Li, .o iO Ot_r i tii.ioLR 19^)1
DE BRABANTSCHE
INDUSTRIEDAGEN
MOOI FABRIEKSWERK
EN ZEGENRIJK SOCIAAL WERK
EINDE VAN DE DERDE DAG
(Van onze eigen redacteur)
Wat hieronder volgt behoort bij het derd»
artikel dat helaas gisteren wegens plaats
gebrek, afgebroken moest worden. In 't vo-
g verhaal was de dag half om en zaten
e aan de lunch, welke de gemeente
/aalwijk aanbood.
Daartoe genoopt, hield ook
Minister Dr. Deckers
een tafelrede, welke klonk als een klok.
Het was een afscheidswoord, want de Mi-
nieter, die van Donderdag tot Zaterdag
middag steeds te midden van het gezel
schap had verkeerd, kon de tocht naar
Breda niet meer meemaken.
Het was een hartelijk woord van een
Brabanter tot de Brabonters, maar oo-i
tot alle Nederlanders. Een woord van ge-
iukwensch, dat Brabant zoo stevig aanpakt
wij 1 het weet, dat God de toekomst voor
een deel in onze handen heeft gelegd. In
Brabant zijn helden gekweekt, juist dioov
veel onderdrukking en ellende, en het
fiere, franke nageslacht, heeft ook zijn hel
len.
Men noemt Brabant wel de glimlach van
iet Zuiden en dat is juist; doch het is ook
arsenaal van werk- en geestkracht
poor gansch Nederland.
Want het blijmoedige volk is ook een ge-
oovig volk: het vertrouwt op God en zal
Saarom niet ondergaan.
De hartelijke woorden van den minister
Joegen zoo in, dat hem een hartelijke
»vatie gebracht werd, waarna hij afscheid
ïam en vertrok.
Ook hier zei de heer Stulemeyer.
ijgemeen en wakker voorzitter, een woord
pan dank voor de gulle ontvangst.
Door het Mastbosch en langs
het Kasteel Bouvigne
fin-g het nu naar Breda. Terwijl we op weg
laarheen in gesloten colonne reden, wacht-
e ons een aardige verrassing. We werden
i.l. begroet door een groep van de „Eucha-
isti6ch Kath. meisjes", die in lange fi. e
an weerszijden langs den weg stonden.
Men moet weten, dat juist de vorige week
iet prachtige kasteel „Bouvigne" „een
luys van playsantile uyten water opge-
netet", in gebruik is genomen als vacan-tie
uiis voor meisjes. Een klein deel van hel
erk, dat ondeT de krachtige leiding van
e n c k e n geschiedt ten bate
de Brabantsche fabrieksmeisjes. Een
leerlijk, gezegend werk.
Er was nog een verrassing.
De Kwattafabriek
i Breda liet a<an alle deelnemers een aller
ierlijkete en niet kleine doos met bonbons
lanbieden, welke, vooral door de huisva-
lers met vreugde geaccepteerd werd; want
leze verrassing gaf hij thuiskomst nieu-
■e verrassingen.
Aardig over tijd arriveerden wij bij de
HolL Kunstzijde Industrie
Breda, waar we met muziek werden ont
angen. De directeur, de heer S t u 1 e-
leyer, had van de reeds op zich zelf keu
ige cantine een praohtige ontvangzaal la-
en maken, waar een koor van fabrieks
meisjes zong en anderen ververschingen
anhoden.
Jammer, vreeselijk jammer, dat het op-
nthoud hier zóó kort duurde, dat het ge-
eel gevuld moest worden met de mooisie,
chitterendste redevoering, welke we ui
leze dagen gehoord h ibhen.
Wat een kraoht moet er van dien man
oor de R.K. actie ten bate van de meisjes
litgaan!
Met onverdeelde aandacht en volle in-
temming hebben we geluisterd naar wat
'rol F. B. J. F ren eken, Directeur van
K.-werk, Breda, gezegd heeft over:
Het eerste begin der vorming vam Noord-
Srabant tot Industriegebied valt samen mei
en periode waarin over geheel de were'.d
e positie van den arbeider zeer was ge-
Irukt en waarin allerwege zoo niet in
heorie dan toch in pnactijk de werknemer
olkomen ondergeschikt bleef aam de onder
leaning waarin hij werkzaam wa6. Zoo was
bn ook in Noord-Brabant vóór 40 jaren
ie oproep van Re rum Novarum broodnoo-
lig om het Katholieke volk er toe te bren-
;en in rechtmatige vereeniging zijn rech-
en op eon mensohwaardig bestaan te ver
ledigen.
En daarom past het Spr. allereerst hulde
a brengen aan -die mannen die, de nooden
les volks begrijpend, den stoot hebben ge
leven tot de sociale werkzaamheid, zoowel
an de organisatie der Werklieden als der
Verkgevers.
De arbeid van het intellect en de arbeid
nui de hand gaan samenwerken om voor
lo industrie van Noord-Brabamt een nieu-
maatschappelijke toestand te scheppen,
het moge worden overwogen hoezeer de
'orming van diep godsdienstige kernen in
•eóde groepen ook uit maatschappelijk oog
mnt deze eenheid, zoo gewens-cht en zoo
"ruchtbaar, zou bevorderen.
Want dit valt niet te ontkennen, dat een
logenblik de opkomende sociale actie heeft
ledreigd aan Noord-Brabamt een goed te
mtnemen dat het van oudsher bezat, n.l
geest van eensgezindheid en onder-
róge persoonswaardeering, dien spr. een
amiliegeest zou mogen noemen.
De werklieden leefden mee met alles wat
In de familie vam den patroon omging, en
"an den anderen leant was er toch ook bij
Ie patroons belangstel ling voor het gezins
even van den arbeider en het moge zijn
dat de liefdadigheid maar al te dikwijls de
ilaats der rechtvaardigheid innam, toch
ag in deze familiale verhouding een goed,
lat onder den drang der tijden en onder
Sen drang ook van andere streken z.i. te
einig gewaardeerd werd.
De loonstandaard en de arbeidstijd zijn
waarlijk niet de eenige factoren, die h t
trbeidersgezin gelukkig maken; als sociale
actoren moeten ook worden genoemd de
vaardeerim-g van den arbeid, de erkenning
ren de peisoonswaarde, en de levenszeker-
ïeid van het gezin. En deze factoren zijn
wellicht to veel over het hoofd gezien. Het
:ou tot zegen strekken van Noord-Brabant
adiert de grootbedrijven zich hier aan den
volksaard aanpasten en, zij het dan op mo
derne wijze, dit gezinsverband zooveel mo
gelijk heretelden.
Naast de Oud-Brabantsohe familie-onder
n mingon ontwikkelde zich in de laatste
tientallen van jaren het grootbedrijf op
'rondslag van do anonieme en neutrale
Naam'ooze Vennootschappen.
En hier pa6t het wederom te meanoree-
ren hoe met prijzenewaardigen ijver en roet
groote opofferingen harerzijds sommige der
grootindustrieën er naar hebben gestreefd
om onder ieder opzicht de maatschappe
lijke positie van hare ondeilhoorigen te
vensterken.
Hier zij het mij, aldus Spr., geoorloofd
eerlijk en open in het belang van ons dier
baar Brabantsche volk een twijfel uit te
spreken die voortspruit uit de intren6\eke
zwakte van het systeem, waarbij de sociale
voorzorg geheel van de onderneming uit
wordt geregeld.
Ook in haar eigen welbegrepen belang
moet de in-dustnie tot het inzicht komen
dat eerst de vrije samenwerking van kapi
taal en arbeid de oplossing kan brengen
van het grootste probleem dat d'eze tijd kent
een probleem dat wellicht besli6t over de
toekomst; en dat deze vrije samenwerking
allereerst vraagt, vrijheid van godsdiensti
ge overtuiging, vrijheid van beginsel vol
onderwijs, vrijheid van principieel georicn
teerde jeugdbeweging, vrijheid eindelijk
n gezinsleven en alle6 wat daar verband
mee houdt
Uit deze beginselen ontwikkelde zich in
de laatste jaren, vooral gedrongen door de
steeds diepere inzinking van de werkne-
mende meisjes, van de werknernende jeugd
de instelling van den E. K. waarvan spr
de eer heeft de leiding te mogen voeren.
Volgens onze beginselen moet in het so
ciale werk van ieder bedrijf, ven iedere
onderneming, worden onderscheiden het
zuiver economische, het economisch-
60ciale, en het 600iaJe ethische. Het
zuiver economische is de taak der di
rectie en van het technisch personeel, het
economisch-sooiale behoort tot de vrije sa
menwerking van patroon en arbeider in
rij of wettelijk geregeld verband, hot so-
iaaJ-ethische is de taak van het vrije ge
weten in organisatievorm, die nauw con
tact houdt en toch lo6 staat van het bedrijf.
Wij heieven een tijd van inzinking, een
tijd dde hard zal zijn ook voor ons volk en
tooh meen ik, aldus spr., licht uit het don
kere van dezen nacht de 6tralende morgen
van de industrieele toekomst van Brabant.
Wat de industrie aan Noord-Brabant gaat
brengen zal in deze dagen worden beslisr.
Zoo goed kunnen wij bet begrijpen, dai v
de huishouding der onderneming versobe- L,tn:T r'>:w-
ring, uiterste versobering vraagt, maar één'
begrip dringt zioh sterker dan ooit op, dat
n.l. alleen uit samenwerking van kapitaal
en arbeid deze crisis kam worden bezworen
Het is de groote taak der directies, dat zij
hegrijpen moeten, dat bij het nemen van
iederen maatregel de vrije arbeider moet
e«6preken, en dat omgekeerd de vrije ar
beider in zijn vereeniging den nood van
de onderneming zal moeten begrijpen, is
zoo klaar als de dog.
De eerste gedachte die uit dezen tijd dus
groeft, i6, dat het bedrijf er is om de ge-
eenschap van de arbeidenden allereerst,
en dat gemeenschapsgevoel is tevens het
grondbeginsel voor den socialen ophouw
van Brabant. Vervolgens: de versobering
diie deze tijd vraagt, het inzetten van de
uiterste kracht, richt weer het oog naar
het Kruiie waarin alleen het geluk van een
drepgeloovig volk als het onze te vinden is
Eindelijk en niet in het minst, juist door
de noodgedwongen loonproblemen, die zich
voordoen, dringen de andere factoren die
het geluk van het gezin uitmaken, zich
sterker naar voren. Waarde ering der per
soonlijkheid en waardeeriDg van den ar
beid mogen meer dan ooit ieder van de
crisismaatregelen kenmerken.
En indien van den een-en kant d-oor nood
zaak misschien de tijdelijke versobering
ook van den werknemer moest worden ge
vraagd, maar van den anderen kant de
levenszekenherd voor den arbeider en zijn
gezin feouden ki nnen worden versterkt,
dan zou uit dezen tijd een groote toekomst
voor Noord-Brabant kunnen geboren wcr-
Bananen-Import-Maatschappij te Amsterdam.
Daarna volgden de gebruikelijke toespraken
besloten met de overdracht van het rectoraat.
DIETSCHE EN FRIESCHE STUDENTEN.
De Federaesje fen Fryske Studinteforie-
nings, in vergadering bijeen den 9en Sept.
1931, heeft kennis genomen van het rapport
„Dietschers en Friezen", verschenen Kerstmis
1930, en van het besluit van het Hoofdbe
stuur van het Dietsch Studenten-Verbond, op
de hoofdbestuursvergadering den 27 Juli te
Rozendaal genomen en komt tot het navol
gende:
le. Wat betreft het rapport: De Federaesje
heeft met blijdschap kennis genomen van
bovengenoemd rapport. In de eerste plaats
omdat de tak „Studie en Kontakt" de Frie-
sche kwestie in studie heeft genomen. Des te
meer echter verheugt de Fed. zich over de
zuivere en ideëele instelling van de drie
opstellers waarmee zij kwamen tot de in het
rapport verwerkte conclusies. Deze conclusies
acht de Federaesje zeer juist.
2e. Wat betreft het besluit van het H.-B.:
Evenals een enkele maal in het rapport staat
vermeld, heeft er in Friesland langen tijd
geheerscht een sfeer van niet-vertrouwen van
alles wat „Hollandsch" was of daarop geleek.
Hieniit verklaart zich ook het wantrouwen
dat gekoesterd werd tegen het D. S. V. Even
wel heeft het contact met de leiders van het
D. S. V. dat wantrouwen geheel weggenomen.
Het besluit van 27 Juli heeft de Federaesje
ten volle overtuigd van het zuivere beginsel
en de ideëele instelling van het D. S. V.
De Fed. verklaart bij dezen, overeenkomstig
de ideëen in het rapport „D. en F." verwerkt,
overtuigd te zijn van het bestaansrecht van
een Dictsche beweging in het algemeen en
van een Dietsche Studentenbeweging in het
bijzónder en erkent gaarne het D. S. V. als
vertegenwoordigende de Dietsche Studenten
beweging en hoopt in de toekomst met het
D. S. V. eventueel te kunnen samenwerken
in het belang van de Dietsche en Friesche
cultuur.
TUINBOUWSCHOOL TE LISSE
Tot leeraar zijn opnieuw benoemd de heeren
A. J. Bcnggreve en H. F. Boven te Haarlem
en tot leerares mevr. A. J. L. Boogaard te
HOOFDBENOEMINGEN.
Middelburg (School voor Geref. L.O.,
Heerengracht), A. Coumou, hoofd te Axel.
ONDERWIJiZERSBENOEMINGEN.
Middelburg (School voor Geref. U.L.O.)
J. J. de Vast te Scheveningen (Dr. Colyn-
school).
Zierikzee, mej. J. de Kok, aldaar. Voor
tijdelijk.
Vlaardingen (Kon. Emmaschool, Em-
mastraat 45), J. D. Fossen te Leidscher.dam.
VEREEN. VAN CHR. ONDERWIJZERS.
Het Hoofdbestuur heeft in de vacature-A.
van den Berg te Leeuwarden gecandideerd de
heeren: H. Y. Broekstra te Heerenveen, E.
Kieft te Meppel en G. v. d. Valk te Francker.
Mogelijk hebben sommige deelnemers ge
dacht, dat een dergelijke rede hier minder
op zijn pleats wa6; de drie vertegen
woordigers van de Christelijk-Protestant-
sche pers stonden spontaan op om den pro
fessor hun instemming met dit echoone
•oord te betuigen.
Dodh de tijd drong a-1 weer, om- ons ge
reed te maken voor
de Avondmaaltijd,
aangeboden d-oor het gemeentebestuur van
Breda en waarbij de Burgemeester, Mr. Dr.
W. G. A. van Sonsbeeck, sprak over
„de aantrekkelijkheid van de provincie
Noord-Brabant".
Onze plaatsruimte gedoogt voor het he
den niet, om op deze geestige redevoering,
welke lachsalvo's en veel applaus uitlokte
in te gaan; we hopen er dn een korte nabe
trachting nog even aan be herinneren.
Met deze avondmaaltijd waren voor óns
de buitengewoon goed geslaagde Brabant
sche industriedagen ten einde. En we gin
gen huistoe!
Schoolnieuws.
TECHNISCHE HOOGESCHOOL TE DELFT
Op Maandag 21 September a.s. des nam.
te 3 uur zal in Aula de Senaat der Technische
Hoogeschool een openbare vergadering hou
den, waarin de afgetreden rector-magnificus,
Prof. Dr. Ing. Ir. H. S .Hallo, met een rede
over de Technische Hoogeschool tijdens het
studiejaar 1930-1931, het rectoraat aan zyn
opvolger, Prof. Ir. H. ter Meulen, zal over
dragen.
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT
Op Maandag 21 September a-s., des middags
te 2 uur, zal in het groot auditorium plaats
vinden de overdracht van het rectoraat door
Jhr. Dr. B. C. de Savornin Lohman aan Prof.
Dr. L. S. Ornstein, nadat eerst in de Neder-
landsche taal door eerstgenoemde verslag zal
zijn gegeven van de lotgevallen der Universi
teit in het afgeloopen jaar.
Prof. I r. IM. F. Visser heeft gistermid
dag het rectoraat overgedragen aan Prof. Ir.
J. H. Thai Larsen en een rede over het afge
loopen studiejaar gehouden.
Er hadden 6 promoties plaats, terwijl aan 30
personen het diploma van landbouwkundig in
genieur is uitgereikt, 't Aantal studenten steeg
tot 470, waarvan 15 voor enkele lessen. Voor de
eerste maal meldden zich 106 studenten aan te
gen 117 in het vorige jaar. Deze kleine terug
gang vindt zijn oorzaak in de huivering om
voor Nederlandsch landmeter te gaan studee-
ren, blijkend uit het feit, dat het vorig jaar
zich voer deze studie 10 jongelieden lieten in
schrijven en dit jaar slechts één.
Spr. reageerde daarna met ?en enkel woord
op de critiek, die in den laatsten tyd zoowel
van de zyde van de studeerenden als van de
afgestudeerden op de huidige regeling van
het onderwys wordt geoeiend.
Voorts wees hij er op, dat de arbeid aan de
Hoogeschool verricht, ook door de practyk
wordt gewaardeerd, wat blijkt uit de verschaf
fing van financieelen steun, o.a. van het Cen
traal Bureau der veilingen in Nederland, te
Den Haag, van den Bond Westland te Poeldijk,
CHR. KWEEKSCHOLEN.
Te Doetinchem is de nieuwe cursus
der Groen van Prinsterer-Kweekschool ge
opend met 100 leerlingen, n.L 57 mannelijke
en 43 vrouwelijke.
?J°r»oiii,nfen 'eso"do &raeki*h"'' „.j.......
met den Bybel haar meuwen cursus met 180 trekkelijk klein
leerlingen, n.L 115 mannelyke o" 1
de benoodigde gelden uit de gemeentekas te
verstrekken voor de stichting van een bijzon
dere lagere school te Grypskeik.
De gemeenteraad wees deze aanvrage af
omdat de aanvrage z.i. niet aan de wet vol
deed. De Raad was toch van oordeel dat op
alleszins deugdelijke gronden mocht worden
aangenomen dat het bestuur der Evangeli-
satievereeniging ten tijde van de indiening
der aanvrage niet in gemoede overtuigd kan
zijn geweest dat de school door ten minste
40 leerlingen zal worden bezocht.
Tegen dit raadsbesluit werd door het be
stuur der Evangelisatievereeniging beroep bij
Gtdep. Staten ingesteld, welk beroep 27 Aug.
werd behandeld.
Thans is hierover door Ged. Staten uit
spraak gedaan. Zy hebben het besluit van
den Raad der gemeente Grypskerk van 13
Febr. 1.1. vernietigd en uitgesproken dat ae
gevraagde medewerking alsnog moet worden
verleend.
HET ONDERWIJS IN DE
NEDERLANDSCHE TAAL.
Op een vergadering van het onderwijzend
personeel in de inspectie Alkmaar (waarbij
alleen de Roomsehe onderwijzers en de Bond
van Ned. Onderwijzers niet aanwezig waren)
heeft de heer G. Chr. Dun, inspecteur in de
mspectie Helder, gesproken over: „Het onder
wijs in de Ned. Taal op onze scholen". Hij zette
daarbij uiteen, dat z.i. dit onderwys dat dik
wijls te dor gramatisch is, meer contact moet
houden met de levende taal, èn door het voor
beeld van den onderwijzer èn door het werk dat
den leerlingen te doen wordt gegeven. Veel
opstellen moeten worden gemaakt, en briefwis
seling dient gevoerd te worden tusschen de
klassen van verschillende scholen. Ulo-scholen
moeten correspondeeren met scholen in het bui
tenland. De gramatica is thans bij het onder
wijs te veel doel in plaats van middel, waar
door de les al te zeer wordt een museum van
taaloudheden. Op het vertellen dient meer na
druk te vallen; de waarde ervan wordt niet
licht te hoog aangeslagen. Verder geve
meer aandacht aan het stellen en lezen, ook
aan het mondeling stellen, reeds in de laagste
klassen, bijv. door het kind te laten vertellen
van een plaatje dat men het in handen geeft.
De taal zal door dat alles veel meer voor
kinderen gaan leven. Ze zullen, vaak onbewust,
meer de schoonheid ervan zien, en zulk taal
onderwijs geeft, wat toch de bedoeling is, lei
ding en voi-ming aan het taalgebruik in het
latere leven.
Enkele vragen werden door den inleider be
antwoord, waarna nog enkele opmerkingen
werden gemaakt door den heer K. Bra:
hoofdinspecteur in de inspectie Haarlem.
VERHOUDING OPENBAAR EN
BIJZONDER ONDERWIJS.
Aan de statistiek van het gewoon en uitge
breid L. O. over 1929, uitgave van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek zijn de vol
gende cijfers ontleend.
De geniiddelde schoolbevolking per lokaal
in de openbare scholen bedraagt 28, de de
Protest. Christelijke scholen 34. in de Roomsch
Katolieke scholen 35 en in de overige bijzon
dere scholen 23 leerlingen.
Uit de totale gegevens blijkt, dat niet
minder dan 10 van de schoolruimte der
openbare scholen in ons land op dit oogenblik
niet gebruikt wordt.
Bij het bijzonder onderwys (het neutrale
bijzonder onderwijs inbegrepen met zijn be-
getal leerlingen per klas)
65 vrouwel, j bec]raagt dit 4
i We kunnen dit al vast onthouden.
SCHOOLDAG. Wat den algemeenen toestand aangaat,
Te D o k k u m zal Donderdag 17 September worde vastgelegd, dat in 1919 58 der
a.s. in de Noorderkerk de 14de Noord-Friesche scholen openbare scholen waren en 42
Schooldag gehouden worden. Sprekers zullen j bijzondere; in 1929 waren deze getallen 40
zijn Ds. T. Ferwerda, Geref .predikant te en 6Q zoodat 2/3 deel der bevolking by-
Amsterdam, met: „In de school Gods", en Dr. zonder onderwys ontvangt.
H. J. Honders, Ned. Herv. predikant te Sneek,25 c/o bezoekt de Christelijke scholen; 84
met: „Levensstijl".
CEN MERKWAARDIGE SOLLICITATIE
tn het Corr.blad komt een merkwaardige
sollicitatie-brief voor ven een onderwijzer
te Oudewater. Het is een stukje uit de oude
doos. We laten baar hier volgen:
WelEd-ele Agtb. Heeren van de
Regeering van Zalt-Bommei,
Sonder roem na waarheid dient deze tot
informatie dat onze familie bestaat uit man,
vrouw en zoon, wij zijn ruim 40 jaren, de
soon de fleur onzer yonkhedd, de kracht
onzer lendene, de 6tut onzer bejaarde dagen,
20 jaar oud en mr. glaa6e<maker, een verwer,
den me-e6ten tijd onfris en wel geformeert
en regt van leeden. Zoo Ued. Agtb. een wel
gedresseert sohoolmeeeter en voorganger
van nooden of van doen hebben, God gevo
Ued. Agtb. wijsheid en voorzichtigheid in
de elextie van eooda-n-ig een persoon of wat
het ook zij; verzoeken Ued. Agtb. aangaande
mijne kunsten en wetenschappen eens an
te merken, de sedve bestaan uit de navol
gende dingen lof wetenschappen namelijk
t'aliaansch of scheepsboekhouden en wijn
roojerskonst, de 6tuurmans en lantmeet-
konst zonder roem, dog het is Gods gaven.
Extra ordinair puik overheerlijk schoon sin-
gen, al6 't God belieft: soo Ued. Agtb. be-
geerig bent aan te hooren tot verwon der ing
verbaasdheid, en wat iets meer is, dat 60
een ieder lighaam in leeren en éingen so
een geluid kan geven, iik ben op de vierde
verandering van domioilium; alle figuren
op het konstige door oveal rondswijze met
de passer te haaien, aille de somme te for-
meeren, Italiaansche Romeinsche lettere,
ja tot 50 diverse handen te schrijven capi-
taal linkx en regts, door te haaien, met de
penseel te sohrijven en te vergulden, en
diergelijke wetenschappen en capaciteiten
meer, mede de veerdigheid der pen, inde-
welk ik voor niemand behoef te wijken, do
Roem buatengeelotent, ik verzeker, dat Ued
Agtb. nog beter ondervinden, wanneer ik
durf met de pen exprianeeren wanneer Ued
Agtb. gelieve te hooren of te sien, hebbc
maar tot Ued. Agtb. te recomman-deeren, of
door iemand te laate afhaalen, de distantie
tuescbenbeide is 9 of X uren.
Mijn vrouw is allerbest in haar huiöhou-
den, in aseisteeren van mijn school anfin
van de hoofdsoheedel af tot de voetsolen toe
ben ik Een schoolmeester N.B. wijn of
sterken drank word van mijn nimmer ge
dronken, ziet ook voor 't le6t, ja voor 't
laatst zegge ik en hoort Ued. Agtb. sal nog
beeter ondervinden aangaande mijn com-
portement. P.S. Per naaste ocassie antwoord
verwagtende van te komen of niet, soo Ued.
Agtb. op soodanige conditiën niet gelieve
te hooren of te sien, gelief dan maar de
sroediheid te hebbe van mijn papier met den
eereten terug te zenden, dan hoope ik. dal
Ued. den hemel wil geven Eendragtighei.1
en Liefden, ja zelvs concordantie tot in de
Electie van een goed. braaf eerlijk en be-
jaart en deugdzaam man. de Heere 6eegene
Ued. Agtb. en de waarde broedere der ge
meente in 't Electiseeren van een ander
persoon van 't vaceerende ampt uwe**
schoolmeester en voorgangersambt blijvo
van hertelijke salutatie en presentatie van
mijn ond-erdanige dienstprestatie.
Aan UEd. Agtb. Broedeiren de gemeente
UEd. Agtb. onderdanigste dienaar:
Simons Jans Verweij
17 5/5 9i. Schoolhouder te Oudewater.
DE SCHOOLKWESTIE TE GRIJPSKERK.
Door het bestuur van de Vereeniging Evan
gelisatie te Grypskerk werd tot den Raad der
van de Vereeniging voor Koeltechniek en N.V. ^gemeente Grypskerk het verzoek gericht om
de R.-K. scholen; 10 de neutrale byzondere
scholen.
Men legge ook deze cyfers vast.
Het aantal groote scholen is niet groot.
Er zyn op de 7284 scholen slechts 109 met
meer dan 480 leerlingen en 428 met niet meer
dan 40 leerlingen.
Van deze 428 scholen zyn 345 openbare.
DE SCHOOL DER TOEKOMST?
In het Paedagogisch Tijdschrift zet Prof.
Waterink zyn artikelen voort over de orga
nische school. In het laatstverschenen num-
tracht hij zijn bedoeling te verwezen
lijken door een dag op zulk een school te
teekenen. Hij doet dat als volgt:
„Het kind gaat tegen de gewone tijd naar
school en komt met andere kinderen in lokaal
1. In lokaal 1 zijn dan een groot aantal kin
deren byeen en er wordt verteld uit de Bybel.
Laten we zeggen van 9 tot half tien. De helft
van de kinderen van de school is byeen de
andere helft begint des middags met Bybel-
sche geschiedenis. De helft dus die hier
byeen is, onderstellen we te zyn die van de
grootste kinderen van de school. Om 91* uur
heeft er gedurende vyf minuten een nieuwe
ordening der kinderen plaats. In een ander
lokaal is aan de kleine kinderen ook verteld.
En nu worden om half tien de kinderen over
de onderscheiden lokalen verdeeld al naar de
werkgemeenschap zulks vraagt. Het jongetje
dat we nu op zyn schreden willen volgen, wil
vanmorgen met toestemming van den onder
wijzer zich bezig houden met rekenen. Hij
komt daartoe in 't daarvoor bestemde lokaal,
waar verschillende andere leerlingen, die ook
die morgen rekenen zullen, aanwezig zyn.
Hij krygt zijn eigen tafeltje, zoo mogelyk zijn
eigen cabine zooals we dat een vorig maal
beschreven en werkt nu verder. Spoedig is
aan den jongen te zien, of hy verder kan of
niet. De helper of de onderwijzer gaan hem
verder helpen, indien zij niet met andere
kinderen reeds bezet zijn. Indien dit wel het
geval is, zeggen zij tegen een andere leer
ling: Toe Piet, ga jy Jan eens even helpen,
die kan niet verder. Jïan wordt geholpen; hy
werkt verder, en zoo spoedig mogelyk gaat
dan de onderwijzer of de helper eens even
kyken, hoe hy het nu maakt. We zijn ervan
overtuigd, dat Jan goed zyn best zal doen.
Hy vindt het fyn, om eens te mogen laten
zien wat hij kan, en alle jongens en meisjes
werken. Er heerscht ongetwyfeld een vrije
orde in zulk een lokaal, maar hier moet het
orde onderstreept worden; daarvoor heeft de
onderwijzer te zorgen. Wanneer tegen 11 uur
het speelkwartiertje komt, mogen de kinde
ren gaan spelen. Maar dan niet
plotseling het commando klinkt: Allemaal
ophouden en gaan spelen! Er gaat een bel
letje, en de kinderen weten, dat beteekent:
als we nu de som klaar hebben waar we
bezig zijn, dan mogen we gaan spelen. We
mogen ook wel dadelijk gaan spelen, als
dar. straks na de pauze de som maar afmaken
De kinderen, die een goede afronding maak
ten aan hun werk vóór de pauze, en dit in
hun eigen kastje deponeerden, mogen na de
pauze naar een andere werkgemeenschap
gaan. We stellen ons voor, dat Jan ook tot
die kinderen behoort. Hy heeft zijn werk in
zijn kastje gedeponeerd en hy wil nu graag
naar de werkgemeenschap geschiedenis en
aardrijkskunde. Maar die is er cp deze mor-
geu niet, dus kan dat niet. Trouwens J'an zal
zijn rooster ook wel ongeveer kennen en
weten, dat het vanmorgen niet mogelyk is,
om zich aan die vakken te wijden. Nu kiest
hy bijvoorbeeld weer rekenen, maar de on
derwijzer oordeelt, dat er een te groote
ongelijkheid dreigt te ontstaan tusschen Jans
vorderingen in het vak rekenen en in het vak
Nederlandsch. Op
nog verder rekenen, maar dan moet je eens
een week wat anders doen, vooral Neder
landsch, waarmee je achter bent."
Hy voegt hieraan de volgende opmerkingen
„Een paar punten moet ik nu echter afzon
derlijk behandelen. In de eerste plaats de
vraag, of we werkelijk moeten aannemen,
r by de kinderen de lust tot een bepaald
aanwezig zal zijn, en dat wel in zulk een
mate, dat zij geruime tyd aan eenzelfde vak
zich zullen wyden.
Deze vraag moet zonder voorbehoud be
vestigend worden beantwoord. My is een
geval bekend van een jongen, die op een heel
vrije school ging, en die drie maanden lang
niets anders deed, dan geschiedenis lezen en
daarover opstellen maken, welke opstellen hij
meesterlijk illustreerde met potloodteeke-
ningen.
De tweede vraag is deze, of het niet slecht
is voor de ontwikkeling van het kind, dat het
met het eene vak zooveel verder is dan met
het andere. Want ook al is het de bedoeling,
dat de school hier regelend optreedt, tcch is
het zeer wel denkbaar, dat een kind wat
rekenen betreft nog maar gevorderd is tot de
vierde klasse van de tegenwoordige school,
wat aardrijkskunde en geschiedenis betreft al
tot de zesde klasse van de tegenwoordige
school. Het antword op de vraag of dit erg
is moet zeker ontkennend zijn.
Len van onze bezwaren tegen de huidige
school is juist, dat in een tijd waarin een kind
byzondere belangstelling heeft in een bepaalde
richting, van deze belangstelling geen ge
bruik wordt gemaakt. Wat zou het hinderen,
wanneer een kind de verschillende dingen nu
eens niet tegelijk deed, maar na elkaar? Ook
hier is het waar, dat de liefde in eer
paalde richting geboren wordt uit de gelegen
heid tot krachtige toewijding. De activiteit
van het kind wil zich gaarne uitleven, maar
dan in die richting waarin het kind bindingen
heeft, en dat kan juist op een wyze, zooals
wij het verstaan."
De schrijver zegt even verder doodsbang
te zyn voor een opvoedingssysteem en voor
een schoolsysteem dat het kind tot een klein
gcwichtigheidje maakt, dat het kind nooit
voor moeilijkheden plaatst, dat altijd maar
wr-er het. weggetje voor het kind effent. Maar
minstens even bang is hij voor een systeem
dat de natuurlijke energie van het kind, de
natuurlijke drift van het kind om bezig te
zijn ook op nuttige wijze bezig te zijn
doodt, en dat straks dat kind straft als er
iets niet in orde is met zijn ijver of met zijn
arbeidsregelmaat.
Uit het bovenstaande kan blijken, dat een
Montessori-school zonder meer aillerminst
zijn ideaal is. De theorie van Montessori kan
om verschillende reden „de onze niet zijn".
Maar wel mag z.i. wel degelijk het goede in
Montessori worden gewaardeerd, en zoo kan
ook Montessori haar diensten bewijzen bij
het vinden van leermiddelen voor de boven
geleekende inrichting van wat de schrijver
noemt de organische school.
PAEDAGOGISCH TIJDSCHRIFT.
De laatste aflevering van het Paedagogisch
Tijdschrift voor het Christelijk onderwys be
vat de nummers 4 en 5, voor de maanden Aug.
en Sept. Prof. Waterink geeft zijn derde arti
kel over de Schoolorganisatie, en verhaalt hoe
hy zich het verloop van een dag voorstelt op
wat hij noemt de organische school. De beer
L. van Klinken, hoofd eener Chr. School te
Delft, biedt een aangenaam te lezen en uitvoe
rig gedocumenteerd artikel over het schoolwe
zen binnen Delft in de achttiende eeuw. Een
paar goed geslaagde korte schetsjes vormen de
overgang naar de volgende bijdrage, het refe
raat dat Dr. E. D. Kraan van Vlaardingen 19
Mei 1930 hield in een schoolvergadering over
Verbond en School. Van het volksonderwijs in
Britsch-Indië wordt verteld door J. van Goud
oever te Batavia. De critische ruvue van D.
Wouters bevat ditmaal een pittige aansporing
tot studie, „krantjeslezende, eigen-vrouwtjes
kussende, pijprookende lieden zyn niet waard
menschwaardig bestaan te hebben, maar
doe wat boven je naast-bye plicht om den
broode, vul je uren met studie en arbeid en
ly'kt je niets, wil dan en dwing je zelf: met de
kennis komt de liefde". De statuten zyn voorts
afgedrukt van de vereeniging voor Chr. Pae-
dagogiek, waarna met boekbespreking dit
dat het lezen weer overwaard is, wordt
besloten.
Weerbericht.
Hoogste stand te Maastricht 774.9.
Laagste stand te Akureyri 744.1.
Stand vanmorgen halftwa'alf 773.7.
WEER VERWACHTING.
(Medeged. door 't Kon Ned Meteorologisch
Instituut te De Bilt).
Zwakke wind, meest uit Westelijke rich
tingen, licht tot half bewolkt, droog weer,
waarschijnlijk lichte nachtvorst, zelfde tem
peratuur overdag.
TEMPERATUUR
Stand vanmorgen halftwaalf 14.2 C.
16 September
Zonsopgang 6.35 u.; Zonsondergang 7.14 u.
VOERTUIGEN MOETEN HUN LICHTEN
OP HEBBEN
Van 's avonds 7.44 u. tot 's morgens 6.07 u.
BUITENLANDSCH WEERBERICHT
(Medegedeeld door het Kon. Ned. Met.
Iqgtituut te De Bilt)
Het geibied van hoogen druk in het Z.-W,
heeft zich verder naar het. O. N. O, verplaatst"
zoodat de achterkant in het richt kwam,
terwijl over heel Midden-Duitsehland mor
gennevels voorkomen bij zwakken wind.
De daling in de ochtendtemperatuur in
Z.-Frankrijk zal waarschijnlijk zooals over
het geheele gebied van hoogen druk te ver
achten is, door een hoogere middagtemp»
ratuur worden goedgemaakt.
Op IJsland, waar de depressie-invloed ster
ker werd, steeg de temperatuur, evenals over
het N. van de Britsche eilanden.
Ofschoon een langere periode van den toe
stand niet wordt gewaarborgd, wordt aan
de andere kant een snelle tenigkeèr van
regenval voor Midden-Europa niet aange
kondigd.
WATERSTANDEN RIVIEREN
Constanz
Huningen
Kehi
Mannheim
Ringen
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
Oudega (StnaJl.)
;rwllle (Rulnerwold)
steren-Gelselnor
Aarlanderveen
Schiplulden
130.—
12.17
16.06
68.76
118.60
35 25
179.25
7426
112.50
97.15
16 *6
14.41
36.79
25 Locale Comlté'a 1982.0
Mr. J. J. HANGELBROEK.
adj.-secretarls van de ünl.
„Een School met den Bijbel'
ACADEMISCHE EXAMENS
Rijks universiteit té Leiden. C
IVls- en Natuurkunde G: cand.ex., mej. C
-an der Stadt; ld. I: cand.ex.. do heer J. J.
Ier Meer; ld. J: cand.ex., de heer Ph. de Jong.
heer P. J. J. Hilbrand I
EXAMENS-STUURMAN
DEN HAAG. 14 Sept. Gesl. voor le stuurman
groote stoomvaart de heeren A J. - -
heeren H. M. Visser
H. E. J. Botje.
EXAMFNS-MACHiNIST
DEN HAAG. 14 Sept. Gesl. voor dipL A d
EXAMENS LICHAMELIJKE OEFENING
De Commissie belast met het afnemen va
iet examen ter verkrijging vnn het getuig
schrift als leider In lichaamsoefening en
Int als sportleider zal zitting houden te
'oorzlttcr
Uit de Antirev. Partij.
A.R.J.A
EEN AFI1EEUNG TE MONSTER?
Op Dondedag 24 Sept. a.s. zal te Monster
een vergadering worden gehouden met het
doel t komen tot oprichting eener Arja-
afdeeling. Deze vergadering zal onder leiding
staan van den heer A. van Rijs, voorzitter
der afd. Delft. De heer A. v. d. Beukei zal
een inleiding houden over het onderwerp
„De beteek en is van het Galvinisme voor
door hem te beoordee-a.-R. partij", terwyl de heer J. p. M. Ti<
Cob Fen
Duisburg
Ruhrort
Maastricht
Veolo
16 September
1,57 14,11 Hellevo-tsl,5.39 12,04
ad 6.2s 18,53
Delfzijl j.u. .,,.1 u<
Terecbelllng II,21 23,52 V
Harllngeu 12.16 Brouwersh, 4, .1 u.»
Helder le 6.24 9.56 Z-erikzee 5.28 17,13
Idem 2e 18,43 -'2,2a Wemeldinge 5,51 18,1 :i
IJmuiden, 6,36 17,59 Vlissinnen 3,49 16,09
tL v. Holland 4,15 17,16 Terneuzen 4,26 16,16
Rotterdam 7, A 19,13 Hunsweert 5,21 l7,H3
Gemengd Nieuws.
BRANDSTICHTING.
Men meldt ons uit Ede (Gld.): Zondagavond
brak plotseling brand uit in het woon-win-
kelhuis van V. aan den Schaapsweg. Door het
snel en krachtig optreden van de brandweer
men het achterste gedeelte van het huis
doen behouden blyven. Het voorste stuk
brandde geheel uit. Men meent hier met
kwaadwilligheid te doen te hebben.
MOLEN IN VLAMMEN.
Men meldt ons uit Dussen (N.-Br.): Zon
dagavond omstreeks 9 uur brandde door tot
nog toe onbekende oorzaak de watermolen van
het Zuidenveld tot den grond toe af.
EEN SPIJKER INGESLIKT.
Te Nieuwkoop slikte het 11-jarig zoontje
van v. D. een spyker in van ongeveer 3 centi
meter lengte. Een kalme houding werd aan
geraden en wanneer dit niet lukt, zal over
brenging naar het ziekenhuis noodig zyn.
Land- cn Tuinbouw.
rsctiUUnl
proeven genomen met de nieuwe methode ve
bloedonderzoek en la tot de conclusie gekome
dat deze methode dezelfde betrouwbaarhc
heeft als do oude.
Hierom werd besloten voortaan ook hot oi
derzoek met de nieuwe methode goed te keu re
mits dit onderzoek plaats heeft door dlerei
artsen vrelke daartoe door do L.G.P.B. ln ove
leg met de Maatschappij voor Dlergcnct-skun<
zijn aangewezen.
Een toelichting over de oude, zoowel als ovi
de nieuwe methode zal worden verstrekt
Secretaris van de L.G.P.B. ii de heer H. V
Sohllt te Groenekan bij Utrecht.
VERLAGING VAN DE SPOORWEG
TARIEVEN VOOR VEEVERVOER
De Commissie A 1 (Vorvoerbelangen) van
Ned. Vereeniging tot Beccbermtng van Dli
ren verzoekt ons mede te dcclcn. dat op ha
verzoek, met ingang van Vrijdag 18 Sopten
ber 1931 wordt Ingevoerd een tijdelijk special
tarief voor hot vervoer van Zwolle naar Nl
kerkUtreohtOudewater en Woerden, wan:
bij de vrachtprijzen voor wagonladingen gro<
vee en die van het Ptuk9tarief (uitgezond--'
(ultgozon'derd die. wi
bij vervoer In wagens
dem) zijn gelijkgesteld
onladlngct
«Agd
i klein
Op deze*gereduceerde vrachten, wordt boven*
71ductle gegeven, welke re*
ladingen groot
ductle gereclu
Postbus 79, te
-••ds flink. Op 30 Se
len wyze brengt hy Jan dat aan het verstand mens in zijn kwaliteit als districtscommissa-
door te zeggen: nu, je mag dan vanmorgen I ris het doel der Arja nader zal toelichten.
