nu de\\„\\.uyp-r\,.. dl 'iiivcii
DINSDAG 28 JULI IS31
TWEEDE BLAD PAG. 5
EEN DEBAT OVER 'T HUIDIGE
PRODUCTIE-SYSTEEM
II. Slot.
De heer Smeenk beweert, dat de
mensch zondig is en de maat
schappij dit maar al te vaak aan
toont.
Patrimonium verklaarde zich daarop
nader;
Niet zonder eenige verbazing zullen onze
lezers zeker van dit antwoord kennis ne
men. Wij zouden „negatief afbreken?"
Maar wat heeft de schrijver in De Gids
dan eigenlijk gebouwd? In hetgeen thans
in de wereld geschiedt, zag De Gids een
scherpe veroordeeling van de huidige pro
ductiewijze. Ten onrechte, zooals wij, niet
slechts met beweringen", maar wei dege
lijk met argumenten aantoonden. Maar wat
plaatst De Gids nu positiefs tegenover de
huidige, za. te veroordeelen, productie
wijze? Niets! Het blijkt, dat de schrijver
niets positiefs wéét. Hjj veroordeelt de
huidige productiewijze. De van socialisti
sche zijde uitgedachte, vaag aangeduide,
productiewijze, wordt blijkbaar ook niet
door hem aanvaard. Het Russische „stel
sel" zal wei evenmin zijn bewondering op
wekken. Waar is dan het positieve, dat
staan zou tegenover onze „afbrekende
critiek"
De schrijver in De Gids maakt er onzen
Ghristelijken kring een verwijt van, dat het
„vraagstuk" in dien kring zeifs niet bestaat.
Dit verwijt is onverdiend. Het „vraagstuk"
bestaat wel, maar niet, zooals de socialis
ten het stellen, en zooaJs, vooral in het
buitenland, ook sommige Christenen het
allengs zijn gaan zien.
(Overigens: dingen, die op zich zelf „on
zinnig" zijn, kan men in deze zondige dis
harmonische wereld, maar al te veei aan
wijzen. „Onzinnig" is meermalen het ge
drag van de individuen, die eenlerzijds al
het mogelijke doen, om hun leven te ster
ken en die anderzijds hun lichaamskrach
ten onderfnynen door het najagen van on
geoorloofd „genot" of door wilde sport.
Dwaas, „onzinnig" zijn de naties, die zich
eenerzijds groote uitgaven getroosten voor
tuberculosebestrijding, ziekenverpleging,
etc., en die anderzijds krachtige jonge
mannen naar het slagveld zenden, om daar
hun ievon te offeren. „Onzinnig" is eigen
lijk ook het „staken" of „uitsluiten", het
niet produceeren, terwijl er ongetwijfeld
wel menschen zyn, die de producten, tot
dusver vervaardigd door bedlryven, waarin
gestaakt wordt, behoeven;
Zoo zouden wy voort kunnen gaan.
De zonde zelve, alle zonde is ..onzin
nig',' omdat zij is overtreding van de wet
Gods, die volmaakt is en dus volkomen
„zin" heeft.
De mensCh is zondig. Zijn inzicht is
beperkt. HU let meermalen aliteen op het
directe tijdelijke belang en verliest het
duurzame belang uit het oog. Hij meent,
dat hy door ibepaalde handelingen zijn be
lang dient, terwijl hij daardoor dit belang
juist schaadt.
Dat er op het terrein van de stoffelijke
productie „onzinnigheden" voorkomen,
behoeft dus niemand te verwonderen. De
vraag is, of zij ooit te vermijden zouden
z\jn, onder welke „productiewijze" ook.
Christenen weten wel, welk antwoord op
die vraag behoort gegeven te worden!
Natuurlijk moeten wij de „onzinnig
heden" op de rechte manier bestrijden.
Den oorlog byv. door te ijveren voor een
waarlijk Christelijke staatkunde, door het
uit den weg ruimen van de wrijfvlekken,
door het bevorderen der ontwikkeling van
het internationale recht. De arbeidscon
flicten door het streven naar overleg, etc.
Maar wij laten ons de probleemstelling
niet door de socialisten opdringen. Wy
houden vast aan eigen formuleering, ook
van de huidige economische moeilijkheden.
Wy nu achten het kortweg „onzin",
om in hetgeen thans in de wereld ge
schiedt, een principieele veroordeel ing te
zien van de huidige productiewijze", al is
die natuurlijk alles behalve voilmaakt, om
dat de menschen onvolmaakt, gebrekkig
van inzicht, ja meermalen verdwaasd zijn.
Dat de oorlog in onlosmakelijk verband
staat met de z.g.n. „kapitalistische" pro
ductiewijze, wordt tegenwoordig zelfs door
socialisten in wetenschappelijke geschriften
ontkend. Toch is die oorlog vooral de aan-
leidende oorzaak van de economische ver
warring. Daardoor zyn millioenen zwaar
belast en verarmd, zoodat zy niet met be-
hoprlijke ruilobjecten op de marlet kunnen
komen. Kan men voorts de politieke revo
luties, het onvaste regeeringsbeleid na den
oortibg in tal van landen wijten aan de pro
ductiewijze? Toch zijn daardoor verschil
lende economische moeilijkheden ontstaam,
óók omdat men niet tijdig de na-oorlogsche
werkelijkheid onder de oogen heeft durven
zien. Is wellicht het optreden van de Com
munisten in Rusland, in de Oostersche
Wereld een gevolg van ónze productiewijze?
Hoogstens zou men kunnen zeggen, dat het
in verband staat met de dwaalbegrippen,
die nu een driekwart eeuw lang omtrent
die productiewijze zyn gepropageerd.
Toch heeft hetgeen gebeurd is in Rustend,
in China, in Britsch-Indië en elders voor
een deel de wanverhouding veroorzaakt,
waarop De Gids wyst.
Voor een ander deel wordt de huidige
moeilijkheid veroorzaakt door het scherpe
protectionisme, dat met het „kapitalisme"
kwalijk vereenigbaar is èn door de dishar
monie tussóhen loonen en prijzen in een
groot deel van de industrie en die in den
landbouw en in de grondstoffenproductie.
Een disharmonie, die ook weer verband
houdt met tendenzen in de huidige maat
schappelijke ontwikkeling, waarvan men
niet kan beweren, dat zy „kapitalistisch"
zijn in den zin, dien men gewoonlijk aan
dat woord hecht.
Men kan Patrimonium niet beschuldigen
van blind'te zijn voor het feit, dat „er wat
hapert". En evenmin van het niet-zoeken
naar middelen en wegen, oni tot betere
toestanden te komen. Zelfs moeten wy kla
gen, dat ons zoeken, naar wij in oprecht
heid meenen, geheel conform de Ohriste-
lijk-sociale beginselen, weinig waardeering
vindt bij De Gids. Een opbouwende critiek
op onze beschouwingen hebben wij nog
nergens gelezen. Wel colporteert men de
grievende voorstelling, dat wij het C.N.V.
aanvallen.
Alsof het ons om iets anders te doen
zou zijn, dan om in bescheidenheid het
onze bij te dragen tot het vinden van een
oplossing uit de huidige moeilijkheden
Meer zullen wy er nu niet van zeggen.
Pp dat inkrimpen van de productie by
behoefte aan velerlei, komen wy spoedig
nog wel eens terug. De Gids ziet hier
de werkelijkheid niet in het rechte iSoht.
De Gids stelt de vraag o! de
hnidige productiewijze niet lelden
moét tot onzinnigheden?
Op de vraag van Patrimonium, wéAr het
„positieve" is in de Gids-beschouwingen te
genover de „afbrekende critiek" van den
heer Smeenk, schrijft daarna de heer Ame-
link als volgt:
Hierop antwoorden wy, dat wy inderdaad
in ons vorig nummer zeer duidelijk hebben
erkend, dat wij „niets weten". D.w.z. dat
wij geen oplossing weten voor het benau
wende probleem, dat God ons heeft geze
gend met ryke oogsten, dat de productie
zeer belangrijk werd opgevoerd, dat de
maatschappelijke rijkdom zeer is toegeno
men en dat, ondanks dat, millioenen van
menschen in kommervolle omstandigheden
leven. En dat wij zien dit groote probleem
dat bij ellende en gebrek waarin millioenen
van menschen verkeeren, de productie, die
voorzien moet in de behoeften der men-
schengemeenschap, wordt ingekrompen.
Wy zien dit probleem, maar een oplossing
er voor, wy kunnen ze niet geven.
Patrimonium stelt ons deswege aan de
kaak. Het blad stelt ons te kijk als iemand
die niets positiefs weet. Wij dragen dat in
alle lijdzaamheid. En wy schromen niet het
te zeggen, dat deze positie fins verkieselij
ker lijkt, dan die van den economist, die het
zoo precies weet, dat hy meent voor elk der
maatschappelijke vraagstukken de oplossing
kant en klaar in zijn bezit te hebben.
Wy hebben een productiesysteem, dat
leidt tot verhoudingen als door ons aange
geven, onzinnig genoemd.
Patrimonium antwoordt daarop, dat er
zooveel onzinnigs is in de wereld. En die
onzinnigheid is gevolg van de zonde. „De
zonde zelve, alle zonde is onzinnig1', omdat
zy is 'een overtreding van de wet Gods, „die
volmaakt is en dus volkoman „zin" heeft".
Daarmede zyn wij het, het spreekt van
zelf, geheel eens. En ook wy weten, dat zoo
lang de zonde er is, er ook allerlei maat
schappelijke misstanden zullen bijven.
Maar hier is naar onze meening een fun
damenteel vraagstuk in 't geding. Leidt de
huidige productiewijze niet krachtens haar
1 karakter tot het onzinnige waarop wy we-
zen? Patrimonium stemt nu toe, dat er op
het terrein der stoffelijke productie „onzin
nigheden" voorkomen. Maar hoe wil Patri
monium deze onzinnigheden dan wegnemen,
i als het blijft vasthouden aan dezen stelre
gel De boer heeft gelijk dat hy geen varkens
meer mest, wanneer het spek 15 cent kost
en hy geen winst meer kan maken, al zyn er
ook nog heel wat menschen, die zelfs voor
15 cent per pond geen spek kunnen eten?
Patrimonium komt tot de
conclusie, dat De Gids een onhoud
bare tegenstelling maakt.
Tot slot antwoordt nu Patrimonium:
De Gids stelt nu de vraag, of de huidige
blijkbaar geneigd, om deze vraag bevesti
gend te beantwoorden. Wat wordt eigenlijk
door De Gids verstaan onder het karakter
van onze productiewijze? Vloeien de „onzin
nigheden'' onvermijdelijk uit dat karakter
voort? Zoo ja, is er een productiewijze mo
gelijk, waarin deze, of nog grootere „onzin
nigheden", niet zullen voorkomen? Kunnen
wy die Andere productiewijze, hetzy plotse
ling, hetzij geleidelijk, tot stand brengen?
Is er niet reeds veel gewijzigd, sedert het
z.g.n. „kapitalistisch" tijdperk aanving?
Kan ook deze vraag moet nu wel ge
steld worden dit kiezen voor een andere
productiewijze eenige practische beteekenis
hebben voor de oplossing van de moeilijkhe
den, waarin wij ons thans bevinden? Is
EEN DROEVE PLECHTIGHEID
Gistermiddag hod Ir Rotterdam onder enorme belangstelling de begrafenis plaats van
den bij dc relletjes in de. binnenstad op zoodrocve wijze om 't leven gekomen heer
Grocnevcld. üc opzet der communisten, om er een politieke demonstratie van te maken,
liep vrijwel op een mislukking uit,
het wellicht mogelijk, om daardoor te ont
komen aan minder aangename maatregelen,
die Anders genomen moeten worden?
Terecht merkt de' geachte schrijver in
„De Gids'- op, dat hier een „fundamenteel"
vraagstuk in het geding is. Heeft „De
Gids" gelijk, dan moet een niet onbelang
rijk deel van hetgeen door onze Christelijk
sociale beweging steeds verdedigd is, wor
den prijsgegeven. Dan hebben wij ons eigen
lijk van meet af in ons positie nemen ook
tegenover het z.g. „Christelyk-socialisme"
vergist. Inderdaad, hier is niet weinig in
geding. Ook met het oog op de toekomst
van onze Christelijk-sociale beweging in het
algemeen eri van onze Christelijke vakbe
weging in het bijzonder.
Wij willen hier wel openlijk uitspreken,
dat wij niet zonder aarzeling op de beschou
wingen van „De Gids" zijn ingegaan. Wij
vreesden wei, dat daaruit voor ons een
minder aangename polemiek zou voort
vloeien. Maar wy meenden niet te mogen
zwijgen, juist omdat het hier een zoo be
langrijke vraag betrof en omdat wij al meer
verwarring en onzekerheid duchten in den
kring van de Christelijke arbeiders. Zooals
die verwarring, door soortgelijke voorlich
ting, er ook reeds hier en daar is
Roomsch-Katholieken kring. En daar be
schikt men tenslotte nog over eenige mid
delen, om groote verdeeldheid en scheuring
te voorkomen, die de Prot. Christelijke
groep uiteraard niet kan aanwenden, a! zijn
wjj ervan overtuigd, dat ook de Roomsch-
Katholieke beweging nadeelige gevolgen
zal ondervinden van de dikwijls verwar
de, beschouwingen, die over het „kapitalis
me" ten beste worden gegeven.
Het is wel merkwaardig, dat wij in dezen
tijd weer geroepen worden om over de
vraag, of de „productiewijze" fundamen
teel veranderd moet worden, van gedachten
te wisselen. Wij kunnen toch aanschouwen
wat er terecht gekomen is van het streven
der wereldhervormers, die zich verheven
achtten boven anderen, omdat zy de „ont
wikkelingswetten" van onze maatschappij
meenden te kennen en haar toekomst kon
den voorspellen. Wij hebben gezien het
bankroet van het wetenschappelijk Marxis
me en den feitelijken terugkeer tot eer
utopistisch, pantheistisch gekleurd „socia
lisme", zooals De Man e.a. dat bepleiten.
Hetgeen in Rusland geschied is, moet ons
al mede sterken in de overtuiging, dat
gevaarlijke dwaalbegrippen aan het socia
lisme ten grondslag liggen. En als nu
misschien gezegd zou worden: „De Gids"
veroordeelt wel het „kapitalisme", de hui
dige „productiewijze'', maar kiest dAArom
nog niet voor het „socialisme", dan luidt
ons antwoord: zeker. „De Gids" verklaart
uitdrukkelijk, dat hy niets positiefs heeft,
dat hy niet weet, hoe en op welke wyze
de wereldproductie moet georganiseerd
worden, maar uit de manier, waarop het
probleem gesteld wordt, blijkt toch duide
lijk de invloed van de suggestie, dat schier
alle moeilijkheden voortvloeien uit de om
standigheid, dat, zooals het heet, in onze
maatschappij niet wordt geproduceerd om
in de „behoeften" te voorzien, maar om
„winst" te maken.
Welnu, wy zullen aantoonen, dat hier
een volkomen onhoudbare tegenstelling
wordt geconstrueerd. De huidige moeilijk
heden behoeven ons volstrekt niet te bren
gen tot de conclusie, dat wy op zoek
moeten gaan naar een principieel Andere
productiewijze. Bovendien moet de vraag
gesteld en beantwoord worden, of men, de
menschen met wrevel vervullend tegen de
historisch gegroeide, steeds zich ook wijzi
gende maatsohappij, in staat is een beter
perspectief te openen. Of men niet nog
grootere nadeelen dan de huidige productie
wijze biedt, heeft te duchten van een zgn.
„planmatige productie en distributie",
door een machtig wereldorgaan, gevormd
door beperkte menschen, gedecreteerd. Een
„planmatige productie en distributie'',
waaraan Alles ondergeschikt zou moeten
zyn.
Het sociaal democratisch dagblad
Het Volk op Jacht naar wild.
Het spreekt wel vanzelf, dat „Het Volk'
het debat Amelink-Smeenk beproeft te be
nutten, gelijk het altijd doet, als in christe-
lijken kring de maatschappij-vorm in be
spreking is. Heel slecht op de hoogte zijnde,
maakt het van den heer Amelink een lid
der Eerste Kamer. Smeenk schrijft, als hij
doet, omdat hij in één partij zit met den
heer Colijn! Wie de hoogstaande debatteer-
methode van Het Volk kent, had niets an
ders verwacht, dan dit schunnige persoon-
lijkheidje. En Amelink? Wel, die brengt het
niet verder dan twijfelen. Kiezen voor het
socialisme, hetwelk volgens het socialistisch
orgaan toch moest geschieden, zal hij wel
nooit doen. Echter, tienduizenden der volge
lingen zullen het juiste antwoord wel vin
den. Is ook dit niet een herhaling van vroe
gere Volk-profetieën? Zij zal even bedrogen
doen uitkomen.
Horte slotbeschouwing.
Er was veel ruimte noodig voor de over
name van dit debat Wij gelooven echter,
dat hoor- en wederhoor naast elkaar velen
onzer lezers welkom zal zijn.
Als wij zelf met een enkel woord eindigen,
dan zouden wij zeggen, dat het niet go<
van een kapitalistische productie-wijze te
spreken. De socialisten maken er zich wat
erg gemakkelijk op deze wijze af. Ja, wan
neer het op een paar groote woorden
kwam.
De tegenwoordige maatschappij-orde is
gegroeid. Heel langzaam, van qeuw op eeuw.
Zij vertegenwoordigt feitelijk één lang stuk
geschiedenis, en is niet te veranderen door
er een ander systeem vo5r in de plaats
willen schuiven. In Rusland is dit beproefd,
maar wat zal het einde zijn?
Er moge dan helaas nog zooveel ontbre
ken aan de volmaaktheid onzer maatschap
pelijke samenleving, 'een kunststuk is het.
Dnt is met enkele eenvoudige voorbeelden
reeds duidelijk te maken.
Is het niet een kunststuk op zichzelf, wan
neer de groote stad Londen met zijn acht
milliocn inwoners des morgens ontwaakt,
dat dan voor elk klaar staat, wat hij noodig
heeft voor zijn ontbijt: zijn ei, zijn melk, zijn
brood, zijn jam?
Of, wanneer het costuum afgedankt moet
worden, de winkelier in confectiekleeren of
de maatkleermaker maar zoo kan aange
sproken worden over een nieuw pak?
Of, wanneer de woning niet bevalt, men
op zoek kan gaan naar de meer of minder
groote voorraad huizen, welke leeg staan?
Eenvoudige voorbeelden, maar is Gods
hand niet duidelijk in dezen gang der his
torie?
GROOTSCHE PLANNEN
*"C"
Salomo ried naar de mieren te gaan, hare
wegen te zien en wijs te worden.
Wanneer zware problemen ons vasthou
den en wij de historie ongedaan zouden wil
len maken met de beste bedoelingen, kun
nen eenvoudige voorbeelden ons zeggen, dat
achter alles staat de groote Bouwmeester,
maar dat wij, zondige menschen, het vaak
be- en verderven. Tegen de afwijkingen, te
gen de excessen moet onze strijd gaan, ook
die d'er vakbeweging.
Thans is de wereld in wanorde, mede als
een gevolg van den oorlog, waarin de zon-
dige hartstochten van de menschen tegen
elkaar opbotsten. Elke andere maatschappij-
vorm zal opnieuw bezoedeld worden door de
zondige neigingen van hebzucht, eerzucht,
machtswellust der'menschen. DAArom heeft
de Christelijke vakbeweging van den aan
vang af bewust uitgesproken niet tot taak
te hebben een anderen maatschappij-vorm
te bevorderen, en dus uit dien hoofde reeds
den klassenstrijd te verwerpen. Heeft er
evolutie plaats onder Gods bestel, zoo kan de
Christen dit aanvaarden.
Wijlen de Savornin Lohman drukte zich
eens als volgt uit, en dit is wel het over
denken waard: „De verbetering van econo
mische verhoudingen hangt in de eerste
plaats af en moet afhangen van het door
dringen der christelijke beginselen, dus ook
van de practische toepassing daarvan, in
maatschappelijke verhoudingen. Het Chris
tendom moet niet allereerst voeren tot
misschien onvindbare stelsels, maar tot
vervorming van den menschelijken geest,
die ten nauwste verband houdt met de her
vorming van den mensch naar het beeld
Gods, van den God Die Liefde is."
Kerknieuws.
CHR. GEREF. KERK.
(Beroepen: Te Dokkum, D. Henetra,
cand. te Harlingen. Te Aalsmeer, W.
Heerma, cand. te Dokkum.
GEREF. KERKEN.
Beroepen: Te Vrijhoeve-'sGrevelduin-
Capelle, W. v. d. Bos, cand. te Nijkcrk.
Te Klundert, F. Guillaume te Oosterend en
Hijdaard (Fr.).
NED. HERV. KERK.
Beroepen: Te Terwinseler, P. Visser te
Lemelerveld. Te 's-Gravenmoer, H. Schro
ten, cand. te Hasselt (O.).
Aangenomen: Naar Oosterhaule, D. J.
van Dijk te Zuidwolde (Dr.).
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
Ds. J. Broekema, gekomen van
Gerkesklooster, word Zondag j.l., onder
groote belangstelling, ondanks liet ongun
stige weer, bevestigd als predikant der Ned
Herv. Gemeente <te Eext door Ds. J. Boom
stra, van Gieten, die tot tekst had Hand.
18 10 laatste ged.: „Zie. ik heb veel volks
in deze stad." Des namiddags deed Ds,
Broekema zijn intrede met een predikatie
over de beide laatste veroen van Lucas 9.
De belangstelling was zoo mogelijk, ondanks
den regen, nog grooter dan des morgens.
De dienst werd opgeluisterd door het ge
mengd zangkoor, dat een drietal liederen
zong. Na don dienst werd Ds. Broekema
een welkomstwoord toegesproken door den
voorzitter van den Ring Assen, Dr. G. Vis
ser, alsmede door ouderling G. Essing die
tevens een woord van dank bracht aan Ds.
Boomstra voor het vele 'werk dat hij gedu
rende een zestal jaren voor de Kerkelijke
gemeente van Eext had gedaan. Het was
een groote dag voor Eext
Ds. J. J. K u ij p e r nam Zondagmid
dag, na bijna 4-jarigen arbeid, afscheid van
de Ned. Herv. Gemeente Dusscn, in verband
met zijn vertrek naar Gendcren. Tot af
scheidstekst had Ds. Knijper gekozen
Filipp. 1 27. Namens Kerkeraad en Ge
meente werd de scheidende leeraar harte
lijk toegesproken door president-kerkvoogd
en diaken J. C. Van Dijk. Op diens verzoek
zong de Gemeente haar beminde predikant
Psalm 121:4 toe. Na den dienst, drukten
velen hem de hand ten afscheid.
Ds. J. G. R. Langhout te Hooge-
veen hoopt afscheid te nemen van de
Ned. Herv. Gemeente aldaar op Zondag 10
Augustus a.s. en intrede te doen te Wels-
rijp qp Zondag 23 Aug. d.a.v., na bevestigd
te zijn door Ds. Y. Stelma van Tzum.
dikant bij de Ned. Herv. Gemeente, nam
Zondagmiddag afscheid van zijn huidige
Gemeente met Ps. 9016 en 17. Aan het
eind© volgden de gebruikelijke 'toespraken
De scheidende predikant werd achtereen
volgens toegesproken door Ds. W. Bax,
praeses van het Class. Bestuur van Maas
tricht; Ds. W. J. Kan, medelid van hot
Bestuur van Kinderzorg in Noord-Brabani
en Limburg; den heer D. J. Lührmann, hoofd
der Kon. Wilhelminaschool en Ds. G. Mol,
als voorzitter van den Centralen Kerkeraad
en consulent Op diens verzoek zong do
Gemeente den scheidenden leeraar en zijn
gezin toe Ps. 121:4. Na afloop van den
dienst kwamen velen hem de hand ten
afscheid drukken,
D s. J. W. Maas is voornemens D. V.
Zondag 16 Augustus a.s., des middags te
half 3, afscheid te nemen van de Ned.
Herv. Gemeente te Hontenisse en Zondag
23 Augustus intrede te doen te Boxtel, na
bevestiging door Ds. Jac. Petri, van Dor
drecht. De plechtigheden te Boxtel hebben
plaats te 10 uur vjn. en te half 3 non.
Ds. Th. G. T o n non, overgekomen van
Hoogmade, werd Zondagmorgen bevestigd
als predikant der Ned. Herv. Gemeente te
Pijnackcr door Ds. A. W. M. Odé, van Kou
dekerk a. d. Rijn, met een predikatie over
2 Cor. 4 5, voornamelijk: „dat wij dienaren
zijn om Jezus' wil'", waarin de aandacht be
paald werd achtereenvolgens bij: 1. het ka
rakter, 2. het motief, en 3. het persoonlijke
van het ambt. Na deze prediking had de be
vestiging plaats. Des middags hield Ds. Ton-
non een intreepredikatie over Joremia 1 7b,
waarin hij deed uitkomen: 1. het bevel tot
luisteren, en 2. het bevel tot spreken. Hij
richtte zich daarna in 't bijzonder tot den
bevestiger, den burgemeester, consulent Ds.
Loeff, de kerkelijke colleges, den Ring Delft,
zijn voorganger Ds. G A. de Bruin, familie,
vrienden en de Gemeente. Deze toespraken
werden beantwoord door Ds. de Bruin. em.
predikant; Ds. de Vries, van Schipluiden
en door Ds. Loeff.
Ds. G. van der Zee nam Zondag
j.l., wegens vertrek naar Vaassen, afscheid
van de Ned. Herv. Gemeente van Wapen
veld met een predikatie over 1 Cor. 15 58,
Dit afscheidswoord van den Apostel is: 1
een liefderijke vermaning en 2. een troost
rijke verzekering. De scheidende leeraar
werd hartelijk toegesproken door ouderling
H. L. van Doesburg, terwijl op verzoek van
Ds. G. J. Koldewijn, van Hatt-em, de Ge
meente dit plechtig samenzijn besloot mei
het toezingen van Ps. 121 4.
ALGEMEENE SYNODE DER
NED. HERV. KERK
De President leest Rom. 8 vanaf vs. 24
gaat voor in gebed.
In behandeling komt het jaarverslag der
Commissie voor Diaconale Armenzorg. Haar
secretaris, de heer G. J. A. Ruys te Putten,
is overleden, waardoor het verslag is van de
hand van Ds. C. J. v. Paassen te Haarlem. Het
verslag brengt hulde aan den heer Ruys en
de President sluit zich hierby aan.
De Commissie heeft gemeend, dat de tyd
gekomen was om samensprekingen te houden
met vertegenwoordigers van ciassikale be
sturen over diakonale aangelegenheden.
Deze zyn reeds gehouden te Leeuwarden,
A&9en en den Haag. De datums van vergade
ringen te Amsterdam, 's Bosch en Middel
burg zijn door het overlijden van den s
taris uitgesteld. Op de vergaderingen werden
vragen gesteld over het beheer der diaconie
goederen, evenzoo over de toepassing van ver
schillende artikelen van het Regl. voor <k
Diaconieën. Vooral over groote gemeenten
werd nog altoos gekiaagd, dat de arbeid toe
neemt en er overbelasting der diakenen is.
Men acht hierom uitbreiding va® het aantal
diakenen noodig. Hiertoe diende de Commissie
eenige Reglements-wijzigingen in. De klacht
is ook geuit, dat de burgerlijke armenzorg
steeds meer het diakonale terrein betreden
moet, omdat de diakonale armenzorg onvol
doende in de nooden voorziet. Hier en daar
waren ook klachten over de vele kol takten,
die de kerkeraden instellen. Besproken werd
de vraag, of, nu vereenigingen binnen het
kader der Kerk zich organiseeren er
doen in exclusieven vorm, niet de tyd ge
komen is, dat de Kerk in haar geheel het
wede der barmhartigheid ter hand neme.
Ten opzichte van oude rechten, fondsen,
bezittingen, is gebleken, dat er meer
dacht aan dit punt dient geschonken te
den dan tot dusver geschiedde.
Deze vergaderingen kunnen nuttig werken
i bv. misverstanden uit den weg ruimen.
De commissie is het daarom niet ©ons met
sommige Class. Besturen, die geweigerd heb
ben, aan de besprekingen deel te nemen, om
dat er h.i. toch niets positiefs bereikt wordt,
of ook, omdat men geen voorlichting noodig
acht.
De commissie vermeldt erkentelijk, dat
ongeveer SO Tp der diaconieën het werk gel-
dflyk steunden.
De diaconieën zyn weder herinnerd
het bestaan der administratieboeken. De
ROFFEL-RIJMEN
AAN VAN LEEST
za&mheld en anel ingrüpen
ernstig spoorwegongeluk op oe
MoerdUkbrug weten te voorkomen.
In het nr. van gister stond een
uitvoerig bericht hierover In ons
Van Leest, je bent een man van geest.
Van waakzaamheid gebleken,
Je hebt de wreede spoorwegdood
In het gelaat gekeken;
Je hebt aan de Moerdijk het land,
Het Moerland, ingenomen
Door door je snel en küoek besluit
Een treinramp te voorkomen;
Je bent, Van Leest, op tijd geweest:
Toen Dood z'n prooi zag rijpen
En grijnzend naar de sikkel greep
Wist je zijn klauw te grijpen.
Dat j' in 't gevaar de roode vlag
Aan 't Hollandsch Diep liet wenken,
Daarvoor zal Holland diep zijn dank
Je in gedachten schenken.
Zooals dat gaat wordt ook jouw daad
Weer even snel vergeten
Als ze gedacht is en gedaan
En op de rails gesmeten;
Maar als mijn trein straks op die lijn
De vooras weer gezet heeft,
Denk ik: hier is 't Van Leest geweest
Die honderden gered heeft.
(Nadruk verboden)
LEO LENS
handleiding is niet zelden ter kennisname
toegezonden. Het gebruik ervan neemt toe,
ook van het formulier voor de extracten der
rekeningen. Verschillende kerkelijke besturen
hebben hierin medewerking verleencL Vele
kerkvisitotoren wezen op het bestaan dezer
boeken en prezen het gebruik aan. Te be
treuren valt, dat nog menige diaconie de
noodzakelijkheid eener behoorlijke admini
stratie niet inziet.
Bijzondere aandacht werd gewijd aan een
diaconalen legger. Zy hoopt hierover weldra
voorziening te treffen.
Een onderzoek, dat veel tijd en arbeid
vorderde, betrof de geneeskundige armen
zorg. Ten vorigen jare is met twee provincies
begonnen; nu is dit verder voortgezet. Alge-
meene medewerking bleek er niet te bestaan.
Hier zal in 't officiëel orgaan der Kerk op
worden gewezen. De verhouding tolt de
Federatie van Diaconieën in de Ned. Herv,
Kerk is goed.
Ten slotte spreekt het verslag over het
houden van voordrachten voor studenten
over armenzorg in het algemeen en diaconale
armenzorg in het bijzonder.
In den namiddag komen twee Synorn
Contractae samen en zyn er commissie-ver
gaderingen.
CENTRALE DIACONALE CONFERENTIE.
De 42ste Centrale Diaconale Conferentie
in de Geref. Kerken is bepaald op Woens
dag 2 September a.s. in de Sociëteit „De
Vereeniging Lange Bagijnenstraat te Haar
lem. Zij wordt gehouden onder voorzit
terschap van den heer J. H. Donner van
Rotterdam.
Er moeten drie Comité-leden worden ge
kozen: die voor de provincies Overijsel en
Gelderland zijn aftretand en, wijl zy niet
in het diakenambt gebleven zijn, niet her
kiesbaar. terwijl voorzien moet worden in
de vacature Noord-Brabant en Limburg.
Dr. G. K. Schoep, geneesheer-directeur van
het Christelijk Sanatorium „Sonnevanck"
te Harderwijk, zal iets over den arbeid al
daar mededeelen.
Dr. J. Hoek, van 's Gravenhage, lid der
Commissie van Advies, hoopt een referaat
te houden over het onderwerp: „De orde in
het verzorgen."
Voorts is een viertal vraagstukken aan de
orde gesteld, ingezonden door verschillende
Diaconiën, en wel:
van Velp: Welke zal de houding zijn van
de diaconieën der Gereformeerde Kerken in
Nederland, betreffend© het ver;trekken van
steun aan uitgetrokken workloozen, die bui
ten hun sohuld werden getroffen door de
algemeene malaise, met -werkloosheid en
daardoor in een hulpbehoevenden staat ver
vallen?
van Delft: Zijn er principieele bezwaren
tegen en verdient het aanbeveling, om een
gezin waarvan de man uitgesproken socia
list en de vrouw lid der Geref. Kerk is, ge
zamenlijk met het Burgerlijk Armbestuur te
onderhouden? De kindenen zijn doopleden
der Geref. Kerk. (De man is nog jeugdig
en reeds invalide).
van Haarlemmermeer O.Z.: Welke houding
moeten onze Diaconieën aannemen tegenover
personen die een eigen bedrijf hebben, waar
uit de inkomsten op gezette, tijden van het
jaar niet voldoende zijn voor het onderhoud
van hun huisgezin, wanneer dit tekort ver
moedelijk jaar op jaar terug zal komen?
en van Leiden: In hoeverre mag het kerke
lijk medeleven van steunbehoevenden, in
vloed uitoefenen op de hulpverleening dei-
Diaconie?
Prof. Dr. H. Bouwman, Dr. J. Hoek en de
redacteuren van het „Diaconaal Correspon
dentieblad": Mr. A. J. L. van Beeck Calkoen
en Mr. R. van Maare hopen de Conferentie
weder van adviee te dienen.
Aan den vooravond heeft een begroetings
samenkomst plaats in „Lion d'Or", Kruis
weg 36.
Na afloop van de Conferentie wordt in do
nieuwe Kloppersingclkerk een orgelbespeling
door den heer Goldschmeding aangeboden.
EVANGELISATIE.
H u i i u m. Naar het „Fr. Dagbl." ver
neemt» is in de pas gehouden vergadering
der Ned. Herv. Evangelisatievereeniging
„Pniël" te Huizum, welks bestuur wegens
liet toenemend tekort aan zitplaatsen in de
voor enkele jaren gebouwde kapel in de Zul-
derstrnat, aamankelijk had voorgesteld tot
vergrooting van het gebouw over te gaan. in
behandeling genomen een initiatief-voorstel
van één der leden om in de plaats daarvan
tot den houw van een geheel nieuw lokaal
over te gaan en dan do bestaande kapel t«
verkoopen.
BIJBELSCH MUSEUM
Woensdag 29 Juli a.s. des avonds 8 uur
hoopt Ds. C. J. Hoekendijk, predikant bij
de Vrije Evangelische Genxiente te Bus-
sum en medewerker van ,Het Zoeklicht",
oen opwekkings-dienst te leidon bij den
Tabernakel, Hemonvlaan 19A te Amsterdam
ZENDING.
Uit Mal an g wordt door Aneta gemeld:
Zondagmorgen had in de met groen versierde
Protestnntsche Kerk op plechtige en feeste
lijke wijze de herdenking plaats van het 100-
jarig bestaan der Zending ;n de Mina.'- -
