VRIJDAG 16 OCTOBER 1931 DERDE BLAD PAG. 9
(VAN ONZEN DU1TSCHEN
CORRESPONDENT)
HET NATIONALE FRONT
SPIT, ISCHIAS,?!
i Uw"hart.'noch 'uw n
>rdt volften» 6000
ITOGAL
hten. Bij Apotb. ürog. 10.60
HET BEZOEK VAN HITLER
AAN HINDENBURG
Er gebeuren In Duitschland dingen, die het
denkvermogen van den normalen burger verre
te boven gaan. j
Van dichtby sloeg ik het gade, hoe Hitier,;
in gezelschap van den vroegeren vliegenier
Goering, wiens borst gesmukt is met den Pour
le Mérite, in de Wilhelmstrasse door duizen
den belangstellenden werd toegejubeld ala
de redder van 't lieve vaderland.
Hoe langer de besprekingen bij Hindenburg
duurden, des te Derveuser werd de spanning.
De politie ging te keer tegen de arme journa
listen, die van dit historisch feit een paar
mooie opnamen voor de pers wilden maken.
Uit het ministerie van Binnenlandsche Zaken
liep een streng verbod binnen en als honden
werden ze van de leege straat weggedreven.
Ik bewonder de energie van m'n collega's 't
waren er slechts weinigen die ondanks deze
onbegrijpelijke hardvochtigheid van overheids
wege, niettemin een paar pakkende moment
opnamen wisten te veroveren. De politie had
het recht, hun de camera af te nemen!
Wij wachtten anderhalf uur en plotseling
zag men Hitier voor een der geopende ven
sters van het palais'verschijnen. Hij was in 't
zwart gekleed en had het hakenkruis in Mün-
chen achtergelaten. Als bezetenen brulden de
nazi's „Duitschland ontwaak!" en „Heil Hit-
Ier!''. In een zwaren IMercedes-wagen gleed de
ontwerper van het derde komende rijk aan
ons voorbij.
Even van te voren was ook Brüning onopge
merkt en door niemand toegejubeld, voorbij
gereden. Hij was nog doende een nieuw kabi
net saam te stellen en we weten thans, hoe hij
door de nationale groepen uit haast alle par
tijen aan zijn lot werd overgelaten. Nie^emin
speelde hij het klaar, een nieuwe rijksregee-
ring gereed te hebben, wanneer de rijksdag
geopend wordt.
Van Berlijn toog Hitier naar Bad Harzburg
en hier beleefde hij in harmonische een
dracht met Seldte's staalhelm zijn grooten
dag. De tienduizenden, die hem volgden, lazen
op zijn arrogant gelaat nog de voldoening van
het feit, dat hij nu eindelijk, eindelijk, door
den rijkspresident
officieel ln audiëntie
werd te woord gestaan.
In een pijnlijk kort berichtje kregen we dien
aangaande slechts te hooren, dat door den
redder des vaderlands een uitvoerig verslag
omtrent de nationaal-socialistische beweging
werd uitgebracht. Hoe Hindenburg hierop
reageerde, werd zorgvuldig verzwegen.
Met of zonder zijn bedoeling gaf Hinden
burg een stoot aan de beteekenis van de bij
eenkomst dezer nationale oppositie in het
anders zoo stille Harzburg. Hier kon men ze
allen bijeen zien, wier hart vervuld is van haat
tegen den huidigen staat, van afkeer tegen de
tegenwoordige regeering, van middeleeuwsch
aandoende plannen tegen het jodendom van
gloed en vuur voor het derde rijk, den idealen
germaanschen staat, waar iedere jood als een
vreemdeling behandeld zal worden, aan de
macht van het kapitaal voorgoed een eind ge-
gemaakt wordt en iedere sociaal-democraat
wegens zijn internationale gezindheid als een
vaderlandsverrader aan den muur gezet en
neergeschoten zal worden! Noem dit niet de
dwaze fantasie van opgehitste kwajongens.
Het is een ernstige opvatting van mannen,
wier naam nog vaak kort geleden een wereld
klank had. In Bad Harzburg gaan allen in het
bruine hemd, kunt ge het hakenkruis en den
staalhelm bewonderen. Hier heerscht de mili
taire geest, die aan het Potsdam-van-voor-den
oorlog herinnert. Hier is men „plus allemand
que les allemands!".
Hofprediker Doehring, die in dienst van de
republiek zyn werk aan den Berlynschen Dom
verricht zoo tusschendoor gaat hjj ook wel
eens naar Huis Doorn leidt er de veldpre-
diking en wie niet beter weet, die zou als bui
tenstaander meenen, dat kerk en staat met
elkander op voet van oorlog staan.
In Harzburg.
Terwijl men ïn de Wilhelmstrasse voor de
grootste moeilijkheden staat, welke Duitsch
land 6edert de omwenteling beleefde, zwaaide
men in Harzburg ter eere van Hitier en Hu-
genberg de zwart-wit-roode driekleur en de
bloedroode vlag met het pik-zwarte haken
kruis. Men nam er een loopje met het zwart-
rood-mosterd der republiek, sprak het dood
vonnis uit over het werik der mannen, die hun
REFERAAT PROF. GERBRANDY
LEVENDIGE BESPREKING
leven offerden in dienst van d
staat en gedroeg zich als een volk, dat met
de logische gevolgen van een zwarte neder
laag hoegenaamd niets uitstaande heeft.
Thans jubelen de naïeven: van Harzburg be
gint de victorie Zij smullen van de plotselinge
samenwerking aller nationale oppositie-man
nen, begroeten het votum van wantrouwen,
dat deze week in den Rijksdag tegen Brüning
wordt ingediend, hopen vurig, dat de rijksdag
nog deze week wordt ontbonden en willen Zon
dag 18 October den stormloop op de republiek
ondernemen. Harzburg was van dezen storm- In het Gcbouw v00r K en w. te Utrecht
loop een voorproefje en men bbjkt in de Wil- wcrcj gisteren een congres gehouden van
helmstrasse plotseling ingezien te hebben, hoe fle christelijke Ondernemers Vakorganisa-
dwaas het advies was van hen, die Hindenburg tie Het ging uit van de chr. Ondernemers-
adviseerden tot een rencontre met Hitler. j Vakcentrale ,een stichting van de Chr. Mid-
Zwaarder, veel zwaarder dan de aanvallen denstandsvereeniging, waarin verschillende
van Hitier, Seldte, Düsterberg, graaf Kalck-1 reeds bestaande Chr. Patroonsvakorganisa-
reuth, graat von der Goltz, dr. Class, zwaarder Ukj zijn sa^,engebracht
dan de eenparige eed van trouw aan het ko- Het congros stond onder leiding van den
mende derde ryk, drukt op Berlijn de aanval, heer c plomp, van Rijswijk. Deze wees
welke door dr. Schacht werd ondernomen te- j Pr jn zjjn openingswoord op, dat men door
gen de nog kort geleden onder zyn beheer j het wetsontwerp van Min. Verschuur in
staande rijksbank. Dr. Dietrich, rijksminister zake de Bedrijfsraden; met de maatschap-
van financiën, ontbond ons. een aantal Duit- noliiko nremnisat.ie od een keerpunt is go-
Chr. Patroonsorganisatie
van financiën, ontbood i
sche en buitenlandsche correspondenten, in
het ministerie, om
nadrukkelijk te protesteeren
tegen een redevoering, welke aan vaderlands-
verraad doet denken. Met een opgewonden
heid, die we van dr. Dietrich niet gewend zijn,
wees hy erop, dat zulk een scherpe propagan
da tegen het beheer der rijksbank onduld-
Mogen de duidelijke woorden van den rijks
minister van financiën den anders zoo voor-
zichtigen en bedachtzamen rijkskanselier Brü
ning ertoe brengen, in den rijksdag duidelijk
en onomwonden uit te spreken, hoe tienduizen
den Duitschers denken over de uitdagendheid
dergenen, die totdusver slechts negatief waren
in hun afbrekend werk. Fanatieke haatdragend
heid zal stellig weinig bijdragen tot de ver
zoening der volken en onze verwachting-en van
het voorspelde derde rijk gaan niet meer sa
men met de aanlokkelijke toezeggingen van
Hitier en Hugenberg.
Wy verwachten, dat Hindenburg zich niet
liet misleiden door de phraseologie van het
hakenkruis, want het Duitsche volk is niet
pelijke organisatie op een keerpunt is ge
komen. Opnieuw moet aandacht besteed
aan Chr. patroons-vakorganisatie, waarbij
medewerking van het C.N.V. onmisbaar is.
Als eerste spreker trad op Prof. Mr.
P. S. Gerb randy, hoogleeraar aan de
Vrije universiteit te Amsterdam. Hij sprak
over
Vakorganisatie van patroons
(ondernemers) onder eigen ba-
De vraag naar de wijze van vakorganisa
tie van ondernemers is geen economische
maar allereerste een zedelijk-godsdienstige
vraag.
Met de theorie dat men het verband met
I andersdenkenden in het praktische leven
niet moet doorsnijden, heeft deze vraag
niets te maken. Het gaat er juist om hoe
ik de wereld en den naaste het sterkst
beïnvloed.
Historisch gezien is het komen tot Chris
telijke vakorganisatie van patroons een
noodwendig uitvloeisel van een eenmaal
aanvaard begin(sel) van optrekken onder
eigen banier, gelijk dat voor de arbeiders
dadelijk volkomen, voor de patroons ten
bij machte, om aan politieke proefnemin-1 deeïe 'is gevorderd,
gen van hoogst bedenkelijken aard onderwor-1 j)e voorstelling alsof de Heilige Schrift
pen te worden. Hindenburg kent den harden geen uitdrukkelijk bevel geeft
wat de vrede voor zijn land
Berlyn, 13 October 1931.
volk beduidt!
Rechtzaken
DOOD DOOR SCHULD
Te Amsterdam bad op 16 April 1931 aan
boord van het s.a. „Jagersfontlln". liggende
aan de Sumatrakade, een doodelltk ongeluk
plaats. In den bakboordketel bevond zich voor
•nderzoek do vierde i
L. zich in den ketel bevond, Het heet wa>
binnen door den afsluiter van den ketel op
te draalen. I». kreeg over het geheele llchai
zeer ernstige brandwonder
na het ongeluk.
Thans stond E. t
Uitspraak 28 Oct.
klem op clementie
ter van Gods Woord tegenover ons leven
en is inconsequent daar het bevel om in
de neutrale organisatie U te begeven, dan
eveneens ontbreekt.
De suggestie alsof het neutraal georgani
seerd zijn het normale en het Christelijk
georganiseerd zijn het abnormale is. mis
kent de superioriteit van het Christendom
en ziet voorbij, da.t de neutraliteit is van
lateren tijd en een vrucht van ongeloof en
revolutie.
Vakorganisatie zet haar voet op het ge
bied niet slechts van het economische maar
ook van het sociale leven, dat worstelt om
te komen tot andere organisatie-vormen,
waarin die vakorganisatie noodwendig zal
worden betrokken.
Het vakorganisatie moet principieel zijn,
omdat in die worsteling en beroering van,
haar terecht geëischt wordt leiding.
De richting dier leiding is kort weer te
geven in het woord samenwerking of sa
menleving, met den nadruk op het woord
samen, welke gedachte, waarachtig bij-
belsch, tegen den geest van het radicale
individualisme en Marsisme diametraal
over staat.
HET SKLAREK-PROCES
Voor het Berlijnsche Landsgericht is Woensdag de behandeling begonnen van het sen-
sationeele proces tegen de gebroeders Sklarek. Onze foto geeft een blik in de beklaag
denbank. Van linJts naar rechts: O.' 'o Goe bel, Willy Sklarek, oud-burgemeester Frank
Schneider; Dr. Werthauer; Leo Sklarek.
Bovendien is principieele organisatie, ge-
oden, wijl de bedreiging der Christelijke
rijheid ernstige proporties dreigen aan te
nemen.
Practisch is ten bate eener Christelijk-
sociale actie de organisatie onder eigen ba
nier der patroonsvakbonden ook daarom
vereischt, omdat ze de ontstellende verwar
ring en het gebrek von doelbewust streven
patroonskringen kan verminderen h
juiste stellingnemen tegenover de overheid
kan bevorderen en de mogelijkheid om
reeds dadelijk organisatorisch met de ar
beiders zekere resultaten te bereiken, ver-
In de middagvergadering sprak de heer
H. A m e 1 i n k. secr. van het Chr, Nat. Vak
verbond over Chr. patroonsvakorganisatie,
welke rede we gisteren reeds verslag
n. Op de referaten volgde een zeer
drukke
bespreking.
De heer Ten Have, van Amsterdam,
aanvaardde den eisch dat men zich Christe
lijk moet organiseeren. Als bezwaar wees
bij echter aan het kleine aantal werkgevers.
Vakorganisatie onder de arbeiders is ge
makkelijker.
Spr. zou daarom boven de bestaande or
ganisaties een kopcontrale willen zetten met
plaatselijke vertakkingen, waarin de ver
schillende werkgevers elkaar ook in vak
groepen zullen kunnen ontmoeten.
Spr. denkt er niet aan zich thans uit de
krachtige organisatie in zijn bedrijf terug
te trekken. Maar daarnaast is hij lid van de
Christelijke Middenstandsvereeniging.
De heer Borst, van Rotterdam, dankte
het bestuur voor de uitnoodiging aan de
Chr. Werkgeversvereniging, waaraan deze
door de afvaardiging van den heer Stene-
ker en spr. gevolg gaf.
Spr. meent, dat er veel misverstand rond
om 't ontwerp van dit congres en ook t.a.v.
het rapport der Chr. Werkgeversvereen.
is. Men heeft er uit geconcludeerd dat de
Chr. Werkgeversvereen. aou zijn tegen
Chr. patroonsvakorganisatie. Daartegenover
herinnert spr. aan enkele pogingen van het
bestuur der Chr. Werkgeversvereen. tot
stichting van organisaties van bouwvakpa
troons en metaalindustrieelen.
Veel van wat door de beide spr. Is ge
zegd kan spr. ten volle onderschrijven. Maar
wat voor het algemeen geldt, geldt niet
voor het bijzondere.
Prof. Gerbrandy heeft niet juist onder
scheiden tusschen stands- en. vak orga
nisatie.
Een deel van ons leven ligt op het ter
rein /der algemeene genade, in de neutrale
zóne, betoogt spr. Hij beroept zich daarvoor
op Dr. Kuyper.
Neemt men voor de Chr. Patroonsorgani
satie de Chr. arbeidersorganisaties ten voor
beeld. dan moet men naar spr. inzien niet
vergeten, dat het den Christelijken arbei
ders niet mogelijk was, in de algemeene or
ganisaties te blij yen door het indragen daar
in van de klassenstrijdsidee. Spr. beriep
zich od de heeren Diemer Smeenk en Ds.
Talma, die indertijd schreven, dat een on
gedeelde vakbeweging als ideaal gezien
moet worden. De vakbeweging is naar de
definitie van den heer Diemer een econo
mische organisatie.
De Christelijke Werkgeversvereeniging is
niet tegen, maar vóór Chr. Patroonsvak
organisatie, als de noodzakelijkheid daar
van practisch mocht blijken. Dót stand
punt heeft ze altijd ingenomen en hand
haaft ze nog. Indien het vraagstuk van
de eigen organisatie opportuun is bv. met
het oog op de bedrijfsraden dan wil de
Chr. WerlfTeversvereen. zeer gaarne mee-
overleggen, op welke wijze men kan komen
tot een organisatie-vorm om de Chr. Vak
organisaties onder dak te brengen.
Spr. vertrouwt dat door deze verklaring
het misverstand op dit punt is weggenomen
(applaus).
Mr. H. H. Steneker van Amsterdam,
kan zich met het tweede gedeelte van het
referaat-Gerbrandy vereenigen, als daarvan
de conclusie was: Christelijke stands
organisatie. Als Prof. Gerbrandy sprak van
het geven van leiding aan het economisch
leven, overschat hij dan niet de beteekenis
der vakorganisatie? De standsorganisaties
kunnen het geheel overzien.
Spr. onderschreef, dat het niet normaal
is om neutraal en abnornaal om Chr. geor
ganiseerd te zijn. Maar hij wilde het anders
stellen, nl. in het bedrijf is normaal de
eenheid en abnormaal de gedeeldheid. Dat
is de lijn der Schrift Dat is ook de strek
king van het rapport der Chr. Werkgevers
vereeniging. Er kunnen omstandigheden zijn
dat men het normale moet loslaten, om
voor hjt abnormale te kiezen, maar dat is
een kwestie van opportunistischen aard.
De heer Bos, van Rotterdam, verklaarde
in te stemmen met het principieel betoog.
Maar is alles wat principieel gewenscht is
ook practisch mogelijk? De fout is, dat men
tracht patroonsvakbonden te maken naar
het. model der arbeidersvakbonden. Maar
Spr. herinnert er aan, dat Dr. Kuyper, toen
hij ijverde voor Chr. Arbeiders vakorgani
satie tegelijk werkte voor neutrale midden
standsorganisatie. Tot in 1916 hield hij dit
vast, al vreesde hij toen al dat toch op
eigen organisatie zou moeten worden aan
gestuurd. Hij had gedacht, dat in de mid
denstandsorganisatie practisch de Christe
lijke gedachte zou overheerschen.
Vergeten de heide referenten niet te veel
de differentisatie in 't bedrijfsleven de scha
keering van groot en kleinbedrijf? De mid
denstand wordt gedwongen in zijn vakor
ganisaties een strijd te voeren om te zijn,
of niet te zf n. Hoe moet men nu doen als
men de overtuiging heeft, dat oprichting
van Chr. bonden over de geheele linie is
afbraak van het bestaande, wat beteekent
wegnemen van het verweermiddel?
De heer Si eb es ma (Voorburg) ver
klaarde een absoluut voorstander te zijn.
Is het, wel mogelijk, neutraal te zijn? Er
zijn geen drie, maar twee wegen. Neu
traal is een eigengemaakte derde weg: God
wat en de duivel wat. Chr. Vakorganisatie
is eisch! Toch is Spr. huiverig. Het vereischt
een hoogstaand geestelijk leven. En is er
dat wel, als ambtsdragers in de kerk tot 4
uur 's nachts het feest van een neutrale
organisatie meemaken. Kennen de kerken
hun plicht in dezen wel?
De heer Kruithof, voorzitter van het
G N. V., dankte namens deze organisatie
voor de uitnoodiging en voor de gelegenheid
om ook als arbeidera over dit onderwerp
mee te spreken. Het C. N. V. keurt het af
als men, zooals wel gebeurd is, de deur
dicht doet voor hen, die ervaring op dit ge
bied hebben.
Spr. stelde de vraag, of het wel toelaatbaar
geacht moet worden, dat men tegelijk alge
meen en Christelijk georganiseerd is en zoo
van twee wallen vet Bij de werknemers
heeft men er mee gebroken. Het breekt
kracht Ook hier moet gelden: één keus op
maatschappelijk terrein.
De heer d e n D u y n (Utrecht) drukte zijn
spijt over de uiting der Christelijke werk
gevers: wij willen ons Christelijk organisee
ren, als het practisch mogelijk is. Het is
geen practische, maar een principieele kwes
tie.
Spr. legde er den vinger op, dat ouder
lingen op huisbezoek --wél aan arbeiders,
maar niet aan werkgevers en midden
standers vragen, of ze Christelijk georgani
seerd zijn.
Beantwoording.
Prof. Gerbrandy legde er den nadruk
op, dat als men deze zaak aanvat, men zijn
kracht en persoon heeft in te zetten Als het
van ons kunnen en willen afhing, stond de
zaak hopeloos. Maar God zal Zijn kracht in
onze zwakheid vervullen.
Er zijn zoo weinig Chr. patroons. Heeft de
heer Ten Havo er een statistiek van? Als
men zich geeft, zal men zelf verbaasd staan
over de mogelijkheden.
Den heer Borst vroeg spr. of hij toch ook
niet tweeslachtig vindt het standpunt: ik
ben er niet tegen, maar het andere is toch
ook wel goed.
Spr. heeft wel degelijk op het verschil tus
schen stands- en vakorganisatie gelet, maar
alleen over de laatste gesproken. Zoodra men
gaat organiseeren, gaat men uit de zakelijke
sfeer. Men wil dan iets aan de maatschappij
gaan doen. De Christen botst dan tegen ve
len op. In eigen organisatie moet hij kracht
zoeken.
Als de heer Steneker de conclusie trekt:
Chr. Patroons stands organisatie komt hij
halverwege. Gelooft de heer Steneker, dat
de organisatorisch-zedelijke leiding zoden
aan den dijk kan zetten, als ze de practische
organen, de eigen vakorganisaties mLst, om
het uit te voeren? Spr. meent, dat de heer
Steneker de beteekenis van de standsorgani
satie overschat
Als spr. léést, wat er sinds 1891 door Wi'er-
singa. Dr. Kuyper, Colijn over dit punt ge
zegd» is, gevoelt hij telkens: daarin zit dat
gene, waartoe wij n u willen komen.
Spr. heeft de overtuiging dat de heeren
Steneker en Borst en allen die aarzelen zul
len overkomen. Er is bij hen al iets los
gewrikt
De gedachte van neutraliteit is
vinding van het ongeloof. Wanneer onze
maatschappij gebleven was, wat ze in de 17e
eeuw was, toen het gehalte van het Ned.
volk nog zoo was, dat men het on-Christelijk
niet kende, bestond het dilemma. Door het
ongeloof is een wig in het leven gedreven.
Als Dr. Kuyper, Ds. Sikkel, Slotemaker
spreken over de eenheid van het bedrijf be
doelen ze niet: alle patroons bij elkaar, maar
patroons èn arbeiders. Een neutraal patroon
bestrijdt dat Dót is de versplintering in het
leven. Het middel daartegen is, het opheffen
van de Christelijke banier. Dan kan men
Radio Nieuws.
45 Concert. 1.452.30 Gramot
2.304 Kinderuurtje. 44.16 Verzorging
den zender. 4.15(.30 Gramofoon. 4.30-
pinermuzlels. 6.056,20 Sportprnatje. 6.20—
Spreker. 7.307.46 Politieberichten. 7.45—
Llchaamsoefcr
mofoon. VPRO. 10 Morgenwijding. VARA
mdlng voor Arbeiders In de Oontlnu-BcdriJ-
I Kwartiertje voor het Instituut v. Arbeide-
wlkkellng. 4.05 Gramofoon. 4.25' Berichten
r actie _,Grooto Volk". 4.30 Voordracht. 4.50
imofoon." 6.40 Concert 6.16 S.D.A-P.-kwar-
rtje. 6.30 Vervolg Concert. 6.45 Literair Half
uurtje. 7.15 Vervolg
TELEVISIE VOOR HET EERST DEEL
VAN NORMAAL PROGRAMMA
Gisteravond heeft voor het eerst ln de ge-
;hiedenis der radio de televisie deel van een
ewoon programma nl. van de B.B.C. uit-re-
taakt. Jack Payne en zijn orkest word uit de
gewone studio tegelijk hoorbaar en zichtbar
iltgea
De i
gehoord
In Engeland zijn reeds 8000 telerlse-caxtvan-
;ers ingeschreven.
Uit Madeira. 1700 1
-isie-uitzendingen daar
an de
tezamen stappen doen in de richting van de
eenheid van het bedrijf.
De heer Amelink gaf in zijn repliek
aan, hoe de Christelijke arbeiders bestreden
worden met de verdediging van de neutrale
organisatie der patroons door Christenen.
De patroons moeten leeren voor hun orga
nisaties te offeren. In de Chr. vakbeweging
heeft men dat ook niet direct gezien. Toen
de contributie 2Vfe cent per week was, kwa
men de leden niet, want de organisatie kon.
niets doen. Nü is dat anders.
Men zegt: de Christelijke arbeiders zijn.
talrijker. Maar de Chr. Fabrieks- en Trans
portarbeidersbond werd opgericht met 11 le
den. Later zijn er allerlei groepen, die op
zichzelf waren, bijgevoegd. Thans telt deze
organisatie 16000 leden. Als men maar aan
pakt in geloof, trekt men de weifelende broe
ders wel.
De heer Borst was met zijn citaten bij zijn
tijd ten achter. Maar bovendien daar gaat
het niet om. Het gaat er om: wie heeft ge
lijk. Prof. Gerbrandy, of de heer Diemer, zoo
als hij vroeger en nu schreef en dé lieer
Smeenk, zooals hij vroeger schreef. De heer
Borst heett niet aangetoond, dat Prof. Ger
brandy ongelijk had. Dat kén hij ook niet.
De Christelijke vakbeweging heeft de om
schrijving, die de heer Diemer van haar
taak gaf, reeds lang losgelaten. Ze ziet die
veel breeder dan enkel economisch. En ook
de verklaring, dat ze uit negatieve overwe
ging voortkomt, aanvaardt zc niet meer. Da
Christelijke vakbeweging heeft de positieve
taak om in te werken op het maatschappe
lijk leven in christelijken geest (Applaus).
Het rapport der Christelijke Werkgevers
Vereeniging stelt zelfs voor de arbeiders nog
de neutrale vakorganisatie als ideaal. Men
wees ter voorbeeld op de Engelsche Trade-
Unions. Spr. wijst er echter op, dat die juist
hoelemaal afgegleden zijn naar den verkeer
den kant, omdat ze geen positieven bodem
hadden. De Engelsche vakbeweging bewijst
juist de noodzakelijkheid van eigen vakbe
weging op een principieele basis, met een
taak om reformeerend in te werken op de
maatschappij. Die vakorganisatie is noodig
niet alleen voor de arbeiders, maar ook voos
de patroons. (Applaus).
De Voorzitter sprak zijn groote vol
doening uit over het verloop van dezen dag
en deelde mee, dat het voorstel van den heei»
Borst om over deze zaken met elkaar in
broederlijken zin in overleg te treden, met
beide handen zal worden aangevat.
Na samenzang van Ps. 95 5 en dank
gebed door Prof. Gerbrandy werd het con
gres gesloten.
Uit het Sociale Leven.
De rljksbemlddelaar, de heer Van IJasclste.j
heeft de partijen, betrokken bij het droi^ei
conflict bij de textielfirma G. Jannlnk en o
te Enschedé, opgeroepen tert een bespreking
a.s. Donderdag.
IN DEN STORM
Door WJERNY
KORTE INHOUD VAN HET VOORGAANDE
Op treffende wijze wordt Jn dit verhaal
De auteur maakte gebruik
efficle<-'~ bronnei
verschillende
beschrijvingen, aanteeke-
pporten, ^dle op Jast
gena-
■olgde Nieuwo
Économische Politiek, de zoogenaamde „Nep"
waren ln veler oog niet anders dan een her
stel van het kapitalistisch stelsel.
Grisha, een der hoofdpersonen van dit ver
haal, was als oud-student ln de handels
wetenschappen. aangesteld b!J het bestuur
de schrijfster dezer her
inneringen. vreesde vaak. dat Grisha van
haar begon te vervreemden. Maar na een ver
trouwelijk gsprek met hem bleek haar, dat zij
zich in dit opzicht vergist had.
BIJ een groote partljschoonmaak, dlo
eens gehouden werd, werd Gi
gehandhaafd en jjvergeplaaf
i fabriek In Rostof. Zijn
Traanden geschorst en kreeg op haar verzoek te
Rostof maatschappelijk werk
Toen al deze maatregelen geen blijvende ver
beteringen brachten, werd Grisha met zes we
ken ziekteverlof naar een sanatorium gezon
den: zijn vrouw werd ten slotte bulten de partij
gelederen gehouden. Eindelijk^ kreeg Grisha
hoogste technici en andere beambten.
Dit was gefbeel lm 6trijd met zijn eenigs-
zins stugge natuur, aan den anderen kant
gebruikte hij mij ale tuesclienpersoon om
ertrouwelljken omgang te bereiken met
zijn ondergeschikte speciailisten. Ik was de
Directeurs vrouw in den ouden zin de6
woords, geen partijlid meer; ik moest ont
vangen en beizoeken afleggen, kortom
Grisha drong er bij mij op aan, dat ik van
mijn ka>nt alles in het werk zou 6tellen om
het vertrouwen van zijn ondergeschikten
to veirwerven. Het scheen haast onmogelijk,
dat im zulke verhoudingen Presnof zou ko
men als speciale vertrouweling van den
directeur, maar Grisha had deze zaak zeer
handig reeds in Garkof, toen wij op weg
naar onze nieuwe woonplaats waren, op
gelost. Hij had gedaan gekregen, dat van
dit centrum der Oekraïne uit, door de Trust
directie zelf, een paar van de hoogstge-
plaatsten een andere eervolle betrekking
kregen. Zoo kon hij dus, zonder den schijn
op zich te laden, van eigen vrienden er in
te halen, de opengevallen plaatsen dor
Vltja'e man en zijn medewerkers doen be
zetten. Alexander Michaelowitch kreeg daar
bij de positie ran hoofd der mechanische
inrichtingen, een uiterst verantwoordleijke
positie, door Grisha feitelijk geschapen.
Hierdoor werd Presnof, al was het niet for
meel, tooh boven a>Lle anderen gesteld en
kon op Iedere werkzaamheid controle uit
oefenon. Uit alles kon ik merken, dat
Grisha zijn les goed geleerd had. Hij ging
niet meer naar zijn gevoelens te werk,
maar overwoog elke 6tap zorgvuldig, ont
ging daarbij alle onaangenaamheden vooi
zioh zelf en bleef volkomen correct. Hij be
gon niet, zooals de meeste zijner voorgan
gers, met groote reorganisatieplannen, doch
liet alles op zijn beloop om eeret van de
toestanden op de hoogte te komen.
In een ander land dan Rusland
Grisha er dan ook hoogstwaarschijnlijk in
geslaagd zijn een algemeen gezien chef to
worden, maar bij ons is men te veel af-
I hankelijk van allerlei factoren, die geheel
buiten onzen invloed staan, om een lijn
langen tijd te kunnen doortrekken.
Wij waren er nog geen drie maanden of de
stemming 6loeg geheel om. Op verschillen
de plaatsen in ons land kwamen aanslagen
voor, waarvan d9 meest geruchtmakende
was een gelukte bomaanslag op het bureau
der G.P.Oe. in Leningrad. De daders wer
den meestal niet gepait, doch iedereen was
er van overtuigd, dat de draden van al die
aanslagen naar Engeland liepen, dat zich
uiterst vijandig tegen ons toonde na het
afbreken der diplomatieke betrekkingen
door de conservatieve regeering.
De algemeene stemming van onzekerheid
sloeg echter bij ons in 'n paniek over toen 'n
dergelijke aanslag in onze fabriek slechts
door een toeval en op hert laatste nippertje
verijdeld werd. Men vond n.l. een groole
hoeveelheid dynamiet vakkundig verdeeld
over de geheele hoogoven-afdeeling, met
lonten en electrisdhe draden verbonden, zoo
dat een ontploffing de vernietiging van het
geheele bedrijf ten gevolge zou hebben ge
had. Een waker ontdekte deze lading toe
vallig en hierbij werd ditmaal de schuldige
wel gevonden. Het was een voorman in de
hoogovenafdeeling, -aarvan wij nooit meer
iets gehoord hebben. Hij is zonder proces
geëxecuteerd.
Eensklaps werden Grisha's goede voor
nemens hierdoor verijdeld. De week, die
volgde op de ontdekking van dezen voorge
nomen aanslag gaf paniek op paniek. Ik
zag mijn man haast niet meer; dag en
nacht vengaderde hij met alle autoriteiten
uit de ©treek, waarbij hij absoluut niets los
Het over het besprokene. De beambten van
hun zijde gedroegen zich als 6lakken, die
onraad bespeurden en in hun huisjes terug
kropen. Zij rolden zich als het ware op,
trachtten zich onzichtbaar te maken en
hun werk zoo onopvallend mogelijk ten uit
voer te brengen. Niemand in de geheele fa
briek waagde het meer om ook maar een
aanmerking te maken op het werk der ar
beiders, want het woord „saboteur" met
alle vreeeelJjke gevolgen daarvan was op
ieders lippen.
Na die week van afwachting en vrees
barstte de bom los en men bemerkte gauw
genoeg Ln welke richting de regeerings-
organen zochten. In één nacht werden vijf
van de hoogste beambten van hun bed ge
licht; don volgenden dag moest de fabriek
het zonder een groot deel van zijn lel -s
stellen. Waarom die menschen geve i -m
I gezet werden wist niemand, zijzelf verin n
delijk ook niet Het was echter voorloopig
sleohts een repetitie voor hetgeen de vol
gende jaren zouden brengen. De gearresteer
den werden, de een na den ander, na eeni-
ge maanden weer op vrije voeten gesteld,
even onverwacht en evenzeer zander op
gave van eenige reden als zij gevangen wa
ren genomen. H<#t scheen, alsof het plotse
linge opgelaaide wantrouwen geleidelijk
weer verdween. Een der slachtoffers, de
chef van de walswerkafdeeling, wiens eeni
ge misdaad was, dat hij een Tsjechisdhen
naam had en zijn grootvader of overgroot
vader uit dat land was gekomen, kreeg
zelfs kort na zijn invrijheidsstelling ver
gunning om voor een studiereis naar het
buitenland te gaan. Al deze wrijving en on
aangenaamheden beletten Grisha feitelijk
maanden lang zidh met het eigenlijke werk
te bemoeien. Hij was plotseling de politieke
vertegenwoordiging van de regeering in de
fabriek geworden en moest zich allereerst
met politieke kwesties bemoeien. Een daar
van was de aanwezigheid van drie of vi»r
buitenlandsche ingonioura. Zij waren op
een lang-jarig contract aangenomen en had
den tot nu toe hun werk naar be hooren ver
richt. In de sfeer van algemeen wantrou
wen werd de aandrang echter steeds groo-
ter om hen te verwijderen. Mijn man moest
zelf een reis naar Garkof en Moskou maken
om deze kwestie in de allerhoogste kringen
te bespreken. Er werd gewikt en gewogen
en tenslotte besliste men dat het verbreken
der contracten op het buitenland een zeer
6lechten indruk zou maken en men de be
trokkenen moest houden. Daaraan werd
eohter de instructie toegevoegd: let op ad
hun handelingen en bij de minste verdach
te beweging of bij elke andere mogelijkheid
om hen in gebreke te stellen moet onmid
dellijk het contract verbroken worden en
moeten zij worden weggestuurd.
De buitenlanders, niet voorbereid op dezej
hernieuwing van het strenge regime datj
zij nooit gekend hadden, en dat zij in hun j
land natuurlijk heelemaal nooit hadden
gezien, verkeerden in een moeilijke positie.
P.n onze landgenooten maakten het hen
niet makkelijker. In de gesprekken derl
vrouwen werd natuurlijk veel rondverteld!
van hetgeen er op de fabriek gebeurde en
er werd bartedljk gelachen om eenige grap
penmakers, die buitengewoon goed de kunst
verstonden om de 60vjet-leuzen en uitdruk
kingen zoozeer te overdrijven, dat zij be
lachelijk werden. Dan viel men zoo'n buiten
lander 's morgens in het bureau lastig met
de vraag: „Nu, kameraad, gaat U nog niet
naar Uw land terug om ze daar te vertefc-
len hoe prachtig de toestanden hier zijn?"
De man lachte verlegen en gaf wijselijk
geen antwoord, maar de ander hield aan
en wilde hem met alle geweld op deze wij
ze er toe uitlokken om Jjn meening over
onze verhoudingen te uiten.
Het was een gevaarlijk spel, voor belde
zijden, zoozeer zelfs, dat Grisha besloot een
feestje te organiseeren met het hooger per
soneel en hen daar eens behoorflijk de les
te lezen, waartoe hij op de fabriek geen
tijd en geen gelegenheid had, omdat er
voortdurend partijleden in zijn bureau za
ten. Dit avondje had een volkomen succes
en Grisha's autoriteit steeg belangrijk in
de oogen van zijn ondergeschikten. Hij trad
niet dogmatisch op, gaf den spottere en
critici echter te verstaan, dat, alhoewel hij
niet afkeerig was van hun grapjes, hij er
hun toch op wilde wijzen, hun critiek op
organisatorische wijze tot uiting te laten
brengen door hun eigen vakvereeniglngen
of de technische eideeling van den metaal
bewerkers-bond.
Zoozeer had hij zelfs het vertrouwen ge
wonnen, dat een der buitenlendere bet
waaade openlijk de vraag te stellen:
„Waarom worden toch al de menschen
gevangen genomen?"
Waarop de spotvogel het antwoord niet
schuldig bleef en direct verklaarde: „Dat
Is alleen een voorzorgsmaatregel, opdat
ieder weet en begrijpt, dat hij zijn vingers
in zijn beide ooren moet stoppen, wanneer
iemand eens zou trachten hem wat in het
oor te fluisteren."
Gelach weerklonk als antwoord op die
rake opmerking en ook Grisha lachte mee,
maar voegde er aan toe: „Nu is het vol
doende, kameraad; 'k neem aan" en hij
zei dit met zeer veei nadruk „dat deze
laat6te grap Uw carrière als grappenmaker
afsluit Wij hébben elkander begrepen, niet
waar?"
Zij hadden gevoeld, dat hun directeur hen
begreep en bereid was het een en ander
door de vingers te zien, maar dat hij da
autoriteit bleef en het aanzien der rer:ce-«
ring, die hij vertegenwoordigde, zou haudi
haven.
Niet alleen im partijkrmgen, maar zelfs
de groote maesa, sprak openlijk over de
mogelijkheid van een op handen zijnden
oorlog. Algemeen hoorde men beweren, dat
men nog niet klaar was. Nergens merkte
men, zelfs niet in vertrouwelijke gesprek
ken, iets van een principieelen tegenstand
tegen den oorlog. Dit word als iets onver
mijdelijks beschouwd, waaraan men zien
evenzeer had te onderwerpen als aan het
bestaan der tegenwoordige regeering. Merk
waardigerwijze was ieder er van overtuigd
dat deze oorlog, wanneer hij eenmaal zou
uitbarsten wis en zeker tot een overwin
ning van de Sovjetlege re zou voeren en dat
zoo het regime tot andere landen zou wor
den uitgebreid. Er bestond voor ons geen
andere opvatting; wij waren te zeer over
tuigd van de geweldige kracht onzer re
geering. in de ongelooflijk moeilijke omstan
digheden der afgeloopen jaren, was die ge
weldige kracht herhaaldelijk tot uiting ge
komen. Tot mijn schande moet ik bekennen
dat de motieven van alle menschen in dit
opzicht niet even oprecht waren. Ik heb
sommigen van wie ik wist, dat zij met ons
bewind toch in het geheel niet waren inge
nomen, openlijk gevraagd waarom zij an
dere volkeren hetzelfde wilekn brengen s
ze het voor ons zoo slecht vonden Het
even openhartig gegeven antwoord lui ie
kort en bondig: wij hebben geleden, laten
de anderen ook eens lijden!
Wij waren echter nog niet klaar, en toon
dit goed doordrong tot de regeerin gak rin
gen en zij tevens het gevaar van een werke
lijke uitbareting naderbij zagen kmnen,
toen werd de hand aan de ploeg geslagen.
In dit opzicht kan ons bewind aan ve!e
andere landen ten voorbeeld worden gesteld
\ls men maatregelen noodig acht. worden
die uitgevoerd ongeacht de daaraan verbon
den moei'lijkhedcn.
(Wordt vervolgd)
