VACANTIE-ADRESSEN
MAANDAG 5 JULI 1S31
TWEE DL BLAD PAG. 5
Nu de vacantietijd is aangebroken er.
velen onzer lezers de krant aan hun
vacantie-adres willen ontvangen, ver
zoeken wü dezen vriendelijk de tijdelijke
adressen zoo spoedig mogelijk, liefst
5 dagen van te voren, aan de admini
stratie schriftelijk op te geven, met dui
delijke vermelding van het vaste adres
cn het vacantie-adres, de data van begin
en einde der vacantie.
Komen de aanvragen op het laatste
oogenblik, dan is het niet zeker, dat men
aan z'n nieuwe adres direct den eersten
dag de krant ontvangt, terwijl dit toch
zeker door de lezers, evenals door ons
op hoogen prijs zal worden
C.-H. GEMEENTERAADSLEDEN
ZOMERCONFERENTIE
TE LUNTEREN
In dé avondvergadering van den tweeden
dag der conferentie sprak Ir. P. Wolf f ens-
p erg er, hoofdingenieur van den Provin
cialen Waterstaat van Overijsel over
„Het vraagstuk der tertiaire
wegen."
Waren vroeger de kerkpaden ten. platte*
lande aldus spr. de meest belangrijke
wegen, thans vindt men daar door dé ge
wijzigde economische omstandigheden van
meer belang de vraag hoe men zijn pro
ducten kan vervoeren naar spoorweg-
tram wegstat ion of naar de markt.
Inzonderheid de ontwikkeling van het
motorverkeer heeft een geheele omwente
ling teweeg gebracht in het gebruik, dat
van de kunstwegen wordt gemaakt
Als uitvloeisel van het eerste Ned. wegen-
eongres kwam do Wegenbelastingwet
Voorts werd, om het gebruik dat van den
weg gemaakt wordt binnen bepaalde gren
zen te houden, de Motor- cn Rijwielwet
gewijzigd.
De Wegenbelastingwet kent primaire we
gen voor doorgaand verkeer tusschen de
pn met het buiten-
DE EERSTE STEEN
HET HUIS VAN
GROEN VAN PRINSTERER
Zaterdaqmiddaq had te Oeqstqeest de eerste
steerüeqqinq plaats voor de nieuw te bouwen
kerk der Ned. Hero. Gemeente. Deze plech-
tiqheid werd verricht door mej. Hendrika
Elisabeth Drost.
In de laatste vergadering van de confe
rentie sprak mej. C. Frida Katz, lid
van de Tweede Kamer der Sta ten-tieneraal,
de werk
voornaamste gemeenten en met het (buiten
land, secundaire wegen voor verbinding van
provinciale verkeerscentra onderling en met
die in andere provincies en tertiaire wegen,
welke weliswaar een doorgaand verkeers-
belang dienen, doch miet van genoegzaam
belang zijn om thans reeds ee,n uitkeering
wit de opbrengst der wegenbelasting te ont
vangen. aangezien anders het gezamenlijk
aantal kilometers op de provinciale wegen-
plannen te groot zou worden en de uitkee
ring per kilometer weg te gering. Door de
in artikel 34 der Wegenbelastingwet ge-
eisohte goedkeuring der provinciale wegen
plannen door de Kroon, is het den Minister
van Waterstaat mogelijk gemaakt zijn in
vloed aan te wenden tot het verkrijgen van
een beperkt aantal kilometers op de pro
vinciale wegenplannen, cmdanks het feit
dat artikel 34 der wet de Staten der pro
vinciën niet aan een maximum aantal kilo
meters "bindt.
Deze beperking was noodig ln verband
met d» in de wet vastgelegde beperkte uit
keering aan de provinciën, welke zou be
dragen 30 gedurwade 5 jaren, 35 gedu
rende de volgende 5 jaren en vervolgens
gedurende 5 jaren 19 Daarna zal de ver
deeling weder onder het oog worden gezien
mede met hët oog op bet in die 15 jaren
toegenomen verkeer op de tertiaire wegen.
Nu de tertiaire wegen naar verwachting
voorehands niet in de opbrengst der wegen
belasting zullen doelen, dringt zich de vraag
op: hoe moeten do gelden gevonden worden
om de tertiaire wagen, die hij' gemeenten,
polders en waterschappen, dus hij veelal
weinig draagkrachtige lichamen in onder
houd zijn in een voor het tegenwoordige
Verkeer draaglijk» toestand te brengen?
De plrovincie Noord Brabant, die de meeste
Buiten het provinciale wegenplan overblij
vende wegen zelf in onderhoud heeft, heeft
een belasting op paardentraetie ingevoerd.
Hetzelfde heeft de provincie Groningen ge
daan, echter gemeenschappelijk met een
aantal gemeenten, zoodat wederkeerig vrij
stelling wordt verleend, voor paarden, waar
voor reeds aan de provincie of aan één ge
meente is betaald. De uitkeering bedraagt
ongeveer 125 per kilometer weg. Het be
lasten van de paardentraetie heeft echter
ook zijn bezwaren, omdat de verbeteringen,
die het motorverkeer eischt, niet steeds
Voordeelig zijn voor de paardentraetie.
Teneinde de onderhoudsplichten van ter
tiaire. niet op het wegenplan geplaatste,
dus niet tot secundaire wegen gepromo
veerde wegen te helpen, hebben verschei
dene provinciën daartoe gelden beschikbaar
gesteld uit de gewone provinciale geldmid
delen. Deze regelingen loopen in de ver
schillende provinciën zeer uiteen. De meest
gunstige is wel die, welke in de provincie
Overijssel geldt. De voor de hij dezo provin
cie in onderhoud zijnde tertiaire wegen
vastgestelde gemeentelijke bijdrage van
50 der door de provincie voor het onder
houd! c.q. de verbetering bestede gelden is
#»fixeerd op een bedrag van 300 per kilo
meter. Alle kosten welke deze, niet op het
♦regenplan geplaatste wegen, vorderen ho
ven het bedrag van 300— per kilometer
komen ten laste van de Provincie. De bij
drage der gemeenten, welke als gezegd thans
300 bedraagt, wordt aan het begin ,,n"
elke 5 jaren door de Staten vastgesteld,
De provincie Groningen geeft uit de pro
vinciale geldmiddelen voor alle wegen, die
feitelijk op het provinciale wegenplan thuis
hooren, een uitkeering, welke even groot is
als de uitkeering. die dc op lvet provinciaal
wegen pi an geplaatste wegen zouden ver-
krijgen, indien op dit plan alle wegen van
belang voor doorgaand verkeer zouden zijn
geplaatst.
De Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland
hebben van de Staten het verzoek gekregen
een regeling te ontwerpen voor het toeken
nen van een bijdrage in het onderhoud van
tertiaire wegen.
De provincie Gelderland heeft een „aan
vullend interlocaal wegenplan" vastgesteld
en geeft een uitkeering daarvoor tot ten
hoogste 78.000.— per jaar.
Andere provinciën hebben geen regeling
Of een regeling, welke voor dc belanghebben
de gemeenten, polders cn waterschappen
van weinig belang is.
Do tertiaire wegen zijn in finanlieel op
zicht „het kind van de rekening" geworden.
Hoe hierin verbetering kan worden ge
bracht en ten deele reeds is gebracht heeft
spr. trachten aan te geven. Of de bestaande
provinciale regelingen voldoende zijn en of,
waar geen regeling is, deze tot stand zal
komen, zal de toekomst moeten uitwijzen.
Na eenige discussie sloot Ds. Bogers, van
Klaaswaal de Tweede cojiferentiedag.
Spreekster zai eerst spreken ov
loosheid om daarna de positie der gemeente
ten aanzien uan de werkloosheid te behan
delen.
Spr. noemde de werkloosheid een groot©
geesel der huidige wereld, een wereldvraag
stuk sedert den oorlog. Een vraagstuk met
veel moreele kanten. Daarom een zaak, die
Christenen niet onbewogen mag laten.
Spr. gaf ten bewijze van 't internationaal
karakter der werkloosheid eenige cijfers uit
buiten- en binnenland. Zij onderscheidde
verschillende categorieën. Allereerst de nor
male werkloosheid, daarna de periodiek we-
dorkeerende werkloosheid van korteren
duur, dezelfde soort van langeren duur en
ten slotte de bepaaldelijk® crisiswerkloos-
head
Spr. wilde nagaan de oorzaken der werk
loosheid en de maatregelen die daartegen
moeten getroffen worden. Bij de oorzaken
onderscheidde zij de persoonlijke, techni
sche, economische en financi©ele. Spr. con
stateerde dat de oorzaken vaak eenzijdig
worden belicht door de sociaal democraten.
Eenzijdige belichting is echter bij het
raagstuk der werkloosheid zeer gevaarlijk
Je huidige crisis is wel zeer gecompliceerd.
Ook bij de maatregelen tot afweer van de
werkloosheid en haar gevolgen dient on
derscheiden te worden. Door deze groot© ge
compliceerdheid is het maken van een
groot plan feitelijk uitgesloten.
Spreekster verdeelde die maatregelen in
drie soorten: a., die, welke werkloosheid
voorkomen; b. die welke haar bestrijden; c.
die welke haar verzachten.
Bij d)e eerste groep rangschikte spreekster
betere economische voorlichting, verbetering
moreel en physiek der arbeiders, goede
arbeidsbemiddeling, betere werkverdeeling,
erbetering van het bedrijfsleven in meer
dere opzichten, goede vakopleiding, uitvoe
ring van werken enz. Crisis vraagt bijzon
dere maatregelen, als thans voor de land
bouw wordten genomen, het omvormen van
de arbeiders voor andere beroepen.
de tweede groep behandelde spreekster
arbeidsbemiddeling, werkverschaffing,
emigratie en opleiding van jeugdige arbei
ders en arbeidsters maatregelen, welke in
crisistijd natuurlijk in kracht moeten wor
den opgevoerd.
Bij de derde groep onderscheidde spreek
ster verzekering en steun. Zij deed er op
letten, dat men steeds meer is gaan onder
scheiden tussahen werkloozen en annlasti
gen. In de werkloosheid heeft men met een
bijzondere categorie te doen, met valide ar-
beidere, die door bijzondere omstandigheden
niet werken kunnen. Bijzondere maatregelen
waren noodig. Zoo groeide de gedachte der
verzekering. Een gedachte, die alleen binnen
den kring der vakbeweging en met haar als
draagster kan verwezenlijkt worden. Zonder
overheidssteun ging het echter niet.
Spreekster betreurde het echter zeer, dal
tot dusverre en wettelijke regeling nog niet
gebracht werd. De moeilijkheid zit in het
feit, dat men 't over allerlei vragen niet eens
kan worden.
Dat men ook bij de werkloosheidsverzeke
ring in tijden van crisis tot bijzondere maat
regelen overgaat bleek zooals spr. zeide
uit wat tijdens den oorlog gebeurde cn
ook nu weer door de regeering werd onder
nomen. Wat de steun betreft, hierbij heeft al
weer de gemeente een pak.
Spreekster was hiermee gekomen tot de
vraag naar de C.-H. overtuiging over dc
positie der gemeente. Eenerzijds moeten de
C.-H. sterk gevoelen voor het stuk sociale
taak, dat hier voor de gemeente is wegge
legd, anderzijds, dat hij alle maatregelen
door de gemeente te treffen, het bedrijfsleven
gesterkt en het verantwoordelijkheidsbesef
der arbeiders niet ondermijnd worden moet.
Wat het eerste betreft ,hier rust voor wat
de overheid aangaat, juist de eerste sociale
taak op de gemeente, die de omstandigheden
der burgers het best beoordeelen kan. De ge
meente kan ook ter voorkoming der werk
loosheid harerzijds waken tegen belemme
ring van het bedrijfsleven, waarvan de be
teekenis maar al te weinig wordt beseft. De
gemeente-bemoeiing kan ook het bedrijfs
leven remmen, door b.v. een zakelijke be
drijfsbelasting. De gemeente kan helpen met
het uitvoeren van werken, met het steunen
van bepaalde bedrijven, door arbeidsbeurs,
erkverschaffing en vakopleiding.
Wat de maatregelen ter verzachting bc
treft, wees spreekster er reeds op, dat het
juist de gemeenten waren, die het eerst bij
droegen bij de werkloosheidsverzekering.
Spreekster achtte het onjuist, hier de ge
meenten uit te schakelen; een gewichtige
primaire taak blijft hier voor de gemeenten.
Evenzeer een gewichtige primaire taak ten
aanzien van den steun voor uitgetrokkenen
en niet-georganiseerde arbeiders.
Bij de zeer geanimeerde discussie bleek
algemeen mej. Katz sloot zich daarbij
volledig aan van een willen bezien der
werklooshcidsvragen vanuit den gezichtshoek
van het recht. Er werd gevreesd voor het
spreken over „sociale ontroering" alleen.
Voorts stonden als hoofdpunt in de di
enssie vooraan de moeilijkheden, die de
oortgaande mechanisatie cn rationalisatie
Het ie altijd van belang te «eten waar
onze groote mannen hebben gewoond, en
bekend te zijn met het huis. dat getuige
is geweest van hun gezineleren, waar ze
hebben gewerkt en waar ze ook genoten
hebben van de rust na den arbeid.
Ik wil hier iets mededeelen van het huis,
waar onze Groen van P r i its t e r e r
en zijn gade het grootste deel van hun ge
zegend leven hebben doorgebracht; het
huis, waar zij zoo menigeen gastvrij heb
ben ontvangen en waarvan zulk een lief
lijke en rijke invloed-, zulik een onbekrompen
weldadigheid ie uitgegaan; het huis, waai
de geleerde bewoner, tegelijk staatsman,
rchtsgeleerde, literator, geschiedvorscher,
publicist, maar vóór aiHles Evangeliebei ij dei-
zoo tail rijke geschriften het licht heeft doen
zien. liet huis, waar Vrouwe Groen
van Prinster er, dochter van den Gro-
niimgschen burgemeester Van der Hoop,
haar echtgenoot zoo trouw bij zijn arbeid
ter zijde stond; het huis eindelijk, waar
zulk een voorname, rijk-beschaafde, aristo
cratische geest heeisohte cn waar alles ge
tuigde van de rijke geestelijke en stoffe
lijke gaven, waarin dit hoogstaand echt
paar zich mocht verheugen.
Geheel in overeenstemming met de
x>ge eigenschappen, die diit echtpaar sier
den, was het kapitale huis, dat de Heer en
Mevrouw Groen bewoonden. Te midden
an anere deftige cn voorname heerenhui
zen, van dlien aard ie bet een sieraad van
den Korten Vijverberg. Het is niet minder
dan vijf verdiepingen hoog en evenveel
traveeën breed; deze laatste zijn gescheiden
door pilasters, die wat den begane n grond
betreft ren de dotnische en daarboven van
de iomische orde zijn.
Een statige trap met bordes leidt
de hoofddeur, waarboven een bal con is aan- j
gebracht. De hoofd- en de ba-londour zijn
omgeven door een fraaie omlijsting in den
weelderigen stijl van Lo dew ijk XIV, zooals
men die aam talrijke voornam® nuizen in
Den Haag en ebden® aantreft.
Zooals het huis zich nu vertoont ie het
niet altijd geweest. Oorepronke>lijk is het ge
bouwd voor rekening Aan Dr. Reynier
Pauw (15911676), een aanzienlijk heer,
die het in 1635 kon betrekken. Na zijn dood
werd het bewoond door zijn zoon D i e d e-
k Pauw (t 1688), die in 1652 een tweede
huwelijk aanging en wel met Elisabeth
Cats, weduwe Aan Corn el is Musch,
en dochter van Jacob Cat6. Het is niet
te gewaagd te a-eron-derstellen. dat dit buis
dik wijds bezocht zal zijn door Jacob Cats,
Groens voorganger en medebelijder.
Na den dood vanu Di-ederiok Pauw kwam
het huis in 't bezit a-an zijn oudsten zoon
)i- (16421693), die ongehUAvd was
en hij wiens dood het var viert aan zijn even
eens ongehuwden broeder Joan (f 1708).
Tot 1703 is het gebouAv in 't bezit gebleven.
\ian de fiaimiliie Pöuav, Avamt in da.t jaar werd
het voor 25000 gulMien veu'kOGht aan de aan-
aiienQiijlke jonkvrouw Agneta de Graeff,
vrouAve ren Zuiid-Podstbiroek, die nog in dd-t-
zëlfd'e jaar 1703 huwde met Mr. Jan Bap
tist, a d -e H o c h e p di e d. DLt echtpaar heeft
het huis echter niet bewoond. Hochepied
stierf in 1709 en zijn vrouw in 1725. Hun
eoht is kinderloos geibleren, zoodat het hui6
na of misschien reeds vóór hun dood aan
Aireemden verviel; het is zeflfs niet bekend
wie het in den loop van de XVIII® eeuw
hebben beAvoond.
Een tweede periode voor het huis brak
aan in 1707 toen het uit- en inwendig een
aanmerkelijke ATebouwing onderging er nog
\-eefl rijker werd uitgedost. Bekend is ookj
dat in d'e verfraaiing, die het huis onder-'
ging, een groot aandeel heeft gehad een ze
kere edhdrtder, tevens beeldhouAveT, genaamd
Joh an Cdaudiius de Cock, iemand
urit Antwerpen, Avaar Ih1j in 1735 ook gestor-
Avn is. Hij wordt beschrewen als een man
netje, heel klein van stuk, een dwerg gelijk,
maar groot als kunstenaar. Van dezen zijn
de prachtige witmarmeren schoorsteenstuk
ken, waarvan er één aanwezig as in de v-oor-
malMge Avoonkamer van den Heer en Me-
virpuw Groen.
Dut en nóg een dergelijk kunstwerk in eer
der andere zalen stellen voor de geschie
denis van Apodflto en Daphne uit de „Meta-
morpfhosen" van den Roaneimschen dichter
Ovi'ddius. In 1725 kwamen prachtige miuiur-
eohiildierimgen tot stand, vervaardigd door
D. C. Dellens, en zoo werd niets gespaard
om dit huls een Avaanlijk artistiek aanzien
te geven, den opeenvolgenden voornamen
bezittere waardig.
De weelderige, rijke, kunstzinnige vormen
en versieringen van dit patricische buis heb
ben zelfs doen vermoeden, dat de verbou
wing 'ren 1707 heeft plaats gehad onder lei
ding van den beroemden architect en orna-
mentist Daniel Marot (16611718), den
•chiteet Ann den Koning-Stadhouder Wil
lem III, een uitgeweken Fransche hugonoot.
Als men nu Aveet, dart aan dezen kunstenaar
werd opgedragen de versiering van de be
roemde TrèA-es-zaal op het Binnenhof,
mede de verbomvimg Aan de verga dei
a-an de Staten-Generaal, de bucnv a-en het
Palede het Loo en het Huis te Voorst bij
Zutfen de laatste twee belangrijke wer
ken in opdrcaht van Willliem III terwijl
nog verschillende andere voorname huizen
door hem zijn ont.AAorpen, dan kan het haast
niet. anders erf een huis, dat men dien ko
ninklijken bouwmeester miet onwaardig
aohtte, moest wel een schier vorstelijke
praaht vertoonen.
We weten, dlat het huis, dat een sieraad-
van den Korten Vijlveiherg uitmaakt, in het
laatst ren de XVIIIe eeuAv bewoond werd
door Mr. J. J. d e K e m p e n a a r óók een
wijidedhe naam van Avien het gekocht werd1
door Dr. Petrus Jacobus Groen
n Prins ter er, don vader van onzen
grooten AntireA'OlutionadTen staatsman, a-oor
".'O.OOOgulden, een zelfs voor dien tijd zeer
iasre som. Deze Dr. Groen van Prinsterer
bewoonde het buis tot zijn dood in 1837; het
vólgende jaar werd het betrokken door zijn
zoon Mr. G uittil au me, en a-en nu voortaan
heeft het -huis een bijzondere beteefltenis ge
kregen voor ons abristenvolk, ja, voor heel
het Aolik a-an Nadert and.
Dit laatBte heeft onze regeering erkend en
door een daad van piëteit getoond.
Want nadat Groen a-an Prinsterer dén 19
Mei 1876 in zijn a-onstelijke Avoning den laat-
sten adem had uitgeblazen, en nadat drie
jaar daarna ook Mevrouw Groen, die het
huis na den dood \-an haar echtgenoot Avas
blijven bewonen, het tijdelijke met het eeu
wige had verwisseld, werd het huis aan den
Korten Vijverberg aangekocht door het Rijk,
dat er de arrondissementsrechtbank in ves
tigde. Toen deze in 1903 overgebracht Averd
naar heit a"oormalige Paleis a-an Prin6 Fre-
denik aan het Korte Voortiout, werd er het
Kaïbinet der Koningin in gevestigd, dat er
nu nog zijn zetöl heeft.
J)e piëteit, die onze regeerirvg gehad heeft
m de nagedachten-is A-an het achtenswaar
dige en nobele echtpaar Groen van Prin
sterer te eeren, bestaat hierin, dat zij twee
edenksteenen in den gevel heeft doen plaat-
en, platen -van Bentheimeir steen, 'he den
24 Maart 1883 zijn onthuld. Overeenkomstig
den aard van zijn vroegere bewoners zijn die
gedenksteenen van grooten eenvoud, zoowel
\a-at de uitvoering als wat de opschriften
belieft.
Op den linker steen leest men:
Hier woonde Groen van Prinsterer 1838
1876. en op den rechter
Vrouwe Groen Aan Prinsterer geb. Vain
der Hoop, 18381879.
Bij de onthulling a\--erd een toepasselijke
rede gertiouden door Dr. L. R. 13 e ij n en,
rector Aan het gymnasium, ten vijl de toen
malige minister vam Justitie Mr. Mod de r-
man de gedonksteencn, eveneens met een
red e, aa n va a ivlde.
Fm zoo zal het nageslacht altijd weten in
welk huis Grom van Prinsterer en zijn gade
hebben gewoond-.
E. D. J. DE JONGH Jr.
Kerknieuws.
PETITIONNEMENT VOOR
INTERN. ONTWAPENING
Georganiseerd door de Nederlandsche
Dagbladpers
Op Woensdag 8 Juli a.s. zai in dit blad,
en in alle andere Nederlandsche dag
bladen, een formulier worden afgedrukt
waarop de lezers, door het te ondertee
kenen en bij hun dagblad in te zenden,
hun wensch tot Internationale Ontwa
pening aan de a.s. Ontwapeningsconfe
rentie zullen kenbaar maken.
Alle Nederlanders boven de 18 jaar
worden uitgenoodigd aan dit petitionn
ment deel te nemen. Het is georgani
seerd door de Nederlandsche Dagblad
pers. Dagbladen van alle politieke rich
tingen en neutrale dagbladen nemen er
aan deel. Het doel van het petitionne
ment is een krachtige gemeenschappe
lijke uiting te geven aan den Nederland-
NED. HERV. KERK. j sclicn volkswil, onze gedelegeerden ter
edankt: Voor Terwinselen (L.), toez.,1-8. Ontwapeningsconferentie daarme-
Voor;te schragen, onze eenheid te toonen, een
voorbeeld vam eensgezinden wil te geven
aan andere volken en ie antivoorden op
het beroep van Loudon, Henderson en
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
Herv. Gemeente te Voorburg (tweede pred.-
pl.). Na des voormiddags te zijn bevestigd
door Dr. Mr. N. G. Veldhoen, van Voorburg,
met de woorden uit Jeremia 4 6 (1ste ged.)
waarbij de Gemeente hem had toegezongen
Ps. 134 3, verbond Dts. Hoekert zich des
avonds aan zijn nieuwe Gemeente met een
predikatie OA-er Johannes 3 30. Na de pre
dikatie sprak Ds. Hoekert zijn bevestiger Ds.
Veldhoen toe, alsmede den burgemeester,
kerkvoogden, notabelen, kerkeraad en de bei
de AvijkA-ereenigingen.
Daarna voerde Ds. J. de Wit, van Leid-
schendam, namens den Ring Voorburg het
woord en sprak ten slotte Ds. Veldhoen nog
hartelijk woord tot eiken nieuwen pre
dikant en tot de Gesmeente, waarna deze Gez.
(gewijzigd) zingend haar tweeden predi
kant toebad.
Beide keeren was het kerkgebouw meer
dan vol.
Cand, H. O. jMo 1 ena ar, van Arn
hem, beroepen predikant by de Ned. Herv.
Gemeente te Idsegahuizen en Piasur, hoopt
30 Augustus aldaar zyn intrede te doen, na
bevestigd te zyn door den| consulent Ds. H.
~3. Spijkerboer, te Gaast.
JUBILEA.
Ds. H. M. Dethmers, Geref. predikant
te Sneek, Avien 30 April door de Classis op
zy'n verzoek eervol emeritaat werd verleend,
zal Zondag 12 Juli a.s., wanneer hij
gemeente, in wier midden hy bijna 31 jaar
heeft mogen arbeiden, afscheid denkt te
nemen, tegelijkertijd zyn 40-jarig ambts
jubileum megen gedenken. Zijn afscheids-
predikatie zal alzoo meteen een gedachtenis
rede zyn.
Ds. Dethmers werd 3 Juni 1865 te Wes-
terlee (Gr.) geboren, waar toen de Christe
lijke actie nog uitermate zwak was. Hij weet
zich dan ook uit zijn schooljaren de „fijnen-
haat" nog wel goed te herinneren, waarvan
ook op school de kinderen dikwijls reeds
voorwerp waren.
Oorspronkelijk had hij het plan landbou
wer te worden, evenals zyn vader, maar deze
had hem bestemd a*oor het ambt a-an predi-
lcant. Derhalve bezocht Ds. Dethmers de
gymnasia te Doetinchem en Zetten. Uit zijn
tweejarig verblijf te Doetinchem dateert een
voorval dat diepen indruk op hem maakte.
Toen hij in zijn vacantie met drie vrienden
een roeitocht wilde maken op de Oude
IJssel, werd hy plotseling naar zijn ouder
lijk huis geroepen, in verband met den
toestand van zijn a-ader. Zijn drie vrienden
gingen echter de rivier op. Maar de boot
herhaaldelijk hebben aangedrongen op
uiting van den wil der volkenteneinde
Genève de drijvende kracht te geven dit
het noodig heeft.
Wij noodigen al onze lezers uit, dit
petitionnement met hun handteekenin-
gen te bekrachtigen. Aller steun, aller
hulp wordt vereischt om dit te maken
tot een grootschc en waardige demon
stratie van het Nederlandsche Volk.
Gedurende de periode van 820 Juli
zullen wij geregeld dit formulier publi-
ceeren. Wij verwachtem in overweldi
gend aantal de bewijzen van den vredes
wil van het Nederlandsche Volk!
Dit petitionnement, dat door de Ne
derlandsche Dagbladpers aan de Inter
nationale Ontwapeningsconferentie te
Genève zal worden aangeboden, be
lichaamt den vredeswil van het Neder
landsche Volk in zijn geheel
ROFFEL-RIJMEN
DAVID RAADT MIS
Pal ai* - Ra »<lh ui - deba te n i n
n wié het pale ia
jaar of tien de
i zullen zijn.
Amsterdam hinkt op twee palen,
Amsterdam en-ivect-niet-wat
Amsterdam zal maken van het
Raadhuis-of-Paleis-debat.
Amsterdam wordt nu veelzijdig
Bij vernieuwing ingelicht:
Een her-onderzoek-commissie
Schouwde aan het levenslicht.
Alle leden van dc 'vroedschap
Telden al hun knoopen na:
Wcl-doen, niet-doen, wei-doen, niet-doen,
Ja, nee, ja, nee, ja, nee, ja
Eerst naar varen, toen naar achter4
En toen weer van voor-af-aan,
Tot de tel, door telkens tellen, i
Op het doode punt bleef staan.
Helder was het geen van allen
Wijnkoop slechts heeft scherp gezien:
Het is alles tijd verprutsen,
Met een jaar of negen, tien,
Zijn hier de sovjets te wachten
En wat doet het er dan toe
Wien 't paleis zal toebehooren?
David zwaaide met de roe,
David dreigde met de knuppel,
David knalde met de knoet,
David weet wat Wijnkoop namens
Russisch-Holland zeggen moet.
David weet niet, dat in Holland
Ook een B. V. L. bestaat,
Die meer kan dan water drinken
Als het om de vrijheid gaat.
David! zestigduizend jongens,
En nog wel tienduizend meer,
Hebben, "naast een vrij geweten,
Eigen meening en geweer
LEO LENS
van het Geref. Gymnasium te Leeuwarden,
terwijl hij in tal van andere organisaties
zitting had en nog heeft.
Ook zijn hem verschillende belangryke
kerkelyke deputaatschappen opgedragen en
in de meerdere kerkelyke vergaderingen had
zyn stem gezag en werden zyn adviezen zeer
op pry's gesteld.
Met Ds. Dethmers gaat dan ook een,
speciaal wel in Friesland, zeer geziene en
gewaardeerde figuur de actieve dienst ver
laten. Ds. Dethmers blyft in Sneek woon
achtig.
KERJKERAAD ZONDER OUDERLINGEN.
Te Enter (Ov.) hebben, naar we thans
vernemen, alle ouderlingen en twee diakenen
A-an de Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente
al3 lid van dit college bedankt, zoodat de
Kerkeraad thans bestaat uit slechts twee
diakenen
Vriezenve
Bestuur,
den consulent, Ds. J. Jukema te
?n. Naar wij vernemen is de zaak
handen gesteld van het Classicaal
BIJBELSCH MUSEUM TE AMSTERDAM.
Woensdag 8 Juli a.s. des avonds 8
.r ae nvier op. maar a« l™01 h-oopt Ds. D. Driessen, Chr. Geref. predi-
twee hunner verdronken. Alleen aionct
Ds. L. Adriaanse, later miss. predikant en
wethouder van Zeist, werd gered.
Na aan 't gymnasium te Zetten zyn eind-
J j kant te Amsterdam, een dienst te leiden by
Tabernakel, Hemonylan 19a, te Amster-
PILGRIM-FATHERS.
diploma te hebben behaald, werd de Vrije
Universiteit bezocht, aan Avelke inrichting1
hij in 1891 zijn candidaatsbul verwierf. Zijn J
eerste gemeente was Paesens c.a., waar hij i
12 Juli 1891 zijn intrede deed. Vandaar a-er-
trok hy 2 Sept. 1900 naar zyn tegenwoordige 1 Pilgrim Fathers Genootschap. De huishou-
gemeente, waar toentertijd nog de formatie'
A en B bestonden. Als collega trof hy daar
aan Ds. D. P. Koopmans, die daar reeds
anderhalf jaar had gearbeid. Door hun
samenwerking mocht in 1906 de ineensmel
ting van A en B tot stand komen. Vele jaren
hebben deze beide predikanten in hartelijk
samenwerken hun beste krachten gegeven
aan de Geref. Kerk te Sneek. Waren ze kort
na elkaar daar gekomen, in hetzelfde jaar
gaan ze nu ook weer heen, want gelyk men
zich zal herinneren, werd Ds. Koopmans S
Maart 1.1. door Ds. Dethmers bevestigd by
de Geref. Kerk te Beetsterzwaag.
Ds. Dethmers heeft zich op velerlei terrein
bewogen. Vele jaren Avas hy voorzitter van
de Centrale A.-R. kiesvereeniging, lid van
het Prov. Comité der A.-R. partij, voorzitter
van de Prov. Persvereeniging, waarvan hij
medeoprichter was, bestuurslid van de Chr.
Kweekschool te Leeuwarden, en voorzitter
delijke a-ergadering in de Nieuwe Kerk
Averd des middags geA-olgd door een openbare
bijeenkomst in de Engelsche Kerk op het
Pagynhof, die onder leiding stond van Rev.
D r. W. Thomson, predikant bij de
Engelsche Kerk aldaar.
De gezant der Vereen. Staten, de heer L.
A. S w e n s o n, hield een redevoering, waarin
hy a-erklaarde groote bewondering te hebben
voor de bezieling, die de Pelgrims ertoe
gestuwd heeft om ter aa-ille a-an godsdien
stige en burgerlijke vrijheid op zoek naar
een nieuwe woonplaats te gaan en daarvoor
ontbering en ellende te trotseeren.
Vervolgens werd een korte godsdienst
oefening gehouden, die geleid werd door
Rev. Dr. W m. Thomson, Avaarin Prof.
D r. A. E e k h o fvan Leiden, een toespraak
hield, Avaarbij hij zyn gehoor bepaalde hy de
de Pilgrim-
(Nadruk verboden)
Hoe alle vragen van bet oogenblik, ook die
der rationalisatie, zullen Avorden opgelost,
spreekster Avist bet niet. Maar wij mogen
hopen op een uitkomen uit de ellende van
hef oogenblik, hopen op een allerwege zoe
ken van het christelijk beginsel, dat Aveer
samenbrengen kan. zegen over de wereld
brengen kan en de samenleving tot een hoo-
grre opvoeren.
met zich voeren. Mej. Katz herinnerde aan I I'e spreekster Averd met een langdurig
het jongere a\rerk van mevr. Roland Holst, applaus beloond.
stelde de noodzaak van het offer voorop, het To tAvee uur Averd de conferentie door den
in het middenpunt stellen van het Kruis. heer Snoeck Henkemans gesloten;
VEERTIG GRADEN HITTE TE NEW YORK
AfkoeHnqsdouche voor mensch
»r? 'dirr tijdens "Se Tiitteqolf, 'die tn "Amerika meer 'dan
iOOU slachtoffers maakte*
DE KERK VERLAAT DE STAD.
Onze Duitsche correspondent schrijft ons:
Beteekent de in omvang steTk toenemende
week-end-beweging de dood van de evange
list he godsdienstoefeningen in de wereld
stad? Open staan iederen Zondag de poorten
ruim 200 protestantsche kerken te Ber
lijn. Van minstens 200 kansels wordt het
angelie der verlossing nog steeds vrij
verkondigd. Een trouwe kerntroep vult nog
geregeld een deel der kerken maar de
groote massa, tot wie de blyde boodschap is
gericht, blyft verre. Zij a-erlaat reeds des
Zaterdags of in den AToegen Zondagmorgen
warme stad en zoekt haar toevlucht in
de bosschen en op de nieren in de omgeving
van Berlijn. Men kan het van menschelyk
standpunt bekeken, wel begrijpen, dat de
tienduizenden, die zes dagen in de stoffige
volkswijken moeten leven en in de heet©
fabrieken hun brood verdienen, aan het
einde der week dat stof van zich af willen
schudden. Meer nog dan anderen hebben de
bewoners eener wereldstad het volle recht
op frissche lucht, ontspanning en zonneschijn
De kerk heeft het redelijke van dezen
eisch ingezien. Zij houdt rekening met de
vorderingen a-an het moderne leven, komt
vooiroover dat binnen haar vermogen ligt
tegemoet aan den levensstijl a-an den
modernen mensch. Zij weet, dat lang niet
allen het met deze tegemoetkoming eens
zyn, dat vele stemmen hoorbaar woiden,
welke de kerk zulk een compromis verwijten
Maar zy denkt hierbij liever aan de groote
vrijmoedigheid van een Maarten Luther, die
zyn volgelingen gebood, op de markt te
gaan, goed te letten op de spreekwijze van
het gewone a'olk, opdat ook den eenvoudige
in zyn eigen taal het eA'angelie kon worden
a-erkondigd. Wat beteekent dit anders, als
dat de kerk de geest der ty'den moet bestu-
deeren, dat zij rekening heeft te houden met
nieuwe behoeften, dat zij dus gerust wrft kan
toegeA-en zonder de vrees, dat hierdoor aan
de waarde van het eA'angelie wordt afbreuk
gedaan.
Waarom zou de kerk in de wereldstad alleen
achter blijven? Kan zoo redeneert men
nok niet -Ie groene dom van het stille woud
of het a'lukke veld a-er buiten de muren der
stad een Avaardige plaats zijn voor het Woord
des HeerenV Rondom Berlijn, in alle a-oor
steden en haar schoone omgeving, in Schild-
horn, Schmöckwitz, aan de Miiggelsee, bij
Friedrichshagen, in Tegel, Schulzendorf,
Planterwald, Woltersdorfer Schleuse, Buckow
worden voor sportliefhebbers en „Ausflüg-
ler" gidsdienstoefeningen in de vrije lucht
ge'nou der.. De ervaringen, welke men de
laatste jaren met deze nieuwe instelling
oixleed, zyn niet ongunstig. Het publiek gaat
er aan gewennen. Opzettelijke rustverstoring
is zelden of nooit voorgekomen. Zij, die van
de kerk niets willen weten, gaan onverschil
lig voorby of houden zich ver. Heel eenvou
dig spreekt de predikant tot zyn eigenaardig
gehoor onder Gods vrijen hemel. De godde
lijke oorsprong van alle menschelyk genot,
dus ook van het genieten in de vrije natuur,
plaatst hy op den voorgrond. Het geloofs
leven van den oprechten christen mag niet
onder zjjn verlangen naar lichamelijke ont
spanning te lyden hebben.
Ge vindt een opzettelijk hiertoe gebouwde
week-end-kapel aan den Scharfer Lanke bjj
3pandau. Zy is een wekelijksche vergader
plaats voor de daar vertoevende sportlief
hebbers. In de kerkelijke parlementen is de
vraag dikwijls gesteld, of het geen aanbe
veling zou verdienen, meer zulke eenvoudige
kapellen te bouwen? Men geeft echter de
voorkeur aan het beAveeglyke systeem der
godsdienstoefeningen onder den vrijen hemel
CATECHISATIE VOOR SCHIPPERS
KINDEREN.
Kinderen van rondtrekkende schippers ge
regeld catechetisch onderwijs to doen volgen
stuit steeds op a-ele moeilijkheden .Zooiets
moet wel interlocaal worden geregeld. Dat
voelde ook de Kerkeraad der Ned. Herv.
Gemeente te Hoogeveen, die daarom gaarne
zou zien, dot de kerkeraden van a-oor schip
pers gunstig gelegen plaatsen gezamenlijk
dezen arbeid op zich nnmen door te zorgen
dat hun predikanten allen de stof volgens
dezelfde rooster behandelen, zoodat oo al die
plaatsen telkens b.v. dezelfde Zondag van
den Catechismus aan de orde is. De afdeeling
van den erefBond te HoogeA-een verzocht
het hoofdbestuur ter regeling hiervan een
commissie te genoemen. Maar de secretaris
van den Bond, Ds. B. Ratolaan, van Rarne-
A-eld, acht het beter, dat deze zaak huiten
den Bond om, onderiing door Kerkeradvn en
predikanten wordt geregeld. Hy wekt daar
om in de „Waarheidsvriend"' alle predikan
ten in gunstig gelegen plaatsen op, hun be
reidwilligheid te kennen te geven aan D s.
.1. A. van N i e, te Hoogeveen, om zoodoen
de de gewcnschtc samenwerking te berriken.
