een conferentie ten gemeen
tehuize met de bakkerspatroons in die ge
meente besloten, aan verkoopcrs van Bel
gisch brood geen ventvergunningen te ver-
leenen en de politie op te dragen, de des
betreffende bepalingen der Algemeene Po
litieverordening streng toe te passen.
ONZE EXPORT NAAR FRANKRIJK
ADRES DER K. v. K. VOOR RIJNLAND
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
voor Rijnland heeft een adres aan den Mi
nisterraad gezonden, waarin o.m. wordt ge
constateerd, dat het noodzakelijk is te voor
komen ,dat onze export naar Frankrijk
blijvend zoo ernstig wordt benadeeld als
thans het geval is. Adressante veroorlooft
zich daarom den wensch uit te spreken, dat
indérdaad met alle kracht waarover Neder
land beschikt, getracht zal worden om de
door Frankrijk gewraakte maatregelen on
gedaan te maken, of althans de nadeelige
gevolgen tot zoo gering mogelijke proporties
terug te brengen.
NATIONAAL VERBOND VAN
GEMEENTE-AMBTENAREN
DE SALARIS-VERLAGING
Het Nationaal Verbond van Gemeente
Ambtenaren dat dezer dagen te Utrecht
heeft vergaderd heeft als zijn oordeel uit
gesproken. dat het wetsontwerp tot ver
mindering van de rijksuitkeering aan de
provinciën en de gemeenten tot een bedrag
van 3 pCt. der totale kosten van in 1931
uitgekeerde salarissen, in hooge mate af
keurenswaardig is, en heeft daarom in een
uitvoerig gemotiveerd adres de Tweede
Kamer verzocht, dit wetsvoorstel niet aan
te nemen.
BURGEMEESTER POLLEMA
TACHTIG JAAR
De heer H. Pollema, burgemeester van
Lemsterland te Lemmer, oud-lid van de
Tweede Kamer en van Gedeputeerde Staten
van Friesland, ridder in d'e orde van den
Nederlandschen Leeuw, vierde zijn tachtig
sten verjaardag. De jubilaris is voor zijn
hoogen leeftijd nog kras. De heer Pollema
ontving zoowel telegrafisch als schriftelijk
uit alle deelen van het land 6troomen van
gelukwensohen.
RIJKSBEGROOTING 1932
JUSTITIE
MEMORIE VAN ANTWOORD
Aan de memorie van antwoord inzake het
hoofdstuk Justitie van de Rijksbogrooting
1932 wordt door ons het volgende ontleend:
Echtscheiding
De van de presidenten der rechtbanken
ontvangen antwoorden hebben eenerzij ds be
vestigd, dat de tegenwoordige toestand al
lerminst bevredigend is, anderzijds wel
doen zien, dat ov|r de te geven oplossing van
een gemeen gevoelen niet kan worden ge
sproken.
Nationaliteit gehuwde vrouw.
Wanneer overgegaan wordt tot ratificatie
van art. 8 der Haagsche Nationaliteitscon
ventie is de regcering voornemens tegelij
kertijd een wettelijke voorziening te bevor
deren, waardoor wordt voorkomen, dat de
Nederlandsche vrouw, die niet de nationali
teit kon verkrijgen van den buitenlander,
met wien zij in het huwelijk treedt, haar
Nederlanderschap zou verliezen.
De pornografie
Ook de minister heeft destijds met teleur
stelling kennis genomen van den inhoud van
het arrest van het gerechtshof te 's Graven
hagc inzake De Zwarte Kat.
Het in dezen door het parket bij het Haag
sche gerechtshof gevoerde beleid heeft hem
tot een uitvoerige correspondentie met dat
parket aanleiding gegeven, met name ook
over de vraag, waarom te meer nu van de
zijde der verdediging een advies van een
letterkundige in het geding Was gebracht
van de zijde van het parket niet door be
middeling van het Rijksbureau te Amster
dam het advies van de Cortimissie van Ad
vies voor de pornografie was ingewonnen.
Een misverstand omtrent de strekking van
de desbetreffende aanschrijving bleek in het
spel te zijn.. De minister heeft ten deze ook
advies, ingewonnen bij de commissie. Op
grond van dit advies, dat hij aan de par
ketten heeft gezonden, beschouwt de minis
ter de beperkte opvattingen, die in sommige
rechterlijke uitspraken tot uitdrukking zijn
gekomen, niet als het laatste woord over in
houd' en strekking der betrokken wetsbepa-
Ook de minister meent, dat het wensche-
lijk is, dat de pers zich een zekere matiging
oplegt bij het publiceer envan bijzonderhe
den betreffende moordaanslagen, zedende
licten enz. Hij zou echter in dezen allereerst
willen vertrouwen op krachten, in den kring
d"er periodieken zelf in goede richting werk
zaam, daar een beïnfluenceeren van de
pers van regeeringswege," indien niet strikt
noodzakelijk, in beginsel moet worden ver
meden.
Rijkstucht- en opvoedingswezen.
Verwacht wordt, dat, behoudens onvoor
ziene omstandigheden, de reorganisatie van
de Rijksopvoedingsgestichten voor jongens
nog in den loop van 1932 tot stand zal ko-
mn. De financieele toestand' noopt de uit
breiding van het aantal ambtenaren voor de
kinderwetten stop te zetten.
HET NED. PAVILJOEN NAAR
ARNHEM?
BESPREKINGEN GEVOERD
Nu B. en W. van 's-Gravenhage met het
oog op de financieele consekwenties hebben
afgezien van het, voornemen om het Neder
landsche Paviljoen te Vincennes naar Den
Haag over te brengen, wordt ook Arnhem
genoemd als plaats, welke voor herbouw van
dit Paviljoen in aanmerking zou komen. De
Tel. meldt evenwel, naar aanleiding, dat
wel van Arnhem uit over dit plan gêspro-
ken is, maar deze besprekingen tot dusver
zonder resultaat zijn geweest
GOUVERNEMFNTSSTOOMSCHIP
„RIGEL"
van het Departement van Defensie en kan
behalve als Gouvonnementssohip ook als
mijnenlegger dienst doen.
Het schip zal begin December met een
marinebemanning naar Soerabaja vertrek
ken. Op bovenstaande- foto ziet men de
„Rigel" in het dok.
MR. T. DE JONG TZN.
HET AFSCHEID VAN GRONINGEN
Hartelijke toespraken in den
gemeenteraad.
In een gisteravond te Groningen gehou
den vergadering van den Gemeenteraad
heeft de Wethouder van Financiën en de
stadsbezittingen mr. T. de Jong Tzn., die
benoemd is tot Kantonrechter te Rotterdam,
hartelijk afscheid genomen.
Na de opening der vergadering door den
voorzitter, de burgemeester H. P. J. Blo e-
mers, deelde deze mede, dat van Mr. de
Jong een schrijven was ingekomen waarin
deze als wethouder en als raadslid be
dankte. In aansluiting hierop heeft de voor
zitter namens het College van B. en W. en
namens den Raad uiting gegeven aan het
groot leedwezen dat velen vervult nu Mr.
de Jong. Groningen gaat verlaten. Spr. was
«enerzijds verheugd geweest over de be
noeming te Rotterdam, maar anderzijds valt
het te betreuren dat een man van zoo groote
bekwaamheid zijn functie in Groningen
moet beëindigen.
Spreker gaf de verzekering, dat men in
Groningen aan de samenwerking met Mr. de
Jong de beste herinneringen zou bewaren en
dat de beste wensehen hem en zijn gezin
naar Rotterdam zouden vergezellen.
Mr. de Jong bracht dank voor deze vrien
dclijke woorden en zëide, deze laatste ge
legenheid te willen aangrijpen om nog een
kort woord van afscheid tot den Raad te
spreken. De periode van zijn wethouders
schap is een van de belangrijkste in zijn
leven geweest. Wanneer spr. de balans zou
willen opmaken van wat eenerzij ds de Ge
meente hem heeft gegeven, en anderzijds
wat hij voor de gemeente heeft kunnen zijn,
de schaal dan zeer zeker naar eerstgenoemde
zijde zou overslaan. Tegenover het weinige
dat spr. heeft kunnen presteeren. staat zeer
veel, dat hij van de gemeente heeft ont
vangen. Spr. dankte den burgemeester, de
wethouders, den secretaris en de Raadsle
den vooj' de ondervonden medewerking en
de verschillende hoofdambtenaren voor de
hem 'leende steun. Spr. gaat in een moei
lijken tijd Groningen verlaten. Toch heeft
hij geen zorg voor de toekomst, want hij
twijfelt niet of de stad zal in het Noorden
een belangrijk centrum tevens ook een stad
van voorname standing blijven. Spr. uitte
tenslotte de hoop, dat het den Raad en het
College gegeven mocht zijn Groningen's bloei
te blijven bevorderen cn dat zij daarbij
den zegen van den Allerhoogste mochten
inroepen en verkrijgen.
Met groote instemming nam de raad van
beide toespraken kennis. Hiermede was de
plechtigheid afgeloopen.
DE GELDERSCHE VALLEI
VERGADERING VAN DE K. v. K.
Vrijdag 6 November kwam de Kamer van
Koophandel te Amersfoort bijeen onder prae-
sidium van den heer H. Cozijnsen Gzn. (Har
derwijk). De Kamer besloot geen bezwaar te
maken tegen de verandering in het telefoon-
streeknet WageningenBennekom; de Kamer
nam er nota van, dat daardoor hoogstwaar
schijnlijk de interlocale tarieven Bennekom
Arnhem verlaagd worden tot 15 cent.
De begrooting voor 1932 werd vastgesteld
met een eindbedrag van f 16.758.50 en een ver
moedelijk batig saldo van f 400.
Door middel van een proces zal een beslis
sing uitgelokt worden over de vraag, of art.
6 der Handel snaamwet met „belanghebbende''
ook de K. v. K. bedoelt.
Een onderzoek wordt ingesteld naar oneer
lijke concurrentie-practijken t.a.v. katoenpro
ducten.
Bjj den Minister van Waterstaat zal aange
drongen worden op. antwoord inzake de beden
kingen over de Zuiderzeewerken.
Inzake het wetsontwerp-artsenijbereidkunde
zal onderzocht worden, of de Kamer stappen
in dezen moet nemen.
Met de firma Grootendorst te Amersfoort
zal besproken worden de eventueele vervaardi
ging van Kamermedailles voor prijzen.
Bij voldoende deelneming uit industrieën in
het rayon zal de Kamer in het Holland-Huis
te Brussel een eigen vitrine inrichten.
Een verzoek van enkele industrieën om een
actie te steunen tot verhooging van invoer
rechten op bepaalde artikelen wordt met 8 te
gen 2 stemmen verworpen.
DE TOESTAND DER SCHOEN
INDUSTRIE
De Federatie van Nederlandsche schoen
fabrikanten heeft te Tilburg een zeer druk
bezochte ledenvergadering gehouden, ter be
spreking van den hoogst ernstigen toestand
die er heerscht in de bedrijven.
Geconstateerd werd, dat sin'ds de vorig
algemeene ledenvergadering de toestand nog
belangrijk verslechterd is. In verschillende
fabrieken is hot personeel reeds in belang
rijke mate ingekrompen, terwijl voorzoover
het personeel in dienst is gehouden, de
werktijd vrijwel algemeen tot 32 uur per
week is ingekrompen. Echter ook voor dezen
beperkten werktijd zijn er beslist onvol
doende orders, zoodat het denkbeeld werd
besproken om voorloopig gedurende een
maand algemeen tot sluiting der fabriek
over te gaan in de hoop,, dat dan althans
de overmatige groote onverkochte voorpa
den voor een deel zullen zijn afgenomen.
Met instemming werd geconstateerd, dat
de Regeering thans eindelijk met wetsvoor
stellen bij de Staten-Generaal is gekomen,
die althans de mogelijkhld openen den
overmatigen invoer van buitenlandsch
schoeisel tegen te gaan. Gelet op de gun
stige werking, die destijds de schoenenwet
heeft gehad, werd de verwachting uitgespro
ken. dat ook de contingenteeringsbevoegd-
heid, die de Regeering thans aan de Staten-
Generaal heeft gevraagd, tot een gunstig
resultaat ook voor de 6choen-industrie zsd
leiden.
TEHUIS VOOR MILITAIREN
GOUDEN JUBILEUM TE AMERSFOORT.
Het Comité, dat zioh te Amersfoort vorm
de ter viering van het gouden jubileum van
het 'tehuis voor Militairen dm de Lange Beek
straat aldaar, heelt in overleg met het be
stuur besloten, die herdenking te doen
plaats hebben op Woensdag 16, Donderdag
17 en Vrijdag 18 December as.
Het progirami is als volgt samengesteld:
Woensdag 16 December des nam. 25 uur
receptie in liet Tehuis. Des avonds samen
komst in de Nieuwe Kerk aan den Leusder-
weg, waarin als sprekers hopen op te tre:
den oud-minaster J. J. C. van Dijk, van
Den Haag, en Ds. I. Voorsteegh, reserve-
legerpredi kamt en voorzatter van den Bond
vaai Chr. Oranjevereenigingen in Nederland.
Het Ned. Herv. Zamgfkoor onder de bekwame
leiding van den heer A. J. C. Mooy zal
eemige liederen zingen.
Donderdag 17 December des voorm. 11 uur
ontvangst van oud-bezoekers van het Te
huis. Om 1 uur koffietafel. Om 3 uur ven
gartering in het Tehuis met bestuur en ju
bileum-comité.
Vrijdag 18 December des avonds samen
komst met bezoekers, alleen toegankelijk
voor houders van kaarten.
Een programma voor de samenkomsten
zal worden toegezonden aan allen, die zioh
verdienstelijk hebben gemaakt voor het ver
zamelen van jubileum-gaven en aan hen,
die een bijdrage hebben gezonden. Het feit,
dat oud-bezoekers een bedrag van ruim
f 1000 hebben bijeengebracht, verdient zeker
wel afzonderlijke vermelding.
Wie tot dusverre in gebreke bleef en aJs-
nog van zijn dankbaarheid wil doen blijken,
kan het bedrag per giro overmaken aan
het adres van den huisvader, gironummer
109087.
Reeds is een aanzienlijke 9om binnenge
komen niet alleen van hen, die van het
Tehuis hebben geprofiteerd, maar ook van
hen, die met de daad hun waardeering voor
den Tehuis-arbeid wensehen uit te spreken
waarvoor bestuur en comité hartelijk
dankbaar zijn. Het is echter nog niet ge
heel toereikend tot het aanbrengen van de
restauratie, die aan het Tehuiis zoo hoog
moodig moet geschieden.
En het comité zou met de feestgave zoo
gaarne daar nog iets boven uitkomen!
Helpt ook gij nog een handje?
R.T.M. "V
DE PENSIOENPREMIE VAN HET
ONTSLAGEN PERSONEEL.
Vorige week Woensdag meldden wij, dat
de R. T. M., in verband met de aangekon
digde opheffing van de tramlijn Ouddorp—
Middelharnis—Ooltgensplaat het personeel
op het eiland Goeree-Overflakkee heeft ont
slagen.
Thans voegt Voorwaarts hieraan toe:
„De menschen hebben al den tijd, dat zij
bij de R .T. M. hebben gewerkt, hun pen-
sio e n-premie gestort. Thans komen zij
zonder eenig recht op pensioen, op straat".
Deze conclusie is onjuist Volgens de te
genwoordige regeling kan het personeel op
60-jarigen leeftijd pensioen ontvangen, al is
het voor de maissa niet hoog Dit reaht wordt
door het ontslag niet ontnomen; men zou
nu kunnen spreken van uitgesteld peneioen.
Ook beslaat de mogelijkheid om met pre
mie-betaling bij de maatschappij, waar do
Tram haar verzekering onderbracht, door te
gaan. Hiervan zal in de meeste gevallen
niets kunnen komen.
Daarom is de regeling getroffen, dat het
pensioenrecht afgekocht wordt. Zij, die thans
de Tram verlaten, kunnen tegen vergoeding
ROFFEL-RIJMEN
MAANBESP1E GELING
Een historietje van een mensch van
vier met z'n vader op slaapkamer.
Pappie, kijk es wat een groote,
Mooie, dikke, ronde maan!
Kan je met de hand er bij, pa,
Als je op het dak gaat staan?
Nee? Maar kan de schoorsteenveger.
Met z'n ladder wèl er bij?
Kijk es, wat een dikke wolk daar
Gaat de maan daarvoor opzij?
Neemaar, kijk, hij kruipt er achter!
Ziet de maan ons nou niet meer?
Als geen schoorsteenen meer rooken
Komt de maan natuurlijk weer
Ja, daar komt-ie! kijk hij ziet me
Ziet-em nou es lachen, pa.
Waarom loopt de maan je huiten
Overal toch achterna?
Als je met een vliegmachine
Heel, héél erg 1 jog wezen moet,
Kan je dan de maan niet grijpen
Als je 't deurtje open doet?
't Kan natuurlijk best, hè pappie
Ja, echt lollig vind ik dat;
Nee, je kan hem toch niet pakkenz
Hij's zoo zacht as-k-weet-niet-wat!
(Nadruk verboden.) LEO LENS
van een e^ker bedrag hun recht op pensioen
afstaan en ontvangen dus feitelijk de pre
mies terug.
Dat de menschen in elk geval gedupeerd
zijn, is hiel aas waar; doch het gaat niet aan
om te zeggen: izij hebben pensioen-premia
gestort en komen thans zonder eenig recht
op straat te staan. De zaak ligt anders.
DE BRANDENDE HOOIBERGEN
EEN ERNSTIGE RECTIFICATIE VAN EEN
MINDER ERNSTIG STUKJE
Van bevoegde zijde deelt men ons mede:
„Uw bericht in het blad van 5 November
|1., betreffende vier brandende hooibergen,
welke met bier en limonade zouden zijn ge
doofd, behoeft eenige aanvulling. In den nacht
van 14 op 15 Augustus j.l. brak op drie ver
schillende plaatsen kort na elkander, brand
uit. Hierbij werden vier hooibergen een prooi
der vlammen. De vijfde hooiberg brandde kort
geleden uit.
Het verstrekken van consumptie aan de
brandweerlieden dateert uit vroeger jaren, toen
nog geen of zeer geringe belooningen werden
toegekend. In de laatstgehouden raadsvergade
ring werd besloten geen consumptie meer te
verstrekken, omdat de belooningen nu behoor
lek zijn geregeld.
Het bier en brood is hoofdzakelijke geconsu
meerd door plm. 120 arbeiders (geen brand
weerlieden), die de vjjf brandende hooibergen
hebben leeggehaald, waarmede, wat de eerste
vier betreft, vrijwel een geheele Zaterdag en
Zondag is gemoeid geweest.
Wat betreft de algemeene onkosten, die plm.
f 1000 hebben bedragen, kan worden opge
merkt, dat deze niet zjjn gebruikt voor siga
ren, bonbons, chocolade enz., maar voor ver
goeding aan brandweerlieden en losse man
schappen ('s nachts en 's Zondags dubbel ta
rief) zoomede aan de Vlaardingsche brand
weer, die met groote materieel op eerste aan
vrage ter hulp snelde."
Gaarne plaatsen we deze verbetering van
het raadsverslag, dat aanleiding gaf tot de
zachtmoedige persiflage in ons blad. Men
moet dergelijke stukjes nooit al te ernstig op
nemen; al zit er achter de plagerij wel eens
een goedbedoelde vermaning.
PALESTINA VAN HET HEDEN
Radio-rede van H. DIEMER.
Wij komen thans tot de Joden en
naderen tegelijk het hart van de groote
kwesties, welke Palestina in den laatsten
tijd staatkundig en economisch beroeren.
Op heden maken de Joden 20 van de
bevolking uit of wel ongeveer 170 180.000.
In 1920, dus 10 jaar geleden, konden zij nog
nauwelijks de 10 halen. Zij loopen dus
snel in en het is dit, wat den Arabieren
een doorn in het oog is. In Jeruzalem, de
heilige stad, hebben zij reeds de meerder-
Het heimwee der Joden is alle eeuwen
door uitgegaan naar het land der vaderen.
Naast het Joodsche is geen ander ras aan
te wijzen, hetwelk zoozeer zijn eigendomme-
lijkheden heeft bewaard in den smeltkroes
der tijden. De ongeloovige Joden, zoowel als
de orthodoxe, voelen zich met vele banden
verbonden aan Palestina. D&ir nog eenmaal
verzameld worden rondom den Tempel,
waarbij de een slechts ras-overwegingen
doet gelden en de ander door diep-religieuse
beginselen wordt geleid, is het gemeen
schappelijk ideaal.
Bij ons aan boord was een rabbi uit het
Rijnland, die pas zijn vrouw door den dood
had verloren. Thans reisde hij naar het
Heilige Land, om wat heilige aarde te
halen, opdat hij deze straks in het graf bij
.zijn geliefde doode zou kunnen storten.
Dit heimwee der Joden, eenmaal het volk
der belofte, moet toch wel tot ons spreken.
Er is geen natie ter wereld, welke heftiger
in den wan der volkeren is geschud gewor
den. Hoe vaak was reeds vóór de geboorte
van Christus, Palestina het oorlogsveld voor
Perzen, Egyptenaren, Syriërs, Philistijnen,
Babyloniërs en Romeinen. Een en ander
maal werd het land leeggehaald en de be
volking verspreid in den wijden omtrek. En
altijd weer trok de nakomeling terug naar
het Beloofde Land. Bij den grooten opstand
tegen de Romeinen, ruim dertig jaren na de
kruisiging van Christus, werd het land
radicaal verwoest. Tot vier uren in den
omtrek van Jerusalem werd alles plat ge
trapt en verbrand, de tempel tot op den
grond vernield en de Joden verstrooid over
alle deelen van het Romeinsche volk. Ook
daarna weer terugkeer en opnieuw op
standen. Zelfs tijdelijk overwinningen. Daar
na in de vierde eeuw de opgang van het
Christendom tijdens Constantijn de Groote
en zijn moeder Helena en drie eeuwen later
de overweldiging door Mohammed's volge
lingen, waarbij joden en christenen gelijk
lot wedervoer en zij slechts in een afhanke
lijke positie werden geduld. Op de tempe'
plaats, waar eenmaal Salomo's kunststuk
stond en later de tweede tempel, verrees
de Omar-moskee. Sindsdien was Jeruzalem,
naast Mekka en Medina, de derde heilige
stad der mohammedanen, en vanaf dien
tijd dateert de veete tusschen Jood en Islam-
belijder, welke al zooveel moeilijkheden
heeft opgeleverd en welke in den nieuw-
sten tijd in een bijzonder licht is komen te
staan.
De Joden, verstrooid over de geheele we
reld, thans 17 millioen sterk, hebben hun
karaktereigenschappen behouden, hun tra
dities, hun taal cn ook hun toekomstgeloof.
Zij bleven miet banden aan elkaar verbon
den, hoezeer zij het volk der uitersten
vormen. Schatrijk en doodarm; overzinde-
lijk en vuil; ordelievend en ultra-revolutio
nair, maar bij allen aanwezig een trek
scherpzinnigheid, slagvaardigheid en intel
lectualiteit.
De vaak onzichtbare band was er, maar
het land, hetwelk ze tot een geheel zou
kunnen smeden, ontbrak, of beter, het ont
brak niet, maar zij waren er vreemd aan.
Wél gevoelden zij, dat hun in meerdere
landen onrecht aangedaan werd. Tot voor
kort was er van burgerrecht voor hen geen
sprake in Rusland en meer achterlijke
rijken. Van tijd tot tijd treden nog pro-
groms, vervolgingen op. Dat zij zelf altijd
onschuldig wax-en aan den haat, welke men
het toedroeg, zullen de objectieven onder
hen niet ontkennen. Want uit de scherp
zinnigheid en de aangeboren koopmanschap
kwamen ook kwade gevolgen voort, als in
haligheid en onbarmhartigheid.
En toen in den nieuwen tijd, met het zich
baan breken van meer verlichte denkbeel
den, ontstond het 7,ionisme. Het gi'oote
dqel stond daarbij voorop in Palestina zélf,
gelegenheid te scheppen voor een echt
joodsch leven, vrij van alle vreemde
inmengingen. Er werd niet gei'eltend op
een tei-ugkeer van alle Joden naar het Hei
lige Land, maar men wilde een nationaal
middenpunt scheppen voor alles was Jood
is. De maatschappelijke grondslag moest
reëel zijn en hierop moest een cultureel ge
bouw kunnen worden gesticht, met als
voertaal de Hebreeuwsche taal, gereed ge
maakt voor dagelijksch gebruik.
Het eerste Zionisten-congres werd in 1897
te Bazel gehouden, onder leiding van Theo-
door Herzl. Een wereldorganisatie trad in
werking en tot'op heden arbeiden in deze
organisatie millioenen joden aan den op
bouw Van hun maatschappelijk en geestelijk
centrum. Herzl zelf, wiens naam voortleeft
in dit werk. stierf in 1904, doch anderen
namen zijn taak over.
Reeds in de laatste jaren der vorige
eeuw, stichtten de joden in Palestina kolo
nies, doch vooral na 1900 vorderde deze
Oogsttijd in Emek JesreeU
vreedzame inbezitneming van der vaderen
grond. Baron Echnond Rotschild en vele
andere rijke joden steunden krachtig. Het
Hebreeuwsch werd omgangstaal bij de kolo
nisten en het schoolwezen werd op moderne
wijze ingericht.
Toen kwam de oorlog, welke storend
werkte, maar waardoor straks toch de
joodsche beWeging pas voor goed grond
onder de voeten zou krijgen. Herzl reeds
had beproefd de Engelsche sympathie te
verwerven voor zijn plannen. Tijdens den
oorlog werd door de Zionisten-leiders verder
in deze richting geleid. Engeland zag er wel
voordeel in, de joodsche nieuwe beweging
te zien plaats nmen aan de entente-zijde en
zoo verscheen 2 November 1917 de] bekende
verklaring namens de Engelsche regeering
van den minister van Buitfcnlandsche Zaken
Balfour. De historiscne rechten der
joden, om in Palestina opnieuw hun woon
plaats te vestigen, werden hier vastgelegd,
maar natuurlijk onder beding, dat niet ge
raakt zou worden aan de rechten der niet-
joodsche bevolking. De vredesconferentie te
Versailles werd bezocht door een zionisti
sche delegatie. Engeland werd hier belast
met het mandaat over Palestina, De manda
Armenische pope (geestelijke) m et eenige Bedouinen voor den
ingang van een k aravans era. Dit is een
heiiberg waar de karavanen des nachts
verblijf houden
Hieuwe huizen van de Keren Hajessod-nederzettinq Kinereth.
Gezicht op de Keren Hajessod-nederzetting Beth Alpha.
taris kreeg de opdracht de vestiging van
deze nationale woonplaats te verzekeren.
Nu kon het Palestina-werk voorgoed aan
gevat worden. De organisatie van het jood
sche Nationaal fonds, bracht in tien jaren
ongeveer 50 millioen gulden bij elkaar, om
de immigratie te bevorderen, land aan te koo-
pen, industrieën te vestigen en scholen te
stichten. Amerika staat bovenaan en Neder
land neemt de tiende plaats in. Hier is één
millioen gulden verzameld. Inde jaren 1920
tot 1930. trokken 109.000 joodsche kolonisten
Palestina binnen. Verreweg de meesten uit
Oost-Europa. Zij hebben Jeruzalem aan een
joodsche meerderheid geholpen; zij hebben
Tel-Aviv gemaakt tot een zuiver joodsche
stad en aan een groot getal kolonies het
ontstaan geschonken.
Voor deze kolonisten moest land beschik
baar zijn. Groote uitgestrektheden werden
daartoe gekocht van de effendi's. De jood
sche particulieren en instellingen hadden ln
1930 1200.000 dunam in bezit, of 120.000 H.A.
Thans is de vraag van pas ,of deze koloni
satie geslaagd mag heeten. Ongetwijfeld
maakt zij op dit oogenblik een zware crisis
door als gevolg der sterk teruggeloopen
giften. Doch dit is iets, wat zij g. meen hoeft
met de geheele wereld. Waarschijnlijk is
dit slechts een tijdelijke moeilijkheid, tot
straks de nieuwe basis zal zijn gevonden.
Dit dus niet in aanmerking nemend,
durven wij te zeggen, dat in een kort tijds
bestek wonderen tot stand zijn gebracht.
Zeker, ook vele fouten zijn gemaakt. Do
oud-consul der Nederlanden te Jeruzalem,
de heer J. B. Kann, erkent ze ook ten volle,
doch welke uit den grond gestampte bewe
ging kan hieraan ontkomen? De lnatsto
paar jaren hebben een ieder van,ons wei
bescheiden gemaakt
