DE RELLETJES
DE TUINDERSSTRAAT
TE ROTTERDAM
Vraag en Antwoord.
DONDERDAG 23 JULI 1931
BIJ
N MAN DOODGESCHOTEN
SCHULDIG HET SLACHTOFFER
VAN STEENENGOOIENDE
BELHAMELS
VOORSTEL VAN GISTERMORGEN
eds gedurende eenige dagen is het vrij
lerig geweest in de Tuindersstraat. Oor-
hdervan was, dat een dertigtal bewo-
van hun huiseigenaar hadden verno-
dat de huur zou worden verhoogd. De
n waren eenigen tijd geleden opge-
it en de heer Kopmels had het noodig
nden om de huren, die varieeren van
j tot f 5.50 per week, niet ongeveer f 1
jrhoogen. Bij de beownex-s had dit groo-
ïtstemming gewekt Nochtans was het
rende eenige dagen rustig gebleven.
Eerste verzet tegen deze verhooging
ji echter, toen de heer Velleman weiger
e betalen. Deze persoon ia reeds gerui-
I tijd werkloos en fel communist Hij
voor den kantonrechter geroepen en
heeft den eigenaar gemachtigd den
Velleman uit het huis te zetten, wan-
hij weigerachtig bleef te betalen,
itermorgen half tien kwamen de deur-
ders, begeleid door de politie, om zich
hun taak te kwijten. Zij begaven zien
f de woning van Velleman en maanden
aan de woning te verlaten,
eraan werd geen gevolg gegeven en op
aald verzoek werd de toegang tot de
ng geweigerd. Men heeft inmiddels toch
eur opengekregen en door de nauwe
trachtte men naar boven te komen,
dat men op herhaalde sommaties van
ijde der politie geweigerd had de deur
jemen, besloot mon deze met een bijl in
aklten. Doch hiermee was men nog
i opgeschoten. Want ondanks bedreigin-
met revolvers bleken de aanwezigen
bereid de kamer te verlaten,
werden nu onderhandelingen aange-
ipt mei den lieer Veil lemen. Deze
weigerachtig zijn woning te verlaten,
arop werden allen die niets in het be
ken pand te maken hadden, gesommeerd
iddellijk de woning te verlaten. Een tien
na nine n, waaronder de Roode Frontstrij-
gaf hieraan gevolg. Zij stelden zich op
een nauw poortje, dat toegang verleent
sen hofje achter de Tumderetmat.
oh ook dit moest worden ontruimd. Een
[ien agent van politie drong het nauwe
tje in en er ontstond een geweldig ge-
g. Een aantal vrouwen en kindoren
l gillend uiteen de straat op. De poort
e oh ter te nauw, zoodat paard en agent
veel konden uitrichten. Een aantal re-
cheürs en agenten heeft vervolgens met
mistok en sabel gewapend het pooit je
ongeveegd. Hierbij zijn gewonden ge
in oude man, Willemse gefheeten, werd
dervd aan het voorhoofd gewond, terwijl
later ook een zekere Gi'oen licht aan
rechtenschouder gewond te voorschijn
ch nu wa6 er geen houden meer aan!
lewoners van de Tuindersstraat ontsta-
in woede over dit optreden en eer regen
efcraatsteenen, dakpannen enz. daalde
de politiemannen neer. Het daarop ge-
de bevefl„Alle ramen sluiten" had even
eel resultaat Dadelijk daarop werd in
ucht geschoten. Dit had meer effect. Er
1 gehoorzaamd, en het werd doodstil.
»ch raeg het een wonder heeten, dat geen
flukken zijn gebeurd. Zoo is een der
sis dwars door 2 deuren gegaan en in
keukentje terecht gekomen, waar kdn-
in aan het spelen waren. Wonder boven
der werd niemand gedeerd,
tusschen had men ook een aanvang ge-
ikt met de ontruiming van de woning
den heer Velleman. De geheele inboedel
i op straat gezet en later ondergebracht
ien nabijzijnde lompen- en ijzerhandel.
HET DRAMA VAN VANNACHT
e ernstige ongeregeldheden, die gisten
gen in de Tuindersstraat zijn voorgeval-
naar aanleiding van een door coramu-
en opgezette huurstaking hebben in den
sloopen nacht een bloedig slotstuk go
gen.
jadat door belhamels met steenen was ge-
een rechercheur hierop aanvanke-
een waarschuwingsschot wilde ant-
irden is de 42-jarige Leendert Groeneveld
omgeving van zijn woning aan de
uritsstraat 10 kl. 8 door een kogel getrof-
en op slag gedood.
|et slachtoffer was gehuwd en laat tweo
kinderen na.
De roerige avond.
leel de avond was het gister in de omge-
g van de Tuindersstraat en in het bijzon-
in de Aert van Nesstraat bijzonder druk.
geruchten, dat er in deze omgeving
„wat te doen" was, zijn groote scharen
nieuwsgierigen, niet voor het kleinste deel
opgeschoten jongens en meisjes, naar het
centrum van do stad getrokken om er een
„spannende" avond te hebben.
Reeds om acht uur waren er in deze om
geving honderden verzameld, die wachtten
op do dingen, die komen zouden.
Hetzelfde beeld deed zich voor als bij de
Augustus-rélletjea van 1928: men sprak zich-
zolf on anderen moed in, beweerde, dat de
straat vrij was voor iedereen en dat de po
litie „provoceerde".
Een enkele agent, die stilletjes kwam aan
wandelen was echter meestal voldoende om
een breede drom toeschouwers uiteen te
doen stuivon.
De Tuindersstraat was ook nu weer geheel
voor liet publick afgesloten, alleen de be
woners kwamen door de afzetting heen.
Tot ongeveer 10 uur is het betrekkelijk
rustig gebleven: er werd wat gejouwd togen
de politie, maar <i.aar bleef het dan ook bij.
Dc politieruiters, die ter plaatse waren re
den wat stapvoets heen en weer en speelden
in het uiterste geval met hun juist dezen
dag voor het eerst ter beschikking gestelde
karwatsen, maar voor ernstig ingrijpen was
meestal geen reden. Wanneer men zoo het
publiek eens aanzag stond men echter weer
•erbaasd, wie er alzoo kwamen. Zoo zagen
ve temidden van een oploop een moeder
met een ongeveer 2-jarlg slapend kind in de
armen later moest ze vluchten voor een
charge elders zag men weer toekomstige
moeders in het drukste gewoel en heel wat
dametjes en mijnheeren vonden het toch
machtig interessant om in het gevaar te heb
hen verkeerd van een tik met een gummi
stok op te loopen.
Wie niet over al te veel moed beschikte
stond op den Coolsingel opgesteld, sommi-
gen met fototoestellen gewapend om een
charge te kunnen kieken en wie zich daar
toe financieel in sta,at achtte had een plaats
besproken op een der terrassen van hel ho
tel Atlanta, waar men van z'n veilige hoogte
voor zoover veilig! onder het genot van
eon sorbet of sherry kon gadeslaan, hoe het
„gepeupel" uit elkaar werd gejaagd!
Tegen 10 uur was de oploop zoo groot ge
worden, dat het noodig was de Aert van
Nesstraat en eenige zijstraten schoon te ve
gen. Ook dit liep nog zonder ernstige onge
lukken af, omdat een enkele politieruiter,
die in volien ren de Aei*t van Nesstraat
kwam doorstuiven voldoende bleek te zijn
om ruim baan te krijgen. t)e leiding over de
politie berustte bij commissaris Snippe en
hoofdinspecteur Do Jongh, die consigne had
den gegeven niet dan in het uiterste geval
op te treden. Dat uiterste geval kwam, toen
men van de zijstraten uit met steenen be
gon te gooien,
Te ongeveer half elf is men hiermee be
gonnen en toen volgde een charge, waarbij
eenige rake tikken werden uitgedeeld. In de
Aert van Nesstraat bij don Coolsingel heeft
een juffrouw een leelijkq klap opgeloopen,
ze bleef op het trottoir liggen en klaagde
over veel pijn.
Op dit oogenblik drong er wat volk op, uit
een café viel men een agent aan en opnieuw
moest de politie nxyn baan maken. De Ge
neeskundige Diei si werd gewaarschuwd en
heeft dé gewonde naar het ziekenhuis- aan
den Coolsingel gebracht. Daar constateerde
men slechts enkele kneuzingen aan rechter
arm en enkel. Na verbonden te zijn kon zij
naar haar woning gaan.
Na dit incident werd het wat minder druk
op straat, het jongere publiek rukte voor
een deel in en de ouderen bleven over.
Hoewel oogenschljnlijk stiller werd de toe
stand echter na 11 uur meer erttiek. Uit de
ramen van alle huizen in de Aert van Nes
straat en zijstraten hingen honderden bewo
ners en toen eenige inspecteurs een charge
hadden gemaakt werd hierop met een sati
riek applaus geantwoord. Daarop volgde de
sommatie: „Ramen dicht!"
Tegen het middernachtelijk uur bleek het
centrum van de roerigheid zich van de
Tuindorsstraat te hebben verplaatst naar de
Mauritsstraat.
In de Mauritsstraat.
Deze straat heeft vele inhammen en slop
pen en voor de ongure elementen was dit
een pracht-bohverk pm met steenen te
gooien en zich dan weer direct terug te
trekken.
Enkele malen kwamen er steenen uit een
leegstaand pand de Aert van Nesstraat op
vliegen, waar meestal een groepje politie
mensehen stond opgesteld.
Dit huis is doorzocht, maar het onderzoek
bleef zondek resultaat.
De steenen, waarmee gegooid werd waren
niet voor de poes, halve klinkers voor een
deel, die indien ze raakten ernstig letsel kon
den veroorzaken.
Bleef het soms een kwartier lang rustig,
dan volgde weer gejoel en vlogen er stee
nen in hot rond.
Na middernacht namen deze aanvallen
toe. De bereden politie werd de straat inge
jaagd en een enkele maal werd „ramen
dicht" gesommeerd en schoot de politie in
de lucht
Desondanks kwamen de bewoners telkens
weer te voorschijn.
f Amsterdam kreeg ook Botterdam zijn „huurdersstaking", die etgenltlk niets anders
t h-uen communistisch relletje. Helaas, vielen er reeds slachtoffers: één doode en
schillende gewonden. Deze foto werd gistermiddag in de Twndersslraat genomen,
ae politie tot krachtig optreden moest overgaan. Op den voorgrond: een gewonde
wordt naar het Ziekenhuis gebracht,
Het noodlottige schot.
Te ruim half een werd er weer met stee
nen gegooid en een van de projectielen
loog langs het hoofd van een politieman in
en spiegelruit van de fa. Van Es aan de
Aert van Nesstraat.
Er stonden op dat oogenblik op het kruis
punt Aert van Nosstraat—Mauritsstraat vier
agenten in uniform en twee rechercheurs.
Een van de rechercheurs van de afd. „spe
ciale diensten" van hot hoofdbureau stelde
zich op aan de Oostelijke zijde van da Mau
ritsstraat, ter hoogte van pand 38. Eenige
huizen verder (No. 30) is oen slop en de
rechercheur zag, dat er Iemand uit dit slop
kwam en met een steen in de richting van
de Aert van Nesstraat gooide.
De rechercheur wilde den dader arrestee-
m en riep: „Stoppen jullie!" maar de stee-
nengooier was al woer in het slop verdwe
nen. Ter waarschuwing loste de rechercheur
hierna een schot in de lucht. Er werd daar
op geschreeuwd: „Daar staat een Rus
(rechercheur, Red.), gooi hom voor z'n
en op hetzelfde oogenblik kwam er weer
iemand uit het slop die met een steen in de
richting van den schietenden politieman
gooide. Volgens de lezing van de politie is
deze tegen den muur teruggebogen om den
steen te ontgaan en heeft weer een schol
gelost, dat door het terugwijken op mans
hoogte door de Btraat is gesuisd.
Ter hoogte van pand 12a, de kapperswin
kel van Peperzak, stonden drie mannen te
praten. De middelste van hen is door den
kogel in het voorhoofd tusschen de oogen
getroffen en op slag gedood
De rechercheur, die het schot loste, ver
klaarde later niet te hebben geweten dat er
iemand was geraakt. Eerst toen hij weer op
het hoofdbureau van politie was terugge
keerd, werd hem dit medegedeeld. De politie
man moet hier zeer van onder den indruk
zijn geweest
Nadat de politie gebleken was, dat er
iemand was neergeschoten heeft zij, nadat
eerst door twee bereden agenten in de straat
ruim baan was gemaakt, omdat men, blij
kens de ervaring van 's morgens, op een
aanval bedacht moest zijn, den Geneeskun
digen Dienst gewaarschuwd. Deze heeft het
slachtoffer naar het ziekenhuis aan den
Coolsingel vervoerd, waar de dood werd ge
constateerd.
Later is de auto van den Geneeskundigen
Dienst nog weer teruggekomen, omdat de
toestand van de vrouw van het slachtoffer,
die het gebeurde voor haar oogen had zien
gebeuren, dit gewenscht maakte. De vrouw
is echter bij buren ondergebracht en wilde
daar blijven.
Geweldige consternatie.
Het tragisch gebeuren heeft in de Mau
ritsstraat en omgeving ten spijt van het
nachtelijk uur geweldige consternatie ver
oorzaakt, Direct meidden zich een tiental ge
tuigen aan, die naar het bureau Witte de
Withstraat werden gebracht. De leiding van
het onderzoek berustto bij den inspocteur der
recherche C. Hess, die alle getuigenverkla
ringen heeft opgenomen.
Later is ook de rechercheur, die geschoten
heeft, gehoord.
Het is natuurlijk in geenen deele zeker of
zelfs waarschijnlijk, dat tegen hem een ver
volging .zal worden ingesteld.
Een onderhond met ooggetuigen.
Kort nadat het bloedige drama zich heeft
afgespeeld hebben wij de situatie ter plaatse
opgenomen. Ter hoogte van het hofje ston
den groote groepen buurtbewoners in druk
onderling gesprek, waarbij ook enkele oog
getuigen, die ons hun lezing van het gebeur
de hebben gegeven.
De kapper J. H. Peperzak heeft samen met
den vorslagene en z'n buurman A. J. M,
Griahave voor den kapperswinkel staan pra
ten.
Het was, zoo vertelde ons de kapper, heel
den avond druk geweest in de straat, char
ges van paardenvolk en kloppartijen van
loopende agenten wisselden elkaar af en hij
achtte het natuurlijk, dat de buurtbewoners
daar groote belangstelling voor toonden.
Tegen 12 uur was het echter in de straat
Stiller geworden en er werd bijna niet meer
geslagen.
Wel werd eenige keeren met stejien ge
gooid, maar dat gebeurde door jongens vi
buiten. Met z'n drieën stonden we om half
één voor de deur nog wat te praten onder
de lantaarnpaal. Groeneveld, die acrobaat
van z'n vak is, had een poes bij zich, die
hij allerlei kunstjes had geleerd en daarover
liep het gesprok. Plbtseling hoorden we een
doffe knal van een revolverschot en kort
daarna weer een. Bij het tweede schot zakte
Groeneveld, die in het midden van ona stond
plotseling in elkaar en sloeg daarna achter
over. Omdat hij clown is, dacht ik, dat hij
een grapje maakte on ik zei- „Ben je nou
wat ga je nou doen?" Maar op hetzelfde
oogenblik zag ik bloed tusschen z'n oogen
en bloed op nVn rechterarm, waarmee ik
tegen de lantaarnpaal had geleund en ik
riep: „Bloedt Bloed! O, de man is dood!"
Direct daarop kwari m twee ruiters en
dere agenten de straat inrijden en we riepen
met z'n allen: „ITq, er is er een getroffen!"
Al gauw bleek, dat hij inderdaad dood
was. Ik heb toen z'n vrouw, die haar derde
kindje verwacht, naar huis gebracht, want
die waa er naar aan toe.
De heer Peperzak zeide omtrent de oor
zaak van het schieten, dat er wel heel den
avond door kwajongens uit een ander stads
deel met steenen was gegooid, maar dat dit
niet ernstig was op het oogenblik, dat er
geschoten werd. Zeker werd er niöt gegooid
van de plaats, waar het slachtoffer stond.
Een zoon van don kappor, P. Peperzak,
had bij z'n vader gestaan, toen het ongeval
gebeurde. Hij verklaarde pertinent, dat er
eerst uit een poort verder in de straat was
gegooid. De rechercheur, die tegen de muur
aan stond gedrukt, heeft daarop een schot in
de lucht gelost en toen kwam er weer een
jongen op z'n hurken uit de poort en gooide
opnieuw een steen. Daarop viel het doode-
lijke schot
Enkele andere omwonenden waren ver
deeld in hun opvatting of er met steenen
gegooid was, noemden vrij algenieen dit
gooien het werk van opgeschoten jongens en
kwamen overeen in hun verklaringen met
die van den jongen Peperzak, n.l., dat de
rechercheur juist voor het vallen van het
doodelijke schot een terugwijkende beweging
had gemaakt, zich tegen den muur had ge
drukt. Sommigen meenden echter, dat de
rechercheur twee maal recht voor zich uit
had geschoten.
Allen zeiden echter, dat de rechercheur
na het lossen der schoten naar de Aert
Nesstraat was teruggekeerd en zicli ve
niet had laten zien. De afstand van de
plaats waar het schot werd gelost tot die
waar het slachtoffer stond, bedroeg ong,
veer 80 Meter.
Tot vroeg in den morgen bleef het in de
Mauritsstraat di-uk van nieuwsgierigen; de
politie heeft later nog gezocht naar hulzen
an patronen. Het Parket zou hedenmorgen
een onderzoek instellen.
Een waarschuwing.
De hierbovengereleveerde droevige ge
beurtenis geeft ons nog eens aanleiding er
bij onze lezers ten stelligste op aan te
dringen- zich niet in de omgeving van de
Aert" vaïi Nesstraat te vertoonen, wanneer
men er niet te maken heeft. Ook in dit ge
val heeft een argoloos toeschouwer zijn
nieuwsgierigheid met den dood moeten be-
koopen'en verdwaalde kogels kunnen er
ten allen 'tijd vallen. Vooral do ouders wek-
we op toezicht te houden op hun jon
gens en meisjes. Men houde ze, waar ze in
dgze dagen hooren en dat is: thuis.
Land- en Tuinbouw.
Erwten leden veel door kevers en door
aanvankelijke droogte. Ook hier slechte
kwaliteit en lage prijzen.
b o o n e n leden ook door droogte
eerst, door regen later. De prijzen liepen
regelmatig achteruit.
Ook liet koolzaad, dat meer dan het
vorig jaar verbouwd werd, leed door het
gezegd kan worden van
moe>t u xich bij de Diaconie daarvan vervoegen.
ad.
MAASTRICHT: Oom
ALKMAAR: Clemen
TH'iLEN: Vertrouw
LACiE ZWALUWE:
JAARVERGADERING
ZEEUWSCHE LANDBOUW MIJ
stuur en werden de gasten der Z. L. M. door
B. en W. ontvangen. De voorzitter van de
Z. L. M. dankte het gemeentebestuur voor
de hartelijke ontvangst en wenschte Wisse-
kerke betere tijden toe, waardoor ook de
handel en scheepvaart weer zullen opbloeien.
De jaarvergadering werd door den voor
zatter Mr. P. Dieleman te Middelburg
geopend met een rede, waarin hij uitvoerig
dc historie van Noord-Beveland naging en
vele interessante bijzonderheden mededeelde
over het eeuwenlang worstelen en strijden
van de bewoners, bekend door him taaie vol
harding,-hun gulle gastvrijheid en blijheid,
hun werkkracht en levensmoed, een volk
waar Zeeland trotsch op is.
Wy beleven, ging spr. voort, zoo'n som
beren tijd. Nederland, doch vooral Zeeland,
gevoelt ernstig de wereldcrisisgevolgen, die
steeds ellendiger worden, en zoo ingewik
keld-zijn om op te lossen. De prijsverhoudin
gen .zijn totaal in de war. Hooge productie
prijzen,1 lage ontvangsten, hooge uitgaven
voor söciale wetten en belastingen. Hypo
theek- én credietrenten, evenals pachten,
zijn hoog. Vooral groote bedrijven en met
name de akkerbouwbedrijven lijden het
meest. De staat heeft hier een plicht. De
staat, wier taak geen stabiele grenzen heeft.
De staat, die hoe langer hoe meer indrong
in hét maatschappelijk leven. Maar ingrijpen
in het productieproces mag die staat niet.
Toch moet de landbouw geholpen. De staat
hielp menigmaal de scheepvaart. Ook de han
del, b.v. Rotterdamsche Bankvereen. en Mid
den standscrediet.
De industrie kan men stil leggen of in-
krimpem Landbouw niet- Steun aan den
landbouw moet bedoelen, dat er een loonend
bedrijf komt. Het principe, dat aan een ge-
steund gewas niet meer verloren wordt dan
aan andere gewassen, is totaal verkeerd.
De- producten die ons land meer behoeft
in .er verbouwd worden, moeten gesteund
i de overige alleen zoover als het binnen-
landsch verbruik gaat.
Ook de provincie zal kunnen steunen. Hier
b.v. tarwe, suikerbieten, vlas. Vooral de
steun aan de suikerbieten moet verhoogd, en
dat moet vóór October bekend syn, want dan
Wordt het winterzaaiplan opgemaakt.
Een, provinciaal crediet is wel aan te be
velen en wel mogelijk ook. In Mexico kan
het, waarom hier niet?
Ver&Uill.ende maatregelen, die getroffen
zouden-kunnen worden, gaat spr. na, vooral
di<j over de sociale wetten en hooge belas
tingen vragen de aandacht.
De—landbouwer heeft geen beschut bedrijf
e.. kan" deze kosten niet op den afnemer
verhalen.
Tegen dumping moet opgetreden. We heb
ben een krachtig ministerie noodig, een
krachtig bewind met een deskundige, blij
vende, directeur-generaal.
Aan de wegen dient nog veel verbeterd,
ook ter voorkoming van werkeloosheid zou
dit goed zijn.
De landbouwuitvoerwet moet kraehtig
doorgevoerd. Het U. C. B. staat geheel buiten
de landbouw, dat is jammer.
Door een andere handelspolitiek, hooger
invoerrechten, zou veel gewonnen kunnen
worden. Een producent zal geen vrijhandelaar
zijn; een handelaar misschien wel.
De landbouwer is iemand van beteekenia in
de maatschappij. Neerland's rijkdom komt
door Neerland's landbouw.
Onze regeering moge de moed hebben in te
grypen en geen vrees te koesteren voor rijke
machthebbers in onze groote steden en voor
onze groote pers.
Gelukkig, dat we op het land mogen leven.
In de stad wordt meer verdiend, doch ook
meer geleden, minder genoten van de schoone
natuur.
Laten wy ops allen aaneensluiten en «oo
veel goeds tot stand brengen. Ook bet ge-
pieensêfiappelijk verkoopen, het veilep is
zoo goed.
Het- is een sombere tijd. Vertrouwen en
geloof heeft do landbouwer noodig om over
de vrees te triomfeeren, Hij geeft zich over
aan de vaderlijke waakzaamheid van Hem,
die 't al regeert en die ook het eenvoudige
en zwakke met barmhartigheid aanschouwt.
Na deze rede werd het jaarverslag uitge
bracht, waaraan we het vólgende ontlaenen;
Het jaar 1930 braoht voor de Zeeuwsche
landbouw groote zorgen en zware verliezen.
Pe weersomstandigheden werkten zeer tegen.
Bovendien kwam de prijsval begin 1980 ten
gevolge van de algemeene wei^eldcrisis. En
immer brokkelde de prys meer af.
De crisiscommissie werd door de regeering
in.oosteld. En zoo langzamerhand ontwaakte
het gevoel, dat er iets voor den landbouw
gedaan moest worden. Doch veel merkt men
er nog niet van. De economische conferentie
te Genéve mislukte helaas. Gelukkig, dat
Nederland, België en do Scandinavische
Janden althans samenwerken.
By onze regeringsmaatregelen ia echter
van een bindende gedachte niet veel te mer
ken. Alle boeren - lijden bedrijfsverliezen. De
firifincieele toestand Is zeer verslechterd.
De .landbouwers, die hun bedrijf met hypo
theek hebben beswaard staan aan den rand
van den afgrond.
Zooals opgemerkt, was het weer niet gun
stig. Regenperioden in de meest ongeschikte
tijd en het legeren van de graangewassen
leverde vele moeilijkheden.
De aardappelen leden eerst door de
droogte, late? door de vele regens, Eerst
waren de prijzen laag, doch later liepen deze
goed op en maakten deze dat de lagere
opbrengst weer goedgemaakt werd.
De suikerbieten groeiden goed, leden
weinig, doch de oogst ging met veel moeite
gepaard. De opbrengst was zeer ruim ge
middeld 38 iy 40-000 K.G., het gehalte ietg
lager dan gewoon, doch de prijzen zóó slecht,
dat de verbouw voor het overgroot deel den
landbouwer verlies opleverde.
De tarwe stond tot kort voor de oogst
heel goed, doch leed door de regens, «oodat
kwaliteit en opbrengst «éér leden. De prij
zen 1 liepen terug, doch de tarwewet deed
veel boeren de tarwe bewaren.
Gerst legerde zeer, aoodat de korrel
klein bleef. De proeven niet brouwgerst wer
den voortgezet, doch mislukten door 't weer,
Haver gaf by slechte kwaliteit lage
pryzen, i
Vlas leed op sommige plaatsen door dc
droogte. Wat nog goed stond had het later
met de slagregens erg te verduren. De kwa
liteit was dus middelmatig.
Kar wij had een matigen stand. De prij
zen liepen terug 'van 15 tot 12 gld.
De voederbieten gaven een hooge
opbrengst, doch maakten zéér lage prijzen.
Wat de hooioogst en weidegang
aangaat, kan gezegd worden, dat er eerst
weinig gras was, doch dat later de stand
Vlij goed te noemen was. Men kreeg veel
hooi van goede kwaliteit. Alleen van dc
tweede snede kwam hooi van minder goede belgië: ciai
kwaliteit.
De tuinbouw heeft in 1930 geen gun
stige tijd gehad. Voor de bloembollenteelt
zyn de verwachtingen niet gunstig.
Wat de paardenfokkerij betreft kan
gezegd, dat de gezondheidstoestand in 1930
gunstig was. Alleen in het najaar kwamen
eenige ernstige verschijnselen foor. De gel
delijke resultaten waren matig tot slecht.
Jn fokmateriaal ging niet veel om.
De rundveeteelt had niet veel door
ziekte te lijden. De geldelijke uitkomsten
waren bevredigend, hoewel de dalende lyn
ook hier zichtbaar is.
Met de schapen liep het niet gunstig.
Wel waren de lammeren en vette schapen
goed in prijs, doch de wol was zoo goed als
onverkoopbaar.
Voor de varkenshouderij ia 1930
zeer gunstig jaar te noemen.
Dit geldt ook voor de pluimveeteelt,
waar het een zéér gunstig jaar voor was,
wat vooral door de lage voeaerpryzen kwam.
Wat de 1 andbou w-e con om
verhoudingen betreft kan medegedeeld
dat er een tekort aan arbeidskrachten was,
wat echter, als de toestand zoo blijft, veran
deren zal in werkloosheid.
In de koop- en pachtprijzen trad een be
langrijke daling in.
Op het gebied van coöp. aankoop komt Zee
land helaas nog zeer achteraan. Het veiling
wezen treedt meer en meer naar voren.
In 1930 werden een 30-tal landbouwcursus-
sen gegeven. Soms was het moeilijk een vol
doend aantal deelnemers te krijgen. Het
landbouwhuishoudonderwys trekt veel be
langstelling.
Er werden door de Z. L. M. meerdere
crisisvergaderingen belegd.
VersclJllende belangrijke aangelegenheden
werden door het dagelylcsch bestuur behan
deld.
De Zeeuwsche Landbouwmaatschappy blijkt
een krachtige boeren-organisatie te zijn, die
zoowel de stoffelijke alls de öultureele be
langen der leden blyft dienen. Daarom dienen
do leden eendrachtig bij haar aangesloten te
blyven.
welke inrichting
i de kasten be»ta-
Rivierberichten
«OTTERDAM; Telegraaf 3. et; Adrians, Grln-
Itodei
Kri
Stadhouders.
Vlkêr; Merle. Stel ln.
El is*
Louisa, v. d. Ende; Albatros. Molenaar. Risico.
Eversdttk, Hendrik, Berends, Bona fide. Tam-
grune. Stolk; Corry. Hammer; Johanna. Pieter
man. Schelde. Borger. Orbite. De Jong: Marcel.
Ten Napel. Berdina 2. van Deursen; Speculant,
Koukema, Cqusulata, van Steen; Alpha. Zon
dag; St. Maria, De Bakker; Mannheim 180.
Schneckenberger; St. Antoine. SnUder; Adrlana
Koning: Saturne. Korstanje, Georg, Sand, Eh-
renfried; Roynl, Standard 1. Timmermans; <"om
de Pleseis. De Jong. WlsseliDg; Aarnoudse;
Solell, Durdock.
ROTTERDAM: st. Dusseldorf; st. Johanna X
st Willem III; sL Holland; st, Flora; st. Cor
nells; st. Franz; st. Escaut I; st. Sambre; st
Progres; sL Vingnir; st. Hegia; sL Francises
Maria; st. Drente; st. Eldor; st. Harmonie
Anima, Zimmerman; Baden 2. Schmitt; Saturnu*
Evers; Gebr. Dörtelmann 5. DastlngMannheim
1S3. Reinert: Hardl, Sybrands; Cranenburg
Beck; St. Rosa. Peters; Marie. Vermeulent
Anthemaal, v. Dongen; Clorinde, Nehren; Th»
joma, Pols; Salvinia, de Dekker; Vesalla, Hochj
Solario, den Breejen; Meteor. Krtlger; Roma.
Ruitenberg; Alfons Marie. Vermeulen; Charloit
XI, Oosterwyk; San Antonio, Urmetzer; Linus.
Gommers; Emerance, Costers; Jeannette, Ver-
AMSTERDAM: st- Lauwerzee; Cornells. Maan!
Grunwinkel J, Hammer; Lekhaven, v. Elburg.
PANHEEL: st. Sophie; sL Marle; VREES
WIJK: st. Roelfina; st. Newa; DOESBURG i et
Harmonie 3; Frederike, Ullrich; ZUTPHEN: sL
Taurus 1; Rio, v. d. Zee; Adrianus Johannes,
Mejjwaard; HASSELT: Emanuel, de Vries; DUS-
SEN: Wilhelmina, v. d. Staag; KORTENOORD:
Ouderzorg, v. Dyk; UTRECHT: 2 Gezusters.
Kamp; Maria. Rauchbaar; GROOTE LINDT:
Pleternella Maria, de Wachter; HEKELINGEN:
De Hoop, Pleterse; Zuid-Holland. Pieteree;
APELDOORN: Voorwaarts, v. Geyn; Klare
Maria, Langen; Vertrouwen. Koster; Maria Jo
hanna, v. d. Berg; TERWOLDE: Pax. v. Megen;
ABBENBROEK: Pema, Vogel; BUH<8LOCT;
d. Bout: purme:- 1
2. Bons
OU DE WATER
RINGEN: Christiaan, Brands;
Economie en Financiën.
JAVASCHE BANK
De lage rente-stand la ook aan de Javasche
Bank niet ongemerkt voorbö .gegaan, want ge,
paard aan mindere beleen{ngen is de bruto
winst over het boekjaar 1 April 1930 tc* en
met 31 Maart 1831 van f 10.691.000 tot
1 6.H7.000 teniggeloopen. terwijl het dividend
van 18 tot 11 werd teruggebracht. Toch
is een orlsis-ttfd voor oen circulatiebank ni.et
steeds onvoordeellg; de groote suiker-overschot
ten moeten worden gefinancierdrubber,
thee en koffie-voorraden hoopen zloh op met
extra?crodietg6.vinE eraan verbonden. In nor
male tUden doen de particuliere banken de
transaotle in abnormale ttiden daarentegen
valt men gaarne op de circulatie-bank terug.
Men mag Indlë niet met Europa vergelijken;
een kapitaalmarkt kent men er niet. zoedat
overtollige gelden naar de banken afvloeien of
naar Holland ter uitzetting in disconto's of
Srolongatle worden overgemaakt. Geldbehoeften
lenen dan ook rechtstreeks b|J de banken
plaats te vinden. Bö een koere van olroa 880 ft
beteekent lt dividend een rendement van
6 de koers der aandeelen Javaeche Bank
noteeren dus in overeenstemming met het ren
dement. In verband met de meer hoopvolle toe
komstverwachtingen aspecten mag men nog
niet noemen is een bezit aan aandeelen
Javasche Bank In verhouding tot het totaal
vermogen niet af te raden.
ALGEMEENS NEDERL. INDISCHE
ELECTRIGITBITS MAATSCHAPPIJ.
Het bedrijf der Algemeene Nod. Indisohe
Electriciteits Maatschappij, de Aniem. blijft
zich bevredigend ontwikkelen; trouwens de
vooruitzichten voor de zoogenaamde „publio
Utilities" blijven gunstig, al zal door de depres
sie het stroomverbruik niet zoo toenemen als
in normale jaren het geval zou zijn geweest.
saldo der exploitatierekening over 193Ö
6.834 was zelfs nog enkele u
at over 1928. toen 7.235,1*0
ad 1 7.706.
hooger dar.-J
geboekt; na betaling der onkosten,
schrijvingen eto. resteerde een winst van
2.712.226 waaruit een onveranderd dividend
van 12 kon worden gedeclareerd. Op den
koers van 248 ft beteekent dit dividend oen
rendement van circa ft. waaruit blijkt, dat
de noteering OP een juist niveau la aangeland.
In verband met de gupstige toekomst en de
stage ontwikkeling van het bedrtif. mogen deze
aandeelen in elke serieuze portefeuille voor-
koiiien Het kapitaal bleef onveranderd op
1.76Ö.OOO preferente ai
Rewone aandeelen. we
atlona&l Bezit Ank-m ziln ui'.c^vv,
minste voorzoover het Nationaal Bezit otigi-
neeie aandeelen in portefeuille hoeft t.w. por
uit. 1930 10.146.000, Bovendien heeft do
Anian» nog 6,444.000 5 ft obligation te haren
lafïaar werklngafeer breidt zich geleidelijk uit;
zit bezit een deol der aandeelen van de Ned.
Ind. Waterkracht Exploitatie Mik illo aandeel» n
Elect ra te Toaloeng-Agoens een gedeelte
der Soloaoba Hleotrlcitalts Maatschappij. Waar
bulten de Sterk uitbreidende elootrloltoita-voor-
alening ook aan waterleidingen aandacht b«-
...i -u-,- indlü nog een dank
1 terrein vo
jpreken door
loonenda expansle-
Iteed wordt, hetgqen i
aar en vrijwel braakliggend terrein vormt,
geloovon
Vragen moeten vergezeld f
lostzvgele, sullen sij voor
lUnmcvking komen.
WK io«ni<l wordt, Is het een meisje,
dan wordt het naar de moeder van den vader
wanneer het ecu» eer»te
1 do oudere van do vrouw
i de beurt komen.
huur te voldoen, kunt u ook lege..
dc huur opzeggen. Betaalt u echter als regel
op den .eeratei) van do maand, dan ie het ge-
bruikolijk ook tegen den eersten op to zeggen.
148«. 4. v. D. te R. Voor adrcesep van
Jeugdherbergen KtHlt u »toh wenden tot don
heer J. H. Twlak. OudckcrkerdlJk 266. Am
sterdam.
1489 S. te R. Natuurlijk hebt u hat recht
u als borg terug te trekken. De bank zal dan
li.-t b, drag, waarover u borg staat, opvrag-u.
1 zoover U er nie< is, u er toch aan
sprakelijk voor stellen.
ken met terpentijn bvgk
t, Te veel kan geen
mag worden kunt
t vrijwaren.
In handen hebt waarin mon 11 verzoekt ze
bewaj-lng te houden. Alleen wanneer de mal
z'n rnhuld betaalt, bent u verplicht ze torug
geven.
Bryder; TILBURG: Corry, Rubers;
VLISSINGËN: Raoine, Pasman; DÉN HAAG:
Maria, Poel; Tryntje. Smit; DE STEEG: Nenu
phar, Bryder; LOBITH: Gerrit, v. d. Pol; DOR
DRECHT; Helene, Senp; BONGEN AAR; Veran
dering, Vonk; HOORN; Actief, v. Megen; RAND
WIJK: De t\jd leert alles, Furman; KAMPER
LAND: Waalstroom, Stenaent.
BELGIë: l'Avenir, Velfman; Risico, WUlaert;
Les deux Soeurs. Willaert; Marcel, David: Rheln-
fahrt 103. Müsslg; Alexandre, Westerllnck; Duft
Landskroon; Pasteur, de Joode; st. Helmuth;
Llevin, Pauwels; Jannetje. Velthuj«epj Anna.
Clovln; Adolf Joh., Staab; Esperance. Hamers;
Anna, v. Steen; Emile, v. Steen; Bonne Mère,
Otten: Rival. Janssens; Naphta 2. Wetzel;
Schelde, Beou; Victor Regina, v. Holt; Josephipo,
Arends; Johannes, Dekkers.
DUITSCHLAND: Jphanna Geertja, v. Tricht;
Maria, Lieven; August. Verburg: Johannes, Hey»
men; Jobanna, de Bruin; Maja. Kueb.
middags 12 uur en bestemd
ROTTERDAM: st Nordri: st. Wlngi; sL Vall;
st. Willem; sL Korea; st. Eendracht; st. Llm-
burgia; et. Frigga; st. Marne; Velasquez, Schil-
peroord; Wotan, de Bot; DivJ»—-°-1—
LoghernAdelheid, Biesemi
Normannla, v. Hensbergen
Tltiaan, Klootwijk; Llnquenda, Vetter.
Salva.
Bonis;
Emeraude, Vlx;
AMSTERDAM: Kendrina Maria. Roelofs; St.
Antonius. de Jong; PANHEEL: sL Goliath;
ZWOLLE: st- Mathilde; St. Maria, Rutjës:
SLUISKIL: v. Dyk. Delreu; DORDRECHT:
Mina: Barten; Mannheim 190, Amnion; NIJME
GEN: Rautgundis. Schepers; Die Rosenburg.
Becker: DEN HAAG: Emanuel, Brulnsmm; Lucia.
Prins; Herziening. Bekker; W ORMER VEER
St. Maria. v. Strien: HARLINGEN: Vooruit.
Boertjes; VREESWIJK: Sulphur, DuutJ HAS
SELT: San Antonio, Janson; TILBURG: Primo,
stryp; BREDA: Principle, Rosemond; SAS VAN
GENT: Marls. Bierhaus: HOOGKERK: Avant.
Groen; HERBAYUM: Soli Deo Gloria, Briider;
MIDLUM: Margaretha. Damstra; BRESKENB:
Voor den tyd, Cornet: OUDE WETERING: Hoop
en Vertrouwen. Hoogmoed.
BELGIë: Inkisi. de Vos; Antoinette, v. St—e-
ten; Diana, Cop; Lea. v. d. Poel; Alice, Verbeek;
Dranaco 1. Ploegaert, Hendrlka, Hulsman; Hya-
olnthe, de Boo: Joseo. Sterlin; Richard, v. Baden;
Rhonus 13. WeissGabrlelle, VermeerenVirginia.
Dekkers.
Castor; st. Moselle; Qolgotha. v. EngelenPau
line, Sterlin; Theodora, v. Megen; Antonla II, v.
d. Giesen; st. Walsum I; Embrecht, Reythoven;
St. Antonius, Leendera; at. Maria Coma.; Lehn-
kerlng 4, Volk; Haringvliet, de Keyzer; Scolto,
Larooy; Joblna, Klop; Merwede, Cornet; Quo
Vadis, LeeuwensteinPlonia Pleternella. Sehlp-
pers; st Ryn en Sohelde 2; Adrlana, Veinma;
st. La Piace; Stad Hagelt, v. Cauteren; Ouvergrl»
August; Thell. Vissers; st, Cornells Adrlonuai
Marrlgje, Borsje; Nautilus 9, Korstanjë; Joh.
Godefrieda, de Klerk; Syrllla. da Bol; Herna,
Schot; Anjo, TrompPauline, Stugman; Llsclotts.
v. d. Heyden; Aline. Goedgezelschap; st. Wal
sum II; Bomberg. Westbroek; Trlnitas 1, Stem
pel; sta. Harmonie; Jantje, de Vries; Ansv
Kunst; Welvaren, Koohj Pius X. Stegere; st. St.
John; Tryntje, Kriezen; Broedertrouw, Cove;
Anna, de Bruyn; Vioa, v. Boekelen; Styntja,
Kroeaen; Slmone, Jansene; Soli Deo Qlorja, Brj)
der; St. Antonius, de Beyer; Alelda Grada, da
Bergsr; Eendracht, Stoter; st. Ryn Schelde 19;
Nelly, v- wol; st. Pollux; st. Colbert; Andromeda.
Lentjes; Wylhla. v. Dongen; Sahel. Kissel I et-
Lis; Christian, Berx; Bernardlna, v. Avezaath;
at, Vlglla; Flducia, Saam; Greuze, Brabant; 3
Gebroeders, v. Dyke; st. Noord; Geertje, Hofslra;
Conuurrent. Slbryna; Spes, Oldenkampi Hendrik
Willem, Eerlandst. Ajax; Antje. Kip; Wilrtn,
-|Erban; st. St. Odlle; A rol to.
Evers; Ku:
lob,
d. bonk;
Funk;
Drachznburg. Janssen; 8 Gebroeders, Schreudcrs;
Belgtqe; San! 16. Beckcnbaeh: Sanl X Husbach-
(t --
Stad Dlxmulden.
Hzxdrikje,
Helena 2. Joosten; OstadVv d Bande) Dels.
Runnings; Sebuman, Kooiman; Vertrouwen.
Meerde; a|. Rhenanla; st. Etna; Karang. Poot;
Roemer Visser. Meeuwsen"! Ango. Korsten; at.
Kc-ulache Vaart 9: Grëtchen. Blescman: Pcntlna
Wllha.. de Jong; Heine, v. Toorn; Mlerevelt. Kra
nendonk; Maasbrug, v. d. Linde; Elrl. 8ehmidt:
Maigarete Blom; at. Halpo; Ophir, Kalkman;
DUITSCHLAND: st. Tollna; Malabar, Rohr:
Kam Una Sophie. Witter; at. Fermlna; Iels. Vogel
j. D e-it. Gerard; Ferdinand, Spie-
Pax st. Ceres:
gels; Jef Lambeaux. ten Catc; at. Bete; st
Emma; D, a P. O II, Bchrock; C. Q. Meier 6,
BeiselKrlmhllde, Schumacher; W. v. Uriel M.
v. d. Velden; si. Saint; St. Lambert: Hunding
v. 4- Pluym: »t. Oescendo 3; Confidentie II. Wlr-
r| et. Scndll Fasolt, Hofman; Mia. Belts;
tag 10;:. Saueroiseni sL Flat Voluntas IS; W.
v. Uriel 44. Broek' oven; ld. 88. v. Sabben; Ver
trouwen. v. d. oelFlora, Wagemakere; et,
Alcyonr Dirkje. Heykop; Zwerver, de Waai; Wal-
vlach. v. d. Weyer; Clotll, Chios»™Fr*nzrtka«
Tromp; Schlebrug, Catcrsels; at. Kiara; Animo,
v. Oosterom; Amun. Jeogsr; Pemerag 188. Moling
Mw*«WV«ru de Waard; Gorardina, SmU,
