De internationale financieele
spanning iets afgenomen
DINSDAG 22 SEPTEMBER 1931
De rust keert weer. Een paniek voorkomen
DE GROOTE GELDCRIS1S
FINANCIEEL GEKKENHUIS
Niemand zal willen ontkennen, dat wij
geleidelijk in een financieel gekkenhuis zijn
aangeland. De natuur is met haar voort
brengselen mildonze technische outil
lage en geschiktheid stijgen met den dag
en de modern ingerichte fabrieken zijn in
staat om de wereld te voorzien van alle
noodige en onnoodige behoeften. Overal
heersoht over-productie en tochde nood
is nimmer zoo hoog gestegen als nul
Alom begaat men de anti-sociale en
uiterst afkeurenswaardige daad verschil
lende levensbehoeften te vernietigen
groenten verdwijnen op de mestvaalt
koffie wordt verbrandtarwe in zee ge
worpen en instructies worden gegeven om
het beplante areaal drastisch te verkleinen.
En toch heerscht er in vein krmo-- "n-
brek en in andere streken absolute hongers
nood! Bioscopen zitten vol, kulï.ö.n..z..u
hebben nog nooit zooveel bezoek als nu
kunnen registreerenin Scheveningen
liepen de dames in badpvama's rond en
lieten zich in de zon bruinstovenvoor
duizenden guldens werden vuurpijlen in de
lucht verschoten en groote stukken afge
stoken! En toch leven wij in een ongekend
hevige crisisde werkloosheid stijgt
angstwekkend en het aantal werkloozen in
den komenden winter zal het cijfer van
25 millioen ongetwijfeld behalen tenminste
wanneer de conjunctuur niet plotseling ver
andert. De adem stokt, wanneer men be
denkt dat 25 millioen werken kunnende
menschen naar huis gestuurd worden, in
triestige onzekerheid voor de toekomst, ver
stoken van arbeid, een der grootste zege
ningen van het leven.
En waardoor dit alles!
De basis van deze onnoodige ellende vin
den wij in den oorlog. Velen gaan zelfs
nog vóór dien tijd terug, omdat zij ook
den wereld-oorlog als een noodzakelijke fase
beschouwen van een beweging, die haar
ontstaan te danken heeft aan de moderne
industrieele techniek en die geleidelijk zich
heeft verscherpt door het gemis aan een
dwingende internationale organisatie. Ieder
land trachtte op zichzelf te werken, de con
currentie nam zulke vormen aan. dat de
tegenstellingen té groot werden en slechts
het zwaard vermocht volgens de oorlogs
maniakken, oi-de te scheppen, dadr waar
chaos heerschte.
Wij behoeven niet in het licht te stellen,
dat de voorstanders van 't' brute geweld on
gelijk hadden; integendeel, de moeilijkheden
hoopten zich op, al kwam dit in den eersten
tijd niet tot uiting. Want er was zóóveel
verwoest en er moest zóóveel worden ver
nieuwd, dat het leek, alsof het bedrijfs
leven tot ongekenden bloei zou geraken.
Hier kwam de eerste fout tot uiting, het
duidelijkste bewijs, dat gebrek aan organi
satie de kiem voor de ontwrichting vormde.
Een ieder deed, alsof de ander niet be
stond; het oorlogs-apparaat werd tot vredes
doeleinden omgezet en waar gedurende den
krijg getracht moest worden om in den
kortst mogelijken tijd het grootst mogelijke
nuttige succes te verkrijgen, deed ook in de
vredesperiode de massa-productie haar in
trede. Elk land vermeende ongelimiteerd te
kunnen produceeren en afzet voor die pro
ductie te vinden.
Dit bleek echter een onmogelijkheid en
daaruit ontsproten de tol-muren. Opnieuw
een stap achteruit. Tot die tolmuren droegen
ook de foutieve oorlogsléuzen bij, als de
inbeslagname van vijandelijke eigendom
mende afsluiting der kusten om de
non-combattanten te doen lijden in de hoop
daardoor de oorlog spoediger tot een be
vredigend einde te brengen. Men wilde
hierdoor zoo spoedig mogelijk „self-con-
talning" worden.
Het vrije handelsverkeer werd belemmerd.
Dit sprak te zwaarder, omdat Duitschland
zware oorlogslasten waren opgelegd; dit
land kon daaraan alleen voldoen door zijn
export te vergrooten, doch het buitenland
riep aan die productie een gebiedend halt
toe, teneinde het eigen bedrijfs-apparaat niet
te ontwrichten. Men hinkte op twee diame
traal tegen over elkander staande gedach
ten, hetgeen op groote des llusie moest uit-
loopen.
Frankrijk verscherpte de situatie door
naar de hegemonie te streven. Onder het
motto „veiligheid voor zijn grenzen" hand
haafde het een groot leger, dat men hoe
langer hoe machtiger maakte. Het versterk
te zijn goudvoorraad, bracht de franc tot op
een vijfde der voor-oorlogswaarde terug, ver
minderde hierdoor de schulden en begon
een politiek van terrorisatie, die gecamou
fleerd werd door het algemeen belang van
Europa naar voren te brengen. Hiermede
bedoelde het in wezen: het Fransche\be-
lang!
Wij zeiden in het begin, dat het leek als
of het bedrijfsleven tot ongekenden bloei
zou geraken. Door deze schijn voor werke
lijkheid aan te nemen, begonnen de landen
or) een te grooten voet te leven; de begroo
tingen werden onoordeelkundig belast en
de ex-geallieerden brachten hun budgetten
met de Duitsche herstelbetalingen in even
wicht
Duitschland daarentegen leende van het
buitenland, wat het leenen kon; hierdoor
betaalde het zijn crediteuren en deze zagen
niet in, dat die herstelbetalingen ten slotte
met hun eigen geld werden voldaan ter
wijl tevens een prachtige afzet voor de
Duitsche producten werd gecreëerd. De na
tuur en dus ook de menschelijke samen
leving wreekt steeds gemaakte fouten.
De debacle.
Toen de correctie kwam, bleek de wankele
basis, waarop zoowel het nationale als het
internationale leven gevestigd was. Wij be
hoeven niet in bijzonderheden te treden,
want de jongste geschiedenis staat nog te
Ve^ch voor oogen.
Het begon bij de Oesterreichisohe Kre-
diuuistalt, ging daarna via Duitschland en
het Duitsche bankwezen over naar Enge
land en het is volkomen logisch om aan
te .nemen, dat ook aan Nederland binnen
kort de volle wissel wordt aangeboden.
Duitschland stelde een verkapt morato
rium inde banken en de beurzen wer
den tijdelijk geslotenen het geheel ein
digde met een moratorium voor de herstel
betalingen en een Stillhaltenvoor de par
ticuliere schulden, wat ten slotte ook een
moratorium beteekent, voorloopig voor zes
maanden, doch dat hoogstwaarschijnlijk
telkens zal worden verlengd.
Doordat de Duitsche credieten niet kon
den worden teruggetrokken en doordat ook
de wissel-accepten niet op tijd konden wor
den voldaan kwam Engeland in de knel
met zijn op korten termijn opgenomen cre-
ditsaldi. Bovendien had ook de Labour-
regeering van den grooten boom geleefd.
Door een en ander kreeg Engeland
dezelfde moeilijkheid door ie maken als
Duitschland. Alleen zal de Engelsche crisis
veel heftiger werken, omdat Engeland een
internationaal centrum is en Duitschland
niet Engeland zal de geheele wereld met
zich medesleepen en al mag men de ge
nomen maatregelen van Albion toejuichen,
een remedie kunnen deze niet worden ge
noemd.
Engeland doet niets anders dan wat ook
Duitschland gedaan heeft Het goud-uitvoer
verbod is in wezen een verkapt moratorium;
hoe toch kan Engeland zijn schuldeischers
voldoen wanneer het niet op buiten-
landsche credieten wil trekken dan wel
goud afstaan. Zijn binnenlandsche circu
latie is immers volgens de bankwet op
een vast bedrag bepaald en werd onlangs
met 15 millioen tot 275.000.000 verhoogd.
Wil de Engelsche Regeering geen mora
torium welnu dan zal het moeten beginnen
met dit maximum verder te verhoogen en
daarmede zal inflatie worden ingeluid.
Inflatie.
Doch gaat men den weg naar Inflatie op,
dan ontketent men een beweging die haar
eigen wetten heeft, wetten, die zich
niet meeT laten dwingen door slappe re-
geeringsmaatregelen. Volgt Engeland infla
tie. dan zal het daardoor, als internationaal
centrum, ook in-flatie moeten veroorzaken
in andere landen.
Wij staan dus niet aan den vooravond
van een saneering van de Engelsche
financieele structuur, doch wel van een
nieuwe fase, waarvan de desastreuze gevol-
fan niet zijn te overzien. Amerika mag de
ngelsche situatie als een incidenteele kwes
tie zien, wij zijn dat niet met New York
Integendeelwij zien de houding van
Engeland als uiterst bedenkelijk in. Niet,
dat het anders heeft kunnen handelen. Nu
zoowel Frankrijk als Amerika nagelaten
hebben op tijd te handelen, nu is een niet
te stuiten beweging ingeluid, die ook an
dere landen zal medesleepen. De sluiting
der Londensche beurs is een foutde
continentale beurzen konden weliswaar niet
open blijven, doch ook de sluiting der voor
naamste internationale centra zal die fout
hopeloos accentueeren. Wij zien bovendien
niet in, hoe die sluiting de rust zal kunnen
doen terugkomen.
Welke gevolgen één en ander, naar ons
inzien, voor Nederland moet hebben, be-
DE CRISIS
EN DE AMSTERDAMSCHE BEURS
De ongekend hevige crisis, die 't mensch-
dom sedert October 1929 onafgebroken
teistert, schijnt thans in het begin van de
eindphrase te zijn getreden. Bij alle ernst
van den toestand, zooals die in 't bijzonder
de laatste dagen wel naar voren is gekomen
is er toch nog één reden tot verheuging.nl.
dat men een paniek heeft kunnen voor-
komen. Want ware het laatste het geval
geweest, dan waren de gevolgen niet te
overzien geweest en de menschheid ware
getroffen door een van de grootste rampen
die ze ooit heeft gekend.
Na de alarmeerende berichten van Zater
dag, Zondag en Maandag heeft men echter
zijn kalmte bewaard.
Wel is waar zag men ten deze den ernst
van den toestand, maar men is immers
de laatste maanden reeds aan zooveel ge
wend geraakt! En bovendien stond men
voor de feiten, en zag men vooral in Enge
land, dat de toestand nu eenmaal niet
anders was en dat de ingeslagen weg de
aenig juiste was.
De beurs te Amsterdam
vandaag weer geopend.
Op het Damrak te Amsterdam heerschte
gistermiddag volkomen rust, ondanks de
spanning, welke natuurlijk allen bevangen
hield. Het besluit om de beurs niet te ope-
aen, kwam na veel wikken ien wegen. Men
was n.l. aanvankelijk tot de conclusie geko
men, dat Amsterdam „het wel redden zou",
[n den loop van den dag kwamen echter
steeds meer berichten over beurssluitingen
In geheel Europa binnen. Daardoor kwam
men voor een nieuwe kwestie te staan: Zou,
wanneer de beurs geopend werd, het Dam
rak »iet een groot internationaal aanbod
krijgen te verwerken. In dit geval zou
een buitengewone druk op de beurs worden
uitgeoefend en de gevolgen, vooral voor het
eigen publiek, catastrophaal zijn geweest.
Men oordeelde het daarom beter in navol
ging van het buitenland, eveneens de beurs
te sluiten. Hoelang deze sluiting zou duren,
was gistermiddag nog niet bekend.
Gisteravond is echter opnieuw vergaderd
en werd de toestand besproken. Na afloop
Van de vergadering werd gisteravond het
volgende communiqué door de Vereeniging
voor den Effectenhandel uitgegeven:
Tenzij de beurs op 22 September 1931 op
nieuw geheel of gedeeltelijk gesloten wordt
is d.e Nederlandsche Bank bereid van haar
convenieerende geldnemers tegen de koer
sen, welke op 19 September j.l. zijn geno
teerd of door de daarvoor bestaande Com
missie als basiskoersen worden aangegeven,
effecten posten, met behoud van het daarbij
aanwezige of later aangevulde surplus, in
beleening te nemen voorzooverre deze effec-
tenposten reeds op 19 September j.l. beleend
waren.
Bij de beoordeeling van deze effecten zal
de Nederlandsche Bank rekening houden
met de buitengewone omstandigheden. Hoe
wel zij zich het recht voorbehoudt wat haar
wordt aangeboden niet onvoorwaardelijk
aan te nemen, zal de Nederlandsche Bank
het toch den geldnemer niet te moeilijk
maken.
De door de Nederlandsche Bank te bere
kenen debetrente zal tot nader bericht 2 pet.
per jaar boven de gemiddelde prolongatie
rente bedragen.
Een gewone beursdag
Nadat dit communiqué was uitgegeven, is
later nog een aansluitende verklaring gepu
bliceerd, welke als volgt luidde:
In verband met vragen omtrent levering
en betaling van effectenposten vernemen wij
dat er de aandacht op gevestigd wordt, dat
het besluit tot sluiting der beurs alleen be
trekking had op Maandag 21 September 1931
toodat te dien aanzien Dinsdag 22 Septem
ber 1931 als een gewone beursdag moet
worden beschouwd.
Geen regeeringsmajatregelen
tegen de baisse.
In regeeringskringen is voorts gevraagd of
wellicht maatregelen werden overwogen om
be voorkomen, dat door de scherpe daling
der effectenkoersen al te groote verliezen
werden geleden door fondsenbezitters, welke
natuurlijk funest zouden zijn geweest.
Men heeft de Msb. op deze vraag geant
woord, dat voor zulke regeeringsmaatrege-
len geen aanleiding bestaat
De koersen van obligaties houden goed
stand, zoodat dogenen, die obligaties bezit
ten geen last vaji de koersfluctuaties heb
ben. De houders van nandeelen zullen het
verstandigst doen hun bazu
vast te houden en rustig af te
wachten daar verwacht mag
worden, dat er op den duur een
koersherstel zal intreden. Voor
den spcculatieven handel echter zijn deze
koersdalingen inderdaad ruïneus, maar deze
handel zal zelf het risico moeten dragen.
Ten behoeve van hen kan de regeering geen
maatregelen nemen gesteld al dat doeltref
fende maatregelen mogelijk zouden zijn.
Misschien zouden, aldus de zegsman van
het genoemde blad, maatregelen zijn te ne
men bij ernstige inflatie tengevolge van een
scherpe daling van het Engelsche pond ster
ling. Maar deze is, nu de Engelsche regee
ring haar begrooting sluitend heeft weten
te maken, niet te verwachten.
STEMMEN VAN ANDEREN
Onze beurs „Storm-Centre"
Positie van onze banken
liquider dan ooit! Geen
paniek.
De ernstige toestand geeft het Amst. Eff.
blad het volgende in de pen:
Onze beurs, die reeds het twijfelachtige
voorrecht genoot, om in Engelsche kringen
als het „Storm-centre" bij uitnemendheid
aangeduid te worden, zou het tengevolge
van de sluiting der fondsenmarkten in Lon
den, Brussel Kopenhagen en in Duitschland
vermoedelijk hard te verantwoorden krijgen.
Aan het toezicht van het bestuur van de
Verg. v. d. Effectenhandel zouden onmoge
lijke eischen gesteld zijn geworden wilden
ernstige koersexcessen kunnen worden voor
komen.
Het behoeft wel geen betoog, dat de beurs-
sluiting van gisUr in geen enkel opzicht
verband houdt met de positie van ons bank
wezen, waaromtrent onder de kleinere depo
sitohouders blijkens gister plaats gehad
hebbende opvragingen eenige ongerust
heid bestond. De directie van de Nederland
sche Bank heeft ons de laatste dagen her
haaldelijk met den meesten nadruk beves
tigd, dat de positie van de groote banken
van dien aard is, dat geenerlei moeilijk
heden zijn te yyeezen. Trouwens een ieder,
die niet geheel vreemdeling in het finan
cieele Jeruzalem is, kan weten, dat de posi
tie van onze banken thans meer liquide is
dan ooit. De talrijke millioenen, welke ren
teloos gedeponeerd werden bij de Nederland
sche Bank zijn er, om dit te getuigen.
De beurssluiting van gister had uitslui
tend ten doel, om te voorkomen, dat het
Damrak door de cliënten van andere geslo
ten beurzen tot liquidatie-centrum zou wor
den uitgekozen.
Wanneer wij thans gelegenheid krijgen de
zaken rustig te overzien, dan zal de toe
komst bewijzen, dat men hoe moeilijk de
komende dagen ook zullen zijn ten slotte
een uitweg zal vinden. Voor zoover als uit
het buitenland de stemmingen bekend zijn,
kan niet gesproken worden van een paniek.
Het is dringend noodig, dat men zich door
de situatie van het oogenblik niet laat ener-
veeren. Alles wat men in deze tijden onder
neemt, dient wel overwogen te zijn en mag
geenszins geïnspireerd worden door angst
voorstellingen, die den toestand slechts ver
ergeren.
En die ook geen reden van bestaan heb
ben in grootere mate dan tot nog toe het
geval was.
Wat gaat er met Londen
gebeurenWaarschuwing
tegen overdreven pessi
misme. Een ernstige koers
daling van het absoluut
ongerechtvaardigd.
Hot acMÜtt:
„Na Duitschland is thans ook Engeland
in moeilijkheden geraakt; zij het ook in
anderen vorm. In Duitschland heeft men
de mark gekozen. de banken laten gaan.
in Engeland heeft men het bankwezen
gekozen en het pond laten gaan. Wij zul
len hier niet op in gaan, welke keus de
beste is. Men kan dat op het oogenblik nog
bezwaarlijk uitmaken! Een algerpeene bank
sluiting in Engeland zou een stagn atie
in het betalingsverkeer van de
geheele wereld ten gevolge ge
had hebben.
Het opheffen van den gouden standaard
levert echter het over aan het spel der
speculatie, cn men behoeft in dezen tijd
van wantrouwen niet te vragen in welke
richting deze zal gaan.
Toch meenen wij te moeten waarschuwen
tegen een overdreven pessimisme. Het mag
dan waar zijn, dat het niet de volle koop
kracht heeft, welke de pariteit (dus to. de
gulden 12.10%) aangeeft, zij ligt toch
niet veel hieronder, zoodat een ernstige
koersdaling van het absoluut niet gerecht
vaardigd is volgens de tegenwoordige wen
kelijke koopkracht-pariteit Ongetwijfeld
heeft de vorige regeering en de Bank van
Engeland zelf er de laatste jaren niet toe
medegewerkt de innerlijke koopkracht van
het te verhoogen wij herinneren bijv
aan den maatregel van Juli j.l. om de on
gedekte biljettencirculatie van 200 mill,
op 275 millioen te brengen maar
dit heeft de werkelijke koopkracht van het
toch niet aangetast.
Evenwel is dit niet ten goede gekomen
aan het groote vertrouwen, hetwelk Londen
als financieel centrum tot voor ongeveer
een half jaar algemeen in de wereld genoot
Zal het dit weten te henvinnen of zal
thans het einde zijn van Londens positie
als het voornaamste internationale finan
cieele centrum?"
DE INTERNATIONALE BEURS-
STEMMING
Amerika thans onaanvecht
baar de leidende financieele
macht der wereldWall-
street meegevallen. Het
daalde vwn 4.85 tot 4.02.
De New Yorksche beurs, die gister on
danks aanvankelijke bezwaren zonder be
perking opende, vertoonde door den invloed
van de Engelsche crisis aanzienlijke koers
dalingen over de geheele linie. Het Engel
sche pond werd genoteerd op 4.02 terwijl
deze Zaterdag j.l. stond op 4.85.
Het beursbestuur te New York deelde de
leden mede, dat ernstig gewaarschuwd
wordt in verband met den noodtoestand
tegen ongedekte verkoopen, terwijl de Bais
se speculanten met uitsluiting worden be
dreigd, indien1 zij hun ongedekte verkoopen
voortzetten.
De toestand aan de Londensche beurs
was in de vroege ochtenduren het onder
werp van langdurige beraadslagingen onder
de leidende bankiers te New York. In finan
cieele kringen heerscht een lichte optimis
tische stemming, daar men er van over
tuigd is, dat de actieve betalingsbalans van
Engeland toereikend is om een spoedige
terugkeeT tot stabieler verhoudingen te
waarborgen.
In het. beursverloop waren voorts de bui-
tenlandsclje leeningen zeer zwak.
De Dawesleening daalde met 6 punten tot
56 en de Young-leening daalde met 3 pun
ten. Ook Poolsche, Canadeesche, Noorsche
en Japansche leeningen waren gedrukt Men
gelooft, dat Amerika door het gevaar, waar
in het Pond Sterling verkeert, in geen ge
val ernstig bedreigd kan worden, aangezien
de deposito's der New Yorksche banken in
Londen op 50 millioen dollar geschat wor
den, waarvan 75 percent door termijn-ver-
koopen verzekerd is.
In alle financieele kringen te New York
heerschte gister een zekere voldoening over
het feit, dat Amerika thans onaanvechtbaar
de leidende financieele macht der wereld
is geworden.
Geen paniek in Londen. Depre
ciatie van het met 10 pet.
De opheffing van den gouden standaard
heeft gister te Londen geen paniek veroor
zaakt. De stemming was zelfs in zekeren
z.r. iets beter dan da vorige week. Het bank
bedrijf is dan ook normaal verloopen, tor
Wijl opvragingen van deposito's nergens
hebben plaatsgevonden. Gisteravond he.-lt
Sjiowden voor de radio een bui'enge woon
kalmeerende rede gehouden, die '.cker niet
npgelaten zal hebben, indruê ie maken.
Voor bijzonderheden zie men de rubriek
Buitenland.
Overigens kan men wel aannemen, dat
althans voorloopig de opheffing van den
gouden standaard een depreciatie van het
zal veroorzaken van ongeveer 10 pCt Aan
vankelijk gold voor den gulden een koers
van 10.25 nominaal. De dollar gold aan
vankelijk 4.25 doch liep later tot 4.00 terug.
In het verder verloop is de noteering weer
iets gestegen.
Overigens heeft de opheffing van den
gouden standaard een ware hausse veroor
zaakt op de metaalbeurs die gister te Lon
den geopend bleef. Er ontstond een ware
vlucht van het Dc B.B.C. meldt hierom
trent dat de speculatie er als de kippen
bij was.
De notoeringen trokken onder groote om
zetten sterk aan, aanvankelijk in sterkere
mate dan overeen kwam met de daling
van 't Pond Sterling. Zoo herstelde koper
van zijn laagterecord van 27 11/16 tot
32%. Electrolvtisch koper herstelde 3Vi
tot 36. Tin steeg 7% tot 118%, doch
lieD op de avondbeurs, evenals koper, als
gevolg van het lichte aantrekken van den
Pondenkoers weer iets terug.
Lood steeg met 2 3/16 tot 12% en
zink met 1% tot 12.
Voorts heeft de Kanselier van de schat
kist gisteravond in het Lagerhuis verklaard,
dat de vrees van buitenlandsche houders
van schuldbewijzen van de 5 pCt. oorlogs-
leening 1929. die meenden dat de Britsche
rfgeering tot verplichte CQnverteerinp zou
overgaan, volkomen ongegrond ia o.i. een
verklaring, die niet na zal laten, gerust
stellend te werken.
De beurs blijft gesloten.
Ondanks de?e stemming wordt iif welin
gelichte kringen te Londen toch met de
mogelijkheid gerekend, dat de Londensche
beurs nog verscheidene dagen gesloten blijft,
al is een beslissing dienomtrent op het oogen
blik dat wij dit schrijver* nog niet geno
men. Wel staat vast. dat vandaag de slui
ting blijft gehandhaafd.
De beurs te Parijs.
Uit Parijs werd gisteravond gemeld, dat
de beurs in verband met de Engelsche crisis
buitengewoon zenuwachtig opende.
De noteering der eerste koersen was in
verband met het aanzienlijke aanbod en de
geringe vraag aan groote moeilijkheden
onderhevig. De beurs sloot tenslotte op de
laagste koersen met ongeveer 10 tot 15 pCt
verlies van de waarde van bijna alle pa-
Het Engelsche pond werd officieel niet ge
noteerd en zal ook niet. volgens een mede-
deeling van den Franschen Minister voor
Financiën, genoteerd worden. Niot-offlcieel
werden koersen genoteerd van 110 tot 115
en tenslotte slechts 102 fres. Voorloopig is
nog niet na te gaan, hoe de toestand zich
verder zal ontwikkelen. De banken wige
ren alle inlichtingen, doch men neemt al
gemeen aan, dat ook de Parijsche beurs
gesloten zal moeten worden.
De stemming te Berlijn. De
oogen der blinden geopend.
De Berlijnscbe beurs !s gister In verband
met de positie der andere internationale
beurzen eveneens gesloten gebleven. Het
Berlijnsche Beursbestuur heeft verklaard,
dat uit het voorbeeld van Londen twee le
zingen zijn te trekken.
Allereerst de erkenning, dat het huidige
systeem van den gouden standaard niet
houdbaar is, nadat de wereldgoud voorraad
zulke ernorme verschuivingen heeft onder
gaan. Ten tweede zal de Engelsche crisis
nu ook de oogen der blinden geopend heli
ben en hun getoond hebben, dat het met
groote woorden niet gaat, doch nu einde
lijk beslissende en gemeenschappelijke
stappen gedaan moeten worden om de
wereldcrisis te bestrijden. Dit is voor an
dere landen nog noodzakelijker dan voor
Duitschland.
De gevolgen te Madrid.
Het Engelsche Pond is heden te Madrid
met ongeveer 15 percent gedaald. In ver
band hiermede heeft de Spaansche Ministei
van Financiën alle douane- en helasting
ambtenaren geïnstrueerd, geen Engelsche
Ponden meer als betaalmiddel in ontvangst
te nemen, wat tot nog toe vrif veel voor
kwam. Voorts wordt een tijdelijke sluiting
van de beurs te Madrid overwogen.
De beurs te Athene voor vijf
dagen gesloten. Enorme ver
liezen.
Gister is de beurs te Athene voor vijf
dagen gesloten. Vermoedelijk zal deze ter
mijn nog verlengd worden. De verliezen
zouden tot op gister meer dan 90 millioen
drarhmen bedragen. De Grleksche Staats
bank heeft haar totale gouddekking van
Engelsche ponden in dollars omgezet.
Ook Batavia gesloten.
BATAVIA, 22 September 1931 (Aneta).
De effectenbeurs te Batavia is heden ge-
Geen Vroegbeurs.
Hedenmorgen om half elf meldde men ons
uit Amsterdam, dat evenals gisteren aldaar
vandaag geen vroegbeurs wordt gehouden.
NAGEKOMEN TELEGRAMMEN
Een stabilisatieleening voor
het pond sterling op komst.
Fransche hulp.
PARIJS, 22 Sept De Fransdhe minister
ren Financiën Flamd-in, die Dinsdag naar
Genève zou teruigkeeren, heeft zijn reis uit-
waiLd. om persoonlijk toezicht te houden
op de maatregelen, dóe hij ter vermijdóng
van ongeoorloofde speculatie heeft geno
men. Over de deelneming van Frankrijk
aan een steun actie voor Engeland bestaat
geen twijfel. De onderhandelingen die in
de loop van Maandag tusschen de gouver
neur van de Bank rem Frankrijk, de minis
ter vain financiën, en den mftiister-presndent
eenerzijds, en den Brit6chen gezant te Parijs
anderzijds, plaats hebben gehad, zijn nog
niet tot tastbaar resultaat gekomen.
Men betoogt slechts, dat het in het ba-
lang van Frankrijk is, dat stabilisatie van
het pond sterling zoo hoog mogelijk zad ge-
eohAeden. De stabilisatie-lecmmg aan welke
door Frankrijk voor een zoo groot mogelijk
bedrag zaïl worden deelgenomen, zou zóó
hoog zijn, dat de Engelsche valuta tegen
alle manoeuvres zal zijn besdhermd.
Een leening van S2.000.000.
LONDEN, 22 Sept. In de „Daily Tele
graph" wordt gemeld, dat Laval Zaterdag
met de gouverneur der Fransche Bank liad
afgesproken, dat een leening op langen ter
mijn ten bedrage ve.n 32 millioen Pond Ster
ling ten behoeve van Engeland op de Fran
sche markt zou worden gebracht De in
vloed van de Engelsche raeuwe financieele
politiek-is zeer ver strekkend. Het zal thans
veel moedflijker zijn ©en nieuwe regeling der
schadevergoeding tot stand te brengen,
daar het thans waarschijnlijk is, dai ook
Duitschland en andere landen den gouden
standaard moeten opgeven.
Berlijn ook heden gesloten.
BERLIJN. 22 Sept. Het besluit ren het
bestuur van de Berlijnsdhe beurs, ora ook
buiten de beu re geen handel toe te staan of
koereen te noemen, werd ook heden streng
doorgevoerd. In bankkringen gelooft men,
dat ook heden de beurs op dezelfde wijze
aó6 gi6ter zal zijn geopend, zoodat dus geen
noteeringen zullen plaats vinden. Het beu re-
bestuur is om 10 uur dn vergadering bijeen
gekomen.
De Amsterdamsche beurs
heden weer geopend.
Hedenmorgen heeft hot Bestuur van de
Vereen, voor den Effectenhandel opnieuw
vergaderd ter bespreking van den toestand
in verband met de financieele crisis in
Engeland.
Naar wij vernemen is in deze vergadering
besloten, dat er geen reden meer aanwezig
is den Minister van Financiën te verzoeken
de Amsterdamsche Effectenbeurs heden te
sluiten.
De Beurs zal dus heden weer gewoon wor
den geopend.
Kerknieuws.
VERSCHENEN
HET HUIS
„DE GOUDEN EL"
DOOR GERA KRAANd. BURG
Prijs 1.90 Stempelband 175
Houdt ge van het vreemde dan moet
ge dit bock niet lezen.
Houdt ge van onwaarschijnlijkheden
iian cnormitei' n, van sensatie dan
is dit boek niets voor u.
Deze familieroman is een boek van
christelijk Nederland. Het is een rustig
boek, een boek van de eigen sfeer.
Ge vindt er uzelf in, uw kinderenu*t'
kennissen. Maar zóó belicht, dat ge op
allen een anderen kijk krijgt.
Dit boek maakt u innerlijk rijker en
Daarom:
.,DE GOUDEN RL"
PEE LEEST U WEL
In eiken boekhandel verkrijgbaar.
J. H. KOK KAMPEN
toen geschonken gaven een som geld be
schikbaar gesteld voor het aanschaffen van
een zilveren doopbekken, twee zilveren brood
schalen en vier zilveren bekers voor de Avond
maal staf el in de te bouwen Oranjekerk.
Schoolnieuws.
NED. HERV. KERK
Drietal: Te Amsterdam (vac.-Prof. Dr.
A. H. de Hartog), A. Altena te Groningen,
W. G. G. Beerekamp te Nunspeet en, Dr. A.
Steenbeek te Surhuizum.
Beroepen: Te Weerselo, E. Klaassen te
VegheL
geref. kerken
Aangenomen: Naar Bedum (2de pred-
pi.), cand. A. S. Timmer, hulppred. aldaar.
Bedankt: Voor Voorthuizen, J. Bos te
Monnikendam.
EVANG. LUTH. KERK
Drietal: Te Groningen, P. W. van der
Ley te Arum, J. H. Grottendieck te Dordrecht
en L. Schutte te Amsterdam.
AFSCHEID, BEVESTIGING. INTREDE
Cand. J. Kaptefln, van Almelo, werd
Zondag jL bevestigd als predikant der Geref.
Kerk van Lochem door Ds. J. J. Bouwman,
van Almelo, met een predikatie uit l Petr.
5 24, over „het weiden van de kudde Gods'
en deed des namiddags zijn intrede met eei
predikatie over Hand. 2 42, sprekende over:
„het volharden van Christus' Kerk in gebon
denheid aan het Woord". Aan het slot werd
hy toegesproken door ouderling Plomp na
mens den Kerkeraad; Ds. H. Hummel en, van
Zutphen, namens de Classis; en door Ds. C.
A. van Nood, van Vorden, namens genabuur-
de Kerken.
Ds. G. Tichelaar nam Zondag
avond in de stampvolle Martinikerk te Gro
ningen afscheid van de Ned. Hen'. Gemeente
aldaar met een predikatie over Galaten 6 16.
„En zoovelen als er naar dezen regel zullen
wandelen over denzelven zal zijn vrede en
barmhartigheid, en over het Israël Gods".
Den naar Lisse vertrekkenden predikant werd
Ps. 121 4 toegezongen.
Cand. Jvan der Wiel, van Den
Haag, heeft de predikantsvacature bij de
Ned. Herv. Gemeente te Oostkapelle, die 15
maanden duurde, vervuld. Dr. E. J. W.
Posthumus Meijjes, van Don Haag, trad als
bevestiger op met Hand. 20 28. Des mid
dags verbond de jonge predikant zich aan de
Gemeente met een predikatie over Lukas
4 16-21. Na afloop werd hij toegesproken
door Ds. J. W. Noteboom, van Aagtekerke,
praetor van den Ring Veere; door den heer
H. A. Jellema, Theol. cand., namens de theo-
logenclub „Voetius"; en door Ds. I. P. van
der Waal, van Grijpskerke, als consulent.
Op verzoek van laatstgenoemde zong de
Gemeente Ds. van der Wiel de zegenbede uit
Psalm 134 toe. Onderscheider. ringpredikan-
ten en vele Haagsche vrienden waren in
beide overvolle diensten aanwezig.
NIEUWE PREDIKANTSPLAATSEN
Te E n s ch e d is op de begrooting der
Ned. Herv. Gemeente voor 1932 een post
uitgetrokken in betrekking tot bet voorne
men om tot het beroepen van een vijfden
predikant te komen.
GIFTEN EN LEGATEN
De vereer,aging „Het Anker" voor
Geref. Evangelisatie onder de schippers heeft
van een onbekenden gever een obligatie-geld
leening gem. Amsterdam, groot f 1000 ont
vangen.
Te Den Haag werd door Dr. W. J.
de Wilde, Ned. Herv. predikant, die voor een
nieuw kerkgebouw, dc o^njekerk, In de
SpoorwiJk gelden verzamelt, run Ds. g. van
Dorp aldaar, die als wijkpredikant er *yn
voorganger is geweest, een schoone gift voor
de nieuwe kerk ontvangen. Deze predikant,
die er aan het begin dezer maand zijn zilve
ren ambtsjubileum vierde, heeft ren de hem
R.-K. HANDELSHOOGESCHOOL
TE TILBURG.
Prof. H. Weve droeg het rectoraat over
aan Prof. Mr. E. Gimbrère.
Er zijn 91 studenten volledig ingeschreven.
De aftredende rector betoogde, dat deze
Hoogeschool mag gelden, althans in haar op
zet, voor een vervulling van het program, dat
in den na:un Nolens is gelegen. Het onderwijs
hier omvat de moraal-filo9ofische en social»
vorming, gecombineerd met een gespeciali
seerd economisch program.
NED. HANDELSHOOGESCHOOL
TE ROTTERDAM
Prof. Dr. P. E. Verkade heeft bij de
overdracht ren het rectoraat aan Prof. Dr. N.
J. Polak meegedeeld, dat het aantal voor de
eerste maal ingeschreven studenten dit jaar
132 bedroeg, tegen 109, 123 en 120 in de resp.
drie voorgaande jaren. Het totaal aantal vol
ledig ingeschrevenen bedroeg 315, vorig jaar
210 en daarvoor 339.
Het Bureau voor Plaatsing van Afgestu
deerden, onder leiding van Ir. W. Leendertz,
zette ook dit jaar met succes zijn werkzaam
heden voort. Niettegenstaande de economische
depressie is de vraag naar afgestudeerden
dezer hoogeschool, vooral naar. doctorandi,
niet onbevredigend te noemen.
TECHNISCHE HOOGESCHOOL TE DELFT.
Ter vervanging van Prof. Ir. J. A. G. van
dor Steur werd in verbaqd met zijn.aftreden
als hoogleeraar tot lid van den Hoogo-
fcchoolraad benoemd Prof. A. W. M. Ode1,
terwijl Prof. C. Feldmann als lid werd her
kozen.
Als vertegenwoordiger der Technische
Hoogeschool in het uitvoerend Comité voor
het Ve Internationale congres voor weten
schappelijke bedrijfsorganisatie, dat in 1932
zal bijeenkomgn, is aangewezen Prof. Dr. J.
G. C Volmer.
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT.
Buitenge wonehoogleer a r e nln
de Begrooting voor 1932 stelde de Minister
van Onderwijs voor, in de vacature, ont
staan door het vertrek van den gewoon
hoogleeraar in Sanskrit en algemeen© taal
wetenschap aan de Utrechtsche Universiteit
te voorzien door de benoeming van twee
buitengewone hoogleeraren- tw. een voor
het Sanskrit en een voor de algemeene taal
wetenschap.
Nu zou, naar de „Msb." verneemt, voor het
Sanskrit de benoeming tot buitengewoon
hoogleeraar te verwachten zijn van den
heer Gonda, onlangs afgestudeerd aan den
Utrechtsche Universiteit, en voor de alge
meene taalwetenschap die van den pater
Dr. Gcrlachua Royen, leeraar aan dc R.K.
H.B.School te Heerlen.
RIJKSTUINBUUWSCHOOL TE BOSKOOP
Tot leeraar voor den duur tot 1 October
1932 ia wederom benoemd Ir. W. A. Nieuw-
onderwijzersbenoemtngen
Rotterdam (H. J. van Wjjlenschool,
hoofd A. de Wit), H. Otten te Middelburg.
ONDERWTJZERSVERGA DERINGEN
Te Goes zal Zaterdag 3 October a.s. de
jaarlijkache Provinciale Vergadering van
Chr. onderwijzers in Zeeland worden gehou
den. Mej. C. H. Kuiper, van Goes, zal
spreken over: „Kindergevoel". Ds. Jac.
Petri, Ned. Herv. predikant te Dordrecht,
refereert over: „Het godsdienstig verlangen
in de nieuwere dichtkunst."
EXAMENS
ACADEMISCHE EXAMENS
EXAMENS NOTARIAAT
UTRECHT. 21 Sept. Gesl. voor notarisklerk,
de heeren: F. J Bleema, Landweer (Fr): J.
Byman, Heemstede: J. F le Clervq. Mlddelburtr:
M. A. van Eysden, Schlebroek; J. J Hooft.
Hulzuim: A. van Kooten. Utrecht: J. H. de Kort.
Dordrecht: H. Meyer. Roden: F. Perton. Fln-
storwolde: S. R Postma. Meppel; G. H Rcyn-
ders. Nijverdal; 'J. Tjoonk. Eibergen. en A van
der Vlugt Rotterdam.
EXAMENS WISKUNDE
De mondelinge M.O-examens voor de akten
KI en K5 en het L. O.-examen voor "de akte
Haag.
Akte" KI: _jf*en 2?' CVrt'öber. tel kei
16.15
t 12.15 uu;
13 30 i
15. 22 en 29 October, telkei
uur en van 13.45"uur tot""l« 30
10. 1T. 24 en 31 October, telken* van 15 nur
tot 12 45 uur en van 11 15 „ur t»t 16 30 uur
Akte Kv-, 9. 16. 23 *n 30 October, tolken* van
9.45 uur tot 12.30 uur en van 13 30 uur tot 15 u.
2S- ii 30 September.
1 2 7 8 9 14 15 16 21 22 23 38 2» en 30 Octob-r
St lï'uur 9 UUr tat 12 UUr ön 11,0 uuc
o',
Do rerelinv van deze exiuneha v*dur«nd*
nUtn-de d«
L t U* de openbare mondelinm? «ri-n»r<
voor ds nkten KII en v vr ...i -,.1...
J?AMENS GTMNA8TTUK
UTRECHT. 21 Sept. Voor vrije e
-ftntnftn 6»r mnn««tiek xljn ce*l»
I, r,. p Drie,. Vtridbti A. M. nor
