RADIO
192110 jaar ervaring 1931
RECORD
met sterk verlaagde prijzen
ri.2.iiFi.2.i'Fij.Brri.'iri.6.i'ri.7.i'
MEIMHGER* Piano-enDrgeHiandel!
n.v. Gloeilampenfabriek
RADIUM - tilburg
ERRES RADIO
Barium Metalloxyd Kathode
Een greep uit 50 diverse typen
lOOO Branduren
BAPIO-NUMMER
WOENSDAG 21 OCTOBER 1931
Wat is dat voor een storing?
door
W. A. A. GRUL
Het is een natuurwet, dat sleohts gelijksoortige
verschijnselen elkaar beinvlocden. Zoo b.v. wor
den de radiogolven niet ->einvloed door storm of regen,
omdat dit bewegingen zijn der materie, terwijl radio
golven worden verondersteld ecu beweging te zijn
van den hypothetlschen aether
Beinvloeding en storing van radiogolven kan dus
Blechts plaats hebben door oorzaken, welke in den
aether zelf ontstaan. Aangezien wij geen andere be
weging van den aether kennen dan de golfbeweging,
mag worden aangenomen, dat de radiogolven slechts
gekruist en gestoord kunnen worden door golven van
gelijken natuurlijken aard.
Zulke golven nu ontstaan bij alle electrische span-
ningsvereffeningeu, waarbij vonken optreedt De
vonk is slechts een secundair nevenverschijnsel der
spanningsvereffening, welke zich onder bepaalde
omstandigheden ook zonder vonk kan voltrekken.
Overal waar electrische spanningsverschillen bestaan
kunnen vereffeningsprocesscn optreden. Deze houden
zoo lang aan tot een venwichtstoestand bereikt is.
In tegenstelling met de radiogolven, welke worden
uitgestraald met een bepaalde golflengte door een
afcestemde trillingskring, hebben de stoorgolven een
zeer uitgebreid frcquenliebercik, daar zij uit gecom
pliceerde combinaties vaa golflengten bestaan, hoe
wel de hoofdgolf ervan een smaller gebied beslaat
Het is dan ook onmogelijk om de stoorgolven door
afstemmiddelen uit te zeven.
Wel kunnen vrijwel alle storingen worden opge
heven door middel van stoorbeveiligingsapparaten,
een gebied waarop vooral Siemens Ilalske A. G.
pioniersarbeid verricht heeft
Alvorens men kan overgaan tot toepassing der
bevciligingsmiddclen, moet natuurlijk eerst de aard
en de bron der storing bekend zijn, zooals ook in
de geneeskunde eerst de aard der ziekte moet wor
den vastgesteld, voor men tot de toediening van ge
neesmiddelen kan overgaan. Anders zou het middel
wel eens erger kunnen blijken dan de kwaall
Voor het stellen van een zoo juist mogelijke
diagnose, is het van belang te weten, hoe men uit
het stoorgobied zelf de soort cn de aard van de
storing bepalen kan. Elke storing nu presenteert bij
haar verschijnen haar, om zoo te zeggen „acustiscli
ü-isit tkaartjo".
Van de mrest roorkccaende atoning en willen we
thans dat kaartje eens nader beschouwen.
1ste. Hoogireqnentmassageapparaat.
Dit voor bestraling en massage dienende apparaat
wekt storingsgolven op van relatief hooge frequentie.
Het storingsgebiod is zecj groot cn wordt nog ver
groot doordat het lichtnet waarop het is aangesloten
ook in trilling wordt gebracht, zoodat dit toestellcje
practisch Lat gehecle golfbereik der omroepgolven
beiuvlocdL De frequentie van dit bestralingstoestel is
binnen nauwe grenzen regelbaar. Het pruttelende ge-
ruisch wordt hooger van toon en sterker, naarmate
de frequentie hooger wordt ingesteld.
De behandeling met zulk een apparaat, waaraan
door velen een geneeskrachtige werking wordt toe
geschreven. duurt circa 20 minuten, waarbij men
soms onderbrekingen van een minuut of langer kan
opmerken als de glaselcctroden verwisseld worden.
TJitteraard kan storing met zulk een toestel op elk
moment van den dag optreden, dikwijls ook in de
avonduren.
2de. Hoogfrequent aansteker.
Hierbij worden hoogfrequenttrillingen opgewekt,
welke tusschcn twee clctrodcn een vonk doen ont
staan. Aan do vonkenbaan wordt een in benzine
gedrenkte stift met asbest o. d. tot ontvlamming ge
bracht voor het aansteken van pijp, sigaar, enz. Een
electrische sigarenaansteker dus. Het gebruik ervan
duurt slechts enkele seconden, doch omtrent de fre
quentie van liet gebruik valt natuurlijk niets te
zeggen. De stoortoou is iets hooger dan van de eerst
genoemde stoorder.
8de. Losse contacten in electrische leidingen.
Deze komen tamelijk veelvuldig voor. Kraken, prut
telen, sissen en krassen zijn de meest voorkomende
symptomen ervan. I>e starende werking kan meer
dere ontvangers gelijktijdig beinvlocden, zoodat ook
slecijte contacten in naburige woningen de storings-
porzaak kunnen zijn.
4de. De etectrtedie schel.
Do werkingsfeer van do storingen welke door de
electrische schel worden opgewekt, wordt dikwijls
zeer vergroot door de lange en veel vertakte leidin
gen ervan. Door het korte gebruik dat ervan ge
maakt wordt, zijn de storingen oo'- van korte duur;
zij demonstreeren zich hoofdzakelijk als knerpende
cn pruttelende geluiden, ongevocr overeenkomend
met geluid eeucr schel, waarvan da bel schaal ia af
genomen.
5de. Temperatuurrepelaars.
Deze bestaan in principe uit een contact, dat af
hankelijk van de temperatuur do stroom in- of
uitschakelt, met dien verstande, dat zulks geheel
automatisch geschiedt en pcriodisch met bepaalde
tijdruimten.
Dergelijke apparaten worden gebruikt zoowel bij
reclameverlichtingsinstallatica, welko intermitcorend
ontstoken en gedoofd moeten worden als bij verwar-
mingskusseas, kooktocstcJJen, strijkijzers, enz. Bij de
laat.slen dient de regelaar om de apparaten te bcscher
men tegen overmatige verhitting cn de stroom bij een
bepaalde maximum temperatuur uit- en bij een be
paalde minimumtemperatuur In te schakelen. Het
etoorgeruisch dat te voorschijn wordt geroepen door
bet verbreken cn liet sluiten .van het contact kan
een zeer uiteenloopcnd klankkarakter hebben, afhan
kelijk van het systeem en soms ook de slijtage van
het apj-aiaai.
Van het eenvoudig knakgeluid tot een soort kik-
vorschengekwaak kan het in allerlei stoortenen
varieeren. Het vaste kcntcekcn, dat men met een
temperatuurregelaar te doen heeft, is de periodiciteit
der storing. Met tussohenpoozen van 1 i 2 seconden
zelden meer verschijnt de storing zoowel als
in- alsook als uitschakelgeruisch. Daar zulke tempe-
ratourregelaars urenlang in gebruik kunnen zijn, b.v.
bij venvarmingskussens, is deze storing niet minder
gevreesd hnn die van hoogfrequentbestraliugs-
apparaat.
Een andere categorie van storingen is die, welke
uurden opgewekt door electromotorcn en dynamo's.
De door vonkvonning aan de z.g. collector der
electrische machines opgewekte storingstrillingen,
hebben een hoogfrequentkarakter en verspreiden zich
voornamelijk over het lichtnet, dikwijls over aanmer
kelijke afstanden. Zij kunnen gemakkelijk de anten
ne op dezelfde wijze beinvloeden als de golven der
omroepstations. Echter hebben dexe storingen ook
alweer geen uitgesproken eigen golflengte, zooals
zulks met de straling van oniroepzenders wel het
geval is.
Zij zijn daardoor niet afstembaar en beinvloeden
de ontvangst op vrijwel alle golflengteu.
De toonhoogte van het in den ontvanger opgewekte
stoorgcruisch is in hooge mate afhankelijk van het
toe reu tal van de motor. Naarmate deze sneller loopt,
is de toon hooger.
6de. De naaimachinemotor
heeft een hoog toerental en veroorzaakt een relatief
hooge stoorloon, welke van een krassend geluid ver
gezeld gaat Van belang is het, dat zulk een motor
herkend kan worden aan de onderbrekingen welke
eigen zijn aan het werk op de naaimachine.
7de. Stofzuigers, haardrogers en vibro-massa ge-
apparaten.
Deze verwekken ook storingen welker toonhoogte
afhankelijk is van het toerental der aandrijfmachine.
De snelheid dezer kleine n.otoren ia sterk afhankelijk
van de belasting, zoodat het toerental zeer kan
varieeren, waardoor ook de toonhoogte van het stoor-
geluid verandert.
8ste. Liftmotoren.
Deze zijn aan het bedrijfsrtiythme herkenbaar, ver
oorzaken snerpende pruttel- en schuurgeluiden. Ook
wordt het eigenlijke motorgcruisoh in vrijwel alle
gevallen ingeleid door een sterken inschakeistoot,
9de. Motoren van klein vermogen.
Zulke motoren, zooals zij voor ventilatoren, huis-
houdmaohines e.d. gebruikt worden, verwekken een
tamelijk constant stoorgeruisch, dat zich als een sterk
ruischen kenbaar maakt. Toch is een bepaalde toon
overheerschend.
10de. Motoren van groot vermogen.
Veroorzaken oen krachtig stoorgeluid, begeleid door
alle mogelijke knetter- en bromgeluiden.
11de. Storingen door de electrische tram.
Worden hoofdzakelijk veroorzaakt door de vonken
welke tusschcn stroomdraad en stroomafnemer ont
staan of door slecht contact met de rails. Hierbij fun
geert dikwijls de stroomdraad als zend-antenne en de
storingen, welke sterk gedempt zijn, kunnen daarom
ook niet worden afgestemd. Zij storen dus over het
geheel o gebied der omroepgolven met een soms
enorme werkingssfeer.
Het kenmerkende van alle reods genoemde storin
gen ligt in het fbit, dat liet geheele oanroepgolven-
bereik erdoor bein vloed wordt. Dit'is niet het geval bij
12de. De z-O. buur-storingen
waarbij men sleohts te doen heeft met een storing
op de golflengte waarop het ontvangtoestel is afge
stemd. Het bekendst zijn dc terugkoppelstoringen,
welke zich als fluit- of huiltoncn uitten.
13de. Energie-onttrekking (z.g. wegzuigen).
De ontvangst vaa omroepstations kan aan sterke
intensiteits-variaties onderhevg zijn, zonder dat zulks
aan den zender ligt of door natuurlijk sluiereffect
veroorzaakt wordt. Meestal moet zulk een afname der
geluidssterkte gezocht worden in storing van naburige
ontvangtoestellen onderling. Wanneer namelijk de
eene luisteraar op den rand van gencreeren instelt en
daarbij precies op dezelfde golflengte afgestemd blijft
welke de te ontvangen zender heeft, dan treedt niet
altijd het bekende fluiten op. In een naburig ontvang
toestel echter kan daardoor de geluidsterkte aanmer
kelijk verminderen, zoodat do indruk wordt gewekt
alsof energie onttrokken wordt. Gelijktijdig met de
vermindering der geluidssterkte treedt vervorming
op in de weergave en maakt zich een ruischcnd geluid
hoorbaar. Men ziet hieruit, dat een naburig toestel
kan storen, zonder dat genereertonen worden gehoord.
De ontvangst met to sterke terugkoppeling is zeer to
veroord celen en brengt niemand cenig voordeel, daar
ook de stoorder zelf vervormde weergave heeft want
met een op die wijze genereerendo ontvanger is geen
goede weergave mogelijk.
Aan de hand van vorengenoemde storingsvoorbeel
den en de ontleding daarvan, zal ook de loek in vele
gevallen de aard van de door hem ondervonden
storing kunnen vaststellen. Meestal ia daarna de
ontdekking van do bron niet moeilijk meer, omdat
men bij de huren kan informecren, wio een hoog-
frcquentbcstrnlingsapparaat, naaimachinomotor, sterk
vonkende stofzuiger e.d. gebruikt. Door onderling
overleg rn met goede wil kan do storing worden
opgeheven door het aanbrengen van stoorbeveiliginga-
middelen aan het storende apparaat Zulks is meestal
niet kostbaar, terwijl in tal van gevallen de levens
duur van het apparaat door de stoorbeveiliging aan
zienlijk verlengd wordt, zoodat de daaraan bestede
kosten zich zelf betalen. Het aanbrengen van anti-
storingsmiddelen en de 'uiste keuze daarvan zal over
het algemeen aan den vakman moeten worden op
gedragen.
I^adio-onderwijs
door
Ir. MAX POLAK
De geweldige uitbreiding, die de toepassing van de
radio in de laatste jaren heeft genomen, heeft
zooals zulks in ons land meer geschiedt een niet on
belangrijk aantal diploma's in.het leven geroepen.
Allereerst was 't het gebruik van de radio als ver
keersmiddel met de schepen ter zee, dat een nieuwe
klasse van beambten, de radio-telegrafisten in het
leven riep, tegenwoordig uitgebreid met het corps
telefonisten, dat vooral voor den vliegdienst van zoo
veel belang is.
De zendvergunningen, die de amateur tegenwoor
dig verkrijgen kan, vcreischen ook al weer een
diploma. De genoemde, van overheidswege afgegeven
bewijzen van goed technisch gedrag zouden echtec
spoedig gevolgd worden door meer officieuse.
Toen n.l. de radio-industrie zich in ons land ster
ker ging ontwikkelen ondervond men het bezwaar,
dat niet tijdig gezorgd was voor het aanwezig zijn
van een voldoend aantal radio-technisch onderlegde
personen, die hetzij als radio-technicus leiding kon
den geven of als radio-monteur de theorie in praktijk
konden omzetten.
Het was echter niet alleen de radio-industrie, die
bovengenoemde behoefte gevoelde, doch evenzeer de
radiohandel, die zich meer en meer ging bezig hou
den met het verkoopen van complete radiotoestellen,
betgeen den verkooper verplichtte tot het geven van
een goeden „service".
Dit punt toch is van het grootste belang. De luis
teraar, die een toestel koopt bij een handelaar, dia
hem geen goeden service kan geven, loopt alle kans
van zijn kostbaar apparaat meer verdriet dan vrcugda
te beleven.
De aanwezigheid van good onderlegd technisch per
soneel is voor den radiohandelaar, die veelal geen
technicus is, van zeer voornaam belang.
Het instellen van diploma's echter vormt op zich
zelf nog niet de oplossing van het vraagstuk, daar
voor toch is het tevens noodig, dat er voldoende gele
genheid tot opleiding bestaat.
Want niet een ieder is in staat, zooals de oudsten
onder onze radiotechnici, voor zichzelf het pad te
effenen, dat voert tot het voor oogen gestelde doei.
Overigens hebben de opleidingsinstituten het niet
steeds gemakkelijk gehad! De buitengewoon snelle
ontwikkeling toch van de radiotechniek maakte het
uiterst moeilijk een werkprogramma op te stellen en
was men eenmaal zoo ver, dan had de zich krachtig
uitbreidende radio het noodig gemaakt de geldende
examenefschen geheel te herzien en uit te breiden.
Wie de ontwikkeling in deze richting van den be
ginne af heeft medegemaakt, wij denken nu in het
bizonder aan de opleiding van onz-j „marconisten**,
en zich in zijne herinnering terugverplaatst in de
dagen kort na den oorlog, toen het examen zich in
hoofdzaak bewoog om de 1,5 kilowatt scheepszendeC
van Marconi, die de geplaagde leerling in zijn droom
moest kunnen opgeven, zou vreemd staan te kijken
als hij thans datzelfde examen voor radiotelegrafist
moest gaan aflegden met dc kennis, die hij toen
Van de vei-schillende opleidingsinstituten, die in
ons land op dit gebied bestaan, is er één, dat da
ontwikkeling van het begin af heeft medegemaakt
Tn het jaar 1916 bleek, dat de behoefte aan radio-
telegrafisten voor onze koopvaardijvloot zeer groot
was geworden en werd te Rotterdam op zeer beschei
den schaal een opleidingsinstituut in het leven go-
roepen, dat onder leiding stond van den heer L. F.
Steehouwer, leeraar in do radio aan de Gemeente
lijke Zeevaartschool te Rotterdam.
De bescheiden poging had succes, dank zij den
ernst, waarmede het ouderwijs werd gegeven en in
1921 bleek het noodig eene ruimere inrichting te be
trekken, die een betere outillage toeliet en die geves
tigd werd in de Graaf Florisstraat te Rotterdam.
Het was eveneens op initiatief van den directeur
van dit radioinstituut, dat de organisatie van dd
Nederlandsche radiohandelaren, de N. B. R., besloot
jaarlijks een examen te doen afnemen voor radio
technici en radiomonteurs, tot welk doel door de«é
bond diploma's werden ingesteld.
Al deze soorten opleiding stellen aan een dergelijk
opleidingsinstituut zeer hooge ei9chcn. Want zoowel
theoretisch als praktisch moeten de leerlingen in
vele vakken worden opgeleid, hetgeen dikwijls in
verband met de geringe vooropleiding van de leer
lingen zware eischen aan het onderwijs stelt.
Daarbij komt, dat de exameneischen voor hef
bondsdiploma voor radiotechnicus niet bepaald licht
zijn te noemen en terecht, daar de industrie behoefte
heeft aan technici, die in staat zijn zelfstandig to
werken. Daarvoor is een uitgebreide theoretische en
practische kennis noodig, terwijl daarentegen vooe
het diploma voor radiomonteur meer waande wordt
gehecht aan practische kennis.
Ondanks het feit, dat de bondsexamens eerst eenigé
jaren geleden ingesteld zijn, slaagden van het Insti
tuut Steehouwer reeds 102 candidaten voor het exa
men radiotechnicus en 105 voor radiomonteur. Verder
werden „afgeleverd" 390 radiotelegrafiston, 25 radio
amateurs behaalden na de gevr.lgdo opleiding bet
zend-certificaat, terwijl 150 candidaten slaagden voor-
het ontwikkelingscxamon van do muatachuppü
„Radio-Holland", die hare telegrafisten in grooten
getale van het Rotterdainsche Instituut betrekt
Waar het voor vele as. candidaten moeilijk is dé
cursussen van de school te volgen werd ©en schrifte
lijke cursus ingesteld. Het valt niet te ontkennen*
RADIO-NUMMER
WOENSDAG 21 OCTOBER 1931'
Geheel nieuw Procédé
Vraagt onze zoo juist verschenen
Prijscourant
Accu-Serie
Wisselstroom-Serie
M 350 M 300 M 94 DN 2004 DN 154 M 1004
Schei m-
HF. Det. LF. rouster Det. Penth.
tal».j| iis sv" CMN
ÖflZfi SpBCialllfilt! Anodestroom Anodestroom
Binnen een jaar bij vakkundige behandeling een goede
emissie gegarandeerd.
ROTTERDAM
v. Oldenbarneveltstraat 112
Nieuwste modellen
voorhanden
Prijzen vanaf
f 75-
AMSTERDAM - HAARLEM - HILVERSUM
voor aanschaffing van Uw
Radiotoestel
naar
Erasmusstraat 64-66 - Rotterdam
Wij dragen zorg voor vlugge bediening en
coulante service Ru me keuze PHILIPS-,
ER RES- en NOR A-pioducten steeds
voorradig.
Telef. 41691
Anno 1894
PCDP TUirMC Nieuwe Binnenweg 207
ULDft. I nüLIYIt. Rotterdam - Telefoon 36576
RADIO - GRAMOFOONS
OWof hangt er
naast Uw schoorsteen?
^De Zonger oan den Wand! Een radiotoestel met inge-
bouwden luidspreker, da» op een console oan den wand kan
hangen, dol een krachtig, glashelder geluid geeft en waar
mee alle Europeesche stations - zonder dat ze elkaar storen
beluisterd kunnen worden. Een toestel, dat langdurig gega
randeerd wordt en billijk in prijs is. Kortom: een toestel dat
Uw belangstelling zeker waard it en dat U door eiken Erres
agent gaarne voor een week op proef gegeven wordt. Vraagt
er hem vandaag nog naar.
ERRES K.Y. 107 I 165.— ERRES K.Y. 108 f 175,—
N.V. HaiIJ. k S. STOKVIS EN ZONEN ROTTERDAM
6G4NTEN Ui NAGENOEG AUt PVAATSCN
VRJULGT CONDITIËN
